EwºÁ¸À

¢éwÃAiÀÄ ¦AiÀÄĹ Qà £ÉÆÃmïì

2024
©lÖ ¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j:
1) EArAiÀiÁ JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¨sÁµÉ¬ÄAzÀ §A¢zÉ VæÃPï ¨sÁµÉ
2) §ÄzÀÝ ZÀjvÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ C±ÀéWÉÆõÀ
3) GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ ªÉÆzÀ® ¯ÉÆúÀ vÁªÀÄæ
4) zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ ªÉÆzÀ® ¯ÉÆúÀ PÀ©ât
5) ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÅgÁvÀvÀé E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¥À£É ªÀÄrzÀ ªÀµÀð 1904
6) ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è PÀÄlÄA§zÀ AiÀÄdªÀiÁ£À PÀÄ®¥Àw CxÀªÁ UÀȺÀ¥Àw
7) ªÀzsÀðªÀiÁ£À£ÀÄ eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ¸ÀܼÀ dÈA©PÁ UÁæªÀÄzÀ°è
8) PÉë ÃvÀæ JAzÀgÉ G¼ÀĪÉÄ ¨sÀÆ«Ä
9) §ÄzÀÞ vÀ£Àß ªÉÆzÀ® ¥ÀæªÀZÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ ¸ÀܼÀ ¸ÁgÀ£ÁxÀzÀ fAPɪÀ£À
10) ªÀiËAiÀÄð ¸ÀAvÀwAiÀÄ ±ÉæõÀ× zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ
11) UÁxÀ¸À¥ÀÛ¸ÀwAiÀÄ£ÀÄß PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ºÁ® CgÀ¸À
12) PÀıÁ£ÀgÀ ªÀÄÆ® ¸ÀܼÀ aãÁ
13) ‘C±ÀéªÉÄÃzsÀAiÀiÁUÀ’ªÀ£ÀÄß £ÉgÀªÉÃj¹zÀ UÀÄ¥ÀÛgÀ CgÀ¸À ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ
14) ‘WÉÆà PÉÆà Q’AiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ¥sÁ»AiÀiÁ£ï
15) ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊzåÀ ±Á¸ÀÛçzÀ ‘¦vÁªÀĺÀ’£ÉAzÀÄ gÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀįÁVzÉ zsÀ£ÀéAwæ
16) ºÀµÀðZÀjvÉAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ¨Át§lÖ
17) GvÀÛgÀ¥ÀxÉñÀégÀ JAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞgÁVzÀݪÀgÀÄ ºÀµÀðªÀzÀð£À
18) LºÉÆ¼É ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ gÀ«QÃwð
19) ºÉÆAiÉÄ£ï vÁìAUÀ£À PÀÈw ¹.AiÀÄÄ.Q
20) PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸Á»vÀå PÀÈw PÀ«gÁdªÀiÁUÀð
21) C¯Éâ gÀƤAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ ¥ÀŸÀÛPÀ QvÁ¨ï-G¯ï-»Azï
22) ªÉÆzÀ® ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À gÀ°è £ÀqɬÄvÀÄ ¸Á.±À. 1526 gÀ°è
23) «dAiÀÄ£ÀUgÀÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤ ºÀA¦
24) AiÀĪÀ£À gÁdå ¥ÀæwµÁ×¥À£ÁZÁAiÀÄð JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀªÀgÀÄ ²æà PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ
25) ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ MAzÀ£Éà PÉA¥ÉUËqÀ
26) ‘dUÀzÀÄÎgÀÄ ¨ÁzÀµÁ’ JAzÀÄ gÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀįÁVzÉ JgÀqÀ£Éà E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ
27) QvÁ¨ï-E–£ÀªÀgÀ¸ï PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ JgÀqÀ£Éà E¨Á»A D¢¯ï µÁ
28) ¹Sï zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï
29) ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ U˪À£Àðgï UËgÀßgï ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è
30) ‘PÀ£ÁðlPÀzÀ PÉøÀj’ JAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ gÁVzÀݪÀgÀÄ UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉñÀ¥ÁAqÉ
31) D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ §gÉzÀ ¥Àæ¹zÀÞ PÀÈw ‘PÀ£ÁðlPÀ UÀvÀ ªÉʨsÀªÀ’
MAzÀÄ ¥ÀzÀ/ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹:
1) ºÀ¼É ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ §¼À¹zÀ PÀ°è£À ¥ÀæPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. -PÁélðeÉÊmï
2) GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ ªÉÆzÀ® ¯ÉÆúÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? -vÁªÀÄæ
3) ªÀĺÉAeÉÆzÁgÉÆà ¥ÀzÀzÀ CxÀðªÉãÀÄ? - ªÀÄrzÀªÀgÀ ¢§ â.
4) ¥ÀæxÀªÀÄ ªÉÃzÀªÀ£ÀÄß ºÉ¸ÀÀj¹. -IÄUÉéÃzÀ
5) DAiÀÄðgÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀvÉÛAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹zÀÝgÀÄ? -eÁ£ÀĪÁgÀÄ
6) eÉÊ£À zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? -ªÀȵÀ¨sÀ£ÁxÀ
7) 23£Éà wÃxÀðAPÀgÀgÀÄ AiÀiÁgÁVzÀÝgÀÄ? -¥Á±Àéð£ÁxÀ
8) §ÄzÀÝ£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÉãÀÄ? -¹zÁÞxÀð
9) ¸ÀAWÀA JAzÀgÉãÀÄ? -vÀ«Ä¼ÀÄ ¸Á»vÀåzÀ ¸ÀAWÀ
10) ªÀiËAiÀÄðgÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. -¥Ál°¥ÀÅvÀæ
11) EArPÁªÀ£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ §gÉzÀgÀÄ? -ªÉÄUÁ¸Àۤøï
12) PÀıÁ£ÀgÀ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ AiÀiÁgÀÄ? -PÀÄd¯ÁPÁåqï ¥ÉʸÀ¸ï
13) PÁ¤µÀÌ£À gÁdzsÁ¤ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? -¥ÀÄgÀĵÀ¥ÀÅgÀ CxÀªÁ ¥ÉñÁªÀgÀ
14) ZÉÆüÀgÀ UÁæªÀiÁqÀ½vÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀĪÀ ²¯Á±Á¸À£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ? - GvÀÛgÀªÉÄÃgÀÆgÀÄ ²¯Á±Á¸À£À
15) GvÀÛgÀ¥ÀxÉñÀégÀ JAzÀÄ AiÀiÁgÀÄ ¥Àæ¹zÀÞgÁVzÀÝgÀÄ? -ºÀµÀðªÀzsÀð£À
16) PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® ±Á¸À£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ? -ºÀ°är ±Á¸À£À
17) ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPåÀgÀ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ AiÀiÁgÀÄ? -EªÀÄär ¥ÀÅ®PÉò
18) PÀ£ÀßqÀzÀ D¢PÀ« JAzÀÄ AiÀiÁgÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ? -¥ÀA¥À
19) PÀ« ZÀPÀæªÀwð JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÝÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? -gÀ£Àß
20) ¨sÁgÀvÀzÀ Vt JAzÀÄ AiÀiÁgÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀįÁVzÉ? -C«ÄÃgï RĸÀÄæ
21) ¸ÁAPÉÃwPÀ £ÁtåªÀ£ÀÄß eÁjUÉvÀAzÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? -ªÀĺÀªÀÄzï-©£ï-vÉÆWÀ®Pï
22) CPÀâgï eÁjUÉƽ¹zÀ ºÉƸÀ zsÀªÀÄð AiÀiÁªÀÅzÀÄ? -¢Ã£ï-E-E¯Á»
23) CPÀâgÀ£À ¥Àæ¹zÞÀ PÀAzÁAiÀÄ ªÀÄAwæ AiÀiÁgÀÄ? - gÁeÁ vÉÆÃzÀgÀªÀÄ® è
24) ªÉÄʸÀÆgÀÄ zÀ¸ÀgÁ GvÀìªÀ DgÀA©ü¹zÀ gÁd£À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. -gÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
25) §ºÀªÀĤ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. -C®ÁèªÅÀ¢ Ý£ï ºÀ¸À£ï UÀAUÀÆ §ºÀªÀÄ£ï µÁ
26) ©ÃzÀgï£À°è ªÀÄzÀgÀ¸Á ¤«Äð¹zÀªÀgÁgÀÄ? -ªÀĺÀªÀÄäzï UÀªÁ£ï
27) ¹Sï zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÄÀ AiÀiÁgÀÄ? -UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï
28) ¸ÀƦü JA§ ±À§Ý AiÀiÁªÀ ¥ÀzÀ¢AzÀ §A¢zÉ? -¸Á¥sï ¥ÀzÀ
29) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ gÁdzsÁ¤ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? -¥ÁArZÉÃj
30) ¥ÀxæÀªÀÄ PÀ£ÁðnPÀ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß CAvÀåUÉƽ¹zÀ M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. -JPÀì-¯Á-bÁ¥É¯ï M¥ÀàAzÀ
31) ¥Áè¹ PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð AiÀiÁªÀÅzÀÄ? -¸Á.±À. 1757gÀ°è
32) ¥ÀæxÀªÀÄ DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß CAvÀåUÉƽ¹zÀ M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹. -ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀàAzÀ
33) ªÉÄʸÀÆj£À ºÀÄ° JAzÀÄ AiÀiÁgÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀįÁVzÉ? -n¥ÀÅà ¸ÀįÁÛ£ï
34) ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸ÁévÀAvÀæ å ¸ÀAUÁæªÀĪÀÅ £ÀqÀzÉÀ ªÀµÀð AiÀiÁªÀÅzÀÄ? -1857gÀ°è
35) ¸ÉÆÃjPÉ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? -zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
36) PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? -«±ÉéñÀégÀAiÀÄå
37) INA «¸ÀÛj¹ §gɬÄj. -INDIAN NATIONAL ARMY ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁ¶ÛçÃAiÀÄ ¸ÉãÉ.
38) KPCC «¸ÀÛj¹. -PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉñÀ PÁAUÉæøï PÀ«Än.
39) ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¹ì£À ¥ÀxæÀªÀÄ C¢üªÉñÀ£ÀzÀ CzsÀåPÀëgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? -W.C. ¨Áå£Àfð
JgÀqÀÄ ¥ÀzÀ/ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹:
1. ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¥À²ÑªÀÄzÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ PÀtªÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
SÉå§gï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆïÁ£ï PÀtªÉUÀ¼ÀÄ
2. «µÀÄÚ¥ÀÅgÁtzÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁå¦Û K£ÀÄ?
«µÀÄÚ¥ÀÅgÁtzÀ ¥ÀæPÁgÀ ‘¸ÀªÀÄÄzÀæ¢AzÀ GvÀÛgÀPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ »ªÀiÁ®AiÀÄ¢AzÀ zÀQëtQÌgÀĪÀ zÉñÀªÉà ¨sÁgÀvÀ
3. ¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½¹j.
¨sÀgÀvÀªÀµÀð, ¨sÀgÀvÀRAqÀ, dA§Æ¢éÃ¥À, »AzÀƸÁÛ£À, EArAiÀiÁ
4. ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
ºÀgÀ¥Áà, ªÀĺÉAeÉÆzÁgÉÆÃ, ¯ÉÆÃxÀ¯ï
5. ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ CAvÀåPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
¹AzsÀÆ £À¢AiÀÄ ¸ÀvÀvÀ ¥ÀæªÁºÀ, «zÉòAiÀÄgÀ DPÀæªÀÄt, CgÀtå £Á±À, ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀ, ªÀÄtÂÚ £À ¸ÀªÉvÀ.
6. AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ªÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
IÄUÉéÃzÀ, AiÀÄdÄðªÉÃzÀ, ¸ÁªÀĪÉÃzÀ, CxÀªÀðtªÉÃzÀ
7. ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ°è gÁd¤UÉ AiÀiÁªÀ JgÀqÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀݪÀÅ?
¸À¨sÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸À«Äw
8. AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ªÀtðUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
¨ÁæºÀät, PÀëwæAiÀÄ, ªÉʱÀå, ±ÀÆzÀæ
9. ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ AiÀiÁgÁzÀgÀÄ E§âgÀÄ ªÀÄ»¼Á «zÁéA¸ÀgÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
UÁVð, ªÉÄÊvÉæìÄ, ±Á±Àéw, ¯ÉÆÃ¥ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ
10. eÉÊ£À zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
±ÉéÃvÁA§gÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢UÀA§gÀ
11. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀAxÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
»Ã£ÁAiÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁAiÀiÁ£À
12. ªÀiËAiÀÄðgÀ PÁ®zÀ°è C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ JgÀqÀÄ §UÉAiÀÄ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
zsÀªÀÄð¸ÉÜÃAiÀÄ, PÀAlPÀ±ÉÆÃzsÀ£À
13. PËn®å AiÀiÁgÀÄ? CªÀ£À ¥Àæ¹zÀÞ PÀÈw AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð£À UÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁd¤Ãw ¤¥ÀÅt, CxÀð±Á¸ÀÛç
14. UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ºÉ¸ÀgÁAvÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
£À¼ÀAzÀ, vÀPÀë²®, CdAvÀ, ¸ÁgÀ£ÁxÀ
15. UÉƪÀÄämÉñÀégÀ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæwµÁצ¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J°è?
ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ, ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉƼÀzÀ°è
16. EªÀÄär ¥ÀÅ®PÉòAiÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ©gÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
¥ÀgÀªÉÄñÀégÀ, zÀQ ët¥ÀxÉñÀégÀ, ¸ÀvÁå±ÀæAiÀÄ, ¥ÀÈyéªÀ®è¨sÀ
17. PÉʯÁ¸À£ÁxÀ zÉêÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? J°è ¤«Äð¹zÀgÀÄ?
MAzÀ£Éà PÈÀµÀÚ, J¯ÉÆèÃgÀzÀ°è
18. CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ©gÀÄzÄÀ UÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.
Cw±ÀAiÀÄzsÀªÀ¼À, £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ, «ÃgÀ£ÁgÁAiÀÄt, gÀlÖ ªÀiÁvÁAðqÀ
19. ¥ÀA¥À£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸ÀjM¹.
«PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ ¥ÀA¥À¨sÁgÀvÀ (D¢¥ÀÅgÁt)
20. «PÀæªÀÄ ±ÀPÀ’ªÀ£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÁUÀ DgAÀ ©ü¹zÀgÀÄ?
DgÀ£Éà «PÀæªÀiÁ¢vÀå ¸Á.±À. 1076 gÀ°è
21. gÀ£ÀߣÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
CfvÀ£ÁxÀ¥ÀÅgÁt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁºÀ¸À©üêÀÄ «dAiÀÄ CxÀªÁ UÀzÁAiÀÄÄzÀÞ
22. ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
¨ÉîÆj£À ZÀ£ÀßPÉñÀªÀ zÉêÁ®AiÀÄ, ºÀ¼ÉéÃr£À ºÉÆAiÀÄì¼ÉñÀégÀ, ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀ¥ÀÅgÀzÀ PÉñÀªÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
23. zɺÀ°AiÀÄ£ÀÄß D½zÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ¸ÀįÁÛ£À ¸ÀAvÀwUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
UÀįÁ«Ä, T°Ó, vÉÆWÀ®Pï, ¸ÉÊAiÀÄzï, ¯ÉÆâ, ¸ÀAvÀwUÀ¼ÀÄ
24. 2£Éà ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£ÀªÀÅ AiÀiÁgÀ £ÀqÀÄªÉ £ÀqɬÄvÀÄ?
CPÀâgï ªÀÄvÀÄÛ ºÉêÀÄÄ (¸Á.±À1556gÀ°è)
25. CPÀâgï J°è ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÁUÀ d¤¹zÀ£ ÀÄ?
CªÀÄgÀPÉÆÃmÉAiÀÄ°è ¸Á.±À 1542gÀ°è
26. vÁeïªÀĺÀ¯ï£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? CzÀÄ J°èzÉ?
 µÁºÀdºÁ£ï, DUÁæ
27. ²ªÁfAiÀÄÄ ¸ÀAUÀ滸ÀÄwÛzÀÝ JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR vÉjUÉUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
ZËvï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÉÃð±ïªÀÄÄT
28. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ?
ºÀjºÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ
29. aPÀÌzÉêÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ©gÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½¹j.
£ÀªÀPÉÆÃn £ÁgÁAiÀÄt, C¥ÀæwªÀÄ«ÃgÀ, gÁeÁ dUÀzÉêÀ, PÀ£ÁðlPÀ ZÀPÀæªÀwð, vÉAPÀt gÁd, ªÀĺÁgÁµÀÖç ¨sÀÆ¥Á® eÁ®j¥ÀÅ
30. PÀ£ÀßqÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ £ÁlPÀ AiÀiÁªÀÅz ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ PÀvÀÈð AiÀiÁgÀÄ?
«ÄvÁæ«AzÀ UÉÆëAzÀ, ¹AUÀgÁAiÀÄð
31. ²ªÀ¥Àà £ÁAiÀÄPÀ AiÀiÁgÀÄ ºÁUÀÆ CªÀ£ÀÄ KPÉ ¥Àæ¹¢ÞAiÀiÁVzÁÝ£É?
PɼÀ¢ £ÁAiÀÄPÀ, ²¸ÀÄÛ JA§ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÝwUÉ
32. ªÀĺÀªÀÄzï UÀªÁ£ï AiÀiÁgÀÄ? ºÁUÀÆ CªÀ£ÀÄ ªÀÄzÀgÀ¸ÁªÀ£ÀÄß K°è ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ?
ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀĺÀªÀÄzï µÁ£À ªÀÄAwæ. ©ÃzÀgï£À°è
33. UÉÆüÀUÀĪÀÄäl K°èzÉ ºÁUÀÆ CzÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÁgÀÄ?
©eÁ¥ÀÅgÀ, ªÀĺÀªÀÄzï D¢¯ï µÁ
34. ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ vÀAzÉ vÁ¬Ä AiÀiÁgÀÄ?
²ªÀUÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁAð§
35. gÁªÀiÁ£ÀÄdZÁAiÀÄðgÀ vÀAzÉvÁ¬Ä AiÀiÁgÀÄ?
PÉñÀªÀ ¸ÉÆêÀÄAiÀiÁf ªÀÄvÀÄÛ PÁAwªÀÄw
36. §¸ÀªÉñÀégÀgÀ vÀAzÉ-vÁ¬Ä AiÀiÁgÀÄ?
ªÀiÁzÀgÀ¸À ªÀiÁzÀ¯ÁA©PÉ
37. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
UÉÆêÁ, ¢AiÀÄÄ, zÀªÀÄ£ï, ¨ÁA¨É EvÁå¢UÀ¼ÀÄ
38. ¨sÁgÀvÀzÀ°è qÀZÀÑgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
¥ÀÅ°PÁmï, ªÀÄZÀ°¥ÀlÖt, £ÁUÀ¥ÀlÖt ªÀiÁºÉ
39. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸ÁévÀAvÀæ å ¸ÀAUÁæªÀÄPÉÌ vÀPÀëtzÀ PÁgÀtªÉãÀÄ?
vÉÆÃmÁUÀ½UÉ ºÀA¢ ªÀÄvÀÄÛ zÀ£ÀzÀ PÉƧâ£ÀÄß ¸ÀªÀgÀ¯ÁVzÉ JA§ ªÀzÀAw ºÀgÀrzÀÝ jAzÀ ºÉƸÀ J£ï¦üïïØ §AzÀÆPÀUÀ¼À£ÀÄß
G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀgÄÀ ¤gÁPÀj¹zÀÄ Ý vÀPÀëtzÀ PÁgÀtªÁVzÉ.
40. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©æÃnõÀgÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
d«ÄãÁÝj, gÉÊvÀªÁj, ªÀĺÀ¯Áéj ¥ÀzÀÞw
41. ¥ËgÁvÀå ¸Á»vÀåzÀ §UÎÉ ªÉÄPÁ¯ÉAiÀÄ C©ü¥ÁæAiÀĪÉãÁVvÀÄÛ?
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ CgÉéAiÀiÁzÀ UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ PÀqÉ ¸ÉÃj¹zÀgÉ, CªÀÅ AiÀÄÄgÉÆæ£À UÀæAxÁ®AiÀĪÉÇAzÀgÀ PÀ¥ÁnUÉ ¸ÀªÀÄ£À®è
JAzÀÄ ªÉÄPÁ¯É C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀnÖzÁÝ£É.
42. §æºÀä ¸ÀªÀiÁd ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆArzÀÄÝ J°è ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÁUÀ?
PÀ®ÌvÀÛzÀ°è 1828gÀ°è
43. AiÀiÁgÁzÀgÀÆ E§âgÀÄ ªÀÄAzÀUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf, UÉÆÃ¥Á®PÀȵÀ Ú UÉÆÃR¯É ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ¨Áå£Àfð ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ
44. AiÀiÁgÁzÀgÀÆ E§âgÀÄ wêÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
¯Á¯Á ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï, ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï, ©¦£ï ZÀAzÀæ¥Á¯ï (¯Á¯ï, ¨Á¯ï, ¥Á¯ï)
45. PÀ£ÁðlPÀzÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ E§âgÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
UÀAUÁzsÀgïgÁªï zÉñÀ¥ÁAqÉ, ¹zÀÞ¥Àà PÀA§½, PÉAUÀ¯ï ºÀ£ÀĪÀÄAvÀAiÀÄå, EvÀgÀgÀÄ
46. gÁdåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï gÀZÀ£ÉUÁV gÀa¸À¯ÁzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß w½¹j.
zsÁgï ¸À«Äw, eÉ.«.¦. ¸À«Äw, J¸ï.Dgï.¹. ¸À«Äw
47. eÉ.«.¦. ¸À«ÄwAiÀÄ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ E§ â gÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
dªÀºÁgï¯Á¯ï£ÉºÀgÀÄ, ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉïï, ¥ÀmÁÖ©ü ¹ÃvÁgÁªÀÄAiÀÄå
48. UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝ KPÉÊPÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉñÀ£À J°è dgÀÄVvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÁUÀ?
¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ°è 1924gÀ°è
49. d°AiÀÄ£ïªÁ¯Á¨ÁUï PÀUÉÆίÉUÉ PÁgÀtgÀÄ AiÀiÁgÀÄ? CzÀÄ AiÀiÁªÁUÀ dgÀÄVvÀÄ?
d£ÀgÀ¯ï qÀAiÀÄgï, 1919gÀ°è
50. DAiÀÄðgÀ AiÀiÁªÅÀzÁzÀgÀÄ JgÀqÀÄ D±ÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
§æºÀäZÀAiÀÄð, UÀȺÀ¸ÀÜ, ªÁ£À¥Àæ¸ÀÜ, ¸À£Áå¸À
 ¸ÀܼÀUÀ¼À LwºÁ¹PÀ ªÀĺÀvÀé :
1) ºÀgÀ¥Àà :
J) ¹AzsÀÆ£ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ªÉñÀ£À. EA¢£À ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ°èzÉ (gÁ« £À¢ zÀAqÉAiÀÄ°èzÉ).
©) 1921 gÀ°è zÀAiÀiÁgÁA ¸ÀºÁ¤ E°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ GvÀÍ£À£À ªÀiÁrzÀgÀÄ.
¹) ªÀĺÁ GUÁæt, PÁ«ÄðPÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÄÀ E°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ PÀlÖqÀUÀ¼ÁVªÉ.
2) vÀPÀ벯Á :
J)EA¢£À ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ ¥ÁæaãÀ UÁAzsÁgÀ ¥ÁæAvÀåzÀ gÁdzÁs¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
©) E°è£À «±Àé«zÁå®AiÀĪÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæaãÀ «zÁåPÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ.
¹) PËn®å£ÀÄ F «±Àé«zÁ央AiÀÄzÀ DZÁAiÀÄð£ÁVzÀÝ£ÀÄ.
3) ¥Ál°Ã ¥ÀÄvÀæ :
J) UÀAUÁ£À¢ zÀAqÉAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ EzÀgÀ EA¢£À ºÉ¸ÀgÀÄ ¥Álß - ©ºÁgÀzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÉ.
©) ªÀÄUÀzsÀ ¸ÁªÀiÁædå, ªÀiËAiÀÄðgÀ, UÀÄ¥ÀÛgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
4) ¨ÁzÁ«Ä :
J) ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ f¯ÉèAiÀÄ°ègÀĪÀ EzÀgÀ ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ ªÁvÁ¦.
©) ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPåÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
¹) E°ègÀĪÀ UÀĺÁAvÀgÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ «±Àé ¥Àæ¹¢ Þ ¥ÀqÉ¢ªÉ.
5) PÀAa (PÁAa¥ÀÄgÀA) :
J)vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ªÀÄzÁæ¸ï ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°èzÉ EzÀÄ ¥À®èªÀgÀ gÁdzsÁ¤ AiÀiÁVvÀÄÛ.
©) E°è£À ±ÉʪÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉʵÀÚªÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ½UÉ ¥Àæ¹zÀÞªÁVªÉ.
¹) «±Àé ¥Àæ¹zÀÞ PÁªÀiÁQë zÉêÁ®AiÀÄ E°èzÉ.
6) ºÀ¼ÉéÃqÀÄ:
J) ºÁ¸À£À f¯ÉèAiÀÄ°ègÀĪÀ EzÀgÀ ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ zÉÆÃgÀ¸ÀªÀÄÄzÀæ CxÀªÁ zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæ.
©) EzÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
¹) ºÉÆAiÀÄì¼ÉñÀégÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAvÀ¯ÉñÀégÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ E°èªÉ. EªÀÅ ²®àP¯À ÉUÉ ¥Àæ¹zÀÞ ªÁVªÉ.
7) zɺÀ° :
J) AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢ zÀqÀzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀjUÉ, PÉ®PÁ® ªÉÆWÀ®jUÉ ªÀÄvÀÄÛ ©ænõÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ FUÀ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ
gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÉ.
©) E°è PÉA¥ÀÄPÉÆÃmÉ, PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï, eÁ«ÄAiÀiÁ ªÀĹâ ªÀÄÄAvÁzÀ ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÁägÀPÀUÀ½ªÉ.
8) zÉêÀVj :
J) ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ AiÀiÁzÀªÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
©) C®èªÀÅ¢Þãï T°ÓAiÀÄÄ F £ÀUÀÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÀAqÀAiÀiÁvÉæUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ.
¹) ªÀĺÀªÀÄäzï-©£ï vÀÄWÀ®PÀ£ÀÄ F £ÀUÀgÀzÀ ¸À«ÄÃ¥À zË®vÁ¨Ázï JA§ ºÉƸÀ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹ PÉ®PÁ® gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV
ªÀiÁr PÉÆArzÀÝ£ÀÄ.
9) ¥ÁtÂ¥Àvï :
J) ºÀjAiÀiÁuÁzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è£À ¥Àæ¹zÀÞ PÀzÀ£À PÀt
©) E°è ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ UÀwAiÀÄ£Éßà §zÀ¯Á¬Ä¹zÀ ªÀÄÆgÀÄ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£ÀUÀ¼ÀÄ 1526, 1556, ªÀÄvÀÄÛ 1761 gÀ°è dgÀÄVzÀªÀÅ.
10) DUÁæ :
J) GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢ zÀAqÉAiÀÄ°èzÉ.
©) ¹PÀAzÀgï ®Æ¢ü F £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
¹) EzÀÄ ªÉÆWÀ®gÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ. vÁeï ªÀĺÀ¯ï E°è£À «±Àé¥Àæ¹zÀÞ ¸ÁägÀPÀªÁVzÉ.
11) ºÀA¦ :
J) vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ £À¢AiÀÄ zÀqÀzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ §¼Áîj f¯ÉèAiÀÄ°èzÉ.
©) EzÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
¹)E°è «gÀÆ¥ÁPÀë zÉêÁ®AiÀÄ, «dAiÀÄ«oÀ× ® zÉêÁ®AiÀÄ, PÀ°è£À gÀxÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¨sÀªÀå ¸ÁägÀPÀUÀ½ªÉ.
12) ©ÃzÀgï :
J) PÀ£ÁðlPÀzÀ GvÀÛgÀ¨sÁUÀzÀ°èzÉ. EzÉÆAzÀÄ f¯Áè PÉÃAzÀæ.
©) §ºÀĪÀĤ gÁdåzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ. E°è ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ PÉÆÃmɬÄzÉ.
¹) ªÀĺÀªÀÄäzï UÀªÁ£ï E°è ªÀÄzÀgÁ¸ÀªÉÇAz À£ÀÄß ¤«Äð¹zÁÝ£É.
13) ©eÁ¥ÀÄgÀ («dAiÀÄ¥ÀÄgÀ) :
J) PÀ£ÁðlPÀzÀ GvÀÛgÀÀ ¨sÁUÀzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ MAzÀÄ f¯Áè PÉÃAzÀæ.
©) D¢¯ï µÁ»UÀ¼À gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
¹) «±Àé ¥Àæ¹zÀÞ UÉÆüÀUÀĪÀÄäl, E¨Áæ»A gÉÆÃeÁ, C¸ÁgÀ ªÀĺÀ¯ï, ¨ÁgÁ PÀªÀiÁ£ï ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ E°èªÉ.
14) PÀ®ÌvÀÛ (PÉÆîÌvÀÛ)
J) ºÀÆVè £À¢AiÀÄ zÀqÀzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÉ.
©) ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀÄ ©ænõÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
¹) PÀ®ÌvÀÛ ¸À«ÄÃ¥À ¨ÉîÆgÀÄ JA§°è ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ gÁªÀÄPÀȵÀÚ ªÀÄoÀ ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.
15) ¨ÁA¨É (ªÀÄÄA¨ÉÊ) :
J) ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÉ.
©) ¥À²ÑªÀÄ wÃgÀzÀ°è EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉAiÀiÁVvÀÄÛ.
¹) ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï£À ¥ÀæxÀªÀÄ C¢üªÉñÀ£À E°è £ÀqɬÄvÀÄ(1885)
16) ¥ÁArZÉÃj (¥ÀÄzÀÄZÉÃj) :
J) ªÀÄzÁæ¸ï£À (ZÉ£ÉßöÊ) zÀQëtQÌgÀĪÀ EzÀÄ PÉÆÃgÀªÀÄAqÀ® wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°èzÉ.
©) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
¹) EAzÀÄ EzÉÆAzÀÄ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ.
17) ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt :
J) EzÀÄ ªÀÄAqÀå f¯ÉèAiÀÄ°ègÀĪÀ MAzÀÄ vÁ®ÆèPÀÄ PÉÃAzÀæ
©) DgÀA©üPÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀÄ, ºÉÊzÀgÁ°, n¥ÀÄà ¸ÀįÁÛ£ï gÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
¹) zÀjAiÀiÁ zË®vï CgÀªÀÄ£É ²æà gÀAUÀ£ÁxÀ ¸Áé«Ä zÉêÁ®AiÀÄ E°èzÉ.
18) «ÄÃgÀvï :
J) GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ gÁdåzÀ°èzÉ. zɺÀ°UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°èzÉ.
©) ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸ÁévÀAvÀæ å ¸ÀAUÁæªÀÄzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ.
¹) «ÄÃgÀvï£À°è zÀAUÉJzÀÝ ¹¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ C°èAzÀ zɺÀ°UÉ £ÀÄVÎ CzÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArzÀÝgÀÄ.
19) d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï :
J) EzÀÄ ¥ÀAeÁ©£À CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀzÀ°èzÉ.
©) gË®vï PÁAiÉÄÝAiÀÄ «gÀÄzÀÞ ¥Àæw¨sÀn¸ÀÄwÛzÀÝ ¤gÁAiÀÄÄzsÀ ¥Àæw¨sÀl£ÁPÁgÀgÀ£ÀÄß ¤zÀðAiÀĪÁV d£ÀgÀ¯ï qÀAiÀÄgï JA§ÄªÀªÀ£ÀÄ
UÀÄAr£À ªÀÄ¼É ¸ÀÄgÀĹ ¸ÀºÀ¸ÁægÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß PÉƯÉUÉÊzÀ£ÀÄ.
¹) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ°è d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á ¨ÁUï ºÀvÁåPÁAqÀ -1919 JAzÉà ¥Àæ¹¢Þ ¥ÀqÉ¢zÉ.
20) zÀAr :
J) UÀÄdgÁw£À ¥À²ÑªÀÄ wÃgÀzÀ°ègÀĪÀ EzÀÄ G¦à£À PÉÃAzÀæ.
©) 1930 gÀ°è ªÀĺÁvÀä UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ ZÀ¼ÄÀ ªÀ½AiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀgÀÄ.
 F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ 15-20 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹.
1. ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÀÆUÉÆüÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¹.
G : ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÀÆUÉÆüÀªÀÅ C¥ÁgÀªÁzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁrzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ®PÀëtUÀ¼ÁzÀ
1. »ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ
2. GvÀÛgÀzÀ £À¢ §AiÀÄ®ÄUÀ¼ÀÄ
3. ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä
4. ¥ÀªÀðvÁªÀ½UÀ¼ÀÄ
5. zÀPÀÌ£ï ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä
6. PÀgÁªÀ½ wÃgÀUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ¥Àæ¨sÁ«¹ªÉ.
 »ªÀiÁ®AiÀĪÀÅ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß KµÁå¢AzÀ ¥ÀævÉåÃQ¹zÀÄÝ, ¥ÀævÉåÃPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß î ¸ÀȶֹzÉ.
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ £ÉʸÀVðPÀ vÀqÉUÉÆÃqÉ ¤«Äð¹ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß GvÀÛgÀzÀ DPÀæªÀÄtUÀ½AzÀ ²ÃvÀªÀiÁgÀÄvÀUÀ½AzÀ »ªÀiÁ®AiÀÄ gÀQë¹zÉ.
 ¸ÀzÁPÁ® vÀÄA© ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ½UÉ »ªÀiÁ®AiÀÄ d£Àä ¤ÃrzÉ.
 »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ°è ºÀÄlÄÖªÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ «¸ÁÛgÀªÁzÀ §AiÀÄ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶֹªÉ.
 »ªÀiÁ®AiÀÄ PÀtªÉUÀ¼ÁzÀ SÉʧgï, ¨ÉÆïÁ£ï, ¥Á²ÑªÀiÁvÀågÉÆA¢UÉ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ. ªÁtÂdå ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ «zÉòAiÀÄgÀ
¤gÀAvÀgÀ zÁ½UÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÁzÀªÀÅ.
 ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÂÚ£À «¸ÁÛgÀªÁzÀ §AiÀÄ®ÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ¸ÀªÀÄÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¹jªÀAwPÉAiÀÄ ªÀÄÆ® ¸ÀܼÀUÀ¼ÁVªÉ.
 GvÀÛgÀzÀ £À¢ §AiÀÄ®ÄUÀ¼ÀÄ, ¹AzsÀÄ, ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À ªÀÄÆ® ¸ÁÜ£ÀªÁVzÉ.
 ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¨sËwPÀ, DzsÁåwäPÀ ªÀÄvÀÛÄ vÀvÀéeÁÕ£ÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ ¸ÀªÀÄÈ¢Þ E°è zÉÆgÀQvÀÄ.
 «zÉòAiÀÄgÀÄ E°è£À ¸ÀA¥ÀwÛUÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV ¥ÀzÉà ¥ÀzÉà zÁ½ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
 ¥À²ÑªÀÄzÀ ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ zÀQët ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ zÀlÖ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ C°èAiÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß PÀpt ¥Àj±Àæ«ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄzÀÞ
¦æAiÀÄgÀ£ÁßV¹zÉ.
 zÀQët ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ PÁ®zÀ°è vÀqɨÉðUÀ¼ÁVzÀÄÝ £ÀAvÀgÀzÀ°è «zÉñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÁzÀªÀÅ.
 ««zsÀ d£ÁAUÀ, ¸ÀA¸ÀÌøw ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä G¥ÀRAqÀzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ PÁgÀtªÁVzÉ.
 E°è£À GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ªÁvÁªÀgÀtªÀÅ ªÀÄ£ÀĵÀå£À ¸ÀªÁðAVÃt C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÉ.
 £À¢ §AiÀÄ®Ä, PÀȶ, gÁdªÀA±ÀUÀ¼À K¼ÀÄ- ©Ã¼ÀÄ, zsÁ«ÄðPÀ, ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå PÉAzÀæUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÉÄïÉ
E°è£À ¨sËUÉÆýPÀvÉ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÉ.

