Viii WS-11

MAHARISHI VIDYA MANDIR SR. SEC.
SCHOOL, CHETPET, CHENNAI-31

ACADEMIC YEAR 2023-2024
WORKSHEET-11
ENGLISH
CLASS: VIII
I. WRITING:
1. Write a paragraph on Artificial Intelligence.
2. Write an article on Empowering women’s role in STEM.
3. Write an essay on “If I Could Time Travel…”
4. Based on the information given below, write the bio-sketch of Ruskin Bond.
• Ruskin Bond was born on 19 May 1934 at Kasauli.
• Sent to a boarding school in Mussourie
• Schooling from Bishop Cotton School in Shimla where he graduated in 1950
• An Indian author of British descent
• An author and a poet by occupation
• Works influenced by life in the hill stations at the foothills of the Himalayas
• Our Trees Still Grew in Dehra, A Flight of Pigeons, The Blue Umbrella and his
autobiography Lone Fox Dancing are his notable works
• Awarded Padma Shree, Padma Bhushan, Sahitya Academy Award etc.
• Wrote fiction, short stories, novella, travelogue, books for children
• Influenced by Charles Dickens and Mark Twain
5. You are the Head Boy/Girl of your school. Draft a notice to be displayed on the school
notice board regarding the upcoming inter-class competition for the school magazine.
Include details such as the date, time, venue, and deadline for students willing to
participate. Also, emphasize the prizes for the winning articles and any other relevant
information. Sign the notice as Anupam, the Editor.
6. Based on your understanding of the passage, make notes on it using headings and
sub-headings. Use recognizable abbreviations (wherever necessary-minimum four)
and a format you consider suitable. Also, supply an appropriate title to it. Write a
summary of the passage in about 80 words.
Colour Therapy is a complementary therapy for which there is evidence dating back
thousands of years to the ancient cultures of Egypt, China and India. If we define it in
simple terms, Colour is light of varying wavelengths, thus each colour has its
particular wavelength and energy.
Colours contribute to energy. This energy may be motivational and encouraging. Each
of the seven colours of the spectrum is associated with energy. The energy relating to
each of the seven spectrum colours are red, orange, yellow, green, blue, indigo and
violet, resonates with the energy of each of the seven main chakras/energy centres of
the body. Colour therapy can help to re-balance and/or stimulate these energies by
applying the appropriate colour to the body.
Red relates to the base chakra, orange the sacral chakra, yellow the solar plexus
chakra, green the heart chakra, blue the throat chakra, indigo the brow chakra
(sometimes referred to as the third eye) and violet relates to the crown chakra.
Colour is absorbed by the eyes, skin, skull, our ‘magnetic energy field’ or aura and the
energy of colour affects us on all levels, that is to say, physical, spiritual and
emotional. Every cell in the body needs light energy – thus colour energy has
widespread effects on the whole body. There are many ways of giving colour,
including; Solarised Water, Light boxes/lamps with colour filters, colour silks and
hands-on healing using colour.
Colour therapy can be shown to help on a physical level, which is perhaps easier to
quantify, however, there are deeper issues around the colours on the psychological
and spiritual levels. Our well-being is not, of course, purely a physical issue.
Fortunately, many more practitioners, both orthodox and complementary, are now
holistically treating patients.
Colour Therapy is a holistic and non-invasive therapy and colour should be a part of
our everyday life, not just something we experience for an hour or two with a
therapist. Colour is all around us everywhere. This wonderful planet does not contain
all the beautiful colours of the rainbow for no reason. Nothing on this earth is here
just by chance; everything in nature is here for a purpose. Colour is no exception. All
we need to do is to heighten our awareness of the energy of colour, absorb it and see
how it can transform our lives.
Certainly! Here are the corrected sentences:
7. Write a letter to the customer service department of broadband to complain about

the poor connectivity issues.
8. Write a letter to your grandmother asking her to make arrangements for you to
stay with your friends at their residence.
9. Your school has taken the students of Class VIII to visit the home for the aged.
Write a report on it.
10. You are Mr. Sam of Bangalore. You require a science teacher to tutor your
daughter. She is a Class X student and studying under the CBSE board. Draft a
relevant advertisement stating your requirements. Please note that the advert must
not exceed 80 words.
11. Write a postcard to your father for his permission to go on an education tour.
12. Write a speech on “The Importance of Spending Time with your Family”.
13. Write an e-mail to your friend giving him some tips telling him how to fight global
warming.
Hints: Replace bulbs with CFL—choose energy-efficient appliances—use washing
machine/dishwasher only when a large quantity is to be cleaned—plant trees— use
public transport—buy fresh food—use paper/cloth bags
14. Write a story developing the following outlines.

[Hints: A tiger-became old-no longer hunting-possessed golden bangles-try a plan-said
anyone to give this bangle-a religious-minded man-came near to him-tiger caught and
killed him.]
II. Do as directed:
1.The _________ of geese flew across the sky. (Identify the collective noun in
the sentence)
a) flock b) geese c) sky d) flew
2.The old and dusty book on the shelf is mine. (Which of the following is a noun
phrase in the sentence?)
a) The old and dusty book b) on the shelf
c) book d) mine
3.John and Sarah went to John and Sarah's favourite restaurant. (Choose the
correct pronoun to replace the underlined phrase)
a) he and she b) their c) them d) his and her
4.The mysterious forest is full of ancient trees. (Identify the adjective in the
sentence)
a) mysterious b) forest c) full d) of
5.I would like to buy __________ new car. (Choose the correct article for the
blank)
a) a b) an c) the d) none of these
6. She ___________ to the store yesterday. (Select the sentence with the correct
verb tense)
a) go b) will go c) goes d) went
7.One of the dogs __________ barking loudly. (Choose the correct verb and fill in
the blank)
a) are b) is c) am d) be
8. Which sentence is correct?

a) She finished. b) She is finished.
c) She have finished. d) She will finished.
9.You __________ eat too much candy. (Complete the sentence with the correct
modal verb)
a) must b) can c) will d) shall
10.The cake __________ by Mary. (Choose the correct verb and fill in the blank)
a) was baked b) is baked c) baked d) baking
11.The letter __________ by him yesterday. (Choose the correct verb for the
given sentence in the passive form)
a) write b) writes c) was written d) writing
12.He said that he was going to the park. (Convert into direct speech)
a) He says, "I am going to the park." b) He said, "I am going to the park."
c) He says that he is going to the park. d) He said that he is going to the park.
13.I will come to the party," she said. (Convert into indirect speech)
a) She said that she will come to the party.
b) She says she will come to the party.
c) She said that she would come to the party.
d) She says that she would come to the party.
14.She sings beautifully. (Identify the adverb in the sentence)

a) she b) sings c) beautifully d) she sings
15.The cat is hiding __________ the bed. (Choose the correct preposition)
a) in b) on c) under d) over
16.I like both tea __________ coffee. (Select the correct conjunction)
a) and b) but c) or d) so
17.The girl with the blue eyes is my best friend. (Identify the adjective phrase in
the sentence)
a) The girl b) with the blue eyes c) is my best friend d) blue eyes
18.Because it was raining, they stayed indoors. (Identify the dependent clause in
the sentence)
a) Because it was raining b) they stayed indoors
c) it was raining d) indoors
19.If I __________ a millionaire, I would buy a mansion. (Complete the

conditional sentence)
a) am b) was c) were d) will be
20.The car raced down the highway at an incredible speed. (Identify the adverbial
phrase in the following sentence)
a) down the highway b) The car raced
c) at an incredible speed d) the highway
21.He bought a new suit for the wedding. (Rewrite the sentence using a reflexive
pronoun)
22.The tall and elegant woman in the red dress entered the room. (Identify the pre-
modifiers and the post-modifiers in the sentence)
23.His backpack is on the chair. (Identify the possessive adjective in the

sentence)
24.I have a cat and an dog. (Rewrite the inappropriate articles to make the
sentence grammatically correct)
25.He will complete the assignment. (Change the given sentence to future
continuous tense)
26.Neither the cat nor the dogs have seen in the backyard. (Correct the subject-
verb agreement)
27.They __________ going to the market today. (Add the correct auxiliary verb)
28.Students __________ participate in the school play if they want. (Complete the
sentence with the correct modal verb)
29.The mystery was solved by Detective Smith. (Change the sentence to active
voice)
30.Someone might have stolen my bicycle. (Rewrite the sentence in passive

voice)
31.She told me that she would call me later. (Change into direct speech)
32.John said, 'I can swim'. (Change into indirect speech)
33.This is the place where we first met. (Identify the type of adverb)
34.She sat on the chair. (Identify the object of the preposition)
35.Tom studied hard for the exam. Tom received a high score. (Combine the given
sentences using a Coordinating Conjunction of Logical Deduction)
36.She is singing for hours. (Convert the sentence to present perfect

continuous tense)
37.While they were waiting for the train, they played cards. (Identify the main and
subordinate clause)
38.If she studies hard, she will pass the exam. (Identify the sentence as present,
past or future real conditional)
39.If I had known about the traffic, I would have left earlier. (Identify the sentence
as present, past or future unreal conditional)
40. Frame a sentence using the phrasal verb: “ask for”
III. ANSWER THE FOLLOWING:
1. What role does the setting of the restaurant play in the unfolding of the events in
'Springtime à la Carte,' and how does it contribute to the overall theme of the story?
2. How does Millie feel during her first party, and how anxious is she?
3. How did the episode of The Stalled Ox remain the turning point in Eshley's
artistic career?
4. How do we know that the convict is not Mrs.Parker’s son?
5. What atmosphere and mysterious elements are evoked, and how do they contribute to
the plea for the door to be opened in the poem,” On a Night of Snow”?
6. Describe the narration of the Glow-worm in the poem, “ The Nightingale and the Glow-
worm”.
7. Explain: ‘Wisdom sells its freedom’ in the poem, “A Newspaper Is a Collection of Half-
Injustices”.
8. Describe the making of a machine in the poem, “ The Secret of the Machines”.
9. What sight surprised the narrator the next day in the lesson, “ Jamaican Fragment”?
10. What challenges did individuals of the coloured race encounter as they sought to
provide education for their children in the lesson, “ Boyhood Days”?
11. ‘Father’s behaviour took an unexpected turn.’ What was unexpected about Swami’s
father’s behaviour in the lesson, “ Father’s Help”?
12. Describe the letter written by Dr.Manette in the prison.
13. How did Sydney Carton convince Barsad to help him?
14. Describe the thoughts of Sydney Carton before his death.
15. Whose name was mentioned in Gabelle’s letter and what was written in it?
********
MAHARISHI VIDYA MANDIR SR. SEC. SCHOOL, CHETPET, CHENNAI-31
ACADEMIC YEAR 2023-2024
WORKSHEET -11
ENGLISH-ANSWER KEY
CLASS: VIII
I. Do as directed:
1. a) flock
2. a) The old and dusty book
3. b) their
4. a) mysterious
5. a) a
6. d) went
7. b) is
8. a) She finished
9. b) can
10. a) was baked
11. c) was written
12. b) He said, "I am going to the park."
13. c) She said that she would come to the party.
14. c) beautifully
15. c) under
16. a) and
17. b) with the blue eyes
18. a) Because it was raining
19. c) were
20. a) down the highway
21. He bought himself a new suit for the wedding."
22. Pre-modifiers:The tall and elegant woman
Post-modifiers:In the red dress,entered the room
23. his
24. I have a cat and a dog.
25. He will be completing the assignment.
26. Neither the cat nor the dogs have been seen in the backyard.
27. are
28. can
29. Detective Smith solved the mystery.
30. My bicycle might have been stolen by someone.
31. She said, "I will call you later."
32. John said that he could swim.
33. where- Relative adverb
34. the chair
35. Tom studied hard for the exam, so he received a high score.
36. She has been singing for hours.
37. Main Clause:They played cards.
Subordinate Clause:While they were waiting for the train.
38. Future real conditional
39. Past unreal conditional
40. She always knew how to ask for help when she needed it.
********
மகரிஷி வித்யா மந் திர் மமனிலைப் பள் ளி,சென்லன-31
பயிற் சித்தாள் – XI
வகுப் பு: எட்டு பாடம் :தமிழ் –இரண்டாம் சமாழி
I. நிரப் புக:
1.மக்கள் வாழும் நிலப் பகுதியைக் குறிக்கும் ச ால் ------------
2’என் சென்றும் ’- என்னும் ச ால் யலப் பிரித்து எழுதக் கியைப்பது -------
3.’அறிந்தது +அயனத்தும் ‘-என்பதயன ் ச ர்த்சதழுதக் கியைக்கும் ச ால் ----
4.பெயவகள் -------------- பெந்து ச ல் கின் ென
5.இைெ் யகயைப் சபாெ் றுதல் தமிழர் ----------
6.’ இருதியை ‘-என்னும் ச ால் யலப் பிரித்து எழுதக் கியைப் பது --------
7.’ஐம் பால் ‘-என்னும் ச ால் யலப் பிரித்து எழுதக் கியைப் பது ----------
8.பள் ளிக்கு ் ச ன்று கல் வி------------ சிெப் பு
9. ச ஞ் ச ால் மாதரின் வள் யளப் பாை்டிெ் கு ஏெ் பு முழயவ மீை்டுவது-------
10.’நீ ளுயழப் பு ‘-என்னும் ச ால் யலப் பிரித்து எழுதக் கியைப்பது----------
11.’சீருக்கு +ஏெ் ப’- என்பதயன ் ச ர்த்து எழுதக் கியைக்கும் ச ால் --------
12.வானில் கரு------------சதான்றினால் மயழ சபாழியும்
என்பர்.13.’ச த்திெந்த ‘-என்னும் ச ால் யலப் பிரித்து எழுதக் கியைப் பது ------
-14.’பருத்தி+ எல் லாம் ’- என்பதயன ் ச ர்த்சதழுதக் கியைக்கும் ச ால் -----
15உைல் நலம் என்பது ___________இல் லாமல் வாழ் தல் ஆகும் .
16நீ லசகசி கூறும் சநாயின் வயககள் ____________
17.“இயவயுை்ைார்” என்னும் ச ால் யலப் பிரித்து எழுதக்
கியைப் பது____________
18“வா சலல் லாம் ”என் னும் ச ால் யலப் பிரித்துஎழுதக்கியைப் பது____
19. தாம் +இனி என்பதயன ் ச ர்த்சதழுதக் கியைக்கும் ச ால் _____________
20. காந்திைடிகள் ___________சபாெ் ெ வாழ் ந்தார்.
21. “நலசமல் லாம் ” என்னும் ச ால் யலப் பிரித்து எழுதக் கியைப் பது _________
22. இைம் +எங் கும் என்பதயன ் ச ர்த்சதழுதக் கியைக்கும் ச ால் __________
23கெ் ெவருக்கு அழகு தருவது ------
24.“கையல+ ச டி” என் பதயன ச
் ர்த்துஎழுதக்கியைக்கும் ச ால் _____
25கனத்தமயழ- என் னும் ச ால் லின் சபாருள் _______
II. பின்வரும் குறட்பாக்களிை் விடுபட்டசீர்கலள நிரப் புக
1.இதயன இதனால் இவன் முடிக்கும் என் றுஆை் ந்து

_______________ அவன் கை்விைல் .
அ) மக்கள் ஆ) எதயன இ) இதயன ஈ ) அதயன
2. சகை்ைார்ப் பிைிக்கும் தயகைவாை் க் ___________

சவை்ப சமாழிவதாம் ச ால் .
அ) கல் லார் ஆ) சகளாரும் இ) எல் லாரும் ஈ) சபாலும்
3. பை்புயைைார்ப் பை்டுஉை்டு ________ அதுஇன் செல்

மை்புக்கு மாை் வது மன்
அ) பூமி ஆ)உலகம் இ) நிலவு ஈ) நீ ர்
4. நவில் சதாறும் நூல் நைம் சபாலும் பயில் சதாறும்
பை்புயை ைாளர் __________.
அ) சதாைர்பு ஆ) நை்பு இ) கல் வி ஈ) வீரம்
5. கானமுைல் எை் த அம் பினில் ___________
பியழத்தசவல் ஏந்தல் இனிது
அ) ைாயன ஆ) முைல் இ) மான் ஈ)மயில்
III. இைக்கணப் பகுதிகள் :
அ) ெரியானவிலடலயத்மதர்ந்சதடுத்துஎழுதுக:
1. “பாலாயை” – இ ச ் ால் லுக்குரிைபுைர் சி
் ________
அ) இைல் பு ஆ) சதான் ெல் இ) திரிதல் ஈ) சகடுதல்
2 முதல் எழுத்துஒன் றிவரத்சதாடுப்பது _______
அ) எதுயக ஆ) இயைபு இ) அந்தா ஈ) சமாயன
3.பிறிது சமாழிதல் அைியில் __________ மை்டும் இைம் சபறும்
அ]உவயம ஆ]உவசமைம் இ]சதாயை ஈ] ந்தம்
4. இரை்டு சபாருள் களுக்கு இயைசை உள் ள ஒெ் றுயமயையும்

சவெ் றுயமயும் கூறுவது_____________ அைி
அ]ஒெ் றுயம ஆ]சவெ் றுயம இ]சிசலயை ஈ]இரை்டுெசமாழிதல்
5. “ச ம் மரம் ” என் னும் ச ால் _______த்சதாயக

அ) வியன ஆ) பை்பு இ) அன் சமாழி ஈ) உம் யம
6. கீழ் க்காணும் ச ாெ் களில் சபைசர ் ம் ______
அ) படித்து ஆ) எழுதி இ)வந்து ஈ) பார்த்த
ஆ) மகாடிட்டஇடங் கலளநிரப் புக :
1. இரை்டுெசமாழிதல் அைியின் சவறுசபைர் ________ அைி.

