Oddychanie

wewnątrzkomórkowe
Oddychanie komórkowe tlenowe
➢ Jest to proces kataboliczny

➢ Część energii rozprasza się w postaci ciepła a część jest magazynowana w

cząsteczkach związków wysokoenergetycznych (głównie ATP)

➢ Substratem oddychania komórkowego jest najczęściej glukoza (rzadziej

tłuszcze, w szczególnych wypadkach białka)

Etapy oddychania tlenowego

1. Glikoliza –zachodzi w cytoplazmie podstawowej
2. Reakcja pomostowa- oksydacyjna dekarboksylacja pirogronianu zachodzi w
matriks mitochondrium
3. Cykl Krebsa (cykl kwasu cytrynowego) przebiega w matriks mitochondrium
4. Łańcuch oddechowy- zachodzący w wewnętrznej błonie mitochondrium
1. Glikoliza- etapy
1) Rozpoczyna się aktywacją glukozy przez
fosforylację –przeniesienie na glukozę reszt
fosforanowych z dwóch cząsteczek ATP
2) fruktozo-1-6-difosforan ulega rozpadowi na dwie
trójwęglowe cząsteczki cukru (triozy) aldehyd 3-
fosfoglicerynowy i fosfodihydroksyaceton
(w kolejnych etapach bierze udział aldehyd 3-
fosfoglicerynowy, natomiast w miarę zużywania się
aldehydu fosfodihydroksyaceton w wyniku
izomeryzacji przekształca się w aldehyd 3-
fosfoglicerynowy)
3) Utlenianie i fosforylacja aldehydu 3-
fosfoglicerynowego-powstaje 1-3-difosfogicerynian
i NADH+H+(zredukowany akceptor wodoru)

4) Reszta fosforanowa zostaje przeniesiona na

ADP- fosforylacja substratowa i powstaje ATP i
3-fosfoglicerynian
5) Kolejna fosforylacja substratowa Reszta
fosforanowa fosfoenolopirogronianu służy do
syntezy ATP –powstaje pirogronian
Regeneracja NAD+

➢ Glikoliza może zachodzić tylko, gdy w cytozolu znajduje się utleniona forma NAD+
(w trakcie glikolizy ulega ona redukcji)
➢ W komórkach oddychających tlenowo odbywa się wyłącznie z udziałem łańcucha
oddechowego, który odbiera elektrony z NADH i przekazuje na tlen
➢ NADH wytworzony podczas glikolizy nie może zostać przetransportowany do mitochondrium
(wewnętrzna błona jest dla niego nieprzepuszczalna)
➢ Dlatego w komórkach występują mechanizmy przenoszenia elektronów z nukleotydów, w
których biorą udział specjalne przenośniki, które odbierają i transportują elektrony z NADH
Regeneracja NAD+
Regeneracja NAD+
 2. Reakcja pomostowa- oksydacyjna dekarboksylacja pirogronianu zachodzi w
matriks mitochondrium

➢ W warunkach tlenowych pirogronian zostaje przetransportowany do mitochondrium, gdzie

ulega dekarboksylacji a następnie zostaje włączony do cyklu Krebsa .
➢ W wyniku ciągu reakcji dwie cząsteczki pirogronianu przekształcane są w dwie cząsteczki
aktywnego octanu czyli acetylokoenzymu-A (acetylo-CoA)

a) Uwalnianie z pirogronianu grupy

karboksylowej w postaci CO2
b) Utlenianie pozostałego
dwuwęglowego fragmentu (grupy
acetylowej) i zredukowaniu NAD+ do
NADH+H+)
c) Przyłączenie utlenionego
dwuwęglowego fragmentu czyli
grupy acetylowej do koenzymu-A,
powstaje acetylo-CoA
 3. Cykl Krebsa (cykl kwasu cytrynowego)

➢ Cykl składa się z ośmiu etapów z których każdy katalizowany jest przez swoisty
enzym

a) Kondensacja acetylo-CoA z czterowęglowym

szczawiooctanem, powstaje cytrynian i jest
odtwarzany wolny CoA
b) Cytrynian ulega licznym przekształceniom
c i d) dwukrotna dekarboksylacja
b i g) dwukrotne uwodnienie
c, d, f i h) czterokrotne utlenienie połączone z
uwolnieniem atomów wodoru, przyłączanych
następnie do NAD+ i FAD w wyniku czego
powstaje NADH+H+ i FADH2

W cyklu Krebsa w procesie fosforylacji

substratowej powstaje ATP (e)
U roślin powstaje ATP, u zwierząt najpierw
GTP, którego energia służy do syntezy ATP
4. Łańcuch oddechowy

➢ Tworzą go akceptory i nośniki wodorów (lub samych elektronów) związane z kompleksami

białkowymi znajdującymi się w wewnętrznej błonie mitochondrium
➢ Uszeregowane są według wzrastającego potencjału oksydoredukcyjnego (każdy ma
zdolność pobierania wodoru lub elektronów od swojego poprzednika)
➢ Łańcuch oddechowy przyjmuje od NADH+H+ i FADH2 elektrony a towarzyszące im atomy
wodoru przenikają do otaczającego środowiska
➢ Przepływ elektronów wzdłuż nośników łańcucha oddechowego powoduje wypompowanie
protonów z matriks do przestrzeni międzybłonowej (tworzy się gradient stężeń protonów)
➢ Końcowym akceptorem elektronów jest tlen
➢ Powrót protonów do matriks odbywa się dzięki syntazie ATP (fosforylacja oksydacyjna)
4. Łańcuch oddechowy

Procesy zachodzące w łańcuchu oddechowym:

➢ Kompleks I odbiera 2e- od NADH
➢ Kompleks II odbiera 2e- od FADH2
➢ Kompleks III odbiera 4e- od kompleksów I i II i przekazuje je na kompleks IV
➢ Z kompleksu IV elektrony przekazywane są na tlen O2
➢ Aktywny transport protonów (kompleks I, III i IV) i tworzenie gradientu protonów w
przestrzeni międzybłonowej mitochondrium
➢ Fosforylacja oksydacyjna