2. ‘ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ°è KPÀvÉ' ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀët «ªÀj¹.

G : ¨sÁgÀvÀªÀÅ MAzÀÄ G¥ÀRAqÀªÁVzÀÄÝ, MAzÀÄ «Ä¤ «±ÀéªÉ¤¹zÉ. E°è ªÀiÁ£ÀªÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÀAUÀzÀ°èAiÀÄÆ
ªÉÊ«zsÀåvÉ ºÉÆA¢zÉ.
1. ¨sËUÉÆýPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ : ¨sÁgÀvÀªÀÅ CvÀåAvÀ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀĪÁzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CvÀåAvÀ vÀA¥ÁzÀ ¹AiÀiÁa£ï,
gÁd¸ÁÜ£ÀzÀ GµÀÚ ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ, »ªÀÄZÁÒ¢vÀ »ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ, ¤vÀå ºÀjzÀétð PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ, «±Á® §AiÀÄ®ÄUÀ¼ÀÄ,
¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ, PÀqÀ® wÃgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæt ¸ÀAPÀÄ®PÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ.
2. d£ÁAVÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁµÁ ªÉÊ«zsÀåvÉ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÁæ«qÀ, ªÀÄAUÉÆïÁAiÀiïØ, ¤ÃUÉÆæïÁAiÀiïØ, D¯Áá¬Ä£ï, D¸ÉÆÖçïÁAiÀiïØ,
¥sÉÆæÃmÉÆà D¸ÉÆÖçïÁAiÀiïØ ªÀÄÄAvÁzÀ d£ÁAUÀUÀ½ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è 1600 PÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ¨sÁµÉUÀ¼ÀÄ, DqÀÄ ¨sÁµÉUÀ½ªÉ.
3. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ : ¨sÁgÀvÀªÀÅ zsÀªÀÄð, eÁw, ¥ÀAxÀ, £ÀA©PÉ, ¥ÀzÀÞw, ¨sÁµÉ, d£ÁAUÀUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À ªÀ¸ÀÄÛ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀĪÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À®ànÖzÉ. DºÁgÀ, GqÀÄUÉ-vÉÆqÀÄUÉ, PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜ, «ªÁºÀ ¥ÀzÀÞw, ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À°è
ªÉÊ«zsÀåvÉ ºÉÆA¢zÉ. »AzÀÆ, ¨ËzÀÞ, eÉÊ£À, ¹Sï zsÀªÀÄðUÀ¼À vÀªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀ. C®èzÉ ªÀÄĹèA, PÉæöʸÀÛ, ¥Á¹ð zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÆ
¨sÁgÀvÀzÀ°èzÉ. zsÀªÀÄðUÀ¼À §ºÀ¼ÀµÀÄÖ M¼À¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ E°èªÉ.
4. DyðPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ : ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ DyðPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ PÀAqÀħA¢zÉ. ¸ÀA¥ÀwÛ£À C¸ÀªÀÄ ºÀAaPÉ, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ, UÁæ«ÄÃt £ÀUÀgÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ E°èzÉ.
 EµÉÖ¯Áè ªÉÊ«zsÀåvÉUÀ½zÀÝgÀÆ £ÀªÀÄä°è C£ÉÃPÀ KQÃPÀj¸ÀĪÀ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ KPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ »r¢zÉ. CªÀÅUÀ¼À°è
ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ,

1. ¨sËUÉÆýPÀ KPÀvÉ : GvÀÛgÀzÀ°è »ªÀiÁ®AiÀÄ, zÀQëtPÉÌ ¸ÁUÀgÀ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß dUÀwÛ£À EvÀgÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ ¥ÀævÉåÃQ¹ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß
¥ÀævÉåÃPÀ KQÃPÀÈvÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¨sÁUÀªÁV¹zÉ.
2. DqÀ½vÁvÀäPÀ KPÀvÉ : ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæaãÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ MAzÉà jÃwAiÀÄzÁVzÀÄÝ, ZÁtPÀå£À CxÀð±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß
DzsÀj¹zÀªÀÅUÀ¼ÁVªÉ. ªÀiËAiÀÄðgÀÄ, UÀÄ¥ÀÛgÀÄ, gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ, PÀıÁ£ÀgÀÄ, ªÀzsÀð£ÀgÀÄ, ZÁ®ÄPÀågÀÄ, ªÉÆWÀ®gÀÄ, ªÀÄgÁoÀgÀÄ vÀªÀÄä
¸ÁªÀiÁædåzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¹ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀ KPÀvÉ vÀgÀ®Ä AiÀÄwß¹zÁÝgÉ. EzÀÄ ©ænõÀgÀ PÁ®zÀ°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ
¸ÁzsÀåªÉ¤¹zÉ.
3. KPÀ gÀÆ¥ÀzÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀå : ¥ÁæaãÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉ, UÀÄgÀÄPÀÄ® ²PÀët ¥ÀzÀÞw, gÁªÀiÁAiÀÄt, ªÀĺÁ¨sÁgÀvÀ,
¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è KPÀvÉ vÀAzÀªÀÅ. ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À PÁ®zÀ°è ¥À¶ðAiÀÄ£ï ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ©ænõï DqÀ½vÀ PÁ®zÀ°è EAVèõï
¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ ¸ÁÜ£À ªÀ»¹zÀªÀÅ. ªÀÄĹèA ªÀÄvÀÄÛ PÉæöʸÀÛgÀ DqÀ½vÀ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸À«Ää±Àæ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÉÆAzÀÄ «PÀ¹¹vÀÄ.
4. zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è C£ÉÃPÀ zsÀªÀÄð, eÁw, ¥ÀAxÀUÀ½zÀÝgÀÆ zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÉUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À°è KPÀvÉ PÁt§ºÀÄzÀÄ. GzÁ : ¢Ã¥ÁªÀ½ ºÀ§â ¨sÁgÀvÀzÁzÀåAvÀ DZÀj¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. d£ÀªÀj 1 ºÉƸÀ
ªÀµÁðZÁgÀuÉ J¯Áè zsÀ«ÄðÃAiÀÄgÀÄ DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
5. EwÛÃa£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ : EA¢£À £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£À, £ÀªÀÄä ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw, EA¢£À DyðPÀ -¸ÁªÀiÁfPÀ ¹Üw , eÁUÀwÃPÀgÀ,
£ÀUÀjÃPÀgÀt, GzÁjÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ eÁwUÀ¼À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrªÉ.

3. ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

G:- ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ DzsÀĤPÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß £Áa¸ÀĪÀAvÉ ¤ªÀiÁðtUÉÆArzÉ.
1. £ÀUÀgÀzÀ «£Áå¸À: ¹AzsÀÆ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß KPÀgÀÆ¥ÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£É
D±ÀÑAiÀÄðPÀgÀªÁVzÀÄÝ AiÉÆÃd£Á §zÀÞªÁVzÉ. PÉ®ªÀÅ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ JvÀÛgÀzÀ ¦ÃoÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀÄgÀzÀÄUÀð ºÉÆA¢zÀÄÝ
¥ÀƪÀðPÉÌ d£ÀªÀ¸Àw ¥ÀæzÉñÀ«zÉ. CªÉgÀqÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ EnÖUÉUÀ¼À §ÈºÀvï UÉÆÃqɬÄzÉ. ¥ÀÄgÀzÀÄUÀð«®èzÀ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ JvÀÛgÀzÀ
¢uÉÚUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÀAqÀÄ §A¢ªÉ.
2. M¼ÀZÀgÀAr ªÀåªÀ¸ÉÜ: AiÉÆÃd£Á§zÀÞ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV M¼ÀZÀgÀAr ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀ°è ¹AzsÀÆ d£ÀgÉÃ
ªÉÆzÀ°UÀgÀÄ. £ÀUÀgÀUÀ½UÉ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ªÀÄÄaÑzÀ M¼ÀZÀgÀAr ªÀÄvÀÄÛ EAUÀÄ UÀÄArUÀ½zÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ M¼ÀZÀgÀArUÉ
¸ÀA¥ÀQð¸À¯ÁVzÉ. EnÖUɬÄAzÀ ªÀiÁrzÀ PÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ gÀ¸ÉÛAiÀÄÄzÀÝPÀÆÌ ¸ÁVzÀÆÝ ªÀÄÄZÀÑ®ànÖzÀݪÀÅ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀéZÀÒUÉƽ¸ÀĪÀ
ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ E½AiÀÄ®Ä gÀAzsÀæUÀ½zÀݪÀÅ. ºÉZÀÄѪÀj ¤ÃgÀÄ ºÉÆÃUÀ®Ä PÀ°è¤AzÀ ªÀÄÄaÑzÀ zÉÆqÀØ
EnÖUÉAiÀÄ PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁVvÀÄÛ.
3. ©Ã¢UÀ¼ÀÄ; ©Ã¢UÀ¼ÀÄ £ÉÃgÀªÁVzÀÄÝ, MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ ®A§ªÁV «¨sÀf¹ªÉ. CªÀÅ 13 jAzÀ 34 Cr CUÀ®ªÁVzÀÄÝ
¸Á¯ÁVªÉ. £ÀUÀgÀzÀ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©Ã¢UÀ¼ÀÄ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß DAiÀivÁPÁgÀzÀ §qÁªÀuÉUÀ¼ÁV «AUÀr¹ªÉ. ¤¢ðµÀÖ CAvÀgÀzÀ°è
©Ã¢ ¢Ã¥À PÀA§UÀ½zÀݪÀÅ. gÀ¸ÉÛAiÀÄ §¢AiÀÄ°è PÀ¸ÀzÀ vÉÆnÖUÀ¼À£ÀÄß EqÀ¯ÁVvÀÄÛ.
4. ¸ÁߣÀzÀ PÉƼÀ; ªÉĺÉAeÉÆÃzÁgÉÆë£À°ègÀĪÀ EzÀÄ ¹AzsÀÆ d£ÀgÀ £ÀUÀgÀzÀ «±ÉõÀ ®PÀëtªÁVzÉ. ¥ÁæAUÀtzÀ ªÀÄzsÀå
¨sÁUÀzÀ°è FdÄ PÉƼÀ«zÉ. FdÄPÉƼÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ ªÉÆUÀ¸Á¯É ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃuÉUÀ½ªÉ. FdÄPÉƼÀzÀ GzÀÝ39Cr, CUÀ®-23
Cr, D¼À-8 Cr, ¥ÀPÀÌzÀ PÉÆÃuÉAiÉÆAzÀgÀ ¨Á«¬ÄAzÀ ¤ÃgÀÄ §gÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀºÁPÀ®Ä PÉƼÀªÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
ZÀgÀArUÀ½zÀݪÀÅ.
5. GUÁætUÀ¼ÀÄ; ªÉĺÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃzÀ zÉÆqÀØ PÀlÖqÀªÉAzÀgÉ GUÁæt. ºÀgÀ¥ÁàzÀ°è EnÖUɬÄAzÀ ¤«Äð¹zÀ ªÉâPÉAiÀÄ
¸Á®ÄUÀ½zÀÄÝ E°è vÀ¯Á 6 PÀtdUÀ¼À JgÀqÀÄ ¸Á®ÄUÀ¼À Cr¥ÁAiÀÄUÀ½ªÉ. PÁ°§AUÀ£ï£À°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ EnÖUÉAiÀÄ ªÉâPÉUÀ¼ÀÄ
zÉÆgÀQªÉ.
6. PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ; gÀ¸ÉÛAiÀÄ §¢UÉ ªÀÄ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀlÖqÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÁÝgÉ. ¸ÀÄlÖ EnÖUÉUÀ½AzÀ ªÀÄ£É ¤«Äð¹zÁÝgÉ. ¥Àæw ªÀÄ£ÉAiÀÄÆ
JgÀqÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ PÉÆÃuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀݪÀÅ. ªÀĺÀrAiÀÄ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÆ EzÀݪÀÅ. PÀA¨sÀUÀ¼ÀļÀî ºÀeÁgÀ, ¸ÁߣÀUÀȺÀUÀ¼ÀÄ, PÀ°è£À
£É®ºÁ¸ÀÄ, CqÀÄUÉPÉÆÃuÉ ¨Á« ªÀÄ£ÉUÀ¼À°ègÀÄwÛzÀݪÀÅ. «±Á® PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ ªÀ¸ÀwUÀȺÀUÀ¼ÀÄ, PÁ«ÄðPÀgÀ ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÆ zÉÆgÉwªÉ.
MnÖ£À°è ºÀgÀ¥Áà d£ÀgÀ £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£É MAzÀÄ CzÀÄãâvÀ J¤¹zÉ.
4. ZÉÆüÀgÀ UÁæªÀiÁqÀ½vÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹ :
ZÉÆüÀgÀ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÄRå ®PÀëtªÉAzÀgÉ ZÉÆüÀgÀ UÁæªÀiÁqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ UÁæªÀÄ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ. MAzÀ£Éà ¥ÀgÁAvÀPÀ£À GvÀÛgÀ
ªÉÄÃgÀÆgÀÄ ±Á¸À£À ZÉÆüÀgÀ UÁæªÀiÁqÀ½vÀzÀ §UÉÎ ¸ÀàµÀÖ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
UÁæªÀÄ ¸À«ÄwUÉ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£À : GvÀÛgÀ ªÉÄÃgÀÆgÀÄ UÁæªÀĪÀ£ÀÄß 30 PÀÄqÀÄA§Ä(¨sÁUÀ)UÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¥Àæw
«¨sÁUÀ¢AzÀ M¨ÉÆâ§â ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ CªÀ¢üUÉ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. PÀÄqÀĪÀ¯ÉÊ(CzÀȵÀÖ) ¥ÀzÀÞw ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. ZÀÄ£ÁªÀuÉ ¢£ÀzÀAzÀÄ UÁæªÀĸÀÜgÀÄ zÉêÁ®AiÀÄzÀ°è ¸ÉÃgÀÄwÛzÀÝgÀÄ. DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ C¨sÀåyðUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß
N¯ÉUÀjUÀ¼À ªÉÄÃ¯É §gÉzÀÄ MAzÀÄ ªÀÄqÀPÉAiÀÄ°è ºÁPÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. £ÀAvÀgÀ M§â aPÀÌ ¨Á®PÀ¤AzÀ J®ègÀ ¸ÀªÀÄÄäR zÀ°è MAzÉÆAzÀÄ
N¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄqÀPɬÄAzÀ ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæw¤¢ü UÀ¼À DAiÉÄÌ £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ.
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVzÀÝ PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ : DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ ªÁ¶ðPÀ ¸À«Äw, GzÁå£À ¸À«Äw ªÀÄvÀÄÛ PÉgÉPÀmÉÖUÀ¼À ¸À«ÄwUÀ¼À°è
PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸À¨ÉÃQvÀÄÛ. F ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß ‘ªÀjAiÀÄA' JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛvÀÄÛ. ¥Àæw¤¢üUÀ¼À£ÀÄß ‘ªÀjAiÀÄA ¥ÉgÀĪÀÄPÀ̼ï' JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. F ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ 360 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄwÛzÀݪÀÅ. UÁæªÀÄUÀ¼À D¹Û gÀPÀëuÉ, PÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀÆ°, zÉêÁ®AiÀÄ, PÉgÉ,
vÉÆÃ¥ÀÄ, CgÀtågÀPÀëuÉ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß UÁæªÀÄ ¸À¨sÉ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛvÀÄÛ. ¸À¨sÉAiÀÄ wêÀiÁð£ÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉ¢qÀ¯ÁVvÀÄÛ.
¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ EgÀ¨ÉÃPÁzÀ PÀ¤µÀ× CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ :
1. PÀ¤µÀ× 1/2 JPÀgÉ vÉjUÉ PÉÆqÀĪÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. ¸ÀéAvÀ ¤ªÉñÀ£ÀzÀ°è PÀnÖ¹zÀ ¸ÀéAvÀ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ªÁ¸À«gÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. 35 jAzÀ 75 ªÀAiÀĹì£ÀªÀgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
4. ªÉÃzÀ, ¨ÁæºÀtPÀUÀ¼À & ªÁåªÀºÁjPÀ eÁÕ£À«gÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. GvÀÛªÀÄ ZÁjvÀæöåªÀżÀîªÀgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
C£ÀºÀðvÉUÀ¼ÀÄ :
1. PÀ¼ÉzÀ ªÀÄÆgÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® ¸ÀvÀvÀªÁV AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¸À«Äw ¸ÀzÀ¸Àå£ÁVzÀÝgÉ ¥ÀÄ£ÀgÁAiÉÄÌUÉ C£ÀºÀð.
2. ¸À«ÄwAiÀÄ°èzÀÄÝ ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ ¸À°è¸ÀzÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ºÀwÛgÀzÀ ¸ÀA§A¢üPÀgÀÄ.
3. zÀĵÀÖgÀÄ, ªÉÆøÀUÁgÀgÀÄ, ªÀÄzÀå¸ÉêÀ£É, PÀ¼ÀîvÀ£À, ¨ÁæºÀät ºÀvÉå ªÀÄvÀÄÛ ªÀå©üZÁgÀ DgÉÆÃ¥À ºÉÆvÀÛªÀgÀÄ.
«zÁéA¸ÀgÀÄ ZÉÆüÀgÀ UÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß “aPÀÌ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé gÁdåUÀ¼ÀÄ” Ja¢zÁÝgÉ.

5. CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G : CªÉÆÃWÀªÀµÀð£ÀÄ 3 £Éà UÉÆëAzÀ£À ªÀÄUÀ. gÁµÀÖçPÀÆlgÀ CgÀ¸ÀgÀ¯Éèà CvÀåAvÀ ±ÉæõÀ× zÉÆgÉ JAzÀÄ EªÀ£À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.
EªÀ£À ¸ÉʤPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ½VAvÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ±ÉæõÀתÁVzÉ. EªÀ£ÀÄ ¸Á.±À 814 jAzÀ 878 gÀªÀgÉUÉ ¢ÃWÀðPÁ®
C¢üPÁgÀ £ÀqɹzÀ£ÀÄ.
1. ¸ÉʤPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ : CªÉÆÃWÀªÀµÀð£ÀÄ C¥Áæ¥ÀÛ£ÁV C¢üPÁgÀ £ÀqɹzÁUÀ CªÀ£À aPÀÌ¥Àà£ÁzÀ PÀPÀð£ÀÄ DqÀ½vÀ ¤ªÀð»¹zÀ£ÀÄ.
CªÉÆÃWÀªÀµÀð ¸Á.±À 830 gÀ°è ªÉAV ZÁ®ÄPÀågÀ zÉÆgÉ 3 £Éà UÀÄtUÀ «dAiÀiÁ¢vÀå£À£ÀÄß °AUÀªÀ½î JA§°è ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ. UÀAUÀgÀ
gÁdåzÀ GvÀÛgÀ ¨sÁUÀªÀÅ CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À zÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ §APÉñÀ£À »rvÀzÀ°èvÀÄÛ. UÀAUÀ CgÀ¸À gÁZÀªÀÄ®è£ÀÄ F ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ªÀiÁrzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß §APÉñÀ£ÀÄ «¥sÀ®UÉƽ¹zÀ£ÀÄ. §APÉñÀ£ÀÄ vÀĪÀÄPÀÆj£À PÉÊzÁ¼ÀzÀªÀgÉUÀÆ ¥Àæ¨sÁªÀ ºÉÆA¢zÀÝ£ÀÄ.
gÁZÀªÀÄ®è£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ¤Ãw ªÀiÁUÀð JgÉUÀAUÀ£ÀÄ ¸Á.±À 856 gÀ°è gÁdgÁªÀÄÄqÀÄ PÀzÀ£ÀzÀ°è CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À£ÀÄß
¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ.
2. ªÉʪÁ»PÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ : CªÉÆÃWÀªÀµÀð£ÀÄ zÀQëtzÀ gÁdªÀÄ£ÉvÀ£À UÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÉʪÁ»PÀ ¸ÀA§AzsÀ K¥Àðr¹PÉÆAqÀÄ ±ÁAw
¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. vÀ£Àß ªÀÄUÀ¼ÁzÀ ZÀAzÀ殨ÉâAiÀÄ£ÀÄß UÀAUÀ zÉÆgÉ ¨sÀÆvÀÄUÀ¤UÉ (JgÉUÀAUÀ£À ªÀÄUÀ), ªÀÄvÉÆÛ§â¼ÀÄ ªÀÄUÀ¼ÁzÀ
²Ã®ªÀĺÁzÉëAiÀÄ£ÀÄß ªÉAVAiÀÄ «dAiÀiÁ¢vÀå£À ªÀÄUÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À¤UÉ ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆߧâ¼ÀÄ ªÀÄUÀ¼ÁzÀ ¸ÀASÁ¼À£ÀÄß PÀAa ¥À®èªÀ CgÀ¸À
3 £Éà £ÀA¢ªÀªÀÄð¤UÉ PÉÆlÄÖ «ªÁºÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɹzÀ£ÀÄ.
3. CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À PÉÆ£ÉAiÀÄ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ : CªÉÆÃWÀªÀµÀð vÀ£Àß PÉÆ£ÉAiÀÄ ¢£ÀUÀ¼À°è AiÀÄĪÀgÁd£ÁzÀ PÀȵÀÚ£À zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¹zÀ£ÀÄ.
zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ §APÉñÀ£ÀÄ F zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ºÀwÛQÌzÀ£ÀÄ. §APÉñÀ£ÀÄ PÀȵÀÚ£À£ÀÄß ¥À±ÁÑvÁÛ¥À¢AzÀ §zÀ¯ÁUÀĪÀAvÉ
ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. F «dAiÀÄzÀ £É£À¦UÁV CªÉÆÃWÀªÀµÀð£ÀÄ §APÉñÀ£À ºÉ¸Àj£À°è ‘§APÁ¥ÀÄgÀ' JA§ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
§APÉñÀ£À£ÀÄß §£ÀªÁ¹AiÀÄ gÁdå¥Á®£À£ÁßV¹zÀ£ÀÄ.
4. CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À ¸Á»vÀåzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ : ¸ÀévÀB ¸Á»wAiÀiÁzÀ CªÉÆÃWÀ ªÀµÀð£ÀÄ ‘¥Àæ±ÉÆßÃvÀÛgÀ gÀvÀߪÀiÁ¯Á' JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è gÀa¹zÁÝ£É. EªÀ£ÀÄ f£À¸ÉãÁZÁAiÀÄð, ªÀĺÁ«ÃgÁZÁAiÀÄð, ±ÀPÁÛAiÀÄ£À, ²æà «dAiÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ «zÁéA¸ÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ
¤ÃrzÀÝ£ÀÄ. ²æà «dAiÀÄ£ÀÄ “PÀ«gÁdªÀiÁUÀð” PÀÈw gÀa¹zÁÝ£É. EzÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® PÀÈwAiÀiÁVzÉ.
 5. ªÀåQÛvÀé ªÀÄvÀÄÛ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ : ¤Ã®UÀÄAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ²gÀÆj£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ CªÉÆÃWÀªÀµÀð£ÀÄ CAUÀ, ªÀAUÀ, ªÀÄUÀzsÀ, ªÀiÁ¼Àé, ªÉAV ªÀÄvÀÄÛ
CPÀÌ¥ÀPÀÌzÀ gÁdjAzÀ UËgÀ«¸À®àqÀÄwÛzÀÝ£ÉAzÀÄ w½¸ÀÄvÀÛªÉ. CªÉÆÃWÀªÀµÀð£ÀÄ zsÁ«ÄðPÀ ¸À»µÀÄÚªÁVzÀÄÝ, ±ÁAw¦æAiÀÄ£ÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀévÀB
«zÁéA¸À£ÀÆ DVzÀÝ£ÀÄ. gÁdåzÀ d£ÀgÀ£ÀÄß PÁëªÀÄ¢AzÀ ¥ÁgÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä PÉƯÁè¥ÀÄgÀzÀ ªÀĺÁ®QëöäÃUÉ vÀ£Àß PÉÊ ¨ÉgÀ¼À£ÀÄß PÀvÀÛj¹
C¦ð¹zÀ£ÉAzÀÄ ¸ÀAeÁ£ï vÁªÀÄæ ±Á¸À£À w½¸ÀÄvÀÛzÉ. CgÀ¨ï ¥ÀæªÁ¹ ¸ÀįÉêÀiÁ£ï ¸Á.±À.851 gÀ°è EªÀ£À gÁdzsÁ¤ ªÀiÁ£ÀåSÉÃlPÉÌ ¨sÉÃn
PÉÆnÖzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀÅ dUÀwÛ£À £Á®ÄÌ ±ÉæõÀ× ¸ÁªÀiÁædå UÀ¼À°è MAzÀÄ JA¢zÁÝ£É. CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À
©gÀÄzÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ Cw±ÀAiÀÄ zÀªÀ¼À, £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ, «ÃgÀ£ÁgÁAiÀÄt, ²æà ªÀ®è¨sÀ, gÀlÖªÀiÁvÁðAqÀ EvÁå¢

6. ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ±ÉÊ°AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G: ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ ªÉøÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÁæ«qÀ ±ÉÊ°AiÀÄ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹ ‘ºÉÆAiÀÄì¼À ±ÉÊ°' JA§ ºÉƸÀ ªÁ¸ÀÄÛ ²®à ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß
¨É¼É¹zÀgÀÄ. F ±ÉÊ°AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÉAzÀgÉ,
1. £ÀPÀëvÁæPÁgÀzÀ vÀ¼À¥ÁAiÀÄ.
2. 4 Cr JvÀÛgÀzÀ £ÀPÀëvÁæPÁgÀzÀ dUÀw.
3. zÉêÁ®AiÀÄzÀ ¸ÀÄvÀÛ°gÀĪÀ dUÀwAiÉÄà ¥ÀæzÀQët ¥ÀxÀ.
4. ªÉÊ«zÀåªÀÄAiÀÄ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ «£Áå¸ÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ £ÀÄtÄ¥ÁzÀ PÀA§UÀ¼ÀÄ.
5. «¸ÀÛøvÀ PÉvÀÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄAzÀgÀªÁV PÉwÛgÀĪÀ ªÀÄzÀ¤PÉAiÀÄgÀ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ.
6. «±Á®ªÁzÀ £ÀªÀgÀAUÀ(ªÀÄzsÀåzÀ°è).
7. PÉvÀÛ£ÉUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ¨sÀĪÀ£ÉñÀéj.
8. ¦gÀ«ÄrØ£ÁPÁgÀzÀ «ªÀiÁ£À.
9. KPÀPÀÆl, ¢éPÀÆl, wæPÀÆl, ZÀvÀĵÀÆÌl ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÀPÀÆl zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À ¤ªÀiÁðt.
10. £ÀÄtÄ¥ÁzÀ §¼À¥ÀzÀ PÀ°è£À §¼ÀPÉ.
11. ¨ÉÆâPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ªÀÄzÀ¤PÁ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ.
12. eÁ®AzsÀæUÀ¼À gÀZÀ£É (QlQ).
13. £ÀPÀëvÁæPÁgÀzÀ dUÀwAiÀÄÄ ²RgÀzÉÆA¢UÉ ¤¢ðµÀÖ PÉÆãÀzÀ°è gÀZÀ£ÉUÉÆArzÉ.
14. ¸ÀÆPÀëöä PÉvÀÛ£É PÉ®¸À.
EªÀgÀ ¥Àæ¹zÀÞ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ, ¨ÉîÆj£À ZÀ£ÀßPÉñÀªÀ zÉêÁ®AiÀÄ, ºÀ¼ÉéÃr£À ºÉÆAiÀÄì¼ÉñÀégÀ zÉêÁ®AiÀÄ,
¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀ¥ÀÄgÀzÀ PÉñÀªÀ zÉêÁ®AiÀÄ, zÉÆqÀØUÀzÀݪÀ½îAiÀÄ ®Qëöäà zÉêÁ®AiÀÄ, UÉÆëAzÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ ¥ÀAZÀ°AUÉñÀégÀ zÉêÁ®AiÀÄ EªÀÅUÀ¼ÀÄ
PÀæªÀĪÁV KPÀPÀÆl, ¢éPÀÆl, wæPÀÆl, ZÀvÀĵÀÆÌl ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÀPÀÆl zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÁVªÉ. EªÀ®èzÉ vÀ®PÁr£À QÃwð£ÁgÁAiÀÄt,
ºÀjºÀgÀzÀ ºÀjºÀgÉñÀégÀ, §APÁ¥ÀÄgÀzÀ ²ªÀ zÉêÁ®AiÀÄ EvÁå¢.

7. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÀÄjvÀÄ «zÉò ªÀgÀ¢UÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G: «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå PÁ® ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ°è ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ «zÉòà ¥ÀæªÁ¹UÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÀgÀ¢UÀ¼À°è CªÀÄÆ®å ªÀiÁ»w
¤ÃrzÁÝgÉ. CªÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR gÁzÀªÀgÉAzÀgÉ,
1. ¤PÉÆïÉÆà PÉÆAn - ¸Á.±À. 1421gÀ°è MAzÀ£Éà zÉêÀgÁAiÀÄ£À D½éPÉ PÁ®zÀ°è El°AiÀÄ ¤PÉÆïÉÆ PÉÆAn «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn
¤ÃrzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ w½¹gÀĪÀAvÉ “«dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ ¨ÉlÖUÀ½AzÀ ¸ÀÄvÀÄÛªÀgÉ¢zÉ. CzÀÄ 60 ªÉÄÊ° ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 90,000
¸ÉʤPÀjzÀÝgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E°è£À gÁd §ºÀÄ ±ÀQÛ±Á°AiÀiÁVzÁݣɔ.
2. C§ÄÝgï gÀeÁPï : EªÀ£ÀÄ ¥À¶ðAiÀiÁzÀ gÁAiÀĨsÁjAiÀiÁV ¸Á.±À.1443gÀ°è JgÀqÀ£Éà zÉêÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §A¢zÀÝ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ
gÁAiÀÄ£À£ÀÄß ºÁUÀÆ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß »ÃUÉ «ªÀj¹zÁÝ£É. “F ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ zÀAvÀºÀ £ÀUÀgÀ EzÀÝ §UÉÎ PÀtÄÚUÀ¼ÀÄ
£ÉÆÃr®è, Q«UÀ¼ÀÄ PÉý®è, £ÀUÀgÀªÀÅ K¼ÀÄ ¸ÀÄwÛ£À PÉÆÃmɬÄAzÀ ¸ÀÄvÀÄÛªÀgÉ¢zÉ. gÁd£ÀÄ §®±Á°AiÀiÁVzÁÝ£É. ¨ÁæºÀätgÀÄ
UËgÀ«¸À®àqÀÄvÁÛgÉ. F £ÀUÀgÀzÀ gÀPÀëuÉUÉ 1,20,000 gÀPÀëuÁ ¹§âA¢ EzÁÝgÉ. gÁd£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è PÀÄgÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÁtUÀ¼À£ÀÄß
JvÀÛgÀzÀ UËgÀªÀAiÀÄÄvÀ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èqÀ¯ÁVzÉ.” «dÈA¨sÀuÉAiÀÄ ªÀĺÁ£ÀªÀ«Ä GvÀìªÀzÀ §UÉÎ «ªÀj¹zÁÝgÉ.
3. ¤Qn£ï : gÀµÁåzÀ ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁzÀ EªÀ£ÀÄ ¸Á.±À. 1470gÀ°è §ºÀªÀĤ gÁdåPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ£ÀÄ. £ÉgÉAiÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ
§UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃrzÁÝ£É.
4. qÀÄgÉmï ¨Á¨ÉÆÃð¸Á: ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁzÀ EªÀ£ÀÄ ¸Á.±À.1514gÀ°è PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À PÁ®zÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ
¨sÉÃnPÉÆnÖzÀÝ£ÀÄ. “ºÀA¦AiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄvÀÄÛ, ªÀdæ, gÉõÉä ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀvÀÄA©ªÉ. ¸À¨sÁ ¨sÀªÀ£ÀzÀ°è gÁd£ÀÄ vÀ£Àß
ªÀÄAwæUÀ¼ÉÆA¢UÉ D¥ÁÛ¯ÉÆÃZÀ£É ªÀiÁqÀÄvÁۣɔ JA¢zÁÝ£É.
 5. qÉÆ«ÄAUÉÆà ¥ÀAiÀiÁ¸ï : ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁzÀ EªÀ£ÀÄ ¸Á.±À. 1520gÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ §A¢zÀÝ£ÀÄ. PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À
D¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAzÀ²ð¹zÀ£ÀÄ. ªÀĺÁ£ÀªÀ«Ä ¢§âªÀÅ GvÀìªÀzÀ ªÉÃ¼É C®APÁgÀAiÀÄÄvÀ ªÁVgÀÄvÀÛzÉ. gÁAiÀÄ£À ªÀÄÄR ¹qÀÄ©£À
PÀ¯É¬ÄAzÀ PÀÆrzÉ. gÁAiÀÄ£ÀÄ §ºÀĪÀÄÄR ¥Àæw¨sÉ JA¢zÁÝ£É.
6. ¥sÀ£ÁðAªÉÇà £ÀÆå¤eï: ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁzÀ EªÀ£ÀÄ ¸Á.±À. 1535gÀ°è CZÀÄÑvÀgÁAiÀÄ£À PÁ®zÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn
¤ÃrzÀ£ÀÄ. '«dAiÀÄ £ÀUÀgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà CvÀÄåvÀÛªÀÄ ªÀÄÆ® ¸ËPÀAiÀÄð ºÉÆA¢zÀ £ÀUÀgÀ' JA¢zÁÝ£É. CA¢£À gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¸ÀÌøw §UÉÎ EªÀ£ÀÄ ºÉaÑ£À ªÀiÁ»w ¤ÃrzÁÝ£É.
7. ¹Ãdgï ¥sÉræ¹ : El°AiÀÄ ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁzÀ EªÀ£ÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¸Á.±À. 1567gÀ°è ¨sÉÃn PÉÆnÖzÀÝ£ÀÄ. vÁ½PÉÆÃmÉ PÀzÀ£ÀzÀ°è V¯Á¤
¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ ªÀ»¹zÀ ¥ÁvÀæzÀ §UÉÎ w½¹zÁÝ£É. EªÀ£ÀÄ w½¹gÀĪÀAvÉ vÁ½PÉÆÃmÉ PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ E°è ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀ°®è.
PÁqÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ ªÁ¹¸ÀÄwÛzÀݪÉAzÀÄ ºÉýzÁÝ£É.

8. ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G: fêÀ£À : ±ÀAPÀgÀgÀÄ PÉÃgÀ¼ÀzÀ PÁ®n JA§°è ¸Á.±À 788 gÀ°è d¤¹zÀgÀÄ. CªÀgÀ vÀAzÉ - ²ªÀUÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÁ¬Ä- DAiÀiÁðA§.
±ÀAPÀgÀgÀÄ ¸ÁA¸ÁjPÀ fêÀ£ÀzÀ°è D¸ÀQÛ ºÉÆAzÀzÉ vÁ¬ÄAiÀÄ C£ÀĪÀÄw ¥ÀqÉzÀÄ ¸À£Áå¹AiÀiÁzÀgÀÄ. £ÀªÀÄðzÁ £À¢ wÃgÀzÀ°è vÀªÀÄä
UÀÄgÀÄ UÉÆëAzÀ ¨sÀUÀªÀvÁàzÀgÀ §½ DzsÁåvÀäªÀ£ÀÄß PÀ°vÀgÀÄ. ±ÀAPÀgÀgÀÄ ªÀÄÆgÀÄ ¨Áj ¨sÁgÀvÀ zÉñÁzÀåAvÀ ¥ÀæªÁ¸À ªÀiÁr zsÀªÀÄð
¥ÀæªÀZÀ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ, ¥ÀªÁqÀUÀ¼À£É߸ÀVzÀgÀÄ. PÁ²äÃgÀ, £ÉÃ¥Á¼À, §£ÁgÀ¸ï, §zÀj£Áxï, zÁégÀPÀ, ¥ÀÄj, wgÀÄ¥Àw, PÁAa, ªÀÄÄAvÁzÀ
¸ÀܼÀUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀgÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀÄoÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è 4 ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄoÀUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. ¥ÀÄjAiÀÄ UÉÆêÀzsÀð£À ¦ÃoÀ
2. zÁégÀPÉAiÀÄ PÁ½PÀ ªÀÄoÀ
3. §zÀjãÁxÀzÀ eÉÆåÃwgï ªÀÄoÀ
4. ±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ ±ÁgÀzÀ ¦ÃoÀ
²ªÀ, «µÀÄÚ, ¸ÀÆAiÀÄð, UÀuÉñÀ, PÀĪÀiÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ zÉêÀgÀÄUÀ¼À ¥ÀÆeÉUÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤Ãr ««zsÀ ¥ÀAxÀUÀ¼À£ÀÄß
MAzÀÄUÀÆr¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁrzÀgÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß F PÁgÀt¢AzÀ ‘µÀtävÀ ¸ÁÜ¥À£ÁZÁAiÀÄð' JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. CzÉéöÊvÀ
¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀ EªÀjUÉ ‘¸ÀªÀðdÕ' ‘dUÀzÀÄÎgÀÄ' JA§ ©gÀÄzÀÄUÀ½zÀݪÀÅ. EªÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÉAzÀgÉ, ‘§æºÀä¸ÀÆvÀæ' ‘G¥À¤µÀvï',
‘¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉUÀ¼À' ªÉÄÃ¯É ªÁåSÁå£ÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß ‘¥Àæ¸ÁÜ£À vÀæAiÀÄUÀ¼À ¨sÁµÀå' J£À߯ÁVzÉ. EªÀgÀ EvÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÉAzÀgÉ ‘«ªÉÃPÀ
ZÀÆqÁªÀÄtÂ' ‘²ªÁ£ÀAzÀ®ºÀj' ‘D£ÀAzÀ®ºÀj' ‘¸ËAzÀAiÀÄ𠮺Àj' ‘¨sÀdUÉÆëAzÀA' ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. EªÀgÀÄ vÀªÀÄä 32£ÉÃ
ªÀAiÀĹì£À°èAiÉÄà EºÀ¯ÉÆÃPÀ vÀåf¹zÀgÀÄ (¸Á.±À.820).
±ÀAPÀgÀgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ :
1. ±ÀAPÀgÀgÀÄ CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.
2. CzÉéöÊvÀ JAzÀgÉ KPÀvÀé CxÀªÁ JgÀqÀ®èzÀÄÝ JAzÀxÀð.
3. §æºÀä (zÉêÀgÀÄ) CAwªÀÄ ¸ÀvÀå. CªÀ£ÀÄ ¤UÀÄðt, ¤gÁPÁgÀ. (§æºÀäA ¸ÀvÀåA, dUÀA «ÄxÁå)
4. EªÀgÀÄ ¯ËQPÀ ¥Àæ¥ÀAZÀPÉÌ DzÀåvÉ ¤ÃqÀzÉ DzsÁåvÀäPÀ ¥Àæ¥ÀAZÀPÉÌ MvÀÄÛ ¤ÃrzÀgÀÄ.
5. ¥Àæ¥ÀAZÀ (dUÀvÀÄÛ) ªÀiÁAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ¨sÀæªÉÄ JAzÀgÀÄ.
6. DvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä JgÀqÀÆ MAzÉà JAzÀgÀÄ. CzÀ£ÀÄß “CºÀA §æºÁä¹ä”
7. CeÁÕ¤AiÀÄÄ vÀ£Àß DAvÀAiÀÄðzÀ°è CªÀ£À£ÀÄß (zÉêÀgÀ£ÀÄß) ºÀÄqÀÄPÀzÉ ¨ÁºÀå dUÀwÛ£À°è ºÀÄqÀÄPÀÄvÁÛ£É.
8. ¸ÀvÀåªÀ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä eÁÕ£ÀªÀÅ Cwà CªÀ±ÀåPÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ªÉÆÃPÀëPÉÌ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß eÁÕ£À ªÀiÁUÀð
JA¢zÁÝgÉ.
9. ªÉÆÃPÀëPÉÌ eÁÕ£ÀzÀ eÉÆvÉ ¨sÀQÛ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.

9. §¸ÀªÉñÀégÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹j.

G: §¸ÀªÉñÀégÀgÀgÀÄ ªÀÄÄQÛ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ¨sÀQÛ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ. ªÀÄÄQÛ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ eÁw CxÀªÁ °AUÀ ¨sÉÃzÀ«®è JAzÀÄ eÁw
¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß PÀlĪÁV nÃQ¹zÀgÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À CAvÀ¸ÀÄÛ CªÀ£À AiÉÆÃUÀåvɬÄAzÀ ¤zsÁðgÀªÁUÀĪÀÅzÉà ºÉÆgÀvÀÄ eÁw¬ÄAzÀ®è. ²ªÀ£À
ªÀÄÄAzÉ J®ègÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ JAzÀgÀÄ. ªÀÄÆwð ¥ÀÆeÉ, wÃxÀð ¸ÁߣÀ, PÀ®Äè ªÀÄgÀUÀ¼À ¥ÀÆeÉAiÀÄ£ÀÄß RAr¹zÀgÀÄ. “PÀ®è£ÁUÀgÀ PÀAqÀgÉ
ºÁ®£ÉgÉ JA§ÄªÀgÀÄ, ¢lzÀ £ÁUÀgÀ PÀAqÀgÉ PÉƯÉèA§gÀAiÀÄå”, “ G¼ÀîªÀgÀÄ ²ªÁ®AiÀĪÀ ªÀiÁqÀĪÀgÀÄ! £Á£ÉãÀÄ ªÀiÁqÀ° §qÀªÀ£ÀAiÀÄå!”
JA§ ªÀZÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è£À qÀA¨ÁZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß §AiÀÄ°UɼÉzÀÄ w¢ÝzÀgÀÄ. ¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ vÀªÀÄä PÀvÀðªÀåªÀ£ÀÄß ¤µÉ׬ÄAzÀ
ªÀiÁr fë¸À¨ÉÃPÀÄ. zÀÄrAiÀÄzÉà C£Àß w£ÀÄߪÀ ºÀPÀÄÌ AiÀiÁjUÀÆ E®è. PÁAiÀÄPÀ ªÀÄÄQÛUÉ zÁj. PÁAiÀÄPÀªÀÅ ¨sÀQÛAiÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ
gÀÆ¥ÀªÁzÀÝjAzÀ “PÁAiÀÄPÀªÉà PÉʯÁ¸À” JAzÀgÀÄ. ªÀÈwÛ DzsÁgÀzÀ eÁw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß RAr¹zÀ §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ AiÀiÁªÀ PÁAiÀÄPÀªÀÇ
 PÀ¤µÀתÀ®è JAzÀÄ ±ÀæªÀÄzÀ UËgÀªÀªÀ£ÀÄß JwÛ »rzÀgÀÄ. £ÁªÀÅ ¸ÀgÀ¼ÀvÉ , ¸ÀZÁÑjvÀæöå, zÀAiÉÄ, ¦æÃw, C£ÀÄPÀA¥À gÀÆrü¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
“DZÁgÀªÉà ¸ÀéUÀð, C£ÁZÁgÀªÉà £ÀgÀPÀ” JAzÀgÀÄ. “PÀ¼À¨ÉÃqÀ, PÉÆ®¨ÉÃqÀ, ºÀĹAiÀÄ £ÀÄrAiÀÄ®Ä ¨ÉÃqÀ, EzÉà CAvÀgÀAUÀ ±ÀÄ¢Þ! EzÉÃ
§»gÀAUÀ ±ÀÄ¢Þ”! JAzÀÄ CAvÀgÀAUÀ ±ÀÄ¢ÞUÉ ºÉaÑ£À ªÀĺÀvÀé ¤ÃrzÀgÀÄ. ªÀåQÛAiÀÄÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ°è vÉÆqÀUÀzÉ 'zÁ¸ÉÆúÀ'zÀ°è
vÉÆqÀV¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ºÀAZÀĪÀÅzÀ£ÀÄß zÁ¸ÉÆúÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
CAzÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è gÀÆrüAiÀÄ°èzÀÝ eÁw ¥ÀzÀÞw ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉ, §ºÀÄzÉêÀ vÁgÁzsÀ£É, ªÀÄÆwð ¥ÀÆeÉ, ¥Áæt §°
¤ªÀÄÆð®£ÉUÉ ¥Àt vÉÆlÄÖ ¥ÀæAiÀÄwß¹ zÀgÀÄ. eÁw ¥ÀzÀÞwUÉ zsÀªÀÄð±Á¸ÀÛçUÀ¼À DzsÁgÀ«®èªÉAzÀÄ ¸ÀàµÀÖ¥Àr¹zÀgÀÄ. ¸ÀºÀ ¨sÉÆÃd£ÀPÉÌ
¥ÉÆæÃvÁ컹, C¸Ààø±Àå £ÁUÀzÉêÀ¤UÉ °AUÀ¢ÃPÉë ¤Ãr CªÀ£À DwxÀå ªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¹zÀgÀÄ. ¨ÁæºÀät ªÀÄzsÀĪÀAiÀÄå£À ªÀÄUÀ½UÀÆ ºÀjd£À
ºÀgÀ¼ÀAiÀÄå£À ªÀÄUÀ¤UÀÆ «ªÁºÀ ªÀiÁr¹zÀgÀÄ. CªÀj§âgÀÆ ²ªÀ¨sÀPÀÛgÁVzÀÝgÀÄ. ¥Áæt §°AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉzÀÄ “zÀAiÀĪÉà zsÀªÀÄðzÀ
ªÀÄÆ®ªÀAiÀÄå” JAzÀgÀÄ. §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ ±ÀQÛ «²µÁÖzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ. eÁw ¨sÉÃzÀ«®èzÉ EµÀÖ °AUÀ zsÀj¸À®Ä CªÀPÁ±À
¤ÃrzÀgÀÄ. ²ªÀ£À DgÁzsÀ£ÉAiÀÄ°è °AUÀ (¥ÀgÀªÀiÁvÀä) ªÀÄvÀÄÛ CAUÀ (fêÁvÀä) JA§ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ½zÀÄÝ, CAUÀªÀÅ °AUÉÊPÀåªÁUÀĪÀÅzÉÃ
ªÉÆÃPÀë. ²ªÀ (¥ÀÄgÀĵÀ) ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ (¥ÀæPÀÈw) UÀ¼À «°Ã£ÀªÀÅ EªÀgÀ vÀvÀéPÉÌ DzsÁgÀ ªÁVzÉ. ªÉÆÃPÀëPÁÌV CAUÀªÀÅ °AUÀ ¥ÀÆeÉ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀå JAzÀgÀÄ.
»ÃUÉ §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ 12 £Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ¯Éèà ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ «ZÁgÀzsÁgÉUÀ¼À£ÀÄß d£ÀgÀ°è ©wÛzÀgÀÄ. ¸ÁªÀiÁfPÀ
¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, GvÀÛªÀÄ £ÀqÀvÉ, ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉUÀ¼À£ÀÄß RAr¸ÀÄ«PÉ, PÁAiÀÄPÀ ¨sÀQÛ EªÀgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À Cw ªÀÄÄRå CA±ÀUÀ¼ÉAzÀÄ
ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ PÁæAwAiÀÄ ºÀjPÁgÀ, 'PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀiÁnð£ï ®ÆxÀgï' JAzÀÄ §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ SÁåvÀ
gÁVzÁÝgÉ.

10. ¥Áè¹PÀzÀ£ÀzÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ ?

G: 1757gÀ°è £ÀqÉzÀ ¥Áè¹PÀzÀ£ÀªÀÅ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§ ¹gÁeï Gzï- zË® ªÀÄvÀÄÛ EAVèõÀgÀ £ÀqÀÄªÉ £ÀqɬÄvÀÄ. F AiÀÄÄzÀÞ
£ÀqÉAiÀÄ®Ä PÁgÀtUÀ¼ÉAzÀgÉ :
1. gÁdQÃAiÀÄ PÁgÀt : ¹gÁeïGzïz˯ï£À ±ÀvÀÄæUÀ¼ÁzÀ ±ËPÀvï dAUï, WÀ¹Ãn ¨ÉÃUÀA ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄUÀ½UÉ ©ænõÀgÀÄ ¨ÉA§®
¤ÃrzÀgÀÄ.
2. zÀ¸ÀÛPïUÀ¼À zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ : ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl£ÀÄ EAVèõÀjUÉ §AUÁ¼ÀzÀ°è vÉjUÉ gÀ»vÀ ªÁå¥ÁgÀPÁÌV C£ÀĪÀÄw ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
§AUÁ¼ÀzÀ ¸ÀPÁðgÀ F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ zÀ¸ÀÛPïUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrvÀÄÛ. CªÀÅ ªÁå¥ÁgÀzÀ°è ¸ÀÄAPÀ «£Á¬Äw MzÀV¹zÀݪÀÅ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
PÀA¥À¤AiÀÄ £ËPÀgÀgÀÄ vÀªÀÄä SÁ¸ÀV ªÁå¥ÁgÀPÁÌV zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ ¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. C®èzÉà zÀ¸ÀÛPïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÁå¥ÁjUÀ½UÉ
ªÀiÁj gÁdåzÀ DzÁAiÀÄPÉÌ £ÀµÀÖ GAlÄ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
3. ¥sÉæAZÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ : ¹gÁeïGzï zË®£ÀÄ ¥sÉæAZÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÄzÀÄ ©ænõÀgÀ£ÀÄß PÉgÀ½¹vÀÄ. ZÀAzÀæ£ÁUÀÆgï£ÀÄß 1756 gÀ°è
EAVèõÀgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹ PÉÆArzÀÝjAzÀ ¹gÁeï Gzï zË®£ÀÄ CªÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
4. PÀ®ÌvÁÛ PÉÆÃmÉAiÀÄ DPÀæªÀÄt : EAVèõÀgÀÄ £ÀªÁ§£À C£ÀĪÀÄw E®èzÉ PÀ®ÌvÁÛ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÀzÀæ¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. ¹gÁeï Gzï
zË®£ÀÄ CzÀ£ÀÄß PÉqÀªÀ®Ä DzÉò¹zÀ£ÀÄ. EAVèõÀgÀÄ ¤gÁPÀj¹zÀgÀÄ. EzÀjAzÀ PÀĦvÀ£ÁzÀ ¹gÁeïGzïzË®£ÀÄ 1756gÀ°è PÀ®ÌvÁÛ
PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±ÀPÉÌ ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. gÁ§mïð PÉèöÊªï ¥ÀÄ£ÀB CzÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀzÀÄÝ ªÉÊgÀvÀéPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
5. ¢ªÁ£À gÁdªÀ®è¨sÀ¤UÉ D±ÀæAiÀÄ : ¢ªÁ£À gÁdªÀ®è¨sÀ£ÀÄ vÀ£Àß PÀbÉÃjAiÀÄ ¯ÉPÀÌ ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß M¦à¸À¢zÁÝUÀ £ÀªÁ§£ÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
M¦à¸ÀĪÀAvÉ MvÁÛAiÀÄ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. DUÀ CªÀ£ÀÄ ©ænõÀgÀ°èUÉ ºÉÆÃV CªÀgÀ D±ÀæAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. EzÀÄ ¹gÁeï -
Gzïz˯ï£À£ÀÄß PÉgÀ½¹vÀÄ.
6. PÀ¥ÀÄàPÉÆÃuÉ zÀÄgÀAvÀ : SÁ¹A §eÁgÀzÀ DPÀæªÀÄtzÀ ªÉÃ¼É £ÀªÁ§£ÀÄ 146 d£À EAVèõÀgÀ£ÀÄß §A¢ü¹ CªÀgÀ£ÀÄß 15X18 CrUÀ¼À
«¸ÁÛgÀzÀ PÉÆÃuÉUÉ zÀÆrzÀ£ÀÄ. EzÀgÀ°è 123 d£À G¹gÀÄUÀnÖ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀgÀÄ, 23 d£À ªÀiÁvÀæ §zÀÄPÀĽzÀgÀÄ. F WÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß
“PÀ¥ÀÄàPÉÆÃuÉ zÀÄgÀAvÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. C°UÀqÀ ±ÁAw M¥ÀàAzÀªÀÀ£ÀÄß £ÀªÁ§ G®èAX¹zÁÝ£É JAzÀÄ DgÉÆæ¹ ¸ÀAZÀÄ
ªÀiÁr ©ænõÀgÀÄ CªÀ£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ¸ÁjzÀgÀÄ.
1757 dÆ£ï 23 jAzÀ ¥Áè¹ PÀzÀ£À £ÀqɬÄvÀÄ. CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ :
1. ¹gÁeï Gzï zË®£ÀÄ ¸ÉÆÃvÀ£ÀÄ. CªÀ£ÀÄ «ÄÃgï eÁ¥sÀgï ªÀÄUÀ¤AzÀ ºÀvÀ£ÁzÀ£ÀÄ.
2. «ÄÃgï eÁ¥sÀgï §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀ£ÀÄ.
3. «ÄÃgï eÁ¥sÀgï ©ænõÀjUÉ 24 ¥ÀgÀUÀt f¯Éè ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
4. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµï ¸ÁªÀiÁd æ åPÉÌ §Ä£Á¢ zÉÆgÀQvÀÄ.
5. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ CgÀ¸À£À°è£À z˧ð®åªÀ£ÀÄß, CªÀgÀ ¸ÉÊ£ÀåzÀ C¸ÀªÀÄxÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹vÀÄ.
11. ©ænõÀgÉÆA¢UÉ n¥ÀÄà«£À ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß ZÀað¹.
G : n¥ÀÄà ¨Á®å¢AzÀ¯Éà gÀtgÀAUÀzÀ°è vÀ£ÀߣÀÄ vÉÆqÀV¹PÉÆArzÀÝjAzÀ CªÀ¤UÉ gÀtgÀAUÀªÀÅ DlzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀªÉ¤¹vÀÄÛ. CªÀ£ÀÄ vÀ£Àß
vÀAzÉAiÉÆA¢UÉ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄwÛzÀÝ. CªÀ£ÀÄ ©ænõÀgÉÆA¢UÉ 3 PÀzÀ£ÀUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¹ vÀ£Àß gÁdåzÀ gÀPÀëuÉAiÀÄ°è
¥ÁætªÀ£Éßà ¤ÃrzÀ£ÀÄ. «ÃgÀ AiÉÆÃzsÀ£ÁzÀ n¥ÀÄà«UÉ zÉòÃAiÀÄ CgÀ¸ÀgÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀÝgÉ, EwºÁ¸ÀzÀ «µÀAiÀĪÉà EAzÀÄ
§zÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ J¤¸ÀÄvÀÛzÉ. KPÁAVAiÀiÁV n¥ÀÄà ©ænµÀgÀ£ÀÄß JzÀÄj¹zÀ.
JgÀqÀ£Éà DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ (1780-84) : 1782 gÀ°è PÀzÀ£À £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ºÉÊzÀgï D° ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ.
DUÀ n¥ÀÄà AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɹ ©ænõÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ CªÀgÉÆqÀ£É ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ (1784) ªÀiÁrPÉÆAqÀ£ÀÄ. UÉzÀÝ
¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ, AiÀÄÄzÀÞ SÉÊ¢UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «¤ªÀÄAiÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ.
ªÀÄÆgÀ£Éà DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ (1790-92): n¥ÀÄàªÀÅ wgÀĪÁAPÀÆgï£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ¸ÁjzÁUÀ ©ænõÀgÀÄ n¥ÀÄà«£À ªÉÄïÉ
AiÀÄÄzÀÞ ªÀiÁrzÀgÀÄ. ©ænõÀgÀ UÀªÀ£Àðgï ¯Áqïð PÁ£ïðªÁ°¸ï£ÀÄ ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¤eÁªÀÄ£À£ÀÄß vÀ£ÉßqÉUÉ
¸É¼ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ n¥ÀÄàªÀ£ÀÄß KPÁAVAiÀÄ£ÁßV¹zÀ£ÀÄ. F AiÀÄÄzÀÞzÀ°è n¥ÀÄà »£ÉßqÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¹zÀ£ÀÄ. 1792 gÀ°è CªÀªÀiÁ£ÀPÀgÀ
²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀPÉÌ n¥ÀÄà ¸À» ºÁQzÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ n¥ÀÄà vÀ£Àß gÁdåzÀ CzsÀð¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄzsÀÞ ªÉZÀѪÁV 330 ®PÀë
gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. AiÀÄÄzÀÞ ¥ÀjºÁgÀ ¥ÁªÀw¸ÀĪÀªÀgÉUÉ vÀ¤ß§âgÀÄ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ©ænõÀgÀzÀ §½ MvÉÛ EqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
£Á®Ì£Éà DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ (1799): n¥ÀÄà CªÀªÀiÁ£À¢AzÀ PÀĦvÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. ©ænõÀgÀÄ CªÀ£À£ÀÄß ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwUÉ
¸À» ºÁPÀ®Ä MvÁ۬ĹzÀgÀÄ. n¥ÀÄà ¤gÁPÀj¹zÀ£ÀÄ. C®èzÉà ¥sÁæ£ïì, lQð, D¥sïWÁ¤¸ÁÜ£À, CgÉéAiÀiÁUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀQð¹
¸ÀºÁAiÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä AiÀÄwß¹zÀ£ÀÄ. ©ænõÀgÀÄ ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀÄ£ÉÆA¢UÉ ¸ÉÃj MmÁÖV ªÉÄʸÀÆj£À ªÉÄÃ¯É DPÀæªÀÄt
ªÀiÁrzÀgÀÄ. 1799 gÀ°è n¥ÀÄà vÀ£Àß gÁdzsÁ¤ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtªÀ£ÀÄß gÀQë¸À®Ä ºÉÆÃgÁqÀÄwÛgÀĪÁUÀ¯Éà «ÃgÀªÀÄgÀt ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ.
‘ªÉÄʸÀÆj£À ºÀÄ°' JAzÉà SÁåvÀ£ÁzÀ n¥ÀÄà C¸ÀÛAUÀvÀ £ÁzÀ£ÀÄ. ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß 4 ¨sÁUÀ ªÀiÁr ©ænõÀgÀÄ vÀªÀÄä «ÄvÀægÉÆA¢UÉ
ºÀAaPÉÆAqÀgÀÄ.