அ) பிறிதுசமாழிதல் ஆ) சவெ் றுயம இ) உவயம ஈ)சிசலயை
2.விகாரப்புைர் சி
் _________ வயகப்படும் .
அ) ஐந்து ஆ)நான் கு இ) மூன் று ஈ) இரை்டு
3.ஒசர ச ை் யுயள இரு சபாருள் படும் படி பாடுவது __________அைி
அ]பிறிது சமாழிதல் ஆ]இரை்டுெசமாழிதல்
இ]இைல் பு நவிெ் சி ஈ]உைர்வு நவிெ் சி
4.எை்ைாம் சவெ் றுயம ___________ சவெ் றுயமஎனஅயழக்கப்படுகிெது.

அ) எழுவாை் ஆ) ச ைப்படுசபாருள் இ) விளி ஈ) பைனியல
5. உைனிகழ் சி் ப் சபாருளில் __________ சவெ் றுயமவரும் .
அ) மூன் ொம் ஆ) நான் காம் இ)ஐந்தாம் ஈ) ஆொம்
இ) சபாருத்துக:
1. மை்பாை்ைம் - சதான் ெல் விகாரம்
2. மரசவர் - இைல் பு புைர் சி
்
3. மைிமுடி - சகடுதல் விகாரம்
4. கயைத்சதரு - திரிதல் விகாரம்
1. மூன் ொம் சவெ் றுயம- இராமனுக்குத் தம் பி இலக்குவன்

2. நான் காம் சவெ் றுயம- பாரியினது சதர்
3. ஐந்தாம் சவெ் றுயம- மை்ைால் குதியர ச ை் தான்
4. ஆொம் சவெ் றுயம - ஏவுதல் கயலயில் சிெந்தவன் ஏகயலவன்
IV.செய் யுள் வினா

1.தமிழ் எங் குப் புகழ் சகாை்டு வாழ் கிெது?
2.ைாருக்கு எமயனப் பெ் றிை அ ் ம் இல் யல?
3.சநாயின் மூன் று வயககள் ைாயவ?

4 . உழவர்கள் எப்சபாது ஆரவார ஒலி எழுப்புவர்?
5.முயெ, சபாயெ என் பவெ் றுக்குக் கலித்சதாயக கூறும்

விளக்கம் ைாது?
6. பை்பு, அன் பு ஆகிையவ பெ் றிக் கலித்சதாயக கூறுவன ைாயவ?
7.ச ாழனின் ைாயனப் பயையைக் கை்ை வீரர்களின் ச ைல் கள்

ைாயவ?
8. மனிதனின் மனம் கலங் கக் காரைமாக அயமவது ைாது?
9.சதால் வி எப்சபாது தூை்டுசகாலாகும் ?
10. ச ாழ வீரர்கயளக் கை்டு கலிங் கர் எவ் வாறு நடுங் கினர்?
V.உலரநலட வினா
1.ஓவிை எழுத்து என் ொல் என் ன?

2.அசைாத்திதா ரின் இதழ் ப்பைி பெ் றி எழுதுக.
3.தமிழ் வழிக்கல் வி பெ் றித் திரு.வி.க கூறுவனவெ் யெ எழுதுக.
4.தமிழ் சமாழியின் வளர் சி ் க்காக எம் .ஜி.ஆர் ஆெ் றிை பைிகள்
ைாயவ?
5.கரூர் மாவை்ைம் பெ் றிை ச ை் திகயள ் சுருக்கி எழுதுக.
6.இந்திை அரசிைல் அயமப்பு ் ை்ைம் உருவாக அம் சபத்கர் ஆெ் றிை
பைிகள் ைாயவ?
7.அரசிைல் விடுதயல பெ் றிை அசைாத்திதா ரின் கருத்துகள்
ைாயவ?
8. அறிவிைல் கல் வி பெ் றித் திரு.வி.க கூறுவன ைாயவ?
9..அம் சபத்கரின் முதல் சதர்தல் சவெ் றி குறித்து எழுதுக.

10. சகாங் கு மை்ைல ் தகம் கூறும் சகாங் கு மை்ைலத்தின்
எல் யலகள் ைாயவ?
VI.துலணப் பாடவினா
I.மூயளயின் வலது, இைது பாகங் களின் ச ைல் பாடுகள் பெ் றித்

சதாகுத்து எழுதுக.
2. குழந்யத கிருஷ்ைாவின் பை்புநலன் கயளப் பெ் றித் சதாகுத்து
எழுதுக.
உறவுமுலறக் கடிதம் /அலுவைகக் கடிதம்

சபாதுக் கட்டுலர
***********************************
மகரிஷி வித்யா மந் திர் மமனிலைப் பள் ளி ,சென்லன-31
பயிற் சித்தாள் -XI
வகுப் பு : எட்டு தமிழ் -இரண்டாம் சமாழி
விலடக்குறிப் புகள்
I.நிரப் புக:
1. வைப் பு 2. என்று+ என்றும் 3. அறிந்ததவனத்தும்

4. விசும் பில் 5. மரபு 6. இரண்டு+திவண
7. ஐந்து+பால் 8. பயிலுதல் 9. ஓவை
10. நீ ள் +உவைப் பு 11. சீருக்ககற் ப 12. முகில்
13. செத்து+இறந்த 14. பருத்திசெல் லாம் 15.பிணி
16.மூன் று 17.இவை+ உண்ைார் 18.ைாெல் +எல் லாம்
19.தாமினி 20.வைெம் 21.நலம் +எல் லாம்
22.இைசமங் கும் 23.கல் வி 24. கலன் +அல் லால்
25.சபருமவல
II. பின்வரும் குறட்பாக்களிை் விடுபட்டசீர்கலளநிரப் புக

1ஈ )அதவன 2.ஆ) ககளாரும் 3.ஆ)உலகம்
4அ) சதாைர்பு 5.அ) ொவன
III. இைக்கணப் பகுதிகள் :
அ) ெரியானவிலடலயத்மதர்ந்சதடுத்துஎழுதுக:
1அ) இெல் பு 2.ஈ) கமாவன 3.அ]உைவம
4.ஆ]கைற் றுவம 5.ஆ) பண்பு 6.ஈ) பார்த்த
ஆ) மகாடிட்டஇடங் கலளநிரப் புக :

1ஈ)சிகலவை 2.இ) மூன் று 3.ஆ]இரை்டுறசமாழிதல்
4.இ) விளி 5.அ) மூன் றாம்
இ) சபாருத்துக:
1. மை்பாண்ைம் - திரிதல் விகாரம்
2. மரகைர் - சகடுதல் விகாரம்
3. மணிமுடி- இெல் புபுணர்ெ்சி
4. கவைத்சதரு- கதான் றல் விகாரம்
சபாருத்துக:
1. மூன் றாம் கைற் றுவம – மண்ணால் குதிவர செெ் தான்
2. நான் காம் கைற் றுவம – இராமனுக்குத் தம் பி இலக்குைன்
3. ஐந்தாம் கைற் றுவம- ஏவுதல் கவலயில் சிறந்தைன் ஏகவலைன்
4. ஆறாம் கைற் றுவம - பாரியினது கதர்
செய் யுள் வினாக்கள் உலரநலடவினாக்கள் , துலணப் பாட

வினாக்கலள வகுப் புக் குறிப் மபட்டிை் இருந் து படிக்கவும் .
******************
MAHARISHI VIDYA MANDIR SENIOR SECONDARY SCHOOL, CHENNAI -31
PREPARATORY EXAMINATION (2023- 24)
II – LANGUAGE - HINDI RASTRABHASHA
CLASS : VIII WORKSHEET – XI
Hkkx 1- cgqfodYih; iz”u ¼ MCQ ½

iz-1 fuEufyf[kr “kCnksa ds lekukFkhZ “kCn pqfu, %&
1- vkdk'k & &&&& 2- fdrkc & &&& 3- v/;kid & &&&
4- flj & &&&&& 5- jktk & &&&& 6- fp= & &&&
7- jkLrk & &&&& 8- ikuh & &&&& 9- lw;Z & &&&&
10- vkneh & &&& 11- vkx & &&& 12- ?kj & &&&&
13- fnu & &&&& 14- 'kgj & &&&& 15- u{k= & &&&&
16- vk¡[k & &&&& 17- ikB & &&&&& 18- gok & &&&&&
19- tkuoj & &&&& 20- Nkrh & &&&
iz-2 fuEufyf[kr “kCnksa dk cgqopu “kCn pqfu, %&
1- dye & &&& 2- xk; & &&&& 3- pht+ & &&&
4- thHk & &&&& 5- iqLrd & &&& 6- lM+d & &&&
7- bekjr & &&&& 8-ljdkj& &&&& 9- HkSal & &&&&
10- tath+ j & &&&& 11- [kcj & &&& 12-fdrkc& &&&
13- t+ehu & &&&& 14-nqdku & &&& 15- cw¡n & &&&&
16- ckr & &&&& 17- tku & &&&& 18- HksM+ & &&&&
19- jkr & &&&& 20-t+:jr& &&& 21- esat+ & &&&
22- Ekkrk & &&&& 23- Hkk"kk & &&&& 24-;k=k& &&&&
25- ekyk & &&&& 26- lsok & &&&& 27-lHkk & &&&&
28- yrk & &&&& 29- dyk & &&& 30-lsuk & &&&&
31- oh.kk & &&&& 32- fo|k & &&& 33-;kruk& &&&&
34- Hkkouk & &&&& 35- fn'kk & &&& 36-izFkk & &&&&
37- jpuk & &&&& 38- ihM+k & &&& 39-irkdk & &&&&
40- yM+dh & &&&& 41-xkM+h & &&&& 42- chekjh & &&&&
43- jksVh & &&&& 44-unh & &&&& 45- fof/k & &&&&
46- oLrq & &&&& 47- ok;q & &&&& 48- o/kw & &&&&
49- ckgw & &&&& 50- cgw & &&&&
iz-3 fuEufyf[kr “kCnksa dk L=hfyax “kCn pqfu, %&
1- cw<+k & &&&& 2- dqRrk & &&&& 3- pwgk & &&&&
4- canj & &&&& 5- o`n~/k & &&&& 6- v/;{k & &&&&
7- Nk= & &&&& 8- egksn; & &&&& 9- lnL; & &&&&
10- ekrk & &&& 11- HkkbZ & &&& 12- xk; & &&&
13- vkneh & &&& 14- uj & &&&& 15- oj & &&&
16- fcYyh & &&& 17- ckn'kkg & &&&& 18- ifr & &&&&
19- gkFkh & &&& 20- jktk & &&& 21- lezkV & &&&
22- Lokeh & &&&& 23- Å¡V & &&&& 24- “ksj & &&&&
25- eksj & &&&& 26- iq= & &&&& 27- dfo & &&&&
28- fon~oku & &&& 29- ekfyd & &&&& 30- ck?k & &&&&
iz-4 js[kkafdr fo”ks’k.k “kCn dk lgh Hksn pqfu, %&
1- esys esa de yksx vk, A &&&&&&&&
2- u;u prqj ckyd FkkA &&&&&&&&
3- ek¡ us dkQ+h nw/k [kjhnk gSA &&&&&&&&
4- dksbZ Nk= ;gk¡ jgrk gSA &&&&&&&&
5- bl xyh esa rhljk ?kj esjk gSA &&&&&&&
6- jkuh y{ehckbZ cgqr ohjkaxuk FkhA &&&&&&&
7- eksuk ds ikl pkj cukjlh lkfM+;k¡ gSaA &&&&&&&
8- mudh deht+ esa <kbZ ehVj diM+k yxrk gSA &&&&&&&
9- deZB O;fDr lnSo vkxs c<+rs gSaA &&&&&&&
10- r#.kk lkroha d{kk esa i<+rh gSA &&&&&&&
iz-5 fuEufyf[kr “kCnksa dk lgh vFkZ pqfu, %&
1-“kk”or & &&&& 2- e”kky & &&&&& 3- mRFkku & &&&&&

4- vuqie & &&&& 5-n”kZu & &&&&&& 6- [kkstuk & &&&&&
7- fu”p; & &&&& 8- vkpkj & &&&&& 9- prqj & &&&&&&&
10-iz”kalk & &&&&& 11- dkjhxj & &&&&& 12- uewuk & &&&&&&
13- njckj & &&&&& 14-mn~;r gksuk & &&&&&& 15-ewlyk/kkj o’kkZ & &&&&
16- vk”kk ca/kh & &&&&&& 17-mnj ihM+k & &&&&&&& 18- fujh xIi & &&&&&&
19- nSoh HkfDr & &&&&&& 20- eqykdkr & &&&&& 21-ukjkt+ gksuk & &&&&&&
22- rqjar & &&&&& 23- gSjku gksuk & &&&&& 24- flDdk tekuk & &&&
25- ykyp & &&&&&& 26- enjlk & &&&&&& 27- e”kgwj & &&&&
28- ;dhu & &&&& 29- tokc & &&&& 30- fodjky & &&&&
iz-6 thouh ds vk/kkj ij iz”uksa ds mRrj pqfu, %&
1- iafMr nhun;ky mik/;k; dk tUe dc vkSj dgk¡ gqvk \
2- iafMr nhun;ky ds ekrk&firk dk uke D;k Fkk \
3- iafMr nhun;ky dks mudh cqf)erk vkSj izfrHkk ds fy, D;k iznku fd;k x;k \
4- iafMr nhun;ky us dgk¡ ls Lukrd f”k{kk iwjh dh \
5- iafMr nhun;ky 1937 esa dkuiwj esa fdl la?k ds lkFk tqMs+ \
6- vkj- ,l- ,l ds dk;ZdrkZ ds in esa jgrs le; iafMr nhun;ky us fdl lkIrkfgd vkSj
nSfud i= dh “kq#vkr dh \
7- iafMr nhun;ky dk fu/ku dc gqvk \
8- fnYyh esa iafMr nhun;ky ds uke ij D;k gS \
9- okjk.klh esa iafMr nhun;ky ds fy, D;k fufeZr fd;k x;k \
10- fdrus QqV dh izfrek LFkkfir dh xbZ \
11- ns”k dh nks vk¡[ksa D;k gS \
12- yky cgknqj “kkL=h us dkSulk ukjk yxk;k \
13- yky cgknqj “kkL=h dk LoHkko dSlk Fkk \
14- yky cgknqj “kkL=h dk tUe dc gqvk \
15- yky cgknqj “kkL=h ds ekrk&firk dk uke D;k Fkk \
16- ckyd yky cgknqj dks fdlesa fo”ks’k #fp Fkh \
17- yky cgknqj “kkL=h fdudk cgqr vknj djrs Fks \
18- ns”k tc vkt+kn gqvk] rc “kkL=hth dkSuls ea=h cus \
19- iafMr usg: ds nsgkar ds ckn yky cgknqj “kkL=h dkSuls in ij fu;qDr gq, \
20- Ykky cgknqj “kkL=h ds t+ekus esa dkSulk le>kSrk gqvk \
m- rk”dan le>kSrk
21- jktxksikykpk;Z th dk tUe dc gqvk \
22- Ldwy vkSj dkWyst dh f”k{kk ds ckn os D;k i<+us eækl x, \
23- jktxksikykpk;Z th us fdl izFkk dk dM+k fojks/k fd;k \
24- jktkth us lsye ftys esa fdl dh LFkkiuk dh \
25- jktkth fdl&fdl Hkk’kk ds fo}ku Fks \
26- tsy esa jgrs le; mUgksaus D;k lh[kk \
27- jktkth fdl ds izseh Fks \
28- jktkth rfeyukMq vkSj vka/kz izkra ds eq[;ea=h dc cus \
29- jktkth Hkkjr ds izFke xoZuj tujy dc cuk, x, \
30- jktkth fdl ds cM+s leFkZd Fks \
iz-7 dgkuh ds vk/kkj ij iz”uksa ds mRrj pqfu, %&
1- Jh ikaM;
s cspu “kekZ ^mxz* dk tUe dgk¡ gqvk \
2- fdl izfrHkk ls mUgksua s viuh igpku cukbZ \
3- ^ns”kHkDr* dgkuh mxzth dh fdl izdkj dh dgkuh gS \
4- czãk.kh fdl rjg dh l`f’V djus dks dgrh gS \
5- fo/kkrk us fdu ik¡p rRoksa ds lfEeJ.k ls ekuo dk iqryk cuk;k \
6- fo/kkrk us mlds HkkX; esa dkSuls ihM+knk;d “kCn fy[ks \
7- fo/kkrk dh vn~Hkqr jpuk dk e`R;qyksd esa D;k uke gksxk \
8- ns”kHkDr ns”kæksgh dks D;k cksyus dks dgrk gS \
9- ns”kHkDr us Ik”pkrki izdV djus ds ctk; D;k mfpr le>k \
10- ml iqrys ds ,d&,d d.k dks nsork fdldh rjg vius ikl j[k ysrs gSa \
11- dgkuhdkj eksguyky egrks ^fo;ksx* dk tUe dc gqvk \
12- tsy esa dSn jgusokyk ifr fdlls eqykdkr djuk pkgrk gS \
13- fdrus fnu ckn mls Qk¡lh ij p<+kusokys Fks \
14- ifr dh vafre bPNk D;k Fkh \
15- L=h vius nqHkkZX; dks dkslrs gq, D;k dgrh gS \
16- ;qorh fdruh ckj Hkxoku ls izkFkZuk djrh gS \
17- ;qorh ds ifr us fdlfy, vijk/k fd;k \
18- uSfrdrk ek= fdlds fy, gS \
19- ;qorh dks ifr ls feyus ds fy, fdruk le; fn;k tkrk gS \
20- ;qorh ds ifr dk uke D;k Fkk \
21- Mk- t+kfdj gqluS dkSu Fks \
22- os fdl f”k{k.k laLFkk ds vk/kkj LraHk Fks \
23- cM+s fe;k¡ dgk¡ jgrs Fks \
24- mudh cdfj;k¡ fdl uLy dh Fkh \
25- igkM+h ij dkSu jgrk Fkk \
26- mUgsa D;k fiz; yxrh Fkh \
27- vCcw[kk¡ us fdl mez dh cdjh ikyus dk fu”p; fd;k \
28- pk¡nuh vCcw[kk¡ ls ut+j cpkdj dgk¡ Hkkxh \
29- pk¡nuh dks dSlk thou ilUn ugha Fkk \
30- bl dgkuh esa fdldk ifjp; fn;k x;k gS \
Hkkx 2- y?kq iz”uksRrj
iz-1 fuEufyf[kr “kCnksa dk fHkUu&fHkUu vFkkZsa esa iz;ksx dhft, %&
1- nks & &&&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
2- fn;k & &&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
3- dh & &&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
4- Qy & &&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&
5- fd & &&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&
6- er & &&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&
7- cl & &&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&
8- vPNk & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&
9- mRrj & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&
10- [kwu & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
11- Hkwy & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
12- ekj & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&
iz-2 okP; cnfy, %&
1-jes'k vkt jksVh ugha [kk,xkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

2-iqfyl pksj dks t+:j idM+sxhA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
3-ge x.kra= fnol euk,¡xsA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
4-firkth dc :Ik;s Hkstx
sa s\ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
5-eSa i= fy[kw¡xkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
6-ukSdj dke dj jgk gSA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
7-ek¡ [kkuk cuk jgh FkhA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
8-eSa lcsjs mB ugha ldrkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
9-og /kqi esa py ugh ldrkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
10-ge rst+ nkSM+ ugha ldrsA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
11-cw<+k nsj rd cSB ugha ldkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
12-ge can dejs esa lks ugha ldsx
a sA
iz-3 lwpuk ds vuqlkj cnfy, %&

1- o"kkZ ds le; fdlku [kq'k gksrs gSaA ¼^^tc&rc** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
2- iqfyl us mldk uke iwNkA mlus ugha crk;kA ¼^îwNus ij Hkh** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
3- eSaus vPNh rS;kjh ugha dhA eq>s iqjLdkj ugha feykA ¼^^vxj& rks** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
4- vki [kwc dljr dhft,A vki et+cwr cu ldsx
as sA ¼^^rkfd** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
5- ikuh tek gksrk gSA ePNj iSnk gksrs gSaA ¼^^tgk¡& ogk¡** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
6- t;'kadj izlkn Js"B dfo gSaA os vPNs ukVddkj Hkh gSaA ¼^^gh ugh] cfYd** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
7- ge dy enzkl tk,¡xsA eqca bZ ugha tk,¡xsA ¼^û fd** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
8- ued lR;kxzg bfrgkl dh ,d ?kVuk gSA ¼^^bfrgkl dh** ds cnys ^^,sfrgkfld** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
iz-4 fdlh ,d yksdksfDr@dgkor dks fdlh izlax ;k okD; iz;ksx ds lkFk le>kb, %&
1- ydM+h ds cy canfj;k ukpS
2- fpjkx rys va/ksjk
3- ejh xk; ckeu ds gkFk
4- ghjs dh ij[k+ tkSgjh tkus
5- gkFkh ds nk¡r [kkus ds vkSj fn[kkus ds vkSj
iz-5- laf/k dhft, %&
1- /ot $ vkjksg.k ¾ &&&& 2- ;”k% $ nk ¾ &&&&&&&
3- xt $ baæ ¾ &&&& 4- iq’Ik $ vatfy ¾ &&&&&&
5- Hkko $ vFkZ ¾ &&&& 6- txr~ $ bZ”k ¾ &&&&&&&
7- vfHk $ lsd ¾ &&&& 8- er $ ,sD; ¾ &&&&&&
9- lhek $ var ¾ &&&& 10- lnk $ ,o ¾ &&&&&
11- jke $ vorkj ¾ &&&&&& 12- ;Fkk $ b’V ¾ &&&&&
13- okd~ $ e; ¾ &&&&&& 14- eqfu $ baæ ¾ &&&&&
15- ij $ midkj ¾ &&&&& 16- ;g $ gh ¾ &&&&&
16- ifj $ Nsn ¾ &&&&& 17- /keZ $ baæ ¾ &&&&&&
18- le~ $ gkj ¾ &&&&& 19- jktk $ baæ ¾ &&&&&&
20- pj $ vpj ¾ &&&&& 21- ukjh $ bZ”oj ¾ &&&&&&
22- ;ksx $ vH;kl ¾ &&&&& 23- mek $ bZ”k ¾ &&&&&&
24- ;fn $ vfi ¾ &&&&& 25- egk $ _f’k ¾ &&&&&&
iz-6- fuEufyf[kr “kCnksa dk lekl foxzg djds lekl dk uke Hkh fyf[k, %&
1- nw/k&ngh &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&
2- paæeq[k &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&
3- dqyJs’B &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&
4- iatkc &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&
5- va”kqekyh &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&
6- f=us= &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&
7- jktiq=h &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&
8- “kksdeXu &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
9- vktUe &&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
10- jktk&jad &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
11- uhydaB &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
12- uoxzg &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&
13- jlksbZ?kj &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&
14- HkjisV &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&
15- ouoklh &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&
16- fu”kkpj &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
17- f=Hkqou &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
18- ;FkklaHko &&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
19- pØ/kj &&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
20- lR;kxzg &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&
iz-7- fuEufyf[kr okD;ksa esa fØ;k dk Hksn fyf[k, %&
1- Js;k xqIrk jks jgh gSA &&&&&&&&
2- e`nqy us BaMk [kkuk [kk;kA &&&&&&&&
3- fodflr Ldwy esa i<+rk gSA &&&&&&&&
4- lqeu xgjh uhan lks jgh gSA &&&&&&&&
5- yrk xhr xk jgh gSA &&&&&&&&
6- cPps t+kjs &t+ksj ls g¡l jgs gSaA &&&&&&&&
7- fdV~Vh fpYyk mBhA &&&&&&&&
8- fnO;k rst+ nkSMr+ h gSA &&&&&&&
9- og izfrfnu fØdsV [ksyrk gSA &&&&&&&&
10- nwf/k;k xzkgd dks nw/k nsrk gSA &&&&&&&&
iz-8- fuEufyf[kr okD;ksa esa fØ;k ds dky dk uke fyf[k, %&
1- geus fiNys lky ubZ dkj [kjhnh FkhA &&&&&&&&
2- nknkth izfrfnu v[kckj i<+rs gSaA &&&&&&&&
3- ;g Vhe dy vPNk [ksysxhA &&&&&&&&
4- ge dy rktegy ns[kus x, FksA &&&&&&&&
5- cPps [ksy jgs gSaA &&&&&&&
6- fou; dy dfork &ikB djsxkA &&&&&&&
7- jk/kk us lqanj xhr fy[kkA &&&&&&&
8- enkjh canj dk rek”kk fn[kk jgk gSA &&&&&&&
9- esjs fe= us dy eq>s Q+ksu fd;k FkkA &&&&&&&
10- jksgu vkt Ldwy ugha tk,xkA &&&&&&&
iz-9- fØ;k fo”ks’k.k “kCnksa ls fjDr LFkku Hkfj, %&
1- [kjxks”k &&& nkSM+rk gSA
2- ;g fon~;kFkhZ &&&& fon~;ky; tkrk gSA
3- lksuw fux+e &&&&& xkrs gaSA
4- tqywl esa lc &&&&& ls ukjs yxk jgs FksA
5- eSa &&&& xk¡o esa gw¡A
6- og &&&& izkFkZuk lHkk esa lekpkj i<+x
s kA
7- ekrkth &&&& cSBh gaAS
8- os vc &&&& ugha jgrs gSaA
9- izlwu &&&&& [kM+k gSA
10- mlus &&&&& ns[kdj lM+d ikj dhA
11- gkL; dfo dh jpuk ij yksx &&&& g¡lsA
12- Q+sy gksus ij og cPPkk &&&& jks;kA
13- og dy jkr cgqr &&&& lks;kA
14- eSa &&&&& n¶+rj esa dke djrh gw¡A
15- rqEgkjs dkj.k eq>s Hkh &&&& lquuk iM+kA
iz-10- vFkZ dh n`f’V ls okD; dk izdkj crkb, %&
1- mlus Hkkstu ugha fd;kA &&&&&&&&&&&
2- ;gk¡ ls pys tkvksA &&&&&&&&&&
3- okg! fdruk lqanj LFkku gSA &&&&&&&&&&
4- vgk! fdruk lqanj Qwy gSA &&&&&&&&&&
5- izHkq rqEgsa nh?kkZ;q djs! &&&&&&&&&&&
6- vjs! rqe vk x,! &&&&&&&&&&&
7- dy dkSu vk jgk gS \ &&&&&&&&&&
8- ;fn og ifjJe djrk rks lQy gks tkrk A &&&&&&&&&&
9- D;k esjk i= vkidks feyk \ &&&&&&&&&&
10- og bruk ew[kZ ugha gSA &&&&&&&&&&
iz-11- mfpr fojke fpg~u yxkdj okD; iwjk dhft, %&
1- eSa rks Bgj x;k cksy rw dc Bgjsxk xkSre cqn~/k us dgk
2- muls dpgjh esa eftLVªsV us iwNk rqEgkjk D;k uke gS
3- eftLVªsV us vkKk nh bls ys tkvks vkSj iaæg csra yxkdj NksM+ nks
4- fclslj dgk¡ dgk¡ nkSMs+ D;k D;k cpk,
5- yksx Hkkxs gyokgs gy cSy ysdj Hkkxs pjokgs xk; HksM+ ysdj Hkkxs
6- mUgksaus dguk vkjaHk fd;k lyke xq#th
7- mUgksaus jksddj iwNk eksj ds cPps gSa dgk¡
8- lc tho tarq Hkkxdj b/kj m/kj fNi x,
9- u mls dksbZ chekjh gqbZ u mlds “kjhj ij fdlh pksV dk fpg~u feyk
10- esjs eu fujk”k gksus dh t+:jr ugha gS
11- lquks dkSu vk;k gS mls dqjlh lksQs ;k iyax ij fcBkb,
12- lquks fdlus nLrd nh mlls uke xzke vkSj dke iwNks
13- yM+ds us dgk eSa jktdqekjh ls fookg djuk pkgrk gw¡
14- okg HkbZ rqe dc vk, ;fn rqe u vkrs rks eSa cqjk ekurk
15- dqN ckrsa lquh lqukbZ gksrh gS dqN eux<ar vkSj dqN vkichrh
Hkkx 3- funsZ”kkuqlkj mRrj nhft,

iz-1 ikB ds vk/kkj ij ¼xn~; Hkkx ls½ iz”uksa ds mRrj nhft, %&
1- ijegal th dh ok.kh esa dkSu&lh “kfDr Fkh \
2- foosdkuan us ;qodksa dks D;k mins”k fn;k \
3- foosdkuan us ijegal ls D;k loky fd;k \
4- jkt&eqdqV cuokus ds fy, fdldks cqyok;k x;k vkSj D;ksa \
5- vkfdZesMhl dh leL;k dk lek/kku dSls feyk \
6- f”kokth us viuh xq#HkfDr dks lkfcr djus ds fy, D;k fd;k \
7- f”kokth dh xq#HkfDr dks ns[kdj xq# leFkZ jkenkl us D;k dgk \
8- rsukyh jke us fdlls eqykdkr dh \
9- jktk d`’.knsojk; us ukjkt+ gksdj rsukyh jke ls D;k dgk \
10- pksj yksx jkr Hkj D;k dj jgs Fks \
iz-2 ,dkadh ds iz”uksa dk ,d ;k nks okD; esa mRrj nhft, %&
1- egar ds fdrus f”k’; Fks \ os dkSu& dkSu Fks \
2- va/ksj uxjh esa lHkh phtsa fdl Hkko esa fcdrh Fkha \
3- dksroky dks D;ksa NksM+k x;k \

4- var esa jktk Qk¡lh ij D;ksa p<+k \
5- xq.koarh dSlh vkSjr gS \
6- xksfoUn¸;k dks xqLlk D;ksa vkrk gS \
7- xksfoUn¸;k fdldks tgjhyh ukfxu dgrk gS \ vkSj D;ksa \
8- ;ksxh dkSu gS \ og D;k bykt djrk gS \
9- ea=.kk ds le; lkear us D;k dgk \
10- nwr D;k lekpkj yk;k \
11- >ydkjhckbZ D;k pkgrh Fkh \
12- >ydkjhckbZ dks ohj&xfr dSls izkIr gqbZ \
iz-3 fuEufyf[kr in~;ka'k dk Hkko Li"V dhft, %& ¼ dksbZ ,d ½
1- ek¡ QVh deht ij iScan yxkrh gS]
vkSj iScan ij dk<+rh gS
Hkfo"; dk QwyA
2- lEiw.kZ /kjrh gS ek¡
gekjh lk¡lksa dh /kqjh ij ?kwerh
tgk¡ lcls igys QwVs thou ds vadjq
3- izFke iq#’k dks fn;k tkxj.k ea= blh ukjh usA
jfo dh xfr dks jksd fn;k Fkk ,d blh ukjh usA
vlqjksa ls j{kk djus dks ;gh ukjh mB /kk;hA
blus gh vk HkLeklqj ls f”ko dh tku cpk;hAA
vorkjh ukeksa esa vkrh uj ls igys ukjhAA
4- tc rd x`fg.kh ugha xsg esa x`g Hkh lwuk yxrkA
Xk`fg.kh ds vkrs gh og ?kj txex djus yxrkAA
v/kkZafxfu ds fcuk euqt Hkh jgrk lnk v/kwjkA
dksbZ deZ fcuk ukjh ds gqvk u vc rd iwjkAA
5- Hkw[k ls lw[k vksBa tc tkrs]
nkrk -------- HkkX;&fo/kkrk ls D;k ikrs \
?kw¡V vk¡lqvksa ds ihdj jg tkrsA
pkV jgs gSa twBh iRry dHkh lM+d ij [kM+s gq,]
vkSj >iV ysus dks muls dqRrs Hkh gSa vM+s gq,A
6- uSuk nsr crk; lc] fg; dkS gsr vgsrA
tSls fueZy vkjlh] Hkyh cqjh dg nsrA
7- vfr ifjp; rs gksr gS] v#fp vuknj Hkk;A
Eky;fxfj dh Hkhyuh panu nsr tjk;AA
8- fon~;k /ku mn~;e fcuk] dgkS tq ikoS dkSuA
fcuk Mqyk;s uk feyS] T;ksa ia[ks dh ikSuA
9- ?kjksa is uke Fks ukeksa ds lkFk vksgns Fks
cgqr ryk”k fd;k dksbZ vkneh u feyk
10- ;s gquj Hkh cM+k t+:jh gS
fdruk >qd dj fdls lyke djks
11- cqyfUn;ksa is igq¡puk dksbZ dq”kyrk ugha
cqyfUn;ksa is Bgjuk deky gksrk gSA
12- tks ?kj cukvksa rks bd isM+ Hkh yxk ysuk
ifjUns lkjs eqgYys esa pgpgk,¡xs
iz-4 fuEufyf[kr ik= dk ifjp; nhft, %& ¼ dksbZ ,d ½

1- xq# egar 2- vucw> jktk 3- Xkq#nÙk 4- Xkq.koarh 5- >ydkjhckbZ
iz-5- fuEufyf[kr vorj.kksa dh lizlax O;k[;k dhft, %&¼ dksbZ ,d½