12. PÀ£ÁðlPÀzÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ZÀað¹.

G : ¥ÁæaãÀ PÁ®zÀ°è PÀ£ÁðlPÀªÀÅ UÉÆÃzÁªÀj £À¢¬ÄAzÀ PÁªÉÃj £À¢AiÀÄ ªÀgÉUÉ «±Á®ªÁV ºÀgÀrvÀÄÛ. n¥ÀÄà«£À ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ
PÀ£ÁðlPÀ ºÀjzÀÄ ºÀAa ºÉÆìÄvÀÄ. ºÀjzÀÄ ºÀAa ºÉÆÃVzÀÝ PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß KQÃPÀgÀtUÉƽ¸À®Ä ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀÄ
£ÀªÉA§gï 1-1956 gÀAzÀÄ £ÀªÀÄä gÁdå KQÃPÀgÀtUÉÆArvÀÄ. EzÀÄ ¥ÀÆtð UÉƼÀî®Ä MAzÀÄ ¤gÀAvÀgÀ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÉÄà £ÀqɬÄvÀÄ.
D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄjAzÀ DgÀA©ü¹ J¸ï. ¤d°AUÀ¥Àà £ÀªÀgÀªÀgÉUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ d£À £ÁAiÀÄPÀgÀ ¤gÀAvÀgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄzÀ ¥sÀ® F
PÀ£ÁðlPÀ. D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ vÀªÀÄä PÀÈw PÀ£ÁðlPÀ UÀvÀ ªÉʨsÀªÀ zÀ°è ¥ÁæaãÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ EwºÁ¸À §gÉzÀÄ £ÀªÀÄä £Ár£À
EwºÁ¸À d£ÀjUÉ zÉÆgÀPÀĪÀAvÉ ªÀiÁr £Ár£À KPÀvÉUÉ ¥ÉæÃgÉæ¹zÀgÀÄ. ºÀĬĮUÉÆüÀ £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄgÀ GzÀAiÀĪÁUÀ° £ÀªÀÄä
ZɮĪÀ PÀ£ÀßqÀ£ÁqÀÄ, ©.JA ²æà gÀªÀgÀÄ Kj¸ÀÄ ºÁj¸ÀÄ PÀ£ÀßqÀ ¨ÁªÀÅl, JA. UÉÆëAzÀ ¥ÉÊ gÀªgÀ vÁAiÉÄ ¨ÁgÉ ªÉÆUÀªÀ vÉÆÃgÉ PÀ£ÀßrUÀgÀ
ªÀiÁvÉAiÉÄà ªÀÄÄAvÁzÀ PÀªÀ£ÀUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀ£ÀÄß KQÃPÀgÀtPÉÌ ¥ÉæÃgÉæ¹zÀªÀÅ.
PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ, PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvï, PÀ£ÁðlPÀ ¸À¨sÁ, PÉ.¦.¹.¹., PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸À«Äw ªÀÄÄAvÁzÀ
¸ÀAWÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ºÉÆÃgÁl¢AzÀ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀtUÉÆArvÀÄ.
D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀ £ÁAiÀÄPÀgÁVzÀÄÝ, PÀ£ÀßqÀ PÀÄ® ¥ÀÄgÉÆûvÀ JAzÉà SÁåvÀgÁVzÁÝgÉ. Dgï.ºÉZï.
zÉñÀ¥ÁAqÉ , ¹zÀÝ¥Àà PÀA©î, CAzÁ£À¥Àà zÉÆqÀØ ªÉÄÃn, PÉAUÀ¯ï ºÀ£ÀĪÀÄAvÀAiÀÄå, UÀÄqÉè¥Àà ºÀ½îPÉÃj, ²æäªÁ¸ÀgÁªï ªÀÄAUÀ¼ÀªÉÃqÉ, J¸ï
¤d°AUÀ¥Àà ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀĺÁ£ï £ÁAiÀÄPÀgÀ C¥ÁgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄzÀ ¥sÀ®ªÁV PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀtUÉÆArvÀÄ.
zsÁgï ¸À«Äw ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹gÀÄ. KPÉAzÀgÉ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ LPÀåvÉUÉ zsÀPÉÌ §gÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
C©ü¥ÁæAiÀÄ ¥ÀnÖvÀÄ. 1949 gÀ eÉ.«.¦ ¸À«Äw DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀzÀ gÀZÀ£ÉUÉ M¦àUÉ ¤ÃrvÁzÀgÀÆ PÀ£ÁðlPÀ gÀZÀ£ÉUÉ M¥Àà°®è. 1952 gÀ°è
DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ gÀZÀ£ÉUÁV DªÀÄgÀuÁAvÀ G¥ÀªÁ¸À £ÀqɹzÀ ¥ÉÆnÖ ²æÃgÁªÀÄÄ®Ä ¸ÀvÀvÀ 58£Éà ¢£À G¥ÀªÁ¸À¢AzÀ ¸ÁªÀ£ÀߦàzÀgÀÄ.
¥ÀjuÁªÀÄ DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. CAzÁ£À¥Àà zÉÆqÀتÉÄÃn ¨ÁA¨É ±Á¸ÀPÁAUÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ gÁf£ÁªÉÄ ¤Ãr G¥ÀªÁ¸À
DgÀA©¹zÀgÀÄ. 1953 gÀ°è CAwªÀĪÁV gÁdåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀuÁ DAiÉÆÃUÀ gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ¸À«ÄwUÉ ¥sÀd¯ï D°
bÉÃgïªÀÄ£ÀßgÁVzÀÝgÀÄ. ºÁUÁV EzÀ£ÀÄß ¥sÀd¯ï D° ¸À«Äw JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ºÉZï.J£ï. RÄAdÄæ ªÀÄvÀÄÛ PÉ.JA. ¥sÀtÂPÀÌgï EzÀgÀ
¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÀÝgÀÄ. 1955 gÀ°è F ¸À«Äw ªÀgÀ¢ ¸À°è¹vÀÄ. CzÀgÀAvÉ £ÀªÉA§gï 1-1956 gÀAzÀÄ ¥ÀÄ£Àgï ¸ÀAWÀnvÀ «±Á® ªÉÄʸÀÆgÀÄ
gÁdå C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ. 1973 gÀ £ÀªÉA§gï 1 gÀAzÀÄ EzÀPÉÌ zÉêÀgÁd CgÀ¸ï gÀªÀgÀÄ ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀiÁVzÁÝUÀ PÀ£ÁðlPÀ JA§
ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢vÀÄ.
F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÉ 30-40 ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹ :
1. §ÄzÀÞ£À fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß awæ¹.
G : §ÄzÀÞ£À DgÀA¨sÀzÀ fêÀ£À : §ÄzÀÝ£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ ¹zÁÞxÀð. CªÀ£ÀÄ ¸Á.±À.¥ÀÆ 583 gÀ°è ®ÄA©¤ªÀ£ÀzÀ°è d¤¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£À
vÀAzÉ ±ÀÄzÉÆÞÃzsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ vÁ¬Ä ªÀiÁAiÀiÁzÉë. ¹zÁÞxÀð K¼ÀÄ ¢£ÀUÀ¼À ªÀÄUÀĪÁVzÁÝUÀ ªÀiÁAiÀiÁzÉë ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ¼ÀÄ.
DzÀÝjAzÀ CªÀ£À aPÀ̪ÀÄä ªÀĺÁ ¥ÀæeÁ¥Àw UËvÀ«Ä CªÀ£À£ÀÄß ¥ÉÆö¹zÀ¼ÀÄ. ¸ÀÄR ¨sÉÆÃUÀzÀ°è vÉîÄwÛzÀÝ ¹zÁÞxÀð¤UÉ 16 £ÉÃ
ªÀAiÀĹì£À°èAiÉÄà AiÀıÉÆÃzsÀgÁ¼ÉÆA¢UÉ «ªÁºÀ t ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. CªÀjUÉ gÁºÀÄ® JA§ UÀAqÀÄ ªÀÄUÀÄ d¤¹vÀÄ.
 ªÀĺÁ¥ÀjvÁåUÀ : eÁvÀPÀ PÀxÉUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ MAzÀÄ ¸ÀAeÉ ¹zÁÞxÀð£ÀÄ CgÀªÀģɬÄAzÀ DZÉ ºÉÆÃzÁUÀ M§â ªÀÈzÀÞ, M§â gÉÆÃV,
MAzÀÄ ±ÀªÀAiÀiÁvÉæ ªÀÄvÀÄÛ M§â ¸À£Áå¹AiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀ£ÀÄ. ªÉÆzÀ® ªÀÄÆgÀÄ zÀȱÀåUÀ½AzÀ PÉêÀ® zÀÄBR ªÀÄvÀÄÛ £ÉÆêÀ£ÀÄß PÀAqÀgÉ
£Á®Ì£Éà zÀȱÀåzÀ°è ¸ÀAvÉÆõÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ ¥ÉæÃgÉævÀ£ÁV ¹zÁÞxÀð ¥Áæ¥ÀAaPÀ fêÀ£À vÀåf¸À®Ä ¤zsÀðj¹,
zÀÄBRPÉÌ ªÀÄÆ® PÁgÀt PÀAqÀÄ »rAiÀÄ®Ä ºÉAqÀw, ªÀÄUÀÄ, vÀAzÉ- vÁ¬Ä t ªÀÄvÀÄÛ gÁdåªÀ£ÀÄß vÀåf¹zÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß
“ªÀĺÁ¥ÀjvÁåUÀ” J£ÀÄߪÀgÀÄ.
 eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄ : ¹zÁÞxÀð£ÀÄ C¯ÉªÀiÁj fêÀ£À £ÀqɹzÀ£ÀÄ. zÉúÀzÀAqÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀpt vÀ¥À¸ÀÄìUÀ½AzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀ¢zÁÝUÀ
±ÁAw¬ÄAzÀ zsÁå£ÀzÀ°è vÉÆqÀVzÀ£ÀÄ. 35 £Éà ªÀAiÀĹì£À°è UÀAiÀiÁzÀ D®zÀ ªÀÄgÀªÉÇAzÀgÀ PɼÀUÉ eÁ Õ£ÉÆÃzÀAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.
CA¢¤AzÀ “§ÄzÀÞ”£ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ£ÀÄ. ‘§ÄzÀÞ£ÉAzÀgÉ' “eÁÕ£À ¥ÀqÉzÀªÀ£ÀÄ” JAzÀxÀð. CªÀ¤UÉ “vÀxÁUÀvÀ” JAzÀÆ
PÀgÉAiÀįÁ¬ÄvÀÄ. vÀxÁUÀvÀ£ÉAzÀgÉ ¸ÀvÀåªÀ£ÀÄß CjvÀªÀ£ÀÄ JAzÀxÀð. CªÀ£ÀÄ ¸Áܦ¹zÀ zsÀªÀÄðªÀÅ ¨ËzsÀÞ zsÀªÀÄðªÉ¤¹vÀÄ.
 zsÀªÀÄðZÀPÀæ : §ÄzÀÞ vÀ£Àß G½zÀ fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß d£À PÀ¯ÁåtPÁÌV §¼À¹zÀ£ÀÄ. §£ÁgÀ¸ï ¸À«ÄÃ¥À ¸ÁgÁ£ÁxÀzÀ fAPÉ
GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ°è vÀ£Àß ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀæªÀZÀ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß “zsÀªÀÄðZÀPÀæ ¥ÀæªÀZÀ£À” CxÀªÁ “zsÀªÀÄð ZÀPÀæzÀ wgÀÄUÀÄ«PÉ” JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁVzÉ. zsÀªÀÄðZÀPÀæ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ aºÉßAiÀiÁVzÉ. 45 ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ vÀ£Àß ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß
¨ÉÆâü¸ÀÄvÁÛ ¸ÀAZÀj¹ zÀ£ÀÄ. CªÀ£À ¸ÀgÀ¼À ªÀåQÛvÀé d£ÀgÀ£ÀÄß ¸É¼É¬ÄvÀÄ. CªÀ£ÀÄ vÀ£Àß 80 £Éà ªÀAiÀĹì£À°è GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ
PÀIJãÀUÀgÀzÀ°è ¥Àj¤ªÁðt ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ. Jré£ï DgÁ߯ïØ §ÄzÀÞ£À£ÀÄß “KµÁåzÀ ¨É¼ÀPÀÄ” JA¢zÁÝgÉ. §ÄzÀÞ£À d£À£À,
eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄ, ¤ªÁðtUÀ¼ÀÄ ªÉʱÁR ±ÀÄzÀÞ ¥ÀÆtÂðªÉÄAiÀÄAzÉà ¸ÀA¨sÀ«¹zÀÝjAzÀ CzÀ£ÀÄß t “§ÄzÀÞ ¥ÀÆtÂðªÀiÁ” JAzÀÄ
DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
§ÄzÀÞ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ:
1. £Á®ÄÌ ªÀÄÆ® vÀvÀéUÀ¼ÀÄ :
1) ¸ÀvÀå ¸ÀAzsÀvÉ (¸ÀvÀå ¥Á®£É ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ)
2) C»A¸É (»A¸É ªÀiÁqÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ)
3) C¸ÉÛÃAiÀi (PÀ¼ÀîvÀ£À ªÀiÁqÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ)
4) §æºÀäZÀAiÀÄð (¥Á«vÀæöåvÉ)
2. £Á®ÄÌ DAiÀÄð ¸ÀvÀåUÀ¼ÀÄ :
1) ¥Áæ¥ÀAaPÀ fêÀ£ÀªÀÅ zÀÄBRªÀÄAiÀĪÁVzÉ.
2) D¸ÉAiÉÄà zÀÄBRPÉÌ ªÀÄÆ® PÁgÀt.
3) D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ滸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥ÀÄ£Àgï d£ÀäªÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁt¸À§ºÀÄzÀÄ.
4) D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁt¸À®Ä CµÁÖAUÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÀÄ.
3. CµÁÖAUÀ ªÀiÁUÀð :
1) M¼ÉîAiÀÄ £ÀA©PÉ
2) M¼ÉîAiÀÄ D¯ÉÆÃZÀ£
3) M¼ÉîAiÀÄ ªÀiÁvÀÄ
4) M¼ÉîAiÀÄ £ÀqÀvÉ
5) M¼ÉîAiÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀß
6) M¼ÉîAiÀÄ zsÁå£À
7) M¼ÉîAiÀÄ fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄ
8) M¼ÉîAiÀÄ ªÀÄ£À¹Üw.
 §ÄzsÀÞ£À ¤ÃwUÀ¼ÀÄ :
 §ÄzÀÞ£ÀÄ DPÀµÀðPÀ ªÀåQÛvÀéªÀżÀîªÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ.
 §ÄzÀÝ£ÀÄ £ÀqÀvÉUÉ ºÉaÑ£À ªÀĺÀvÀé ¤ÃrzÀ£Éà ºÉÆgÀvÀÄ zsÀªÀiÁðZÀgÀuÉ §°UÀ½UÀ®è.
 eÁw ¥ÀzÀÞw «gÉÆâü¹ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀ£ÀÄ.
 C»A¸ÉUÉ ªÀĺÀvÀé ¤ÃrzÀ£ÀÄ. ¬ zÉêÀgÀ §UÉÎ K£À£ÀÆß ºÉüÀ°®è.
 ¹ÛçÃ-¥ÀÄgÀĵÀjUÉ ¸ÀªÀiÁ£À CªÀPÁ±À PÀ°à¹ °AUÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ¨ÉÆâü¹zÀ£ÀÄ.
 §ÄzÀÞ£ÀÄ ¤ÃwPÀxÉ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPÀxÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ ¸ÀgÀ¼À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß d£ÀjUÉ w½¹ vÀ£Àß vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
 ¦æÃw, PÀgÀÄuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÁ£ÀĨsÀÆw¬ÄAzÀ J¯Áè ªÀUÀðzÀ d£ÀgÀ£ÀÄß DPÀ¶ð¹ vÀ£Àß vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
 ¨ËzÀÞ ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹ §ÈºÀvï ¥ÀæªÀiÁtzÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ¸À£ÁäUÀðzÀ°è ¬ ªÀÄÄ£ÉßqɹzÀ£ÀÄ.
 d£À ¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ ¨sÁµÉUÀ¼ÁzÀ ¥Á° ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæPÀÈvÀ ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¨ÉÆâü¹ ºÉZÀÄÑ d£ÀjUÉ vÀ£Àß vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀªÀiÁrzÀ£ÀÄ.

2. C±ÉÆÃPÀ£À fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G: C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ ªÀiËAiÀÄðgÀ°è ±ÉæõÀ× CgÀ¸À£ÁVzÁÝ£É. «±ÀézÀ¯Éèà ºÉ¸ÀgÀĪÁ¹AiÀiÁzÀ ZÀPÀæªÀwðAiÀiÁVzÁÝ£É. ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è zÉêÀ£ÁA¦æAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¦æAiÀÄzÀ²ð JAzÀÄ EªÀ£À£ÀÄß ºÉ¸Àj¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅ EªÀ£À ±ÉæõÀ× ªÀåQÛvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ. C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ ¸Á.±À.¥ÀÆ. 273gÀ°è
C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀgÀÆ CªÀ£À QjÃlzsÁgÀt ªÀĺÉÆÃvÀìªÀ ¸Á.±À.¥ÀÆ.269gÀ°è £ÀqɬÄvÀÄ. D £Á®ÄÌ ªÀµÀðUÀ¼À EwºÁ¸À ¸ÀàµÀÖªÁV®è.
§ºÀıÀB D ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è C±ÉÆÃPÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À £ÀÆgÀÄ d£À ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀ £ÀqÀÄªÉ C¢üPÁgÀPÁÌV ºÉÆÃgÁl £ÀqÉ¢zÉ JAzÀÄ
EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ £ÀA§ÄvÁÛgÉ. C±ÉÆÃPÀ£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß J¯Áè gÁdgÀÄ & ZÀPÀæªÀwðUÀ¼À ¸ÉÊ£ÀåzÀ ¢VédAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁrzÀAvÉ
§gÉAiÀįÁUÀĪÀÅ¢®è. KPÉAzÀgÉ CªÀ£ÀÄ £ÀqɹzÀ KPÉÊPÀ AiÀÄÄzÀÞªÉà CªÀ£À fêÀ£ÀzÀ zÁjAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹vÀÄ. CzÉà PÀ½AUÀ
AiÀÄÄzÀÞªÁVzÉ.
PÀ½AUÀ AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 261 : C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ vÀ£Àß ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÀéªÀ£ÀÄß PÀ½AUÀzÀ ªÉÄÃ¯É «¸ÀÛj¸À®Ä zÁ½ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ©üÃPÀgÀ
AiÀÄÄzÀÞªÀÅ £ÀqÉzÀÄ C¥ÁgÀ gÀPÀÛ¥ÁvÀªÁ¬ÄvÀÄ. PÀ½AUÀ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß UÉzÀÝgÀÆ C±ÉÆÃPÀ zÀÄBTvÀ£ÁzÀ£ÀÄ. 13£Éà ²¯Á±Á¸À£À EzÀgÀ §UÉÎ
«ªÀgÀªÁzÀ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. C°è£À ¸ÁªÀÅ £ÉÆêÀÅUÀ½AzÀ ¨ÉøÀgÀUÉÆAqÀ C±ÉÆÃPÀ ¨sÀ«µÀåzÀ°è AiÀÄÄzÀÞªÀ£Éßà ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÉAzÀÄ
wêÀiÁ𤹠vÀ£Àß «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹zÀ£ÀÄ.
zsÀªÀÄð «dAiÀÄ : PÀ½AUÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ RqÀΪÀ£ÀÄß ©¸Ár zsÀªÀÄð zÀAqÀªÀ£ÀÄß PÉÊUÉwÛPÉÆAqÀ£ÀÄ. ¸ÉÊ£ÀåzÀ
¢VédAiÀÄUÀ½UÉ §zÀ¯ÁV “zsÀªÀÄð«dAiÀÄ”zÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. zsÀªÀÄð «dAiÀĪÉAzÀgÉ d£ÀgÀ ºÀÈzÀAiÀÄ UÉ®ÄèªÀÅzÀÄ
JAzÀxÀð. G¥ÀUÀÄ¥ÀÛ JA§ ¨ËzÀÞ ¸À£Áå¹AiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¹zÀ£ÀÄ. GvÀÛgÀzÀ PÁ²äÃgÀ¢AzÀ zÀQëtzÀ
¸ÀĪÀtðVj ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀðzÀ §AUÁ®¢AzÀ - ¥À²ÑªÀÄzÀ ¹Azsï ªÀgÉV£À vÀ£Àß ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è zsÀªÀÄð «dAiÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ. dUÀwÛ£À
EwºÁ¸À zÀ°è F jÃwAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÀ KPÉÊPÀ gÁd C±ÉÆÃPÀ J£À߯ÁVzÉ.
C±ÉÆÃPÀ£À zsÀªÀÄð: C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ zsÀªÀÄðPÉÌ ±ÉæõÀ×PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÀÄÝ CªÀ£À zsÀªÀÄð¤µÉ× F PɼÀPÀAqÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
1. vÀAzÉ-vÁ¬ÄAiÀÄjUÉ «zsÉÃAiÀÄgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. UÀÄgÀÄ »jAiÀÄjUÉ UËgÀªÀ vÉÆÃgÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. ¸ÉêÀPÀgÀÄ, QjAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ®A©vÀgÀ£ÀÄß ¦æÃw¬ÄAzÀ PÁt¨ÉÃPÀÄ.
4. ¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ ¸ÀvÀåªÀ£ÀÄß £ÀÄrAiÀĨÉÃPÀÄ.
5. ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ½UÉ »A¸É ¤ÃqÀ¨ÁgÀzÀÄ.
6. ¥ÀæwAiÉƧâ£ÀÄ PÉÆÃ¥À, PËæAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ zÀÄAzÀÄ ªÉZÀÒUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ滸À¨ÉÃPÀÄ.
F UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrzÀgÉ C±ÉÆÃPÀ£ÉƧ⠱ÉæõÀ × ªÀiÁ£ÀªÀvÁªÁ¢AiÀiÁVzÀÄÝ CªÀ£ÀÄ w½¹zÀ zsÀªÀÄðªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ zsÀªÀÄðPÉÌ
¸À«ÄÃ¥ÀªÁVzÉ. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß M¦àPÉÆArzÀÝ C±ÉÆÃPÀ CzÀPÉÌ gÁeÁ±ÀæAiÀÄ ¤Ãr CzÀgÀ ¥ÀæZÁgÀ PÁAiÀÄð PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ.
±Á¸À£ÀUÀ¼À gÀZÀ£É ; C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ vÀ£Àß zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀåjUÉ w½AiÀÄĪÀAvÉ
ªÀiÁqÀ®Ä ²¯Á ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ£ÀÄ. DAiÀiÁ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ¥ÀæZÀ°vÀªÁVzÀÝ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ °¦AiÀÄ£Éßà ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è §¼À¹zÁÝ£É.
¥ÁæPÀÈvÀ, ¥Á½ ªÀÄvÀÄÛ VæÃPï ¨sÁµÉUÀ¼À°è, ¨Áæ»ä ªÀÄvÀÄÛ RgÉÆÃ¶× °¦UÀ¼À°è ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉwÛ¹zÁÝ£É. PÀ£ÁðlPÀzÀ®Æè CªÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀĹÌ, UÀ«ªÀÄoÀ, ¥Á°ÌUÀÄAqÀ, §æºÀäVj, ¹zÁÞ¥ÀÄgÀ, dnAUÀgÁªÉÄñÀégÀ, ¤lÆÖgÀÄ, GzÀAiÀÄUÉƼÀîA, ¸À£ÀßwUÀ¼À°è zÉÆgÀQªÉ.
¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæZÁgÀPÁÌV C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ :
G: ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæZÁgÀPÉÌ C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ,
1. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥À«vÀæ PÉëÃvÀæUÀ¼ÁzÀ ®ÄA©¤ªÀ£À, PÀ¦®ªÀ¸ÀÄÛ, UÀAiÀiÁ, ¸ÁgÀ£ÁxÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀIJãÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAzÀ²ð¹zÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
zsÀªÀÄðUÉÆö×UÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¹zÀ£ÀÄ.
 2. ¸ÁªÀiÁædåzÁzÀåAvÀ C£ÉÃPÀ «ºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À zÀwÛUÁV ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ºÀt RZÀÄðªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
3. §ÄzÀÞ£À vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁªÀiÁædåzÁzÀåAvÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §AqÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀĺÉUÀ¼À UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÄïÉ
PÉwÛ¹zÀ£ÀÄ.
4. d£ÀgÀ°è zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀPÁÌV zsÀªÀÄðªÀĺÁªÀiÁvÀægÀÄ, AiÀÄÄPÀÛgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀdÄÓPÀgÀÄ JA§ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĹzÀ£ÀÄ.
5. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ gÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄð eÁUÀÈwUÁV ¹Ûçà CzsÀåPÀë ªÀĺÁªÀiÁvÀægÀÄ JA§ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĹzÀ£ÀÄ.
6. ¨ËzÀÞ ©üPÀëÄUÀ¼À £ÀqÀĪÀt DAvÀjPÀ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À®Ä ¸Á.±À.¥ÀÆ.250gÀ°è ¥Ál°Ã¥ÀÄvÀæzÀ°è 3£Éà ¨ËzÀÞ ªÀĺÁ
¸ÀªÉÄäüÀ£À ¸ÀAWÀn¹zÀ£ÀÄ.
7. C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ºÀgÀqÀ®Ä D¥sÁϤ¸ÁÜ£À, §ªÀiÁð, ²æîAPÁ, AiÀÄÆgÉÆÃ¥ïUÉ ¤AiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀ£ÀÄ.
8. ±ÁAw ¸ÀÆZÀPÀªÁV ¨ÉÆâüVqÀzÉÆA¢UÉ vÀ£Àß ªÀÄUÀ ªÀĺÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀ«ÄvÉæAiÀÄ£ÀÄß ²æîAPÁPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¹zÀ£ÀÄ.
9. C£ÉÃPÀ ¥ÀæeÁPÀ¯Áåt ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ. C£ÉÃPÀ ¨Á«UÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃr¹ «±ÁæAw UÀȺÀUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. gÀ¸ÉÛAiÀÄ
§¢AiÀÄ°è ¥sÀ®¤ÃqÀĪÀ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß £Ér¹zÀ£ÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ½UÁV D¸ÀàvÉæUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ.
§qÀ d£ÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉÊ»PÀªÁV C±ÀPÀÛgÁzÀªÀjUÉ HlzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
10. C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ ¥ÀæeÁ£ÀÄgÁVAiÀiÁVzÀÄÝ, ¥ÀæeÉUÀ½UÉ vÀAzÉAiÀÄAwzÀÝ£ÀÄ. ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁåUÀ DvÀ£À UÀÄjAiÀiÁVvÀÄÛ.

3. UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è '¸ÀĪÀtð AiÀÄÄUÀ' JAzÀÄ KPÉ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ?

G: ¨sÁgÀwÃAiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ°è UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®ªÀÅ «²µÀÖ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. F AiÀÄÄUÀzÀ ¸ÀªÁðAVÃt ¨É¼ÀªÀtÂUɬÄAzÁV
AiÀÄÆgÉÆæ£À §gÀºÀUÁgÀgÀÄ F PÁ®ªÀ£ÀÄß Væøï£À ¥ÉjQè¸ï, gÉÆêÀiï£À CUÀ¸ÀÖ¸ï ¹Ãdgï ºÁUÀÆ EAUÉèAr£À gÁt J°d¨Évï¼À
PÁ®PÉÌ ºÉÆð¹zÁÝgÉ. zsÀªÀÄð, ²PÀët, ¸Á»vÀå, PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ºÁUÀÆ «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À PÉëÃvÀæUÀ¼À°è CªÀgÀ ¸ÁzsÀ£É
C¸ÁªÀiÁ£ÀåªÉ¤¹zÉ.
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÁÜ£À : UÀÄ¥ÀÛ ¸ÁªÀiÁl æ gÀÄ »AzÀÆ zsÀªÀÄðPÉÌ gÁeÁ±ÀæAiÀÄ ¤Ãr ºÉaÑ£À ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ. «µÀÄÚ,
²ªÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄUÁð DgÁzsÀ£É d£À¦æAiÀĪÁVvÀÄÛ. C±ÀéªÉÄÃzsÀAiÀiÁUÀ, ªÁd¥ÉÃAiÀÄ AiÀiÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÀÆAiÀÄ AiÀiÁUÀUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA¨Á
¨sÀªÀåªÁV DZÀj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. C£ÉÃPÀ «µÀÄÚ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À¯Á¬ÄvÀÄ. CªÀgÀÄ ‘¥ÀgÀªÀÄ ¨sÁUÀªÀvÀ' JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÄÝ CªÀjUÉ «µÀÄÚ«£À ªÉÄð£À ¨sÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. UÀÄ¥ÀÛgÀÄ C£ÀåªÀÄvÀ ¸À»µÀÄÚUÀ¼ÁVzÀÄÝ ±ÉʪÀ, ±ÁPÀÛ, ¨ËzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£À
zsÀªÀÄðUÀ½UÀÆ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖzÀÝgÀÄ.
²PÀët : UÀÄ¥ÀÛ ¸ÁªÀiÁl æ gÀÄ ¸ÀévÀB «zÁéA¸ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtvÀdÕgÁVzÀÝgÀÄ. UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è C£ÉÃPÀ «±Àé«zÁ央AiÀÄUÀ½zÀݪÀÅ.
CzÀgÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÉò «zÁåyðUÀ½zÀÝgÀÄ. vÀPÀë²®, £À¼ÀAzÀ, CdAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁgÀ£ÁxÀ UÀ¼ÀÄ CA¢£À ¥Àæ¹zÀÞ
«±Àé«zÁ央AiÀÄUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. CAzÀÄ ¨ÉÆâü¸À®àqÀÄwÛzÀÝ ªÀÄÄRå «µÀAiÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ- ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀÄgÁtUÀ¼ÀÄ, ¸Á»vÀå, vÀvÀé±Á¸ÀÛç, CAPÀ
UÀtÂvÀ, eÉÆåÃwµÀå ±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£À.
¸Á»vÀå : UÀÄ¥ÀÛgÀ AiÀÄÄUÀªÀ£ÀÄß ‘¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀåzÀ ¸ÀĪÀtðAiÀÄÄUÀ' JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ªÉÃzÀUÀ¼À PÀ®¢AzÀ®Æ ¨Á¬ÄAzÀ
¨Á¬ÄUÉ PÀ°¸À®àqÀÄwÛzÀÝ ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è UÀæAxÀ gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀªÀÅ. ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ PÀ«gÁd£ÉAzÀÄ C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÛA¨sÀ
±Á¸À£ÀzÀ°è PÀgÉAiÀÄ®ànÖzÉ. CªÀ£ÀÄ ±ÉæõÀ× ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃzÀ «zÁéA¸À£ÁVzÀÝ£ÀÄ. JgÀqÀ£Éà ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D¸ÁÜ£À zÀ°è
‘£ÀªÀgÀvÀß'gÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ MA¨sÀvÀÄÛ d£À ¥ÀArvÉÆÃvÀÛªÀÄjzÀÝgÀÄ. CªÀgÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ :
PÀ«UÀ¼ÀÄ - PÀÈwUÀ¼ÀÄ
1) ½zÁ¸À - C©üeÁÕ£À ±ÁPÀÄAvÀ®, ªÀiÁ¼À«PÁVß«ÄvÀæ, «PÀæªÉÆêÀð ²ÃAiÀÄ JA§ £ÁlPÀUÀ¼ÀÄ. gÀWÀĪÀA±À, PÀĪÀiÁgÀ¸ÀA¨sÀªÀ
JA§ ªÀĺÁPÁªÀåUÀ¼ÀÄ. ªÉÄÃWÀzÀÆvÀ ªÀÄvÀÄÛ IÄvÀÄ ¸ÀAºÁgÀ JA§ VÃvÀPÁªÀåUÀ¼ÀÄ.
2) ªÀgÁºÀ«Ä»gÀ - §ÈºÀvï eÁvÀPÀ, ¥ÀAZÀ¹zÁÞAwPÀ, ®WÀÄeÁvÀPÀ
3) WÀlPÀ¥ÀðgÀ - WÀlPÀ¥ÀðgÀ PÁªÀå.
4) ªÀgÀgÀÄa - ªÁåPÀgÀt
5) CªÀÄgÀ¹AºÀ - CªÀÄgÀPÉÆñÀ
6) zsÀ£ PÁ ÀéAwæ - DAiÀÄĪÉÃðzÀ ¤WÀAlÄ
7) ±ÀAPÀÄ - ²®à±Á¸ÀÛç
8) PÀë¥ÀtPÀ - eÉÆåÃwµÀå±Á¸ÀÛç
9) ªÉÃvÁ®¨sÀlÖ - ªÀÄAvÀæ±Á¸ÀÛç
EªÀgÀ£ÀÄß £ÀªÀgÀvÀßUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. CA¢£À
EvÀgÉ ¸Á»wUÀ¼ÉAzÀgÉ:
1) ±ÀÆzÀæPÀ - ªÀÄÈZÀÒPÀnPÀ
 2) ¨sÁgÀ« - QgÁvÁdÄð¤ÃAiÀÄ
3) zÀAr - PÁªÁåzÀ±Àð ªÀÄvÀÄÛ zÀ±ÀPÀĪÀiÁgÀ ZÀjvÀ
4) «±ÁRzÀvÀÛ - ªÀÄÄzÁægÁPÀë¸À ªÀÄvÀÄÛ zÉëà ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛA
5) «µÀÄÚ±ÀªÀÄð - ¥ÀAZÀvÀAvÀæ
6) ¨sÀªÀ¨sÀÆw - GvÀÛgÀgÁªÀÄ ZÀjvÉ
7) ZÀgÀPÀ - ZÀgÀPÀ¸ÀA»vÉ
8) ¸ÀıÀÄævÀ - ¸ÀıÀÄævÀ ¸ÀA»vÉ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ.
«eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À : UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è «eÁÕ£À, UÀtÂvÀ, RUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛç, ªÉÊzÀå±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆúÀ±Á¸ÀÛçUÀ¼À°è C¥ÁgÀ
¥ÀæUÀw ¸Á¢ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DAiÀÄð¨sÀl£ÀÄ ±ÉæõÀ× UÀtÂvÀdÕ ªÀÄvÀÄÛ RUÉÆüÀ «eÁÕ¤AiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ vÀ£Àß PÀÈw ‘¸ÀÆAiÀÄð ¹zÁÞAvÀ'zÀ°è
¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ vÀ£Àß CPÀëzÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÃUÉ ¸ÀÄvÀÄÛvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆAiÀÄð, ZÀAzÀæUÀæºÀtUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ZÀað¹zÁÝ£É. vÀ£Àß
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀÈw ‘DAiÀÄð¨sÀnÃAiÀÄA' £À°è zÀ±ÀªÀiÁA±À ¥ÀzÀÞw §UÉÎ «ªÀj¹zÁÝ£É.
§æºÀäUÀÄ¥ÀÛ ªÀÄvÉÆÛ§â UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛçdÕ£ÁVzÀÄÝ ±ÀÆ£ÀåzÀ §UÉÎ w½¹zÁÝ£É. ªÀgÁºÀ«»gÀ£ÀÄ ±ÉæõÀ× «eÁÕ¤AiÀiÁVzÀÄÝ ¥ÀAZÀ¹zÁÞAwPÀ,
§ÈºÀvï eÁvÀPÀ, ®WÀÄeÁvÀPÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉ¢zÁÝ£É. EªÀ£ÀÄ RUÉÆüÀ, fêÀ±Á¸ÀÛç, UÀtÂvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß w½zÀ
¥ÀArvÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. §ÈºÀvï ¸ÀA»vÉAiÀÄÄ DPÁ±ÀPÁAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è ZÀgÀPÀ£ÀÄ ‘ZÀgÀPÀ ¸ÀA»vÉ', ¸ÀıÀævÀ£ÀÄ ‘¸ÀıÀÄævÀ ¸ÀA»vÉ' gÀa¹zÁÝgÉ. zsÀ£ÀéAwæAiÀÄ£ÀÄß ‘¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÉÊzÀå±Á¸ÀÛçzÀ
¦vÁªÀĺÀ' (DAiÀÄĪÉÃðzÀzÀ ¦vÁªÀĺÀ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ªÁWÀãl£ÀÄ ‘CµÁÖAUÀ ¸ÀAUÀæºÀ' ªÀ£ÀÄß §gÉ¢zÁÝ£É. zɺÀ°AiÀÄ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ
ªÉĺËæ°AiÀÄ°è PÀ©âtzÀ ¸ÀÛA¨sÀªÀÅ EA¢UÀÆ ©¹®Ä, ªÀļÉUÉ ªÉÄÊ MrØÖzÀÝgÀÆ vÀÄPÀÄÌ»rAiÀÄ¢gÀĪÀÅzÀÄ CªÀgÀ ¯ÉÆúÀ±Á¸ÀÛzÀ P˱À®åPÉÌ
GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ.
PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à : ¨sÁgÀwÃAiÀÄ zÉêÁ®AiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ªÀÄÆ® gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è
C©üªÀÈ¢ÞUÉÆAqÀªÀÅ. CªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ¯Á ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ ªÀÄxÀÄgÁ, §£ÁgÀ¸ï, (PÁ²) ¥ÁmÁß, GzÀAiÀÄVj, zÉêÀUÀqÀ
Ev猢.
zÉêÀUÀqÀzÀ zÀ±ÁªÀvÁgÀ zÉêÁ®AiÀÄ UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ªÉÆzÀ® zÉêÁ®AiÀÄ. ¨sÀƪÀiÁgÀzÀ - ²ªÀzÉêÁ®AiÀÄ, ©nÖgïUÁAªï£À-
EnÖUÉ zÉêÁ®AiÀÄ EªÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼É¤¹ªÉ.
EªÀgÀ PÁ®zÀ°è C£ÉÃPÀ ¨ËzÀÞ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆArzÀÄÝ ¸ÀįÁÛ£ï UÀAeï£À 7½ Cr JvÀÛgzÀ À §ÄzÀÞ£À «UÀæºÀ
¸ÀÄAzÀgÀªÁVzÀÄÝ FUÀ §«ÄðAUï ºÁåªÀiï ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄzÀ°èzÉ.
UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ avÀæPÀ¯ÉUÉ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ UÁé°AiÀÄgï ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ¨ÁUï£À UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÄð£À avÀæUÀ¼ÀÄ, UÀÄ¥ÀÛgÀÄ CdAvÁzÀ°è
C£ÉÃPÀ UÀĺÁAvÀgÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀÄÝ §ÄzÀÞ£À fêÀ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ avÀæUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¹¢Þ. 17£Éà UÀĺÉAiÀÄ°ègÀĪÀ “vÁ¬Ä-
ªÀÄUÀÄ” ªÀtð avÀæ vÀÄA¨Á £ÉÊdvɬÄAzÀ PÀÆrzÀÄÝ CdAvÁzÀ ªÀĺÀvÀézÀ avÀæªÉ¤¹zÉ.

4. EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G : EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄÄ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ CgÀ¸ÀgÀ¯Éèà CvÀåAvÀ ±ÉæõÀ× ªÁzÀ CgÀ¸À. ¸Á.±À. 609 jAzÀ ¸Á.±À 642 gÀ ªÀgÉUÉ
D½éPÉ £ÀqɹzÀ£ÀÄ.
¥ÀÄ°PÉòAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ ¥ÀnÖ ªÀÄqÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÀÄAUÀ¼ÉñÀ£ÉÆqÀ£É CAvÀAiÀÄÄðzÀÞ : EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄÄ C¥Áæ¥ÀÛ ªÀAiÀĸÀÌ £ÁVzÀÝjAzÀ CªÀ£À aPÀÌ¥Àà£ÁzÀ ªÀÄAUÀ¼ÉñÀ£ÀÄ
DqÀ½vÀ ªÀ»¹PÉÆArzÀÝ£ÀÄ. ¥ÀÄ°PÉò ¥Áæ¥ÀÛ ªÀAiÀĸÁÌ£ÁzÀgÀÆ ªÀÄAUÀ¼ÉñÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ©lÄÖPÉÆqÀzÉ vÀ£Àß ªÀÄUÀ£À£ÀÄß ¹AºÁ¸À£ÀPÉÌ
vÀgÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ PÉÆÃ¥ÀUÉÆAqÀ EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò gÁdzsÁ¤¬ÄAzÀ ºÉÆgÀ§AzÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß PÀnÖ ªÀÄAUÀ¼ÉñÀ£À£ÀÄß
J¼ÉévÀÄÛ ¹A©UÉ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è PÉÆAzÀÄ ¸Á. ±À 609 gÀ°è ¹AºÁ¸À£À ªÀ£ÉßÃjzÀ£ÀÄ.
gÁµÀÖçPÀÆlgÀ zÀªÀÄ£À : ZÁ®ÄPÀågÀÄ CAvÀBPÀ®ºÀzÀ°è vÉÆqÀVzÁÝUÀ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ £ÁAiÀÄPÀgÁzÀ C¥Áà¬ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆëAzÀgÀÄ
ZÁ®ÄPÀågÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ PÉgÀ½zÀ EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄÄ F E§âgÀ£ÀÄß ©üêÀiÁ £À¢ wÃgÀzÀ PÀzÀ£ÀzÀ°è
¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ. C¥Áà¬ÄPÀ ¨sÀAiÀÄUÉÆAqÀÄ gÀAtgÀAUÀ¢AzÀ Nr ºÉÆÃzÀ£ÀÄ. UÉÆëAzÀ£ÀÄ EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòUÉ ±ÀgÀuÁzÀ£ÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÉÄð£À ¢VédAiÀÄ : gÁµÀÖçPÀÆlgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ ªÉÄÃ¯É EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò §£ÀªÁ¹ PÀzÀA§gÀÄ,
PÉÆAPÀtzÀ ªÀiËAiÀÄðgÀÄ, zÀQët PÀ£ÀßqÀzÀ C®Ä¥ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ®PÁr£À UÀAUÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ.
UÀÄdgÁvï£À ¢VédAiÀÄ : zÀQëtzÀ CgÀ¸ÀgÀ£ÀÄß UÉzÀÝ ªÉÄÃ¯É EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄÄ GvÀÛgÀzÀ PÀqÉ wgÀÄV ¯Ál (UÀÄdgÁvï),
ªÀiÁ¼Àé (ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ) UÀÆdðgÀ zÉÆgÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ. UÀÄdgÁvÀ£ÀÄß vÀ£Àß ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ «°Ã£À ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ C°èUÉ vÀ£Àß
¸ÀºÉÆÃzÀgÀ dAiÀĹAºÀ £ÀÄß gÁd£À£ÁßV £ÉëĹzÀ. dAiÀĹAºÀ¤AzÀ UÀÄdgÁvï£À ZÁ®ÄPÀå ªÀA±À DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ.
 ºÀµÀðªÀzsÀð£À£ÉÆqÀ£É AiÀÄÄzÀÞ :- ¸Á.±À 634 : GvÀÛgÀ¥ÀxÉñÀégÀ£ÁzÀ ºÀµÀð ªÀzsÀð£À£ÀÄ zÀQët ¥ÀxÉñÀégÀ£ÁzÀ EªÀÄär
¥ÀÄ°PÉòAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆð¸À®Ä C¥ÁgÀ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ £ÀªÀÄðzÁ £À¢ wÃgÀzÀ°è ©ÃqÀÄ ©lÖ£ÀÄ. EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄÄ
ºÀµÀðªÀzsÀð£À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä ¹zÀÞ£ÁzÀ£ÀÄ. EªÀj§âgÀ £ÀqÀÄªÉ ¸Á. ±À. 634 gÀ°è £ÀªÀiÁðzÁ £À¢ wÃgÀzÀ°è ©üÃPÀgÀ PÀzÀ£À £ÀqɬÄvÀÄ.
ºÀµÀð ªÀzsÀð£À£ÀÄ F AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉÆÃvÀ£ÀÄ. UÉzÀÝ EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò ¥ÀgÀªÉÄñÀégÀ JAzÀÄ ©gÀÄzÀÄ ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ EªÀj§âgÀ £ÀqÀĪÉ
¸ÉßúÀ ¸ÀA§AzsÀ K¥ÀðlÄÖ £ÀªÀÄðzÁ £À¢ EªÀj§âgÀ ¸ÁªÀiÁædåUÀ¼À UÀrAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
ªÉAVAiÀÄ ¢VédAiÀÄ : EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò ¥ÀƪÀðzÀ PÀqÉUÉ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ zÀQëtzÀ PÉÆøÀ®, PÀ½AUÀzÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. DAzsÀæzÀ PÀqÉUÉ wgÀÄV ¦µÀ×¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. ªÉAV ¥ÁæAvÀåPÉÌ vÀ£Àß ªÀÄvÉÆÛ§â vÀªÀÄä PÀħÓ
«µÀÄÚªÀzsÀð£À£À£ÀÄß CgÀ¸À£À£ÁßV £ÉëĹzÀ£ÀÄ. CªÀ¤AzÀ ªÉAV ZÁ®ÄPÀå ªÀA±À DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ.
¥À®èªÀgÉÆqÀ£É ¸ÀAWÀµÀð : EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄÄ PÀAaAiÀÄ ¥À®èªÀgÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ¥À®èªÀ CgÀ¸À MAzÀ£ÉÃ
ªÀĺÉÃAzÀæªÀªÀÄð£À£ÀÄß ¥ÉÆ°è®ÆgÀÄ PÀzÀ£ÀzÀ°è ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ. ºÀ®ªÀÅ ¢£ÀUÀ¼À PÁ® PÀAaAiÀÄ°è G½zÀÄ C°è£À zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À°è
¥ÀÆeÉ ¸À°è¹zÀ£ÀÄ. ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄ F zÁ½¬ÄAzÀ ªÀÄÄAzÉ 2 ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À PÁ® £ÀqÉzÀ ZÁ®ÄPÀå - ¥À®èªÀ ¸ÀAWÀµÀðPÉÌ
£ÁA¢AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. C°èAzÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ ¥ÀÄ°PÉò ZÉÆüÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÉÃgÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ CªÀjAzÀ PÀ¥Àà PÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ.
EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò CAvÀå : EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò PÀAaAiÀÄ£ÀÄß UÉ®è®Ä ªÀÄÄAzÁzÀ£ÀÄ. DzÀgÉ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ MAzÀ£ÉÃ
£ÀgÀ¹AºÀªÀªÀÄð£ÀÄ ¸Á.±À. 642 gÀ°è EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉjAiÀiÁ®, ªÀÄt ªÀÄAUÀ® ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄgÀªÀiÁgÀ PÀzÀ£ÀUÀ¼À°è ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ.
F AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò ªÀÄrzÀ£ÉAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁVzÉ. £ÀgÀ¹AºÀªÀªÀÄð£ÀÄ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ
“ªÁvÁ¦PÉÆAqÀ£ï” JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß zsÀj¹zÀ£ÀÄ. ¥À®èªÀgÀÄ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀgÀÄ. ªÀÄÄA¢£À 12 ªÀµÀðUÀ¼À PÁ®
¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥À®èªÀgÀÄ ªÀ±ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀgÀÄ.
¸ÁªÀiÁædå «¸ÁÛgÀ : EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉòAiÀÄ ¸ÁªÀiÁd æ åªÀÅ GvÀÛgÀzÀ°è £ÀªÀÄðzÁ £À¢¬ÄAzÀ zÀQëtzÀ°è ªÉÄʸÀÆgÀĪÀgÀUÉ,
¥ÀƪÀðzÀ°è §AUÁ¼ÀPÉÆ°è ¬ÄAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄzÀ°è CgÀ©âà ¸ÀªÀÄÄzzÀæÀªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹vÀÄÛ.
»jªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ : ¥À¶ðAiÀiÁzÀ zÉÆgÉ EªÀÄär RĸÀÄæªÀÄvÀÄÛ EªÀÄär ¥ÀÄ°PÉò gÁAiÀĨsÁjUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ
«¤ªÀÄAiÀÄ ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. RĸÀæ«£À gÁAiÀĨsÁj ¥ÀÄ°PÉòUÉ vÀªÀÄä gÁd£À ¤gÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß C¦ð¸ÀÄwÛgÀĪÀ avÀæ CdAvÁzÀ MAzÀ£ÉÃ
UÀĺÁ®AiÀÄzÀ°èzÉ. EªÀ¤UÉ “zÀQët ¥ÀxÉñÀégÀ' “¸ÀvÁå±ÀæAiÀÄ” “ªÀĺÁgÁd¢ügÁd” “¥ÀgÀªÉÄñÀégÀ” “¥ÀÈyÃéªÀ®è¨sÀ” EvÁå¢ ©gÀÄzÀÄUÀ½zÀݪÀÅ.