1- cPpk] ;g dkSu&lh uxjh gS vkSj bldk dkSu&lk jktk gS \
2- ekuk fd ns”k cgqr cqjk gS] ij viuk D;k \ [kkrs&ihrs eLr iM+s gSaA
3- eSa rks tkrk gw¡] ij bruk dgs tkrk gw¡ fd dHkh ladV iM+s] rks ;kn djuk A
4- pqi jgks lc yksxA jktk ds thrs th vkSj dkSu LoxZ tk ldrk gS \ gedks Qk¡lh ij p<+kvks]
tYnh&tYnhA
5- vjs] eSa ukgd ekjk tkrk gw¡A ;gk¡ cM+k gh va/ksjk gS] xq#thA rqe dgk¡ gksA
6- cspkjs dks D;ksa tsy fHktokuk pkgrs gksA xksyh gh ekjus dk bjknk gks] rks [kqn gh pykbZ gksrh
vkSj mldk vatke Hkh ns[k fy;k gksrkA
7- rqe fujkys] rqEgkjh eksgCcr fujkyh] eksgCcr djus ds rqEgkjs lkjs rkSj&rjhds fujkys gSa ;kj!
8- izFke ckj fookg djuk ,d ikou drZO; gS] nwljh ckj ,d ew[kZrk] vkSj rhljh ckj ,d
ikxyiuA
9- gesa iki ls ?k`.kk djuh gS ikih ls ughaA t; xksj[kukFkA
10- dksbZ HkykbZ djusokys ds izfr cqjkbZ dj ldrk gS \
11- lquks ;kj] esjs ikxy[kkus ds m)kj ds fy, rq>s Hkh ,d fnu] esjh rjg xksj[kukFk cuds esjs
?kj vkuk iM+sxkA eatwj gS \
12- ,slh fLFkfr esa pwgs dh rjg fcy esa ?kqls jgus ls rks vPNk gS] ge “ksj dh rjg “k=q ij VwV
iM+Asa
13- vkidh ijkt; dsoy jkuh y{ehckbZ dh ijkt; ugha gksxhA og >k¡lh dh ijkt; gksxhA
14- rqe cgqr cgknqj gksA ge rqEgkjh cgknqjh dks lyke djrs gSaA ysfdu vc rqe gekjh canh
gksA
15- ns[kk vkius! vc vf/kd lkspus dk le; ugha gSA eSnku esa mrjus dk le; gSA
iz-6 fuEufyf[kr esa ls fdlh ,d fo’k; ij fuca/k fyf[k, %&

1- le; dk lnqi;ksx 2- fon~;kFkhZ thou 3- x.kra= fnol 4- Hkze.k
******
II – LANGUAGE - HINDI RASTRABHASHA
ANSWER KEY
CLASS : VIII WORKSHEET – XI

1- vkdk'k & vkleku 2- fdrkc & iqLrd 3- v/;kid & f'k{kd
4- flj & eLrd 5- jktk & ujs'k 6- fp= & rLohj
7- jkLrk & ekxZ 8- ikuh & ty 9- lw;Z & lwjt
10- vkneh & euq"; 11- vkx & vfXu 12- ?kj & x`g
13- fnu & fnol 14- 'kgj & uxj 15- ikB & lcd
16- u{k= & rkjk 17- vk¡[k & us= 18- Nkrh & lhuk
19- gok & ok;q 20- tkuoj & i'kq

1- dye & dyesa 2- xk; & xk;sa 3- pht+ & phts+a
4- thHk & thHksa 5- iqLrd & iqLrdsa 6- lM+d & lM+dsa
7- bekjr & bekjrsa 8-ljdkj& ljdkjsa 9- HkSal & HkSalsa
10- tath+ j & tat+hjsa 11- [kcj & [kcjsa 12-fdrkc&fdrkcsa
13- t+ehu & t+ehusa 14-nqdku & nqdkuas 15- cw¡n & cw¡nas
16- ckr & ckrsa 17- tku & tkuas 18- HksM+ & HksMas+
19- jkr & jkrsa 20-t+:jr&t+:jrsa 21- esat+ & esata+s
22- Ekkrk & ekrk,¡ 23- Hkk"kk & Hkk"kk,¡ 24-;k=k&;k=k,¡
25- ekyk & ekyk,¡ 26- lsok & lsok,¡ 27-lHkk & lHkk,¡
28- yrk & yrk,¡ 29- dyk & dyk,¡ 30-lsuk & lsuk,¡
31- oh.kk & oh.kk,¡ 32- fo|k & fo|k,¡ 33-;kruk&;kruk,¡
34- Hkkouk & Hkkouk,¡ 35- fn'kk & fn'kk,¡ 36-izFkk & izFkk,¡
37- jpuk & jpuk,¡ 38- ihM+k & ihM+k,¡ 39-irkdk & irkdk,¡
40- yM+dh & yM+fd;k¡ 41-xkM+h & xkfM+;k¡ 42- chekjh & chekfj;k¡
43- jksVh & jksfV;k¡ 44-unh & ufn;k¡ 45- fof/k & fof/k;k¡
46- oLrq & oLrq,¡ 47- ok;q & ok;,¡q 48- o/kw & o/kw,¡
49- ckgw & ckgq,¡ 50- cgw & cgq,¡
1- cw<+k & cqf<+;k 2- dqRrk & dqfr;k 3- pwgk & pqfg;k
4- canj & canfj;k 5- o`n~/k & o`n~/k 6- v/;{k & v/;{kk
7- Nk= & Nk=k 8- egksn; & egksn;k 9- lnL; & lnL;k
10- ekrk & firk 11- HkkbZ & cgu 12- xk; & cSy
13- vkneh & vkSjr 14- uj & ukjh 15- oj & o/kq
16- fcYyh & fcyko 17- ckn'kkg & csxe 18- ifr & iRuh
19- gkFkh & gfFkuh 20- jktk & jkuh 21- lezkV & lezkKh
22- Lokeh & Lokfeuh 23- Å¡V & Å¡Vuh 24- “ksj & “ksjuh
25- eksj & eksjuh 26- iq= & iq=h 27- dfo & dof;=h
28- fon~oku & fonq’kh 29- ekfyd & ekyfdu 30- ck?k & ckf?ku
iz-4 js[kkafdr fo”ks’k.k “kCn dk lgh Hksn pqfu, %&

1- esys esa de yksx vk, A
d½ ifjek.kokpd
2- u;u prqj ckyd FkkA
x½ xq.kokpd
3- ek¡ us dkQ+h nw/k [kjhnk gSA
[k½ ifjek.kokpd
4- r#.kk lkroha d{kk esa i<+rh gSA
d½ la[;kokpd
5- bl xyh esa rhljk ?kj esjk gSA
x½ la[;kokpd
6- jkuh y{ehckbZ cgqr ohjkaxuk FkhA
[k½ xq.kokpd
7- eksuk ds ikl pkj cukjlh lkfM+;k¡ gSaA
d½ la[;kokpd
8- mudh deht+ esa <kbZ ehVj diM+k yxrk gSA
d½ ifjek.kokpd
9- deZB O;fDr lnSo vkxs c<+rs gSaA
x½ xq.kokpd
10- dksbZ Nk= ;gk¡ jgrk gSA
x½ lkoZukfed
1-“kk”or & LFkkbZ 2- e”kky & eksVh cRrh 3- mRFkku & mUufr
4- vuqie & cstksM+ 5-n”kZu & lk{kkRdkj
7- fu”p; & fu.kZ; 8- vkpkj & pky&pyu 9- prqj & gksf”k;kj]fuiq.k
10-- iz”kalk & rkjhQ 12- uewuk & mnkgj.k]<k¡pk
13- njckj & jktlHkk 14-mn~;r gksuk & rS;kj gksuk 15-ewlyk/kkj o’kkZ & t+ksj dh o’kkZ
16- vk”kk ca/kh & vfHkyk’kk gqbZ 17-mnj ihM+k & isV esa nnZ 18- fujh xIi & >wB
19- nSoh HkfDr & Hkxoku dh HkfDr 21-ukjkt+ gksuk &xqLls esa vkuk
22- rqjar & QkSju 23- gSjku gksuk & vpaHks esa iM+uk 24- flDdk tekuk&izHkkfor djuk
26- enjlk & ikB”kkyk 27- e”kgwj & izfln~/k
28- ;dhu & fo”okl 29- tokc & mRRkj 30- fodjky & Hk;adj
m- flracj 1916 dks jktLFkku esa gqvk A
m- muds firk dk uke Jh Hkxorh izlkn mik/;k; rFkk ekrk dk uke jkeI;kjh FkkA
m- mUgsa mudh cqf)erk vkSj izfrHkk ds fy, dbZ Lo.kZ ind vkSj iqjLdkj iznku fd, x,A
m- mUgksaus dkuiqj fo”ofo|ky; ls Lukrd f”k{kk iwjh dhA
m- jk’Vªh; Lo;a lsod la?k
m- lkIrkfgd i= îkaptU;* vkSj nSfud i= ^Lons”k* dh “kq#vkr dh A
m- 11 Q+j+ ojh 1968
m- ,d cM+k ekxZ
m- ,d Lekjd
m- 63 QqV
m- lqj{kk vkSj d`f’k
m- ^t; toku] t; fdlku*
m- yky cgknqj “kkL=h dq”ky iz”kkld vkSj lh/ks LoHkko ds FksA
m- 2 vDrwcj 1904 dks okjk.klh esa gqvk A
m- firk dk uke “kkjnk izlkn vkSj ekrk dk uke jkenqykjh nsoh FkkA
m- i<+us&fy[kus esa
m- f”k{kdksa dk
m- jsy ea=h
m- iz/kku ea=h
m- rk”dan le>kSrk
m- 1880
m- dkuwu @ odkyr
m- tkfr&izFkk
m- xk¡/kh vkJe
m- rfey vkSj vaxzst+h
m- laLd`r
m- lkfgR;
m- 1937
m- tc Hkkjr dks vkt+knh feyhA
m- fgUnh
1- Jh ikaM;
m- mRrj izns”k
m- uSlfxZd izfrHkk vkSj lk/kuk
m- izsj.kknk;d
m- vykSfdd vkSj vn~Hkqr
m- i`Foh] ty] vfXu] vkdk”k vkSj iou tSls ik¡p rRoksa ds lfEeJ.k ls ekuo dk iqryk cuk;kA
m- nq%[k] nfjærk] fpark tSls ihM+knk;d “kCn fy[ks A
m- ^ns”kHkDr*
m- êkrk dh t;* cksyus dks dgrk gSA
m- e`R;q dks oj.k djuk mfpr le>kA
m- vueksy ef.k dh rjg
m- 1902
m- iRuh ls
m- nks fnu ckn
m- vius cPpksa vkSj iRuh dks ns[kus dh
m- mldk ifr fujijk/kh gSA
m- rhu ckj
m- isV ds fy,
m- xjhcksa ds fy,
m- ik¡p feuV
m- izdk”k
m- izfl) lekt lsoh] xka/khoknh FksA
m- tkfe;k fefy;k¡
m- vyeksMk+
m- igkM+h uLy
m- HksfM+;k
m- vkt+knh
m- de mez
m- taxy dh vksj
m- xqykeh
m- Lora=rk ds lgh ewY; dk ifjp;
1- nks & xksiky dks Qy nks A
Ekst+ ij nks Qy gSaA
2- fn;k & mlus rqedks D;k fn;k \

Ikgys ?kj esa fn;k tykvksA
3- dh & jke dh iRuh lhrk gSA

eSaus vkt lcsjs s bZ”oj ls izkFkZuk dhA
4- Qy & dsyk ehBk Qy gSA

Ikjh{kk&Qy dc vk,xk \
5- fd & xk¡/khth us dgk fd pfj= x;k] rks lc dqN x;kA

vc rqe vkvksxs fd ugha \
6- er & fnu esa er lksvksA

bl fo"k; esa rqEgkjk er D;k gS\
7- cl & cl] vc cksyuk can djksA
cl] vkSj nks fnu dh ckr gSA
8- vPNk & eksgu vPNk yM+dk gSA
lhrk vPNk xkrh gSA
9- mRrj & iz'uksa ds lgh mRRkj nksA
Hkkjr ds mRrj esa fgeky; gSA
10- [kwu & ?kko ls [kwu cg jgk gSA
Tkks [kwu djrk gS] og [kwuh dgykrk gSA
11- Hkwy & lko/kku jgks] Hkwy er djksA
vki ;g ckr Hkwy tkb,A
12- ekj & iqfyl pksj dks [kwc ekj jgh gSA
ew[kZ yksx ekj [kkdj gh lq/kjrs gSaA
iz-2 okP; cnfy, %&
1-jes'k vkt jksVh ugha [kk,xkA m-jes'k ls vkt jksVh [kk;h ugha tk,xhA
2-iqfyl pksj dks t+:j idM+sxhA m-iqfyl ls pksj t+:j idM+k tk,xkA
3-ge x.kra= fnol euk,¡xsA m-gels x.kra= fnol euk;k tk,xkA
sa s\ m-firkth ls dc :Ik;s Hksts tk,¡xs\
5-eSa i= fy[kw¡xkA m-eq>ls i= fy[kk tk,xkA
6-ukSdj dke dj jgk gSA m-ukSdj ls dke fd;k tk jgk gSA
7-ek¡ [kkuk cuk jgh FkhA m-ek¡ ls [kkuk cuk;k tk jgk FkkA
8-eSa lcsjs mB ugha ldrkA m-eq>ls lcsjs mBk ugha tkrkA
9-og /kqi esa py ugh ldrkA m-mlls /kwi esa pyk ugha tkrkA
10-ge rst+ nkSM+ ugha ldrsA m-gels rst+ nkSMk+ ugha tkrkA
11-cw<+k nsj rd cSB ugha ldkA m-cw<s+ ls nsj rd cSBk ugha x;kA
a sA m-gels can dejs esa lks;k ugha tk,xkA

tc o"kkZ gksrh gS] rc fdlku [kq'k gksrs gSaA
vxj eSa vPNh rS;kjh djrk] rks eq>s iqjLdkj feyrkA
4- vki [kwc dljr dhft,A vki et+cwr cu ldsasxAs ¼^^rkfd** dk iz;ksx½
vki [kwc dljr dhft,] rkfd et+cwr cu ldsaA
tgk¡ ikuh tek gksrk gS] ogk¡ ePNj iSnk gksrs gSaA
t;'kadj izlkn Js"B dfo gh ugh] cfYd vPNs ukVddkj Hkh gSaA
ge dy enzkl tk,¡xs] u fd eqca bZA
ued lR;kxzg ,d ,sfrgkfld ?kVuk gSA
1- ydM+h ds cy canfj;k ukpS % ¼n.M ds Hk; ls vkneh lc dqN djrk gSA½ johUnz dk dk;Z cM+k
vlUrks"ktud FkkA ,d fnu lkgc us mls cqykdj ukSdjh ls fudky nsus dh /kedh nhA ml fnu
ls johUnz jkr&fnu dke esa yxk ^^ydM+h ds cy canfj;k ukpS!^^
2- fpjkx rys va/ksjk % ¼tgk laHkkouk u gks] ogk¡ Hkh va/kdkj gksuk] vFkkZr cM+s vknfe;ksa ls Hkh Hkwy
gks tkuk½ eksgu us vius v/;kid ls dgk& ^^vki brus cM+s fo}ku gksdj Hkh ,slh Hkwy djrs gSaA**
v/;kid us dgk & ^^vk'p;Z gh D;k gS\ D;k fpjkx rys va/ksjk ugha gksrk\**
3- ejh xk; ckeu ds gkFk % ¼fudEeh pht+ dk nku djuk½ Jhfuokl us viuk QVk diM+k lsok
lfefr dks nku esa nsuk pkgkA lsok lfefr ds ea=hth us diM+s dks ns[kk] rks g¡ldj dgk] ^êjh
xk; ckeu ds gkFk!**
4- ghjs dh ij[k+ tkSgjh tkus % ¼xq.kh gh xq.k dks igpku ldrk gS½ jkekuqte ds xkus lqudj
xoS;k 'kkjaxikf.k rks [kq'k gqvkA ij ew[kZ xksiky dh le> esa dqN ugha vk;k] D;ksafd ^^ghjs dh
ij[k rks tkSgjh gh tkusA**
5- gkFkh ds nk¡r [kkus ds vkSj fn[kkus ds vkSj % ¼dguk dqN] djuk dqN( nwljs dks /kks[kk nsukA½
jghe us dgk & rqEgkjs usrk cM+s vthc vkneh gSaA
xksiky us iwNk & D;ka]s rqeus D;k ckr ns[kh\
jghe & HkkbZ] tc jktuhfr ds ckjs esa O;k[;ku nsus tkrs gSa] rks flj ls iSj rd lQsn+ [kk+nh
igurs gSaA eSa dy muds ?kj ij x;k Fkk] rks mudks foyk;rh diM+s igus ns[kkA
xksiky & D;k rqe ugha tkurs] gkFkh ds nk¡r [kkus ds vkSj] fn[kkus ds vkSj gksrs gSaA
iz-5- laf/k dhft, %&

1- /ot $ vkjksg.k ¾ /otkjksg.k 2- ;”k% $ nk ¾ ;”kksnk
3- xt $ baæ ¾ xtsaæ 4- iq’Ik $ vatfy ¾ iq’ikatfy
5- Hkko $ vFkZ ¾ HkkokFkZ 6- txr~ $ bZ”k ¾ txnh”k
7- vfHk $ lsd ¾ vfHk’ksd 8- er $ ,sD; ¾ erSD;
9- lhek $ var ¾ lhekar 10- lnk $ ,o ¾ lnSo
11- jke $ vorkj ¾ jkekorkj 12- ;Fkk $ b’V ¾ ;Fks’B
13- okd~ $ e; ¾ ok³~e; 14- eqfu $ baæ ¾ equhaæ
15- ij $ midkj ¾ ijksidkj 16- ;g $ gh ¾ ;gh
16- ifj $ Nsn ¾ ifjPNsn 17- /keZ $ baæ ¾ /kesaZæ
18- le~ $ gkj ¾ lagkj 19- jktk $ baæ ¾ jktsaæ
20- pj $ vpj ¾ pjkpj 21- ukjh $ bZ”oj ¾ ukjh”oj
22- mek $ bZ”k ¾ mes”k 23- ;ksx $ vH;kl ¾ ;ksxkH;kl
24- ;fn $ vfi ¾ ;n~;fi 25- egk $ _f’k ¾ egf’kZ
iz-6- fuEufyf[kr “kCnksa dk lekl foxzg djds lekl dk uke Hkh fyf[k, %&
1- nw/k&ngh nw/k vkSj ngh n~oan~o lekl
2- paæeq[k paæ ds leku eq[k deZ/kkj; lekl
3- dqyJs’B dqy esa Js’B rRiq#’k lekl
4- iatkc ik¡p vkcksa dk lewg n~foxq lekl
5- va”kqekyh va”kq gS ekyh ftlds vFkkZr lw;Z cgqozhfg lekl
6- f=us= rhu us= gS ftlds vFkkZr f”ko cgqozhfg lekl
7- jktiq=h jktk dh iq=h rRiq#’k lekl
8- “kksdeXu “kksd esa eXu rRiq#’k lekl
9- vktUe tUe rd vO;;hHkko lekl
10- jktk&jad jktk vkSj jad n~oan~o lekl
11- uhydaB uhyk gS daB ftldk vFkkZr f”ko cgqozhfg lekl
12- uoxzg ukS xzgksa dk lewg n~foxq lekl
13- jlksbZ?kj jlksbZ ds fy, ?kj rRiq#’k lekl
14- HkjisV isV Hkjdj vO;;hHkko lekl
16- fu”kkpj fu”kk esa fopj.k djusokyk vFkkZr jk{kl cgqozhfg lekl
18- ;FkklaHko tgk¡ rd laHko gks vO;;hHkko lekl
19- pØ/kj tks pØ /kkj.k djrk gks vFkkZr Hkxoku fo’.kq cgqozhfg lekl
20- lR;kxzg lR; ds fy, vkxzg rRiq#’k lekl
iz-7- fuEufyf[kr okD;ksa esa fØ;k dk Hksn fyf[k, %&
1- Js;k xqIrk jks jgh gSA vdeZd fØ;k
2- e`nqy us BaMk [kkuk [kk;kA ldeZd fØ;k
3- fodflr Ldwy esa i<+rk gSA ldeZd fØ;k
4- lqeu xgjh uhan lks jgh gSA vdeZd fØ;k
6- cPps t+kjs &t+ksj ls g¡l jgs gSaA vdeZd fØ;k
7- fdV~Vh fpYyk mBhA vdeZd fØ;k
9- og izfrfnu fØdsV [ksyrk gSA ldeZd fØ;k
10- nwf/k;k xzkgd dks nw/k nsrk gSA ldeZd fØ;k
iz-8- fuEufyf[kr okD;ksa esa fØ;k ds dky dk uke fyf[k, %&
1- geus fiNys lky ubZ dkj [kjhnh FkhA Hkwrdky
2- nknkth izfrfnu v[kckj i<+rs gSaA orZekudky
4- ge dy rktegy ns[kus x, FksA Hkwrdky
5- cPps [ksy jgs gSaA orZekudky
6- fou; dy dfork &ikB djsxkA Hkfo’;r~ dky
7- jk/kk us lqanj xhr fy[kkA Hkwrdky
8- enkjh canj dk rek”kk fn[kk jgk gSA orZekudky
10- jksgu vkt Ldwy ugha tk,xkA Hkfo’;r~ dky
iz-9- fØ;k fo”ks’k.k “kCnksa ls fjDr LFkku Hkfj, %&
1- [kjxks”k rst+ nkSM+rk gSA
2- ;g fon~;kFkhZ izfrfnu fon~;ky; tkrk gSA
3- lksuw fux+e e/kqj xkrs gaSA
5- eSa vkt xk¡o esa gw¡A
6- og dy izkFkZuk lHkk esa lekpkj i<+sxkA
7- ekrkth vanj cSBh gaSA
8- os vc ;gk¡ ugha jgrs gSaA
9- izlwu ckgj [kM+k gSA
10- mlus b/kj&m/kj ns[kdj lM+d ikj dhA
12- Q+sy gksus ij og cPPkk cgqr jks;kA
13- og dy jkr cgqr de lks;kA
14- eSa fnuHkj n¶+rj esa dke djrh gw¡A
15- rqEgkjs dkj.k eq>s Hkh dkQ+h lquuk iM+kA
iz-10- vFkZ dh n`f’V ls okD; dk izdkj crkb, %&
1- mlus Hkkstu ugha fd;kA udkjkRed okD;
2- ;gk¡ ls pys tkvksA vkKkFkZd okD;
3- okg! fdruk lqanj LFkku gSA foLe;kfnokpd okD;
5- izHkq rqEgsa nh?kkZ;q djs! bPNkokpd okD;
6- vjs! rqe vk x,! foLe;kfnokpd okD;
8- ;fn og ifjJe djrk rks lQy gks tkrk A ladsrokpd okD;
9- D;k esjk i= vkidks feyk \ iz”uokpd okD;
10- og bruk ew[kZ ugha gSA udkjkRed okD;
iz-11- mfpr fojke fpg~u yxkdj okD; iwjk dhft, %&
1- ^^ eSa rks Bgj x;k] cksy ! rw dc Bgjsxk \** xkSre cqn~/k us dgkA
2- muls dpgjh esa eftLVªsV us iwNk] ^^rqEgkjk D;k uke gS \**
3- eftLVªsV us vkKk nh] ^^bls ys tkvks vkSj iaæg csra yxkdj NksM+ nksA**
4- fclslj dgk¡&dgk¡ nkSMs+] D;k&D;k cpk, \
5- yksx Hkkxs( gyokgs gy&cSy ysdj Hkkxs( pjokgs xk;&HksM+ ysdj HkkxsA
6- mUgksaus dguk vkjaHk fd;k] ^^lyke xq#thA**
8- lc tho&tarq Hkkxdj b/kj&m/kj fNi x,A
9- u mls dksbZ chekjh gqbZ] u mlds “kjhj ij fdlh pksV dk fpg~u feykA
10- esjs eu] fujk”k gksus dh t+:jr ugha gSA
11- lquks! dkSu vk;k gS \ mls dqjlh] lksQs ;k iyax ij fcBkb,A
12- lquks! fdlus nLrd nh \ mlls uke] xzke vkSj dke iwNksA
14- okg HkbZ ! rqe dc vk, \ ;fn rqe u vkrs rks eSa cqjk ekurkA
15- dqN ckrsa lquh&lqukbZ gksrh ga]S dqN eux<ar vkSj dqN vkichrhA
Hkkx 3- funs”Z kkuqlkj mRrj nhft,
m- ijegal th dh ok.kh esa fctyh dh “kfDr FkhA
m- foosdkuan us ;qodksa dks vkil esa HkkbZpkjs dk O;ogkj djus dk mins”k fn;kA
m- jkt&eqdqV cuokus ds fy, jkT; ds lHkh prqj lqukj cqyok, x,( mu lcds dkjhxjh ds
uewuksa esa ls mRre dkjhxjh dk p;u djus ds fy, os cqyk, x,A
m- ,d fnu vkfdZesMhl Vc esa Luku dj jgs FksA Vc ikuh ls Hkjk FkkA tc os Vc esa cSBs rks
mlds “kjhj dh eki dk ikuh ckgj fudy x;kA ;g ns[kdj muds eu esa leL;k dk lek/kku
fey x;kA
m- leFkZ egkjkt jkenkl us f”kokth dh xq#HkfDr ns[kdj dgk] ^^/kU; rq>dks! /kU; gS rsjh ekrk
thtkckbZ dks fd ftldh dks[k ls ,slk iq#’k jRu mRiUUk gqvk**A
m- rsukyh jke us jktk d`’.knsojk; ls eqykdkr dh A
m- jktk d`’.knsojk; us ukjkt+ gksdj rsukyh jke ls dgk & ^^tk] ;gk¡ ls pyk tk A eq>s dHkh
viuk eq¡g u fn[kkuk A**
m- pksj yksx jkr Hkj dq,¡ ls ikuh fudky jgs Fks A
m- egar ds nks f”k’; Fks A os xkso/kZunkl vkSj ukjk;.knkl Fks A
m- va/ksj uxjh esa lHkh phtsa Vds lsj fcdrh Fkha A

m- Qk¡lh dk Qank cM+k fudyk] ysfdu dksroky nqcyk FkkA blfy, dksroky dks NksM+k x;kA
m- xq# egar us xkso/kZu dks cpkus ds fy, dgk fd bl “kqHk ?kM+h esa ejusokyk lh/ks LoxZ
tk,xkA lh/ks LoxZ tkus ds ykyp esa jktk Qk¡lh ij p<+k A
m- xq.koarh&vkylh] ifr ds izfr vJn~/kk j[kusokyh] ?kjsyq dke ds izfr v#fp fn[kkusokyh]
vkSjr gSA
m- xq.koarh le; ij dksbZ dke ugha djrh gSA lksprh gS fd] xqgLFkh laHkkyuk ukSdjkuh dk
dke gSA le; ij dk;kZy; tkus esa lgk;rk ugha djrh vkSj le; ij [kkuk ugha cukrh gSA
blfy, xksfoUn¸;k dks xqLlk vk tkrk gSA
m- xksfoUn¸;k viuh iRuh xq.koarh dks tgjhyh ukfxu dgrk gSA xq.koarh ds izfr viuk drZO;
ugha fuHkkrh gSA blfy, og ,slk dgrk gSA
m- xq#nRr ;ksxh dk os”k /kkj.k djds vkrk gSA og xq.koarh dks xksfy;k¡ nsdj >xM+s ds nkSjku
pckus dks dgrk gSA
m- ea=.kk ds le; lkear us dgk fd yM+kbZ esa izk.k vfiZr djus ds fy, ge rS;kj gSaA ysfdu
vc fdys ls lqjf{kr fudysaxs vkSj lsuk bdV~Bk djds fQj yM+axs sA
m- nwr ;g lekpkj yk;k Fkk fd vc dh ckj vaxsztk+ as us jkuh dks ft+ank idM+us dh Bku j[kh gSA
m- >ydkjhckbZ pkgrh Fkh fd mls ;qn~/k ds fy, jkuh ds oL=] ixM+h vkSj dyxh pkfg,A
m- >ydkjckbZ us jkuh dh os”k&Hkw’kk esa ;qn~/k fd;kA vaxzst+ksa us mls jkuh le>dj mlls dBksj
;qn~/k fd;kA dSnh gksus ds igys og csgks”k gksrh gS vkSj csgks”kh esa gh mls ohj&xfr izkIr gksr h
gSA

Hkfo"; dk QwyA
dfo vkSj dfork %& ;g in~;ka'k ^êk¡** uked dfork ls fn;k x;k gSA blds dfo Jh
,dkar JhokLro gSaA bUgksua s xzkeh.k thou ij vk/kkfjr vusd dfork,¡ fy[kh gSA bl dfork
esa dfo us ek¡ ds fuLokFkZ izse dk o.kZu fd;k gSA
Hkko %& dfo dgrs gSa fd ek¡ viuh larkuksa ds Hkfo"; dk fuekZ.k [kwc djrh gSaA ek¡ vius
cPps dh deht dh Nsn ij iScUn yxkus ds t+fj, muds Hkfo"; ds Qwy xk<+rh gSaA
dfo vkSj dfork %& ;g in~;ka'k ^êk¡** uke dfork ls fn;k x;k gSA blds dfo Jh ,dkar
JhokLro gSaA bUgksaus xzkeh.k thou ij vk/kkfjr vusd dfork,¡ fy[kh gSaA bl dfork esa
dfo us ek¡ dh fuLokFkZ izse dk o.kZu fd;k gSA
Hkko %& ek¡ viuh larkuksa ds fy, /kjrh dh rjg lcdqN lg ysrh gSA vius cPpksa dh
lk¡lksa dh /kqjh ij gh mldk thou fQjrk gS ?kwerk gSA lcds thou ds vadjq viuh
&viuh ek¡ ls gh QwVdj fodflr gksrs gSaA
dfo ifjp; %& ;s iafDr;k¡ ‘Hkkjr dh ukjh’ dfork ls yh xbZ gSaA bl dfork ds dfo pan enjklh
gSaA bl dfork esa dfo Hkkjrh; ukjh dh egkurk ds ckjs esa crkrs gSaA
Hkko %& dfo bl dfork esa Hkkjrh; ukjh ds vkn”kZxq.k ij izdk”k Mkyrs gSaA ;gk¡ nh gqbZ iafDr;ksa
esa dfo dgrs gSa] ukjh us gh lalkj ds izFke iq#’k dks tkxj.k ea= fl[kk;kA ,d ukjh us lw;Z dh
xfr dks Hkh jksd fn;kA ukjh us vlqjksa ds vkrad ls nsorkvksa dh j{kk dhA ,d ckj f”ko HkLeklqj
dks oj nsdj eqlhcr esa Q¡l x,] rc ukjh us gh ¼eksfguh vorkj½ f”ko dh j{kk dhA vorkj iq#’kksa
ds uke tc cksyrs gSa] igys ukjh dk gh uke jgrk gS] tSls ikoZrh ijes”oj] lhrk jke] jk/kk d`’.k
vkfnA bl rjg bu iafDR;ksa esa fofHkUu mnkgj.k nsdj ukjh dh egkurk ds ckjs esa dfo dgrs gSaA
dfo ifjp; %& ;s iafDr;k¡ ‘Hkkjr dh ukjh’ dfork ls yh xbZ gSaA bl dfork ds dfo pan enjklh
gSaA bl dfork esa dfo Hkkjrh; ukjh dh egkurk ds ckjs esa crkrs gSaA
Hkko %& dfo ;gk¡ dgrs gSa] ftl ?kj esa ukjh ugha jgrh] og ?kj lwuk&lwuk jgrk gSA tc ?kj esa
ukjh izos”k djrh gS] rc og ?kj txexkus yxrk gSA ukjh ds fcuk iq#’k Hkh v/kwjk gSA iRuh ds
fcuk ifr v/kwjk jgrk gSA D;ksafd iwtk] ;K vkfn esa iRuh dk jguk vfr vko”;d gSA
m- dfo vkSj dfork % ;g in~;ka”k &^fHk{kqd* “kh’kZd dfork ls fy;k x;k gSA bl dfork ds
dfo lw;Zdkar f=ikBh ^fujkyk* gaSA
Hkko % ;gk¡ dfo ^fHk{kqd* dh n;uh; n”kk dk o.kZu djrs gSaA tc muds vksaB Hkw[k ls lw[k tkrs]
rc fo/kkrk Hkh mudks dqN ns ugha ikrs A os vk¡lqvksa ds ?kw¡V ihdj jg tkrs gSaA dHkh lM+d ij
[kM+s gksdj ogk¡ iM+s twBs iRrksa dks pkVdj viuh Hkw[k feVkus dk iz;kl djrs gSaA ,slk djrs
le;] ogk¡ ds dqRrs >iVdj muls mu twBs iRrksa dks Nhuus vkrs gSaA bl rjg fHk[kkfj;ksa dh
n;uh; n”kk dk o.kZu fd;k x;k gSaA
dfo ifjp; & oàn dk tUe jktLFkku esa lu~ 1643 esa gqvk( os d`’.kx<+ ds egkjktk ekuflag ds
njckjh dfo FksA gekjs ikB esa fn, x, nksgksa esa oàn us ,d&,d dgkor dk prqjkbZ ls iz;ksx
fd;k gSA
HkkokFkZ & ftl izdkj lkQ+ lqFkjk vkbZuk Hkyh&cqjh pht+ksa dks tSls ds rSls crk nsrk gS mlh
izdkj vk¡[ksa eu ds vPNs&cqjs fopkjksa dks lkQ+ crk nsrh gSA
dgkor % ^tSls fueZy vkjlh Hkfy cqjh dg nsr*
fd;k gSA
HkkokFkZ & ey; ioZr ij panu ds o`{k cgqr gksrs gSaA blfy, ogk¡ jgusokyh Hkhyuh lnk pUnu
dh cgqyrk ds dkj.k mldk egRo Hkwy tkrh gS rFkk pwYgk tykus ds fy, pUnu dh ydM+h
dk mi;ksx djrh gSA blls ;g ekywe gksrk gS fd vf/kd ifjp; ;kuh lnk lkFk jgus ds
dkj.k dherh pht+kas ds izfr Hkh #fp&ghurk rFkk vuknj gks tkrk gSA
dgkor % ^ Eky;fxfj dh Hkhyuh panu nsr tjk;*
fd;k gSA
HkkokFkZ & ftl izdkj ia[ks dks Mqyk, fcuk gok ugha feyrh] mlh izdkj ifjJe ds fcuk fo|k
:ih /ku dkSu ik ldrk gSA dfBu ifjJe fd;s fcuk dksbZ fo|k :ih /ku ugha ik ldrkA
dgkor % ^ fcuk Mqyk;s u feyS ia[ks dh ikSu *
“kk;j c”khj ^cæ* dgrs gSa fd ryk”k djus ij cM+s&cM+s vksgnsokys vkSj cM+s&cM+s O;fDr;ksa ds uke
fey tkrs gSaA ysfdu lPpk bulku dgha ugha fey ikrk gSA blh dks c”khj ^cæ*
Dgrs gSa fd ?kjksa ij uke vkSj vksgns dk uke fy[kk jgrk gS] ysfdu ml ?kj esa lPpk bulku ugha
feyrk gSA
“kk;j gQ+ht+ esjBh dgrs gSa fd thou esa >qdus dh dyk lh[kuk t+:jh gSA fdlds ikl fdruk
vf/kdkj gS \ bls le>dj mlds fglkc ls >qduk gS vkSj lyke djuk gSA ;gk¡ “kk;j nqfu;knkjh
ij et+kd mM+krs gSaA
“kk;j v”kksd ^lkfgy* dgrs gSa fd cqyfUn;ksa dks Nwuk ¼Å¡pkbZ rd igq¡puk½] cM+s&cM+s in ij cSBuk
dksbZ cM+h ckr ugha gSA ml in dks var rd cuk, j[kuk cM+h ckr gksrh gSA vFkZ ;g gS fd
cM+s&cM+s inksa ij igq¡pus ds ckn inksa dks var rd laHkkyuk gh dq”kyrk gSA
MkW-ds-ds-_f’k bl “ksj esa isM+ksa dk egRo crkrs gSaA u;k ?kj cukusokyksa ls “kk;j dgrs gSa fd ?kj
cukrs le; ,d isM+ Hkh yxk nksA ml isM+ esa ifjans vkdj fuokl djsx
a s]
lqcg &”kke pgpgk,¡xsA mu ifjanksa dh ehBh cksyh gesa vkuan iznku djsxh vkSj lkjs eksgYys esa
[kq”kh dk okrkoj.k jgsxkA
iz-4 fuEufyf[kr ik= dk ifjp; nhft, %& ¼ dksbZ ,d ½