5. C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G: C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¢VédAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¢VédAiÀÄUÀ¼ÀÄ :
1. UÀÄdgÁvï DPÀæªÀÄt : ¸Á.±À.1297 C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄ ¸ÉãÁ¥ÀwUÀ¼ÁzÀ G®ÄWïSÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ £ÀdgÀvï SÁ£ï
¸Á.±À.1297gÀ°è UÀÄdgÁw£À C¤í¯ïªÁqÀ, ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁåA¨ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀgÀÄ.
gÁdPÀtðzÉêÀ£ÀÄ vÀ£Àß ªÀÄUÀ¼ÁzÀ zÉêÀ®zÉëAiÉÆA¢UÉ zÉêÀVjUÉ NrºÉÆÃzÀ£ÀÄ. gÁt PÀªÀįÁzÉëAiÀÄ£ÀÄß C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°Ó
«ªÁºÀªÁzÀ£ÀÄ. F zÀAqÀAiÀiÁvÉæAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï JA§ £À¥ÀÄA¸ÀPÀ£À£ÀÄß C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°Ó MAzÀÄ ¸Á«gÀ
¢£ÁgïUÀ½UÉ PÉÆAqÀÄ PÉÆAqÀ£ÀÄ. DzÀÝjAzÀ CªÀ£ÀÄ ‘ºÀeÁgï ¢£Áj' JAzÉà ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ.
2. gÀtxÀA¨ÉÆÃgï DPÀæªÀÄt : (¸Á.±À.1301) gÀtxÀA¨ÉÆÃgï£À gÁd ºÀ«ÄÃgï zÉêÀ£ÀÄ PÉ®ªÀÅ £ÀªÀ ªÀÄĹèªÀiïjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
G®ÄWÀ SÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ £ÀdgÀvï SÁ£ï gÀtxÀA¨ÉÆÃgï ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀgÀÄ. 11 wAUÀ¼À PÁ® ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQ gÀtxÀA¨ÉÆÃgÀ£ÀÄß
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ºÀ«ÄÃgï zÉêÀ£ÀÄ ªÀÄrzÀ£ÀÄ.
3. ªÉÄêÁgÀ (avÀÆÛgï) DPÀæªÀÄt : (¸Á.±À.1303) ªÉÄêÁgÀzÀ gÁd gÁuÁ gÀvÀ£ï¹AUï£À gÁt ¥À¢ä¤AiÀÄ ªÉÄð£À ªÁåªÉÆúÀ¢AzÀ
C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄÄ C¥ÁgÀ ¸ÉÊ£Àå ¸ÀªÉÄÃvÀ ªÉÄêÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É DPÀæªÀÄt ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. AiÀÄÄzÀÞzÀ°è gÀvÀ£ï¹AUï£À ¸ÉÆîÄ
RavÀªÁzÁUÀ gÁt ¥À¢ä¤ C£ÉÃPÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÉÆA¢UÉ ‘e˺Àgï' DZÀj¹zÀ¼ÀÄ. gÁdzsÁ¤ avÀÆÛgï£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ
C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°Ó vÀ£Àß »jAiÀÄ ªÀÄUÀ Tdgï SÁ£ï£À£ÀÄß ªÉÄêÁqÀzÀ gÁdå¥Á®£À£ÁßV ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
4. EvÀgÉ DPÀæªÀÄt : (¸Á.±À.1303) C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï ªÀiÁ¼Àé, GeÉÓöÊ£ï, ªÀiÁAqÀÄ, zsÁgï, ZÁAzÉÃj ªÀÄvÀÄÛ eÉÆîÆgï gÁdåUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÄÝ
1305gÀ°è GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¢VédAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¹zÀ£ÀÄ.
5. ªÀÄAUÉÆðAiÀÄ£ÀßgÀ zÁ½UÀ¼ÀÄ : (¸Á.±À.1296 - 1308) ªÀÄAUÉÆðAiÀÄ£ÀßgÀÄ DgÀÄ ¨ÁjUÀÆ ºÉZÀÄÑ ¸À® zɺÀ°AiÀÄ ªÉÄïÉ
zÁ½ªÀiÁrzÀgÀÄ. £ÀªÀ ªÀÄĹèªÀÄgÀÄ ªÀÄAUÉÆîjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ªÀÄAUÉÆîgÀ£ÀÄß ºÀwÛPÀÌ®Ä C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°Ó gÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. PÁªÀ®Ä ¥ÀqÉUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĹzÀ£ÀÄ. £ÀªÀ-ªÀÄĹèªÀÄgÀ£ÀÄß ¤zÀðAiÀĪÁV ºÀvÉå ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ zÀAqÀAiÀiÁvÉæUÀ¼ÀÄ :
zÀQët ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß UÉ®ÄèªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀiÁrzÀ ªÀÄĹèA ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ°è C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°Ó ªÉÆzÀ°UÀ. EªÀ£ÀÄ zÀQët¨sÁgÀvÀzÀ
zÀAqÀAiÀiÁvÉæUÉ vÀ£Àß ¸ÀªÀÄxÀð ¸ÉãÁ¤AiÀiÁVzÀÝ ªÀÄ°èPï PÁ¥sÀgï£À£ÀÄß £ÉëĹzÀ£ÀÄ. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ C¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸ÀĪÀ
ªÀĺÀvÁéPÀ±ÁAPÉë CªÀ£À zÀAqÀAiÀiÁvÉæUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
1. zÉêÀVj DPÀæªÀÄt : ¸Á.±À. 1307 : zÉêÀVjAiÀÄ CgÀ¸À gÁªÀÄZÀAzÀæzÉêÀ£ÀÄ ªÀÄÆgÀÄ ªÀµÀðUÀ½AzÀ PÀ¥ÀàPÁtÂPÉ PÉÆnÖgÀ°®è. C®èzÉÃ
UÀÄdgÁw£À gÁd PÀtðzÉêÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ¼ÀÄ zÉêÀ®zÉëAiÀĪÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ. ªÀÄ°èPï PÁ¥sÀgï zÉêÀVjAiÀÄ ªÉÄïÉ
zÁ½ ªÀiÁr gÁªÀÄZÀAzÀæzÉêÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ zÉêÀ®zÉëAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉgÉ»rzÀ£ÀÄ. CªÀ¼À£ÀÄß C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄ »jAiÀÄ ªÀÄUÀ
TdgïSÁ£À£ÀÄ «ªÁºÀªÁzÀ£ÀÄ. gÁªÀÄZÀAzÀæ£ÀÄ ªÁ¶ðPÀ PÀ¥Àà-PÁtÂPÉ PÉÆqÀ¯ÉƦàzÀ£ÀÄ.
2. ªÁgÀAUÀ¯ï£À zÀAqÀAiÀiÁvÉæ : ¸Á.±À. 1309 : ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï£À zÁ½UÉ ºÉzÀj ªÁgÀAUÀ¯ï£À CgÀ¸À ¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæzÉêÀ£ÀÄ ±ÀgÀuÁUÀvÀ£ÁV
±ÁAw M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀ£ÀÄ. gÁd£À a£ÀßzÀ ¥ÀæwªÉÄ, 100 D£ÉUÀ¼ÀÄ, 7000 PÀÄzÀÄgÉUÀ¼ÀÄ, a£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¨É½îAiÀÄ D¨sÀgÀtUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
ºÀtªÀ£ÀÄß ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï zɺÀ°UÉ ºÉÆvÉÆÛAiÀÄÝ£ÀÄ. C«ÄÃgï RĸÀÄæw½¹gÀĪÀAvÉ “F AiÀÄÄzÀÞzÀ°è PÉƼÉîºÉÆqÉzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß
ªÀÄ°èPïPÁ¥sÀgï£ÀÄ ¸Á«gÀ MAmÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É zɺÀ°UÉ ¸ÁV¸ÀĪÁUÀ CªÀÅ ¨sÁgÀ¢AzÀ £ÀgÀ¼ÁrzÀªÉA¢zÁݣɔ.
3. zÁégÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ : ¸Á.±À.1310: ºÉÆAiÀÄì¼À CgÀ¸À 3£Éà «ÃgÀ §¯Áè¼À zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ªÉÄð£À ºÀoÁvï DPÀæªÀÄt¢AzÀ
¨ÉzÀjzÀ£ÀÄ. CªÀ£À gÁdzsÁ¤AiÀiÁzÀ zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï ®Æn ªÀiÁr zÉêÁ®AiÀÄ UÀ¼À£ÀÄß PÉqÀ«zÀ£ÀÄ. ±ÀgÀuÁUÀvÀ£ÁzÀ
«ÃgÀ §¯Áè¼À£ÀÄ PÉ®ªÀÅ D£ÉUÀ¼À£ÀÄß, PÀÄzÀÄgÉUÀ¼À£ÀÆß, ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ¸À°è¹ ªÁ¶ðPÀ PÀ¥Àà PÁtÂPÉ PÉÆqÀ®Ä M¥ÀàzÀ£ÀÄ.
4. ªÀÄzsÀÄgÉÊ DPÀæªÀÄt : ¸Á.±À.1311 :ªÀÄzsÀÄgÉÊ£À°è ¸ÀÄAzÀgÀ ¥ÁAqÀå ªÀÄvÀÄÛ «ÃgÀ ¥ÁAqÀå JA©§âgÀÄ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀ £ÀqÀÄªÉ CAvÀB PÀ®ºÀ
£ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ. ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï£À ¸ÉÊ£Àå ¥ÁAqÀå gÁdåzÀ ªÀiÁUÀðzÀ°è£À J¯Áè ¥ÀæªÀÄÄR £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ®Æn
ªÀiÁrvÀÄ. CªÀ£ÀÄ gÁªÉÄñÀégÀzÀªÀgÉUÉ ºÉÆÃV C°è£À ¥Àæ¹zÀÞ zÉêÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß zsÀéA¸À ªÀiÁr C°è ªÀĹâAiÉÆAzÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
ªÀÄzsÀÄgÉÊ£À°è ªÀÄĸÀ¯Áä£ÀgÀ D½éPÉ ¥ÀæwµÁצ¹ ¸Á.±À.1311gÀ°è zɺÀ°UÉ »A¢gÀÄVzÀ£ÀÄ.
5. zÉêÀVjAiÀÄ ªÉÄÃ¯É 2£Éà DPÀæªÀÄt : ¸Á.±À. 1312 : zÉêÀVgÀAiÀÄ gÁªÀÄZÀAzÀæzÉêÀ£À ªÀÄUÀ ±ÀAPÀgÀzÉêÀ£ÀÄ PÀ¥ÀàPÁtÂPÉ PÉÆqÀ®Ä
¤gÁPÀj¹ ¸ÀévÀAvÀæ£ÁUÀ®Ä ºÀªÀt¹zÀ£ÀÄ. ºÁUÁV ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï ªÀÄvÉÆÛªÉÄä DPÀæªÀÄt ªÀiÁr CªÀ£À£ÀÄß PÉÆAzÀÄ zÉêÀVjAiÀÄ£ÀÄß zɺÀ°
¸ÀįÁÛ£À£À ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è «°Ã£ÀUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï zÀQëtzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀiÁrzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÁVzÉ.
C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï£À ¸ÁªÀiÁædåªÀÅ GvÀÛgÀzÀ°è ¯ÁºÉÆÃgï¤AzÀ zÀQÌtzÀ°è ªÀÄzsÀÄgÉÊ ªÀgÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀðzÀ°è §AUÁ¼À¢AzÀ
¥À²ÑªÀÄzÀ°è UÀÄdgÁvïªÀgÉUÉ ªÁ妹vÀÄÛ. ¥Àæ¥ÀAZÀªÀ£É߯Áè UÉ®è¨ÉÃPÉA§ D¸É CªÀ¤VvÁÛzÀgÀÆ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß UÉ®ÄèªÀÅzÀgÀ¯Éèà vÀȦÛ
ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ. DzÀgÀÆ CªÀ£ÀÄ ¹PÀAzÀgï (2£Éà C¯ÉUÁìAqÀgï) JA§ ©gÀÄ¢£ÉÆA¢UÉ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ£ÀÄ.
G: C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ:
DqÀ½vÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ :
¸ÉʤPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ :
1. ¥À槮 ¸ÀªÀð¸À£ÀßzÀÞ ¸ÉÊ£Àå ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
2. PÀÄzÀÄgÉUÀ½UÉ ªÀÄÄzÉæºÁPÀĪÀ zÁWï ¥ÀzÀÞw eÁjUÉ vÀAzÀÄ ¸ÉʤPÀgÀ ºÁdgÁwAiÀÄ£ÀÄß PÀlÄÖ¤lÄÖUÉƽ¹zÀ£ÀÄ.
3. ¸ÉʤPÀjUÉ eÁVÃgï gÀzÀÄÝ¥Àr¹ ªÉÃvÀ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. ¸ÉʤPÀjUÉ 234 lAPÀ ªÉÃvÀ£À ¤UÀ¢ ¥Àr¹zÀÝ£ÀÄ. JgÀqÀÄ PÀÄzÀÄgÉUÀ¼À£ÀÄß
¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ ¸ÉʤPÀ¤UÉ 78 lAPÀUÀ¼À ºÉZÀÄѪÀj ªÉÃvÀ£À ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
4. CjÃeï-E-ªÀÄĪÀiÁ°Pï JA§ ¸ÉʤPÀ £ÉêÀÄPÁ¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß £ÉëĹzÀÝ£ÀÄ.
PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ :
1. ¨sÀƪÀiÁ¥À£À ¥ÀzÀÞw DgÀA©ü¹ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ£ÀÄ.
2. ¸ÀgÀzÁgÀgÀÄ, G¯ÉêÀiÁUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁVÃgïzÁgÀgÀ ªÉÄÃ¯É ºÉaÑ£À vÉjUÉ «¢ü¹zÀ£ÀÄ.
3. ªÀÄĹèªÉÄÃvÀgÀgÀ ªÉÄÃ¯É ‘dfAiÀiÁ' «¢ü¹zÀ£ÀÄ. (zsÁ«ÄðPÀ vÀ¯ÉUÀAzÁAiÀÄ) CªÀgÀÄ AiÀiÁvÁæ vÉjUÉ, ¸ÀgÀPÀÄ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÆß
PÉÆqÀ¨ÉÃQvÀÄÛ.
4. gÉÊvÀjAzÀ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¸ÀAUÀ滸À®Ä ‘ªÀÄĸÀÛPïgÁeï' JA§ «±ÉõÀ C¢üPÁj ºÀÄzÉÝ ¸ÀȶֹzÀ£ÀÄ.
DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ : [ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ] :
1. zÉÊ£ÀA¢£À J¯Áè ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À zÀgÀ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ£ÀÄ.
2. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ¥ÀævÉÃåPÀ E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉõÀ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĹzÀ£ÀÄ.
3. ¸ÀPÁðj GUÁætUÀ¼À°è zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß ±ÉÃRj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. vÀÄvÀÄð ¸ÀAzÀ¨sÀð & PÁëªÀÄzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
4. ªÁå¥Áj ªÀAa¹zÀgÉ CªÀ£ÀÄ ªÀAa¹zÀ vÀÆPÀzÀµÀÄÖ ªÀiÁA¸ÀªÀ£ÀÄß CªÀ£À vÉÆqɬÄAzÀ vÉUÉAiÀįÁUÀÄwÛvÀÄÛ. EvÁå¢
¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ.
6.. ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÉÆWÀ®Pï£À DqÀ½vÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀıÁðvÀäPÀªÁV «±Éèö¹.
G: ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÉÆWÀ®Pï£À £ÀqÀvÉAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ DqÀ½vÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ºÉaÑ£À ZÀZÉðUÉ, ªÁzÀ-
«ªÁzÀUÀ½UÉ UÁæ¸ÀªÁVªÉ. qÁ|| «. J. ¹ävï “ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÉÆWÀ®Pï M§â ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «gÀÄzÀÞ UÀÄtUÀ¼À «Ä±ÀætªÁVzÀÝ” JA¢zÁÝgÉ.
EªÀ£ÉƧ⠸ÀIJQëvÀ «zÁéA¸À, M¼ÉîAiÀÄ ªÁVä, ¥Àæw¨sÁªÀAvÀ, PÀ¯Á°¦UÁgÀ, zsÀªÀÄð¤µÀ× ªÀÄĹèªÀÄ£ÁVzÀÝ. UÀtÂvÀ, RUÉÆüÀ, vÀvÀé±Á¸ÀÛç
ªÀÄvÀÄÛ vÀPÀð ±Á¸ÀÛçUÀ¼À®Æè ¥ÁArvÀå«vÀÄÛ. CªÀ£À ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁVzÀÝgÀÆ CªÀÅUÀ¼À eÁjAiÀÄ AiÉÆÃd£É ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁVgÀ°®è.
CªÀÅUÀ¼ÀÄ CªÀ¤UÉ d£À¦æAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀĪÀÅzÀPÉÌ §zÀ¯ÁV C¥ÀSÁåw vÀAzÀªÀÅ. EzÀjAzÀ CªÀ£ÀÄ “ªÉÊgÀÄzsÀåUÀ ¼À «Ä±Àæt” JAzÀÄ SÁåw
¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. CªÀ£ÀÄ £ÀqɹzÀ DqÀ½vÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ CªÀ£À ªÉÊgÀÄzsÀåzÀ ªÀåQÛvÀé w½zÀħgÀÄvÀÛzÉ.
1. zÉÆà C¨ï£À°è vÉjUÉUÀ¼À ºÉZÀѼÀ : vÀ£Àß ¸ÁªÀiÁædåzÀ DzÁAiÀÄ ºÉaѸÀ®Ä UÀAUÁ-AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ zÉÆÃ-C¨ï
¥ÀæzÉñÀzÀ ªÉÄÃ¯É vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѹzÀÄÝzÀÄ CªÀ£À ¸ÁªÀiÁædåzÀ »vÀzÀȶ֬ÄAzÀ GvÀÛªÀĪÁzÀ ¤ÃwAiÀiÁVvÀÄÛ. CwAiÀiÁzÀ vÉjUÉ
d£ÀgÀ£ÀÄß ±ÉÆö¸ÀĪÀAwvÀÄÛ. C®èzÉ ªÀļÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄÄAmÁV §gÀUÁ®zÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è eÁjUÉƽ¹zÀÝjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÉjUÉ PÉÆqÀ®Ä
C±ÀPÀÛgÁzÀªÀgÀ£ÀÄß ¤zÀðAiÀĪÁV ²Që¹zÀÝjAzÀ EªÀ£À ¤Ãw «¥sÀ®UÉÆArvÀÄ. CªÀ£À d£À¦æAiÀÄvÉ PÀÄVÎvÀÄ.
2. gÁdzsÁ¤ ªÀUÁðªÀuÉ : ¸Á.±À. 1327 : ªÀÄAUÉÆîgÀ zÁ½¬ÄAzÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ¸ÀįÁÛ£À£ÀÄ vÀ£Àß
gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß zɺÀ°¬ÄAzÀ zÉêÀVjUÉ ¸ÀܼÁAvÀj¸ÀĪÀ wêÀiÁð£À ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. zÉêÀVj ¸À«ÄÃ¥À ºÉƸÀgÁdzsÁ¤ ¤«Äð¹ CzÀPÉÌ
zË®vÁ¨Ázï JAzÀÄ ºÉ¸ÀjlÖ£ÀÄ. F §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀÛªÁVvÀÄÛ. KPÉAzÀgÉ zɺÀ°AiÀÄÄ UÀr ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÀwÛgÀªÁVvÀÄÛ.
ºÉƸÀ gÁdzsÁ¤ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°èzÀÄÝ DqÀ½vÀPÉÌ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁVvÀÄÛ. F ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀ°è CªÀ£ÀÄ
JqÀ«zÀ£ÀÄ. PÉêÀ® DqÀ½vÀ PÀbÉÃj, ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀܼÁAvÀj¸ÀzÉ zɺÀ°AiÀÄ ¸ÀªÀĸÀÛ d£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀܼÁAvÀj¹zÀ£ÀÄ. fAiÀiÁåªÀÅ¢ÝÃ£ï §gÀ¤
JA§ EwºÁ¸ÀPÁgÀ w½¹gÀĪÀAvÉ “¸ÀįÁÛ£À£ÀÄ MAzÀÄ ¨ÉPÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ £Á¬ÄAiÀÄ£ÀÆß ©qÀzÉ ¸ÀܼÁAvÀj¹zÀ£ÀÄ”. E§£ï §vÀÆvÀ
ºÉýgÀĪÀAvÉ “ºÉƸÀ gÁdzsÁ¤UÉ ºÉÆÃUÀ°a Ò ¸ÀzÀ PÀÄgÀÄqÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¼ÀªÀgÀ£ÀÆß J¼ÉzÉÆAiÀÄå¯Á¬ÄvÀÄ”. zɺÀ°¬ÄAzÀ zÉêÀVjUÉ 1120
Q.«ÄÃ. zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀĸÀÛ d£ÀvÉAiÀÄÄ ¥ÀæAiÀiÁt¸ÀĪÀAvÉ DeÉÕ ªÀiÁrzÀÝjAzÀ zÀlÖ PÁqÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ PÀptªÁzÀ ¥ÀæAiÀiÁtªÀ£ÀÄß d£ÀvÉ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. ¨sÁj ªÀļÉ, PÁ¬Ä¯É, zÀgÉÆÃqÉPÁgÀgÀ ºÁªÀ½, ºÀ¹ªÀÅ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁgÀtUÀ½AzÁV d£ÀgÀ ¸ÁªÀÅ £ÉÆêÀÅUÀ¼ÁzÀªÀÅ.
EzÀjAzÀ ¸ÀįÁÛ£À¤UÉ vÀ£Àß vÀ¦à£À CjªÁV J¯Áè d£ÀgÀ£ÀÆß ªÁ¥À¸ÀÄì zɺÀ°UÉ §gÀ®Ä CzÉò¹ vÀ£Àß gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß
zÉêÀVj¬ÄAzÀ zɺÀ°UÉ ¥ÀÄ£ÀB §zÀ¯Á¬Ä¹zÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ¸ÁªÀÅ£ÉÆêÀÅUÀ¼ÁzÀªÀÅ. F ¥ÀæPÀgÀt¢AzÀ ¸ÀįÁÛ£À£À d£À¦æAiÀÄvÉ
PÀÄVÎvÀÄ.
3. ¸ÀAPÉÃvÀ £Átå ZÀ¯ÁªÀuÉ : ¸Á.±À.1329-32 : zÀĨÁj ¯ÉÆúÀUÀ¼ÁzÀ a£Àß, ¨É½îUÀ¼À£ÀÄß G½vÁAiÀĪÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ
ºÀtªÀ£ÀÄß ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀįÁÛ£À£À GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ. EzÀPÁÌV vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ GvÀÛªÀÄ
¥ÀzÀÞwAiÀiÁVzÀÄÝ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ PÀæªÀĪÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß lAQ¸ÀĪÀ KPÀ¸ÁéªÀÄåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀPÉÌ
PÉÆqÀ°®è. ¥ÀjuÁªÀĪÁV ¸ÁªÀiÁædåzÀ ªÀÄ£É ªÀÄ£ÉAiÀÄÆ lAPÀ¸Á¯ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è £ÀPÀ° £ÁtåUÀ¼À ¥ÀæªÁºÀªÉà ºÀj¬ÄvÀÄ.
d£ÀgÀÄ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀPÀ° £ÁtåUÀ¼À¯Éèà ¥ÁªÀw¹zÀgÀÄ. vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ ªÀiË®å PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ªÁå¥ÁgÀ CªÀ£Àw¹vÀÄ. DzÀÝjAzÀ
¸ÀįÁÛ£À vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß »A¥ÀqÉzÀÄ, d£À vÀªÀÄä°ègÀĪÀ vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ½UÉ a£Àß-¨É½îAiÀÄ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹PÉƼÀÄîªÀAvÉ
DzÉò¹zÀ. EzÀjAzÀ ReÁ£É §jzÁ¬ÄvÀÄ. »ÃUÁV ªÀĺÀªÀÄzï£À£ÀÄß M§â L®Ä zÉÆgÉ, ºÀÄZÀÄÑ zÉÆgÉJAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

7.. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

G :¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ(1857) PÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ
1. gÁdQÃAiÀÄ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
 F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ «¸ÀÛgÀuÁ ¤Ãw.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À DAvÀjPÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À°è ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀiÁqÀĪÀ ©ænõÀgÀ ¤Ãw.
 ©ænõÀgÀ MqÉzÀÄ D¼ÀĪÀ ¤Ãw.
 zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è ¤Ãw.
 ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw ¤Ãw.
 F ªÉÄð£À J¯Áè PÁgÀtUÀ½AzÀ zÉòÃAiÀÄ gÁdgÀÄ, gÁdPÀĪÀiÁgÀgÀÄ, D¸ÁܤPÀgÀÄ, ¸ÉêɬÄAzÀ ªÀeÁUÉÆAqÀ ¸ÉʤPÀgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ gÉÊvÀgÀÄ ©ænõÀgÀ §UÉÎ PÉÆÃ¥ÀUÉÆAqÀgÀÄ.
2 . DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀĺÁQ ©ænÃµï ¥ÀzÀÞwAiÀÄ DqÀ½vÀ eÁjUÉ vÀAzÀÄzÀÄ d£ÀgÀ°è
C¸ÀªÀÄzsÁ£À GAlĪÀiÁrvÀÄ.
  EAVèõï DqÀ½vÀ ¨sÁµÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÀ C£ÉÃPÀgÀÄ ¤gÀÄzÉÆåÃVUÀ¼ÁzÀgÀÄ.
 PÁ£ÀƤ£À DqÀ½vÀ, PÁ£ÀƤ£À zÀȶÖAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ JA§ vÀvÀéUÀ½AzÀ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ »AzÀÆ zsÀªÀÄð±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĹèA
µÀjAiÀÄvï PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ½AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀUÉÆArzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ »AzÀÆ ªÀÄĹèAgÀ°è ¸ÀA±ÀAiÀÄ GAmÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ
EAVèõÀgÀ£ÀÄß zÉéö¸À®Ä PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ DqÀ½vÀzÀ°è G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛgÀ°®è. ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀÝ ¸ÀA§¼ÀªÀÅ EAVèõÀjVAvÀ
§ºÀ¼ÀµÀÄÖ PÀrªÉĬÄvÀÄÛ. F vÁgÀvÀªÀÄåªÀÅ EAVèõÀgÀ PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÄAzÉ ¸Àj¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ JA§ vÀvÀéPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁVvÀÄÛ.
3. DyðPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
 F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ DyðPÀ ±ÉÆõÀuÉAiÀÄ ¤Ãw.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ©ænõÀgÀÄ ¸ÁéxÀðPÁÌV §¼À¹PÉÆAqÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀgÀÄ.
 ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ©ænõÀgÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð KPÀ ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹zÀÞªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀiÁV ¥ÀjªÀwð¹zÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ UÀȺÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ CªÀ£ÀwAiÀiÁV, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀgÀPÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¸ÀħÄzÁgÀgÀÄ
¤gÀÄzÉÆåÃVUÀ¼ÁzÀgÀÄ.
 ©ænõÀgÀÄ PÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÉÊvÀjUÉ ªÀiÁgÀPÀªÁVzÀݪÀÅ.
4. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ:
 ©ænõÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß QüÀÄ d£ÁAUÀzÀªÀgÉAzÀÄ CªÀªÀiÁ¤¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß PÀjAiÀÄgÉAzÀÄ, vÁªÀÅ ©½AiÀÄgÉAzÀÄ, ©½AiÀÄgÉà ±ÉæõÀ× JAzÀÄ ©ænõÀgÀÄ ¨sÁ«¹ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß QüÁV
£ÉÆÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ©ænõÀgÀÄ ºÉÆgÀr¹zÀ ‘¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ½AzÀ' »AzÀÆ- ªÀÄĹèAgÀ°è ¸ÀA±ÀAiÀÄ ªÀÄÆrzÀªÀÅ. KPÉAzÀgÉ »AzÀÆ
ªÀÄĹèAgÀÄ ¸Àw ¥ÀzÀÞw, ¨Á®å «ªÁºÀ, ªÀÄ£ÀĵÀå ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæt §°UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §ÄSÁð ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ zsÀªÀÄðzÀ MAzÀÄ
CAUÀªÉAzÀÄ w½¢zÀÝgÀÄ. »ÃUÁV ©ænõÀgÀ §UÉÎ C¸ÀAvÀĵÀÖgÁVzÀÝgÀÄ.
 PÉæöʸÀÛ «ÄµÀ£ÀjUÀ¼ÀÄ ±Á¯É, D¸ÀàvÉæ, §A¢üÃSÁ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À°è ¸ÀQæAiÀĪÁV PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀªÀÅ.
EzÀjAzÀ »AzÀÆ ªÀÄvÀÄÛ t ªÀÄĹèA gÀ£ÀÄß PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðPÉÌ ªÀÄvÁAvÀj¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ PÉæöʸÀÛ D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ C¸ÀºÀ£É ºÉÆA¢ CªÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¸ÀA±ÀAiÀÄUÉÆAqÀgÀÄ. zsÀªÀÄð ¨ÉÆÃzsÀPÀgÁzÀ ªÀÄįÁèUÀ¼ÀÄ,
¥ÀArvÀgÀÄ EAVèõÀgÀ «gÀÄzÀÞ d£ÀgÀ°è zÉéõÀ ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ.
5. ¸ÉʤPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
 ©ænÃµï ¸ÉÊ£ÀåzÀ°èzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀgÀÄ ©ænõï C¢üPÁjUÀ½AzÀ CªÀªÀiÁ¤¸À®àqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀjUÉ PÀrªÉÄ ¸ÀA§¼À«vÀÄÛ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¸ÀĨÉÃzÁgÀjVAvÀ ªÉÄð£À ºÀÄzÉÝUÉ §rÛ ¤ÃqÀÄwÛgÀ°®è.
 ºÉƸÀzÁV 1856 gÀ°è d£ÀgÀ¯ï ¸À«ð¸ï J£ï°¸ïÖªÉÄAmï PÁAiÉÄÝ eÁjUÉ vÀAzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß zÉñÀzÀ
ºÉÆgÀUÀqÉUÉ PÀÆqÀ ªÀUÁð¬Ä¸À¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. »AzÀÆUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæAiÀiÁ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ¥Á¥ÀªÉAzÀÄ £ÀA©zÀÝgÀÄ. EzÀÄ
CªÀgÀ zsÁ«ÄðPÀ £ÀA©PÉAiÀiÁVvÀÄÛ.
 Ozsï£À ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß «¸Àfð¹zÀÝjAzÀ CªÀgÉ®ègÀÆ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ¢AzÀ ©ænõÀgÀ «gÀÄzÀÞ ªÀåWÀægÁzÀgÀÄ.
6. vÀPÀëtzÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
 ©ænõÀgÀÄ ¨É¼ÀQUÉ vÀAzÀ ºÉƸÀ J£ï¦üïïØ §AzÀÆPÀÄUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À®Ä ¸ÉʤPÀgÀÄ vÉÆÃmÁUÀ¼À ªÉÄÃ®Ä ºÉÆ¢PÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÀ°è¤AzÀ PÀaÑ ºÀjzÀÄ vÉUÉzÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §AzÀÆQ£ÉƼÀUÉ ºÁPÀ¨ÉÃQvÀÄÛ. vÉÆÃmÁUÀ½UÉ zÀ£ÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀA¢AiÀÄ PÉƧâ£ÀÄß
¸ÀªÀgÀ¯ÁVzÉ JA§ ªÀzÀAw ºÀgÀrvÀÄ. DPÀ¼ÀÄ »AzÀÆUÀ½UÉ ¥À«vÀæ, ºÀA¢ ªÀÄĹèAjUÉ ¤¶zÀÞ. ºÁUÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀjUÉ
©ænõÀgÀÄ vÀªÀÄä zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛzÁÝgÉA§ ¨sÁªÀ£É ªÀÄÆrvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀgÀÄUÀ½UÉ
§AzÀÆPÀÄUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À®Ä MvÁ۬ĹzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ ©ænõÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÀAUÉ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ :
1. F ¸ÀAUÁæªÀĪÀÅ EAVèõÀjUÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ gÁµÁÖ©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¹PÉÆnÖvÀÄ.
 2. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ »AzÀÆ ªÀÄĹèA KPÉvɬÄAzÀ ©ænõÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀgÀÄ.
3. F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
4. ¨sÁgÀvÀzÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß EAUÉèÃAr£À gÁt ªÀ»¹PÉÆAqÀ¼ÀÄ.
5. 1858 gÀ°è gÁt «PÉÆÖÃjAiÀiÁ ¥Àæ¹zÀÞ WÉÆõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ¼ÀÄ.
CzÀgÀ ªÀÄÄSÁåA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ :
 ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀªÀÅ E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß «°Ã£ÀUÉƽ¹PÉƼÀÄîªÀÅ¢®è.
 zÀvÀÄÛ ¥ÀÄvÀægÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄ CgÀ¸ÀgÀ ºÀPÀÄÌ ªÀiÁ£Àå ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ zsÁ«ÄðPÀ £ÀA©PÉUÀ¼À°è ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ DqÀ½vÀzÀ°è ºÉaÑ£À CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ.
6. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆUÀ®gÀ D½éPÉ PÉÆ£ÉUÉÆArvÀÄ.
7. ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ ªÀÄÆqÀ®Ä PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.

8.. ¸Àgï.JA «±ÉéñÀégÀAiÀÄå£ÀªÀgÀ£ÀÄß “DzsÀĤPÀ ªÉÄʸÀÆj£À ¤ªÀiÁðvÀÈ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ «ªÀj¹.

G : ¥ÀÄuÉAiÀÄ°è EAf¤AiÀÄjAUï CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ «±ÉéñÀégÀAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ 1909 gÀ°è ªÉÄʸÀÆj£À ªÀÄÄRå EAf¤AiÀÄgï DV
£ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀgÀÄ. 1912 gÀ°è £Á®ér PÀȵÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï EªÀgÀ£ÀÄß ªÉÄʸÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀ£ÁßV £ÉëĹPÉÆAqÀgÀÄ. EªÀgÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è
ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¸ÀªÀðvÉÆêÀÄÄR C©üªÀÈ¢Þ PÀArvÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß “DzsÀĤPÀ ªÉÄʸÀÆj£À ¤ªÀiÁðvÀÈ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ EªÀgÀ
C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ½AzÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ DzsÀĤPÀ ªÀiÁzÀj gÁdåªÉ¤¹vÀÄ. D ¤nÖ£À°è CªÀgÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼ÉAzÀgÉ :
1. DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ :
 ±Á¸À£À ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 18 jAzÀ 24 PÉÌ ºÉaѸÀ¯Á¬ÄvÀÄ. f¯É è ªÀÄvÀÄÛ vÁ®ÆèPÀÄ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À°è ZÀÄ£Á¬ÄvÀ
¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄߺÉaѹzÀgÀÄ.
 ºÀ½îUÀ¼À ¥ÀæUÀwUÁV UÁæªÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¸À«ÄwUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 ªÀįɣÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV MAzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ AiÉÆÃd£É gÀa¸À ¯Á¬ÄvÀÄ.
2. PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢Þ :
“PÉÊUÁjQÃPÀgÀt E®èªÉà «£Á±À” JA§ÄzÀÄ ¸Àgï . JA «±ÉéñÀégÀAiÀÄå £ÀªÀgÀ ¥Àæ¹zÀÞ WÉÆõÀuÉAiÀiÁVvÀÄÛ. EªÀgÀ PÁ®zÀ°è
¥ÁægÀA©ü¹zÀ ¥Àæ¹zÀÞ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÉAzÀgÉ,
 ¨sÀzÁæªÀwAiÀÄ°è - PÀ©âtzÀ PÁSÁð£É
 ªÉÄʸÀÆj£À°è - UÀAzsÀzÀ JuÉÚ PÁSÁð£É
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è - ¸Á§Æ£ÀÄ PÁSÁð£É, PÉÃAzÀæ PÉÊUÁjPÁ PÁAiÀiÁðUÁgÀ, ZÀªÀÄð ºÀzÀ ªÀiÁqÀĪÀ PÁSÁð£É, ¯ÉÆúÀzÀ
PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ, ªÁå¥ÁgÀ ºÁUÀÆ ªÁtÂdåzÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÁÌV “ªÉÄʸÀÆgÀÄ bÉÃA§gï D¥sï PÁªÀĸïð CAqï EAqÀ¹Öçà AiÀÄ£ÀÄß”
¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 UÀÄr PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÁzÀ - £ÉÃPÁjPÉ, PÀÄA¨ÁjPÉ, ºÉAZÀÄ, ªÀÄgÀUÉ®¸À, ZÁ¥É, ZÀªÀÄðzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ©Ãr ªÀÄvÀÄÛ CUÀgÀ§wÛ
PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §AzÀªÀÅ.
 ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdåUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀPÁÌV 1913 gÀ°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¨ÁåAPï ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
3. ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ :
 PÀqÁØAiÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀët eÁjUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀªÁV »AzÀĽzÀ ªÀUÀðUÀ¼À°è ²PÀët ¥ÉÆæÃvÁ컸À®Ä «zÁåyð ªÉÃvÀ£À ¤ÃqÀ¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 ¹Ûçà ²PÀët ¥ÉÆæÃvÁ컹zÀgÀÄ.
 vÁAwæPÀ ²PÀëtPÉÌ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤Ãr ¨ÉAUÀ¼ÀÆgï£À°è EAf¤AiÀÄjAUï PÁ¯ÉÃdÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgï£À°è ZÁªÀÄgÁeÉÃAzÀæ vÁAwæPÀ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß DgÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ºÉ¨Áâ¼ÀzÀ°è PÀȶ ±Á¯ÉAiÉÆAzÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.
 1916 gÀ°è ªÉÄʸÀÆgï£À°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.
 1915 gÀ°è PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvï£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
4. EvÀgÉ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ :
  PÁªÉÃj £À¢UÉ CqÀدÁV PÀ£ÀßA¨Ár JA§°è PÀȵÀÚgÁd¸ÁUÀgÀ CuÉPÀmÉÖ ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀgÀÄ. 1911 gÀ°è EzÀ£ÀÄß
¤«Äð¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÀ ªÀÄAqÀå f¯ÉèUÉ ¤ÃgÁªÀj ¸ËPÀAiÀÄð PÀ°à¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 1913 gÀ°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ- CgÀ¹ÃPÉgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨ËjAUï ¥ÉÃmÉ- PÉÆïÁgÀ gÉʯÉé ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
5. ¥ÀjºÁgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ :
 ¥ÀæxÀªÀÄ eÁUÀwPÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è DºÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À wêÀæ PÉÆgÀvÉ GAmÁ¬ÄvÀÄ. ¸Àgï.JA «±ÉéñÀégÀAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ £ÁåAiÀÄ
¨É¯É CAUÀrUÀ¼À£ÀÄß vÉgÉzÀÄ DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À gÀ¥sÀÛ£ÀÄß ¤°è¹ DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À ªÀiÁgÁlzÀ zÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¹zÀgÀÄ.
6. ¸Àgï. JA «±ÉéñÀégÀAiÀÄå£ÀªÀgÀ ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼ÀÄ :
 J «íd£ï D¥sï ¥Áæ¸ÀàgÀ¸ï ªÉÄʸÀÆgÀÄ
 jà PÀ£ï¸ÀÖçQÖAUï EArAiÀiÁ
 gÁå¦qï qɪÀ¯ÉÆÃ¥ïªÉÄAmï D¥sï EAqÀ¹Öçøï
 ¥Áè£ïØ JPÁ£À«Ä ¥sÁgï EArAiÀiÁ ªÉĪÉÆÃAiÀĸïð D¥sï ªÉÄÊ ªÀQðAUï ¯ÉÊ¥ï (DvÀä ZÀjvÉæ) EvÁå¢
7. ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ :
 ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀ ¸Àgï JA. «±ÉéñÀégÀAiÀÄå£ÀªÀjUÉ ‘¸Àgï' ©gÀÄzÀÄ ¤ÃrvÀÄ.
 1955 gÀ°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ‘¨sÁgÀvÀ gÀvÀß' ¥Àæ±À¹Û ¤ÃrvÀÄ. EªÀgÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ½AzÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ ªÀiÁzÀj gÁdåªÁ¬ÄvÀÄ.

ಾ ಾನುಕ ಮ ಾ ೕನ, ಮಧ ಾ ನ ಾಗೂ ಅಧು ಕ

01)
ಾರತ ಆಯ ರ ಆಗಮನ ಾ.ಶ.ಪ . 2000
02)
ವಧ ಾನ ಮ ಾ ೕರ ಾ.ಶ.ಪ . ಜನನ599 ಾ ಣ 527
03)
ಕ ಂಗ ಯುದ ಾ.ಶ.ಪ . 261
04)
ಮೂರ ೕ ೌದ ಸ ೕಳನ ಾ.ಶ.ಪ . 250
05)
ಾಲ ೕ ೌದ ಸ ೕಳನ ಾ.ಶ. 102
06)
ಗುಪ ಶ ಾ.ಶ. 320
07)
ಾ ಾ ನ ಾರತ ೕ ಾ.ಶ. 399-414
08)
ಹೂ -ಯ - ಾ ಂ ನ ಾರತ ೕ ಾ.ಶ. 630-644
09)
ಕಮ ಶ ಾ ರಂಭ ಾ.ಶ. 1076
10)
ಕ ೕ ಾಲ ಕದನ ಾ.ಶ. 1118
11)
ಬಸ ೕಶ ರರು ಾ.ಶ. 1132 -1168
12)
ಗು ಾ ಸಂತ ಾ.ಶ. 1206-1290
13)
ಮಹ ತುಘಲ ಾಜ ಾ ಬದ ಾವ ಾ.ಶ. 1327
14)
ಜಯನಗರ ಾ ಾ ಜ ಾ ಪ ಾ.ಶ. 1336
15)
ದಲ ೕ ಾ ಪ ಕದನ ಾ.ಶ. 1526
16)
ಂಗಳೂರು ನಗರದ ಾ ಣ ( ಂ ೕ ೌಡ) ಾ.ಶ. 1537
17)
ಎರಡ ೕ ಾ ಪ ಕದನ ಾ.ಶ. 1556
18)
ಾ ೂೕ ಕದನ (ರಕ ಸತಂಗ ) ಾ.ಶ. 1565
19)
ಾ ಜನನ ಾ.ಶ. 1627
20)
ಾ ೕಟ ಾರ ಾ.ಶ. 1674
21)
ಾಂ ೕ ಒಪ ಂದ ಾ.ಶ. 1754
22)
ಾ ಕದನ ಾ.ಶ. 1757
23)
ಬ ಾ ಕದನ ಾ.ಶ. 1764
24)
ಮೂರ ೕ ಆಂ ೂ ೕ ೖಸೂರು ಯುದ ಾ.ಶ. 1790-92
25)
ೕರಂಗ ಪಟ ಣ ಒಪ ಂದ ಾ.ಶ. 1792
26)
ಾಯಂ ಜ ಾ ಪದ ಾ.ಶ. 1793
27)
ಬ ಹ ಸ ಾಜ ( ಾ ಾ ಾ ೕಹ ಾ ) ಾ.ಶ. 1828
28)
ೖಸೂ ನ ಕ ಷನ ಗಳ ಆ ಾ.ಶ. 1831-81
29)
ದತು ಪ ತ ಹ ಲ ಾ.ಶ. 1848
30)
ಾ ವ ವರ ಾ.ಶ. 1854
31)
ಾರತ ಪ ಥಮ ಾ ತಂತ ಸಂ ಾ ಮ ಾ.ಶ. 1857
32)
ಆಯ ಸ ಾಜ ಾ ಮ ಾ.ಶ. 1875
33)
ಾರ ೕಯ ಾ ೕಯ ಾಂ ಾ ಪ ಾ.ಶ. 1885
34)
ಾ ೂೕ ಶ ಧಮ ಸ ೕಲನ ಾ.ಶ. 1893
35)
ಬಂ ಾಲ ಭಜ ಾ.ಶ. 1905
36)
ಕನ ಡ ಾ ತ ಪ ಷ ಾ ಪ ಾ.ಶ. 1915
37)
ೖಸೂರು ಶ ಾ ಲಯ ಾ ಪ ಾ.ಶ. 1916
38)
ೂೕಂ ರೂ ೕ ಾ ಪ ಾ.ಶ. 1916
39)
ಾಂ ಯುಗ ಾ.ಶ. 1919-1945
40)
ಜ ಾನ ಾ ಾ ಾ ಹ ಾ ಾಂಡ ಾ.ಶ. 1919
41)
ಳ ಾ ಾಂ ೕ ಅ ೕಶನ ಾ.ಶ. 1924
42)
ಾರತ ಟು ೂಲ ಚಳುವ ಾ.ಶ. 1942
43)
. . ಸ ಾ.ಶ. 1949
44)
ಾಲ ೖಸೂರು ಾಜ ಾ ಪ ಾ.ಶ. 1956
45)
ಕ ಾ ಟಕ ಾಮಕರಣ ಾ.ಶ. 1973