1- xq# egar
Hkkjrsanq gfj”pUæ d`r ‘va/ksj uxjh’ ,dkadh dk izeq[k ik= gS xq# egarA ,dkadh esa ge budh
nwjnf”kZrk vkSj cqn~f/keRrk dks ns[k ldrs gSaA
Ekgar dks ekywe gksrk gS fd va/ksj uxjh esa lHkh pht+sa Vds lsj fcdrh gSaA mlh {k.k os le> ysrs
gSa fd ;gk¡ dk jktk cM+k csodwQ+ gS vkSj ;gk¡ jgus ls cM+h vkQ+r gksxhA ;gk¡ ge mudh cqn~f/keRrk
vkSj nwjnf”kZrk dks ns[krs gSaA
Tkc nksuksa f”k’; va/ksj uxjh dks NksMd
+ j vkus ls bUkdkj dj nsrs gSa] rc xq# egar ,d lPps xq#
gksus ds ukrs dgrs gSa fd dHkh ladV iM+s rks esjh ;kn djksA
jktk dh ew[kZrk ls xkso/kZunkl dks flikgh yksx idM+rs gSa vkSj Q¡klh ij p<+kus dh rS;kjh djrs
gSa] rc egar vk tkrs gSaA os dgrs gSa fd ;g “kqHk ?kM+h gS] bl le; ejusokyk vkneh lh/ks LoxZ
tk,xkA ;g lqudj jktk [kqn Q¡klh ij p<+rk gS vkSj f”k’; cp tkrk gSA ;gk¡ ge egar dh
lw>&cw> ns[k ldrs gSaA
2- vucw> jktk
vU/ksj uxjh HkkjrsUnq gfj”paæ }kjk jfpr ,dakdh gSA HkkjrsUnq gfj”paæ dh jpukvksa esa lekt lq/kkj]
jk’Vª izse vkfn izeq[k fo’k; gSaA vaxszth+ “kklu dk fojks/k] Lora=rk ds fy, yM+uk vkSj jk’Vªh;
Hkkouk dk mtkxj djuk bldh jpukvksa dk izeq[k /;s; jgk A
va/ksj uxjh dk jktk] vucw> paPky euokys] fu.kZ; ysus esa vleZFk vkSj vPNk&cqjk] lgh&xyr
dk HksnHkko u tkuusokys vucw> O;fDr FksA muesa jktk ds in ds fy, oafNr xq.kksa dk vHkko FkkA
muds jkT; ls lCth] gyokbZ] feBkbZ lcdqN gesa Vds lsj esa feyrk FkkA blfy, xkso/kZunkl
dgrk gS& “va/ksj uxjh vucw> jktk] Vds lsj Hkkth] Vds lsj [kktk”A lkjs uxjoklh lLrs esa
feyh oLrqvksa dks [kkdj vkjke dh ftUnxh fcrkrs gSaA xq# egUr dk ekuuk gS fd ,sls ew[kZ jktk
ds uxj esa okl djuk vkQ+r gSA ,d fnu jktk dks Qfj;kn dk fu.kZ; lqukuk iM+rk gSA dYyw
cfu, dh nhokj ds ukps Qfj;knh dh cdjh ncdj ej tkrh gSA Qfj;knh U;k; ek¡xrs gq, jktk
ds ikl vkrk gSA jktk us] dYyw cfu,] dkjhxj] pwusokys] fHk”rh] dlkbZ] xM+fj;s] dksroky vkfn
ls lquokbZ djrs gSaA var esa dksroky ij nks’k yxk;k tkrk gSA Qk¡lh dk Qank cM+k FkkA blfy,
og nqcys dksroky ds cnys xkso/kZunkl tks feBkbZ [kkdj [kwc eksVk gks x;k gS dks idM+dj Qk¡lh
ij p<+okus dh rS;kfj;k¡ djrk gSA brus ij xq# egUr vkrs gSaA ;kstuk ds vuqlkj NksVk&lk&ukVd
jpk;k tkrk gSA bl tky esa Qaldj jktk [kqn ejdj LoxZ tkuk pkgrk gSA var esa jktk dks
Qk¡lh ij yVdk fn;k tkrk gSA
3- Xkq#nÙk
Xkq#nÙk bl ,dkadh dk izeq[k ik= gSA xksfoUn¸;k dk lPpk nksLr gS xq#nÙk A xq#nÙk ^^lPpk
fe= ogh tks le; ij dke vk,** dk Toyar mnkgj.k gSA xksfoUn¸;k ds eq¡g ls ifr&iRuh ds
chp dk vucu ekywe gks tkus ij mldk lek/kku djuk pkgrk gSA vius fe= ds thou dks “kkar
cukus ds fy, viuh rjQ+ ls dqN djuk pkgrk gSA xq.koarh dks lgh jkLrs ij ykuk pkgrk gSA
ifr ds izfr mudh vJ)k dks nwj djuk viuk ije drZO; ekurk gSA bl rjg dk fe= feyuk
lkSHkkX; dh ckr gSA ,d fnu xq#nÙk lk/kq&os”k ?kkj.k dj xksfoUn¸;k ds ?kj vkrk gSA xq.koarh
dh lsok&lqJq’kk ls larq’V xq#nÙk] ifr vkSj iRuh ds chp ds vucu dks nwj djus ds fy, xksfy;k¡
nsrk gS vkSj lykg nsrk gS fd >xM+k “kq: gksus ij vius eq¡g esa xksyh Mkysa vkSj pckrsa jgsAa ;g
mik; var esa Qy nsrk gSA ifr&iRuh ds chp lPpk izse mRiUu gksrk gSA
4- Xkq.koarh
xq.koarh xksfoUn¸;k dh toku iRuh gSA og xksfoUn¸;k dh nwljh iRuh gSA tc ls “kknh gqbZ rc
ls ?kj esa v”kkafr gSA xksfoUn¸;k ckr&ckr ij f>M+fd;k¡ nsusokyk iq#’k gSA muds bl LoHkko ls
rax vk;h xq.koarh ?kj esa dqN dke ugha djrh A ges”kk ifr ds izfr vJn~/kk iznf”kZr djrh gSA
dHkh [kkuk Bhd le; ij ugha cukrhA blfy, xksfoUn¸;k mls tgjhyh ukfxu le>rk gSA og
ml L=h ds xys dks rksMu+ k pkgrk gSA xq.koarh ekewyh rkSj ij vPNh gS ysfdu ifr ds QVdkjksa
ls Åc xbZ gSA mlds eu esa Hkh cnyko dh pkgrk gSA blfy, tc ;ksxh muds nks’kksa ds izfr
ladrs djrk gS rks vius vkidks lq/kkjus dh bPNk izdV djrh gSA lk/kq egkjkt ds }kjk nh
x;h xksfy;ksa ds lgkjs vius thou dks ifjofrZr djus yxrh gSA urht+k vPNk fudyrk gSA
ml fnu “kke dks xksfoUn¸;k dk;kZy; ls ?kj okil vkdj ges”kk dh rjg fp<+fp<+kus yxrk gS
rks xq.koarh xksyh eq¡g esa Mkydj mldh lsok esa yx tkrh gS vkSj mldk ân; thr ysrh gSA
ifjofrZr ekgkSy nksuksa ds thou dks lq[ke; cuk nsrk gSA
5- >ydkjhckbZ
Hkkjr ds bfrgkl esa ge ukjh ds lkSE; :Ik ds lkFk&lkFk ns”k&HkfDr] ohjrk vkfn Hkh ns[k ldrs
gSaA >ydkjhckbZ Hkh ,slh gh ,d nsoh Fkh] ftlus ekr`Hkwfe ds fy, izk.k R;kx fd;k vkSj
ohj&xfr izkIr dhA
>ydkjhckbZ >k¡lh dh ukjh lsuk dh lsukifr gSA vaxzsth+ lsuk >k¡lh dks ?ksj ysrh gSA ;q) esa
dbZ ohjksa dh eqR;q gks tkrh gSA dqN ljnkj e`R;q ls Mjdj vaxsztk+ sa ls tk feyrs gSaA ysfdu ukjh
gksdj Hkh >ydkjhckbZ Hk;Hkhr ugha gksrhA og vkxs dh iafDr esa [kM+h gksdj yM+us ds fy, rS;kj
gksrh gSA
>ydkjhckbZ esa Lokeh&HkfDr vkSj ns”k HkfDr dwV&dwVdj Hkjh gSA og ;qn~/k&{ks= esa jkuh dk {ks=
/kkj.k dj yM+rh gSA mls vPNh rjg ekywe gS fd vaxzst+ mls jkuh le>dj yM+x sa s vkSj mls
ekj MkysaxsA >ydkjhckbZ fuMj gksdj yM+rh gS vkSj var esa vaxzstk+ as ls fxj¶+rkj gksus ls igys
^>k¡lh dh t;* dgrs gq, csgks”k gksrh gSA vkf[kj og ohj&xfr izkIr djrh gSA
iz-5- fuEufyf[kr vorj.kksa dh lizlax O;k[;k dhft, %&¼ dksbZ ,d½
1- cPpk] ;g dkSu&lh uxjh gS vkSj bldk dkSu&lk jktk gS \
izlax & ;g okD; ^va/ksj uxjh* ,dkadh ls fn;k x;k gSA blds ,dkadhdkj Hkkjrsanq gfj”paæ gSA
lekt lq/kkj] jk’Vª izse vkfn muds fo’k; FksA vaxzsth+ “kklu dk fojks/k] Lora=rk ds fy, yM+uk
vkSj jk’Vªh; Hkkouk dk mtkxj djuk vkfn budh jpukvksa dk izeq[k jgk A
Hkko & bl uxj esa lc pht+sa Vds lsj esa feyrh gSaA yksx eLr thou fcrkrs gSaA blfy,
xkso/kZunkl tkuuk pkgrk gS fd bl uxj dk jktk dkSu gS vkSj “kgj dk uke D;k gS \
2- ekuk fd ns”k cgqr cqjk gS] ij viuk D;k \ [kkrs&ihrs eLr iM+s gSaA
izlax & ;g okD; ^va/ksj uxjh* ,dkadh ls fn;k x;k gSA xkso/kZunkl ukjk;.knkl ls ,slk dgrk
gSA
Hkko & vius xq# dh ckr u ekudj nksuksa f”k’; va/ksj uxjh esa gh jgrs gaAS lHkh pht+sa Vds lsj
feyrh gSa] nksuksa cM+s et+s esa jgrs gSaA rc xkso/kZunkl dgrk gS fd xq# us ;gk¡ u jgus dk
mins”k nsdj xyr fd;kA ns”k cqjk gS] ;g rks Bhd gS! ysfdu gesa lc dqN fey tkrk gS vkSj
ge lq[kh gSaA xkso/kZunkl dks vkusokys vkQ+r dh tkudkjh ugha gSA blfy, ,slk dgrk gSA
3- eSa rks tkrk gw¡] ij bruk dgs tkrk gw¡ fd dHkh ladV iM+s] rks ;kn djuk A
izlax %& ;g okD; ^va/ksj uxjh* ,dkadh ls fn;k x;k gSA xq# egar vius f”k’; xkso/kZunkl vkSj
ukjk;.knkl ls ,slk dgrs gSaA
Hkko %& va/ksj uxjh esa lHkh pht+sa Vds lsj fcdrh gSaA ;g lqudj xq# dgrs gSa fd ;gk¡ ds yksx
ew[kZ gSa vkSj ;gk¡ jguk mfpr ugha gSA blfy, gesa ;gk¡ ls rqjar fudyuk gSA ysfdu f”k’; xq#
dh ckr ugha ekursA rc xq# dgrs gSa fd ;gk¡ jgus ls fdlh u fdlh fnu rqe yksx ladV esa
iM+ tkvksx]s rc esjh ;kn djukA
4- pqi jgks lc yksxA jktk ds thrs th vkSj dkSu LoxZ tk ldrk gS \ gedks Qk¡lh ij
p<+kvks] tYnh&tYnhA
izlax%& ;g okD; ^va/ksj uxjh* ,dkadh ls fn;k x;k gSA va/ksj uxjh dk jktk bl izdkj dgrk
gSA
Hkko%&lk/kq egar th vius f”k’; ls dgrs gSa fd vkt tks ejrs gSa os lh/ks LoxZ tkrs gSaA rc ea=h
dksroky lc vius dks Qk¡lh ij p<+kus ds fy, dgrs gSa] rks jktk dgrk gS fd ^^jktk ds thrs
th vkSj dkSu LoxZ tk ldrk gS \ eSa jktk gw¡A vr% eq>s Qk¡lh ij p<+k nksA**
5- vjs] eSa ukgd ekjk tkrk gw¡A ;gk¡ cM+k gh va/ksjk gS] xq#thA rqe dgk¡ gksA
izlax %& ;g okD; ^va/ksj uxjh* ,dkadh ls fn;k x;k gSA va/ksj uxj dk jktk ^vucw> jktk*
gSA mls U;k;] vU;k; dk dksbZ Hksn ugha gSA f”k’; xkso/kZunkl dks dksbZ vijk/k fd, fcuk gh
Q¡+klh dh ltk nh tkrh gSA rks xkso/kZunkl bl izdkj dgrk gSA
Hkko %& xkso/kZunkl us fpYykdj dgk fd mUgsa csotg] vdkj.k Qk¡lh dh ltk nh tk jgh gSA
;g uxj va/ksj gSA jktk vucw> gSA bl va/ksj uxjh ls fudyrs le; xq# us oknk fd;k fd
tc f”k’; mudh ;kn djsxk rc rR{k.k mifLFkr gksaxsA blfy, f”k’; us ladV ekspu ds fy,
xq# dks cqyk;kA
6- cspkjs dks D;ksa tsy fHktokuk pkgrs gksA xksyh gh ekjus dk bjknk gks] rks [kqn gh pykbZ gksrh
vkSj mldk vatke Hkh ns[k fy;k gksrkA
Ikzlax & ;g okD; îfjorZu* uked ,dkadh ls fn;k x;k gSA blds ,dkadhdkj Jh ds - v¸;..kk
gSA ;g okD; xq.koarh dgrh gSA xksfoUn¸;k dk;kZy; tkus dh rS;kjh esa FkkA uk”rk rS;kj ugha
FkkA nl cts gh rjdkjh [kjhnus ds fy, ukSdj ckt+kj tk jgk FkkA ;s lc ns[kdj xksfoan¸;k
xq.koarh dks xksyh ls ekjus dh ckr dgrk gSA
O;k[;k & xq.koarh us xksfoUn¸;k dh ckr dks lqudj dgk fd vxj xksyh ls ekjus dh gh bPNk
gS rks [kqn ;g dke dj mldk urhtk Hkh [kqn Hkqxr ysaA
7- rqe fujkys] rqEgkjh eksgCcr fujkyh] eksgCcr djus ds rqEgkjs lkjs rkSj&rjhds fujkys gSa ;kj!
Ikzlax & ;g okD; îfjorZu* uked ,dkadh ls fn;k x;k gSA blds ,dkadhdkj Jh ds- v¸;..kk
gSA ;g okD; xq#nRr xksfoUn¸;k ls dgrk gSA xksfoUn¸;k ls feyus vk, xq#nRr muds nkaiR;
thou dk ifjgkl djrs gq, O;aX;kRed <ax ls ;g okD; dgrk gSA
O;k[;k & xksfoUn¸;k ,oa xq.koarh ds chp vucu gS] nksuksa ges”kk >xM+k djrs jgrs gSaA ml fnu
Hkh uk”rk rS;kj u gksus dh ckr ij nksuksa ds chp >xM+k gks jgk FkkA ml le; ogk¡ i/kkjs
xq#nRr xksfoUn¸;k dh ckr dk ifjgkl djrk gSA
8- izFke ckj fookg djuk ,d ikou drZO; gS] nwljh ckj ,d ew[kZrk] vkSj rhljh ckj ,d
ikxyiuA
Ikzlax & ;g okD; îfjorZu* uked ,dkadh ls fn;k x;k gSA blds ,dkadhdkj Jh ds- v¸;..kk
gSA ;g okD; xksfoUn¸;k us dgkA xq.koarh xksfoUn¸;k dh nwljh iRuh gSA ifr vkSj iRuh ds chp
esa ges”kk >xM+k gSA xq.koarh viuk iRuh&/keZ ugha fuHkkrh gSA le; ij [kkuk ugha cukrhA
xksfoUn¸;k dh f>M+fd;ksa ls rax vkdj xq.koarh bZaV dk tokc iRFkj ls nsrh gSA buls rax vkdj
xksfoUn¸;k us ;g okD; dgkA
O;k[;k & xksfoUn¸;k viuh rdnhj dks dkslrs gq, xq:nRr ls dgrk gS fd nwljh ckj fookg
djuk ew[kZrk gSA ekuo ds fy, igyh ckj fookg djuk ikou drZO; gSA nwljh ckj djuk
ew[kZrk dk y{k.k gSA
9- gesa iki ls ?k`.kk djuh gS ikih ls ughaA t; xksj[kukFkA
gSA ;g okD; ;ksxh os”k /kkj.kdj vk, xq#nRr dgrk gSA tc xq#nRr ;ksxh ds os”k esa izos”k
djrk gS rks ukSdj mldks ?kj ds vanj vkus ugha nsrk vkSj muds ckjs esa xq.koarh ls f”kdk;r Hkh
djrk gSA ukjkt+ xq.koarh ukSdj ls dgrh gS fd og ;ksxh ls ekQ+h ek¡xsa rks xq#nRr us ;g okD;
dgkA
O;k[;k & bldk rkRi;Z gS tks cqjk dke djrs gS muds izfr ugha cfYd mudh ^djuh* ds izfr
gesa ?k`.kk djuh gSA gesa dke ls eryc gS dke djusokyksa ls ughaA
10- dksbZ HkykbZ djusokys ds izfr cqjkbZ dj ldrk gS \
gSA ;g okD; xq#nRr xksfoUn¸;k ls dgrk gSA xq.koarh ds cnys gq, crkZo ij larq’V xksfoUn¸;k
;ksxh ds ckjs esa tkuuk pkgrk gSA ml ;ksxh ds dkj.k gh xksfoUn¸;k dk ujd rqY; thou&LoxZ
tSlk cny x;kA xq#nRr ml ;ksxh ds ckjs esas dgus ls igys xksfoUn¸;k ls opu izkIr djrk gS
fd og ckn esa ml ;ksxh dks dqN u djsaA blds mRrj esa xksfoUn¸;k ;g okD; dgrk gSA
O;k[;k & og ;ksxh Lo;a xq#nRr gSA vius fe= ds thou dks lq[kh cukus ds fy, ;ksxh dk os”k
/kkj.k dj xq.koarh ds LoHkko esa cnyko ykrk gSA blfy, jkt+ [kksyus ds igys ;g oknk ys
ysrk gSA
11- lquks ;kj] esjs ikxy[kkus ds m)kj ds fy, rq>s Hkh ,d fnu] esjh rjg xksj[kukFk cuds esjs
?kj vkuk iM+sxkA eatjw gS \
gSA ;g okD; xq#nRr xksfoUn¸;k ls dgrk gSA ?kj&?kj esa ifr&iRuh ds chp ;gh dgkuh gSA
xq#nRr ds ?kj esa Hkh ;gh n”kk gSA nksuksa ds chp vucu gSA blfy, xq#nRRk] xksfoUn¸;k ls bl
izdkj fourh djrk gSA
O;k[;k & ftl izdkj ;ksxh ds os”k esa xq#nRr us xq.koarh dk bykt fd;k] mlh izdkj
xksfoan¸;k ,d fnu ;ksxh ds :Ik esa xq#nRr ds ?kj vkdj ogk¡ dk ekgkSy Bhd djus ds fy,
xq#nRRk xksfoan¸;k ls fourh djrk gSA
12- ,slh fLFkfr esa pwgs dh rjg fcy esa ?kqls jgus ls rks vPNk gS] ge “ksj dh rjg “k=q ij VwV
iM+Asa
Ikzlax & ;g okD; ^”kghn >ydkjhckbZ* ,dkadh ls fn;k x;k gSA jkuh y{ehckbZ jktegy esa
ea=.kk ds nkSjku ,slk dgrh gSA
O;k[;k & vaxszth+ lsuk us >k¡lh dks ?ksj fy;k gSA lkear dgrk gS fd fdlh rjg fdys ls ckgj
fudyuk gh le>nkjh gSA ysfdu jkuh ;g ckr ugha ekurh gSA og dk;j cuuk ugha pkgrh gSA
og “ksj cudj “k=qvksa ls yM+uk pkgrh gSA
13- vkidh ijkt; dsoy jkuh y{ehckbZ dh ijkt; ugha gksxhA og >k¡lh dh ijkt; gksxhA
Ikzlax & ;g okD; ^”kghn >ydkjhckbZ* ,dkadh ls fn;k x;k gSA vaxzstk+ sa dh lsuk us >k¡lh dks
pkjksa vksj ls ?ksj fy;k gSA os jkuh dks ftank idM+uk pkgrs gaSA y{ehckbZ ohjkaxuk gSA fdys dk
QkVd [kksydj ;q+) djuk pkgrh gSA “ksj dh rjg “k=q ij VwV iM+uk pkgrh gSA ysfdu mudh
bl ;kstuk ls vlger ukuklkgc dgrs gSa ^^vkidh ijkt; dsoy jkuh y{ehckbZ dh ijkt;
ugha gksxhA og >k¡lh dh ijkt; gksxh!
O;k[;k & vxj jkuh ijkftr gks tkrh gS rks ;g jkuh y{ehckbZ dh ijkt; ugha gksxhA ;g
>k¡lh dh ijkt; gksxhA >k¡lh vkSj y{ehckbZ nksuksa ,d nwljs ds i;kZ; gSaA nkssuksa dks vyx djds
ns[kk ugha tk ldrkA blfy, jkuh dh j{kk djuh gSA jkuh dh j{kk >k¡lh dh j{kk gSA
14- rqe cgqr cgknqj gksA ge rqEgkjh cgknqjh dks lyke djrs gSaA ysfdu vc rqe gekjh canh
gksA
Ikzlax & ;g okD; ^”kghn >ydkjhckbZ* ,dkadh ls fn;k x;k gSA yM+rs&yM+rs tc >ydkjhckbZ
cgqr ?kk;y gks tkrh gS vkSj Fkd tkrh gS] rc vaxt
sz + tujy jkst+ bl rjg dgrk gSA
O;k[;k & >ydkjhckbZ jkuh ds os”k esa yM+ jgh gSA vaxzst+ mls jkuh y{ehckbZ le>rs gSaA “k=q
gksus ij Hkh tujy jkst+ ls mldh ohjrk dh rkjhQ+ fd;s fcuk jgk ugha tkrkA og >ydkjhckbZ
dh ohjrk dks lyke djrk gSA
15- ns[kk vkius! vc vf/kd lkspus dk le; ugha gSA eSnku esa mrjus dk le; gSA
Ikzlax & ;g okD; ^”kghn >ydkjhckbZ* ,dkadh ls fn;k x;k gSA >ydkjhckbZ tc ;qn~/k ds fy,
rS;kj gksdj pyh tkrh gS] rc jkuh] lkear vkSj ukuk lkgc ls bl rjg dgrh gaAS
O;k[;k & ea=.kk ds le; lkear vkSj ukuk lkgc dgrs gSa fd vc bl gkyr esa vaxszt+h lsuk ls
yM+us ls fdyk NksMd + j fudyuk gh le>nkjh gSA ysfdu jkuh yM+uk pkgrh gSA jkuh dk dguk
gS fd tc >ydkjhckbZ tSlh vkSjr Hkh yM+us rS;kj gks tkrh gS] rc lkspuk NksMd
+ j j.k&eSnku
esa mrjuk gh mfpr gSA
iz-6 fuEufyf[kr esa ls fdlh ,d fo’k; ij fuca/k fyf[k, %&
1- le; dk lnqi;ksx 2- fon~;kFkhZ thou 3- x.kra= fnol 4- Hkze.k
******
மகரிஷி வித்யா மந் திர் மமனிலைப் பள் ளி, சென்லன-31
வகுப் பு: எட்டு பாடம் - தமிழ் - (மூன்றாம் சமாழி)
I. சபாருள் தருக.
1.’மரபு ‘- என் ற ச ொல் லின் ச ொருள் __________

2. “ ண்” என்ற ச ொல் லின் ச ொருள் __________
3.கனத்த மழை - என் னும் ச ொல் லின் ச ொருள் _______
4.‘நித்தம் நித்தம் ‘என்ற ச ொல் லின் ச ொருள் __________
5.கலன் என் ற ச ொல் லின் ச ொருள் _____
6. ‘நிழற’ என் ற ச ொல் லின் ச ொருள் ________
7. ‘மதம் ’ என் ற ச ொல் லின் ச ொருள் ________
8.’ கரி’ என் னும் ச ொல் லின் ச ொருள் _______
9. ‘வொரி’ என் னும் ச ொல் லின் ச ொருள் _______
10. ‘யொணர்’ என் ற ச ொல் லின் ச ொருள் _______-
II.ெரியான விலடலயத் மதர்ந்சதடுத்து எழுதுக:

1.’இடம் + எங் கும் ’ என் தழன ச
் ர்த்சதழுதக் கிழடக்கும் ச ொல் _______.
2 .“கடழல+ ச டி” என் தழன ் ச ர்த்து எழுதக்கிழடக்கும் ச ொல் _____
3.வொனம் + அறிந்த என் தழன ் ச ர்த்து எழுதக்கிழடக்கும் ச ொல் _______
4. ச ொவதில் ழல’ என் னும் ச ொல் ழல ் பிரித்து எழுதக் கிழட ் து
_______-
5. ‘இன் துன் ம் ’ என் னும் ச ொல் ழல ் பிரித்து எழுதக்கிழட ் து _____
6. ‘ஐம் ொல் ’என் னும் ச ொல் ழல ் பிரித்து எழுதக் கிழட ் து _______
7. ஓழட+ ஆட - என் தழன ் ச ர்த்சதழுதக் கிழடக்கும் ச ொல் ________
8. மத்துவ ் முதொயம் அழமய அம் ச த்கர் ஏற் டுத்திய இயக்கம் ______
9. ருத்தி+ எல் லொம் என் தழன ் ச ர்த்சதழுதக் கிழடக்கும் ச ொல் ______
10.சதொடக்க கொலத்தில் மனிதர்கள் மருத்துவத்திற் குத்________
யன் டுத்தினர்.
III . மகாடிட்ட இடங் கலள நிரப் புக:

1.கொட்டிலிந்து வந்த _______கரும் ழ த் தின் றன.
2.கற் றவருக்கு அைகு தருவது _______.
3.அடுத்தவர் வொை் ழவ கண்டு_________சகொள் ளக் கூடொது.
4.அம் ச த்கரின் மூக நல ் ணிகழள ் ொரொட்டி இந்திய அரசு …………….விருது

வைங் கியது.
5.இந்தியொவின் முதல் ட்ட அழம ் ர்_________
6.உன் னுடன் நீ சய _______சகொள்
7.கல ் பில் ________உண்சடண் து இயற் ழக நுட் ம் .
8. கல் வி ் யிற் சிக்குரிய ருவம் —-------------.
9.’மொங் கனி நகரம் ’ என்று அழைக்க ் டும் நகரம் _________.
10. பின் னலொழட நகரமொக _______விளங் குவது.
IV. சபாருத்துக:
1. நிழற- ச ொறுழம
2. ச ொழற-விரு ் ம்
3. மதம் - சமன்ழம
4. ழமயல் - சகொள் ழக
V. இைக்கணப் பகுதிகள் :
அ)மகாடிட்ட இடங் களிை் சபாருத்தமான சொை் லுருபுகலள இட்டு
நிரப் புக :
(இருந் து , உலடய, காட்டிலும் , உடன், சபாருட்டு]

1. இடி_______ மழை வந்தது.
2. மலர்விழி சதர்வின் ________ ஆயத்தமொனொள் .
3. அருவி மழலயில் __________ வீை் ந்தது.
4. தமிழைக் ______________சுழவயொன சமொழி உண்சடொ!.
5. யொை் தமிைர் __________இழ கருவிகளுள் ஒன் று.
ஆ.பின்வரும் மரபுத்சதாடர்கலளப் சபாருமளாடு சபாருத்துக:

1. ஆயிரம் கொலத்து ் யிர் _இயலொத ச யல்
2. கல் லில் நொர் உரித்தல் _ ஆரொய் ந்து ொரொமல் .
3. கம் பி நீ ட்டுதல் _ இரு ் து ச ொல் சதொன் றும்
ஆனொல் இருக்கொது.
4. கொனல் நீ ர் - நீ ண்ட கொலமொக இரு ் து.
5. கண்ழண மூடிக்சகொண்டு - விழரந்து சவளிசயறுதல்
இ)ஊர்களின் சிறப் புப் சபயர்கலளப் சபாருத்துக:

1) தூத்துக்குடி - ட்டு நகரம்
2) சிவகொசி - தீ நகரம்
3) மதுழர - குட்டி ஜ ் ொன்
4) திருவண்ணொமழல - தூங் கொ நகரம்
5) கொஞ் சிபுரம் - முத்து நகரம்
ஈ) மகாடிட்ட இடங் கலள சபாருத்தமான சொற் களாை் நிரப் புக:

1. சிறுமி………..( தனது/ தமது ழகயில் மலர்கழள ழவத்திருந்தொள் .
2.அம் ச த்கர் ஒடுக்க ் ட்ட மக்களின் உயர்வுக்கொகத் (தனது / தமது)
உழை ்ழ நல் கினொர்.

3.உயர்ந்சதொர்………….( தம் ழமத்தொசம /தன் ழனத்தொசன) புகை் ந்து
சகொள் ள மொட்டொர்கள் .
4. இழவ …………(தொன் /தொம் ) எனக்கு ் பிடித்த நூல் கள் .
5. குைந்ழதகள் ……………..(தன் னொல் / தம் மொல் ) இயன் ற உதவிகழள ்
பிறருக்கு ் ச ய் கின் றனர்.
உ) மகாடிட்ட இடங் கலளக் கீழ் க்காணும் மரபுத் சதாடர்கலளக்

சகாண்டு நிரப் புக.
(சகாடிகட்டிப் ,வாலழயடி வாலழயாக, முதலைக்கண்ணீர், எடுப் பார்
லகப் பிள் லள, அவெரக்குடுக்லக)
1. கொவலரிடம் பிடி ட்ட திருடன் __________ வடித்தொன் .
2. அவர்கள் ____________ விவ ொயம் ச ய் து வரும் குடும் ம் .

3. அவர் ஓர் ____________.
4. கண்ணன் தொன் சிந்திக்கொமல் ________________ ஆக வொை் கிறொன் .
5. திண்டுக்கல் ,பூக்கள் உற் த்தியில் _____________ றக்கும் நகரமொக
விளங் குகிறது.
ஊ).சபாருத்துக:
1.சவண் ொ - துள் ளல் ஓழ
2.ஆசிரிய ் ொ- ச ் சலொழ
3.கலி ் ொ- தூங் கசலொழ
4. வஞ் சி ் ொ- அகவசலொழ
எ). ெரியான இலணெ் சொற் கலள இட்டு நிரப் புக: (5x1=5)
[மமடுபள் ளம் , ஈடு இலண, கை் வி மகள் வி,
மபாற் றிப் புகழப் பட , வாழ் வு தாழ் வு , ஆடி அலெந் து]
1. ொன் சறொர் என ் டு வர்_____________களில் சிறந்தவர் ஆவர்.
2.ஆற் று சவள் ளம் _______________ ொரொமல் ஓடியது.
3.இழ க்கழலஞர்கள் _______________சவண்டியவர்கள் .
4. தமிை் இலக்கியங் களின் ச ருழமக்கு ___________இல் ழல.
5 .திருவிைொவில் யொழன_______________ வந்தது.
VI.கீழ் க்காணும் துலணப் பாட வினாக்களுக்குரிய விலடயிலனத்

மதர்ந்சதடுத்து எழுதுக:
1.‘சிறுகழத மன் னன் ’ என் று ச ொற் ற ் டுவர்………….
2. ச ொன் னகரம் என் ற நூல் ………….ஒன் று.

3.புதுழம ்பித்தனின் இய ்ச யர்…………..
4. தினொறு அணொக்கள் சகொண்டது……………

5. மீனொட்சிசுந்தரம் ஒரு ஸ்சடொர்…………..
6.அதியமொனிடம் ழகசகொண்ட மன் னன் யொர்?
7. அதியமொன் ஔழவக்குக் சகொடுத்த கனி யொது?

8.அதியமொனின் நண் ர் யொர்?
9.அதியமொனின் இயற் ச யர் __________________.
10. சதொண்ழடமொனிடம் தூது ச ன் ற புலவர் ____________.
11.சகொமகளின் இயற் ச யர்………..
12. சகொமகள் தஞ் ழ த் தமிை் ் ல் கழலக்கைகத்தின் ………….

விருதிழன ் ச ற் றுள் ளொர்.
13. அ.சவண்ணிலொ என் ற ச ண் கவிஞர் சதொகுத்த நூல் …………
14. ொல் மனம் என் ற கழதயில் வரும் குைந்ழதயின் ச யர்………..
15.இரொஜலட்சுமி எழுதிய ……………என் னும் புதினம் தமிை் நொடு அரசின்
விருதிழன ் ச ற் றது.
******************
மகரிஷி வித்யா மந் திர் மேனிலைப் பள் ளி, சென்லன- 31
வகுப் பு: எட்டு பாடம் - தமிழ் - (மூன்றாம் மமாழி)
விடடக்குறிப் புகள்
I. மபாருள் தருக.
1.வழக்கம்
2.இசை
3. பெருமசழ
4.நாள் த ாறும்
5.அணிகலன்
6.தமன்சம
7. பகாள் சக
8.யாசன
9. வருவய்
10.புதுவருவாய்
II.சரியான விடடடயத் ததர்ந்மதடுத்து எழுதுக.
1.இடபமங் கும்
2.கடசலை்பைடி
3.வானமறிந்
4.தொவது+ இல் சல
5.இன் ெம் + துன் ெம்
6.ஐந்து+ ொல்
7.ஓசடயாட
8.ைமாஜ் ைமா ைங் கம்
9.ெரு ்திபயல் லாம்
10. ாவரங் கசள
III . தகாடிட்ட இடங் கடள நிரப் புக:

1.தவழங் கள்
2.கல் வி
3.அழுக்காறு
4.ொர ர ்னா விருது
5.அம் தெ ்கர்
6.சகக்குலுக்கிக்
7.மக ்துவம்
8. இளசம
9.தைலம்
10.திருெ்பூர்
IV. மபாருத்துக:
1. நிசை- தமன்சம
2. பொசை-பொறுசம
3. ம ம் - பகாள் சக
4. சமயல் - விருெ் ெம்
V. இலக்கணப் பகுதிகள் :
அ.தகாடிட்ட இடங் களில் மபாருத்தமான மசால் லுருபுகடள இட்டு
நிரப் புக :
1.உடன்
2.பொருட்டு
3.இருந்து
4.காட்டிலும்
5.உசடய
ஆ.பின்வரும் மரபுத்மதாடர்கடளப் மபாருதளாடு மபாருத்துக:

1.நீ ண்ட காலமாக இருெ்ெது.
2.இயலா பையல் .
3.விசரந்து பவளிதயறு ல்
4.இருெ்ெது தொல் த ான் றும்
5.ஆராய் ந்து ொராமல்
இ.ஊர்களின் சிறப் புப் மபயர்கடளப் மபாருத்துக:

1.மு ்துநகரம்
2.குட்டி ஜெ்ொன்
3.தூங் கா நகரம்
4.தீெ நகரம்
5.ெட்டு நகரம்
ஈ.தகாடிட்ட இடங் கடள மபாருத்தமான மசாற் களால் நிரப் புக:
1. னது
2. மது
3. ம் சம ் ாதம
4. ாம்
5. ம் மால்
உ.தகாடிட்ட இடங் கடளக் கீழ் க்காணும் மரபுத் மதாடர்கடளக்

மகாண்டு நிரப் புக.
1.மு சலக்கண்ணீர ்
2.வாசழயடி வாசழயாக,
3.அவைரக்குடுக்சக
4.எடுெ்ொர் சகெ்பிள் சள
5.பகாடிகட்டிெ்
ஊ.மபாருத்துக:
1.பைெ்ெதலாசை
2.அகவதலாசை
3.துள் ளல் ஓசை
4.தூங் கதலாசை
எ. சரியான இடணச் மசாற் கடள இட்டு நிரப் புக:

1.கல் வி தகள் வி,
2.தமடுெள் ளம்
3.தொை் றிெ்புகழெ்ெட
4.ஈடு இசண
5.ஆடி அசைந்து
VI.கீழ் க்காணும் துடணப் பாட வினாக்களுக்குரிய விடடயிடனத்
ததர்ந்மதடுத்து எழுதுக:
1.புதுசமெ் பி ் ன்
2.சிறுகச களுள்
3.பைா. விரு ாை்ைலம் .
4.ஒரு ரூொய்
5.குமாஸ் ா
6. ப ாண்சடமான்
7. அரிய பநல் லிக்கனி
8. ஔசவயார்
9.பநடுமான் அஞ் சி
10.ஔசவயார்
11.இராஜலட்சுமி
12. மிழ் அன்சன
13.மீ மிருக்கும் பைால்
14.கிருஷ்ணா
15.அன்சன பூமி
**************
III – LANGUAGE - HINDI RASTRABHASHA
WORKSHEET – XI
CLASS : VIII
1- vkdk'k & &&&& 2- fdrkc & &&& 3- v/;kid & &&&
4- flj & &&&&& 5- jktk & &&&& 6- fp= & &&&&&
7- jkLrk & &&&& 8- ikuh & &&&& 9- lw;Z & &&&&&
10- vkneh & &&& 11- vkx & &&& 12- ?kj & &&&&
13- fnu & &&&& 14- 'kgj & &&&& 15- ikB & &&&&&
16- u{k= & &&&& 17- vk¡[k & &&&& 18- Nkrh & &&&
19- gok & &&&&& 20- tkuoj & &&&&

1- dye & &&& 2- xk; & &&&& 3- pht+ & &&&
4- thHk & &&&& 5- iqLrd & &&& 6- lM+d & &&&
7- bekjr & &&&& 8-ljdkj& &&&& 9- HkSal & &&&&
10- tath+ j & &&&& 11- [kcj & &&& 12-fdrkc& &&&
13- t+ehu & &&&& 14-nqdku & &&& 15- cw¡n & &&&&
16- ckr & &&&& 17- tku & &&&& 18- HksM+ & &&&&
19- jkr & &&&& 20-t+:jr& &&& 21- esat+ & &&&
22- Ekkrk & &&&& 23- Hkk"kk & &&&& 24-;k=k& &&&&
25- ekyk & &&&& 26- lsok & &&&& 27-lHkk & &&&&
28- yrk & &&&& 29- dyk & &&& 30-lsuk & &&&&
31- oh.kk & &&&& 32- fo|k & &&& 33-;kruk& &&&&
34- Hkkouk & &&&& 35- fn'kk & &&& 36-izFkk & &&&&
37- jpuk & &&&& 38- ihM+k & &&& 39-irkdk & &&&&
40- yM+dh & &&&& 41-xkM+h & &&&& 42- chekjh & &&&&
43- jksVh & &&&& 44-unh & &&&& 45- fof/k & &&&&
46- oLrq & &&&& 47- ok;q & &&&& 48- o/kw & &&&&
49- ckgw & &&&& 50- cgw & &&

1- cw<+k & &&&& 2- dqRrk & &&&& 3- pwgk & &&&&
4- canj & &&&& 5- o`n~/k & &&&& 6- v/;{k & &&&&
7- Nk= & &&&& 8- egksn; & &&&& 9- lnL; & &&&&
10- ekrk & &&& 11- HkkbZ & &&& 12- xk; & &&&
13- vkneh & &&& 14- uj & &&&& 15- oj & &&&
16- fcYyh & &&& 17- ckn'kkg & &&&& 18- ifr & &&&&
19- gkFkh & &&& 20- jktk & &&& 21- lezkV & &&&
22- Lokeh & &&&& 23- Å¡V & &&&& 24- “ksj & &&&&
25- eksj & &&&& 26- iq= & &&&& 27- dfo & &&&&
28- fon~oku & &&& 29- ekfyd & &&&& 30- ck?k & &&&&

1-“kk”or & &&&& 2- e”kky & &&&&& 3- mRFkku & &&&&&
4- vuqie & &&&& 5-n”kZu & &&&&&& 6- [kkstuk & &&&&&
7- fu”p; & &&&& 8- vkpkj & &&&&& 9- prqj & &&&&&&&
10-iz”kalk & &&&&& 11- dkjhxj & &&&&& 12- uewuk & &&&&&&
13- njckj & &&&&& 14-mn~;r gksuk & &&&&&& 15-ewlyk/kkj o’kkZ & &&&&
16- vk”kk ca/kh & &&&&&& 17-mnj ihM+k & &&&&&&& 18- fujh xIi & &&&&&&
19- nSoh HkfDr & &&&&&& 20- eqykdkr & &&&&& 21-ukjkt+ gksuk & &&&&&&
22- rqjar & &&&&& 23- gSjku gksuk & &&&&& 24- flDdk tekuk & &&&
25- ykyp & &&&&&& 26- enjlk & &&&&&& 27- e”kgwj & &&&&
28- ;dhu & &&&& 29- tokc & &&&& 30- fodjky & &&&&
1- Jh ikaM;

1- nks & &&&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
2- fn;k & &&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
3- dh & &&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
4- Qy & &&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&
5- fd & &&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&
6- er & &&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&
7- cl & &&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&
8- vPNk & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&

9- mRrj & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&
10- [kwu & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
11- Hkwy & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&
12- ekj & &&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&
iz-2 okP; cnfy, %&

1-jes'k vkt jksVh ugha [kk,xkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
2-iqfyl pksj dks t+:j idM+sxhA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
3-ge x.kra= fnol euk,¡xsA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
sa s\ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
5-eSa i= fy[kw¡xkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
6-ukSdj dke dj jgk gSA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
7-ek¡ [kkuk cuk jgh FkhA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
8-eSa lcsjs mB ugha ldrkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
9-og /kqi esa py ugh ldrkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
10-ge rst+ nkSM+ ugha ldrsA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
11-cw<+k nsj rd cSB ugha ldkA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
a sA &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
4- vki [kwc dljr dhft,A vki et+cwr cu ldsx
as sA ¼^^rkfd** dk iz;ksx½
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
1- ydM+h ds cy canfj;k ukpS
2- fpjkx rys va/ksjk
3- ejh xk; ckeu ds gkFk
4- ghjs dh ij[k+ tkSgjh tkus
5- gkFkh ds nk¡r [kkus ds vkSj fn[kkus ds vkSj
iz-5 fuEufyf[kr “kCn dk okD; esa iz;ksx dhft, %&
1- I;kl cq>kuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
2- izHkkfor gksuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
3- vfLrRo & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
4- yydkjuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
5- Hkze.k & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
6- cqyokuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
7- rjhdk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
8- leL;k & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
9- fl)kUr & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
10- n;kyqrk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
11- pfdr gksuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
12- vk”khokZn & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
13- rkduk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
14- eqykdkr djuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
15- vf”k’Vrk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
16- budkj & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
17- dM+ddj cksyuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
18- [kjhnuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
19- vk¡[kksa ls fpaxkfj;k¡ fudkyuk & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
20- rst & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

Hkfo"; dk QwyA
iz-4 x|ka”k ds vk/kkj ij iz”uksa ds mRrj fyf[k, %&

1- LOkkeh foosdkuaan dk tUe lu~ 1863 bZ esa dksydkrk esa gqvkA cpiu esa mudk uke ujsUnzukFk
FkkA os cpiu ls gh cM+s gksugkj FksA mUgksaus vaxzsth+ Ldwyksa esa f”k{kk ik;h vkSj lu~ 1884 esa ch-
,- dh fMxzh izkIr dhA cpiu ls gh muds vanj ,d izcy vk/;kfRed Hkw[k FkhA
1- LOkkeh foosdkuana dk tUe dc gqvk\
2- LOkkeh foosdkuana ds cpiu dk uke D;k Fkk\
3- LOkkeh foosdkuana us ch-,- dh fMxzh dc izkIr dh\
2- vkt ls djhc nks gt+kj o’kZ igys dh ckr gS A lqnwj if”pe esa flflyh n~ohi esa ghjks uke
dk ,d jktk jkT; djrk FkkA mlus ,d jkt&eqdqV cuokuk pkgkA blds fy, jkT; ds lcls
prqj lqukj cqyok;s x;sA mu lcls dgk x;k fd vius&vius mRre dkjhxjh ds uewus njckj
esa is”k djsAa jktk dh bPNk ds vuqlkj lc dkjhxjksa us vius&vius dke ds uewus is”k fd;sA
bu uewuksa dh tk¡p gqbZA blds ckn ftldk uewuk lcls vpNk Fkk og dkjhxj cqyk;k x;k
A jktk us ml dkjhxj dks ,d vPNk eqdVq cukus dks dgkA FkksM+s fnuksa esa og dkjhxj eqdqV
cukdj ys vk;kA eqdqV cM+k lqUnj FkkA tks Hkh mls ns[krk] ogh mldh iz”kalk djrkA exj
jktk mlls mruk [kq”k u gqvkA mlds eu esa ,d lUnsg iSnk gks x;k fd dgha bl dkjhxj
us dqN lksuk pqjk rks ugha fy;k vkSj viuh pksjh fNikus ds fy, mrus gh ot+u dh pk¡nh feyk
rks ugha nh A
1- ghjks dkSu Fkk \
2- ghjks us D;k cukuk pkgk \
3- eqdqV dSlk Fkk \
4- jktk ds eu esa D;k lansg gqvk \
3- eq>esa lPph HkfDr j[krk gS ;k ugha]a bl ckr dh ijh{kk ysuh pkfg,A ;g lkspdj Lokehth
vius isV ds nnZ dk cgkuk dj ,d igkM+ dh xqQ+k esa tk ysVsA tc f”kokth dks ekywe gqvk
fd Lokehth ds isV esa cM+k nnZ gS vkSj mlds ekjs os O;kdqy gks jgs gSa rc f”kokth rRdky
vius dqN lkfFk;ksa dks ysdj ogk¡ igq¡ps] tgk¡ Lokehth iM+s gq, FksA Lokehth dk d’V ns[kdj
f”kokth ds g`n; esa cM+h vlg~; osnuk gksus yxh! f”kokth us iwNk] ^^xq#nso! vkidk d’V
ns[kdj eq>ls jgk ugha tkrk] vkids isV esa nnZ gksus dk D;k dkj.k gS \ “kh?kz crkb;s rks fQj
mldk mik; fd;k tk,A**
1- Lokehth ds isV esa nnZ dk lekpkj lqudj f”kokth us D;k fd;k \
2- Lokehth us f”kokth ls D;k dgk \
3- Lokehth us f”kokth dh ijh{kk D;ksa yh \
4- nf{k.k Hkkjr esa fot;uxj uked ,d “kfDr”kkyh jkT; FkkA fot;uxj ds rsukyh xk¡o esa
,d lk/kkj.k &lk O;fDr jgrk Fkk ftldk uke jke FkkA yksx mls rsukyh jke dgrs FksA
jkstx+ kj dh ryk”k esa og jkt/kkuh vk x;kA jkt/kkuh dk uke Hkh fot;uxj FkkA mu fnuksa
fot;uxj ds egkjkt d`’.knsojk; FksA os cM+s mnkj] fo|kizseh vkSj dykfiz; jktk FksA rsukyh
jke us egkjktk ls eqykdkr dhA egkjktk mldh ckrksa ls brus izHkkfor gq, fd mUgksua s mls
rqjar ukSdjh ns nhA
1- rsukyh jke fot;uxj D;ksa vk;k \
2- fot;uxj ds jktk dkSu Fks \
3- d`’.knsojk; dSls jktk Fks \
5- firkth us yM+ds ls fooj.k iwNkA mlus lkjh ?kVuk dg lquk;hA firkth dks vius csVs
ij Ikwjk Hkjkslk FkkA mUgsa ;dhu Fkk fd viuk csVk dHkh >wB ugha cksysxkA Q+kSju fpV~Bh dk
tokc Hkstk] ^êsjs yM+ds dks u ckt+kj dh pht+sa [kkus dh vknr gS] u ge mls ,slh pht+sa
[kjhnus ds fy, iSls gh nsrs gSaA** ekLVj lkgc fpV~Bh i<+dj “kfeZank gks x;sA yM+dks]a D;k
rqEgkjs firk rqEgkjs ckjs esa bl rjg ;dh+u fnyk ldrs gSa \ ekywe gS] ;g yM+dk dkSu
Fkk \ ;g Fkk ^cky xaxk/kj fryd* tks vkxs pydj ^yksdekU; fryd* ds uke ls e”kgwj
gqvkA
1- firkth us vius csVs ds ckjs esa D;k lkspk \

2- firkth us fpV~Bh ds tokc esa D;k fy[kk \
3- ^LokfHkekuh ckyd* ikB esa vkusokyk ckyd dkSu Fkk \
iz-5 fgUnh esa vuqokn dhft, %&
1.The newspaper tells us what is happening all over the world. Within a very few
hours of any great event, no matter in which part of the world it occurs, we can read
about it in the newspapers. If there is an earthquake in Japan or a railway accident
in Australia, we are told about it in the newspapers. The Newspapers help to keep
the people of different countries in close touch with each other. They play an
important part in the world of to day.
2. For a long time there was not much demand for rubber. But by the beginning of
the Twentieth century, the motorcar had begun to take the place of the horse cart.
All motorcar types have to be made of rubber and of the very best rubber. The first
kind of rubber to be grown in the plaintains was called Ceara. Ceara has one
advantage, that is, these trees grow quickly, and produce rubber sooner. Ceara does
not need so much care, but the life of a Ceara tree is not long. It is much smaller tree
than the Para and it does not produce so much of the Juice as the Para. Para rubber
has now taken the place of Ceara almost everywhere.
3. As King Dasaratha was now getting old, he resolved to retire and confer the
sovereignty upon Rama. Great preparation was made for the coronation of Rama.
The younger queen, Kaikeyi fell into great dejection. Once upon a time King
Dasaratha promised her to grant any two boons she might ask. Hitherto Kaikeyi had
made no claim, but now, on hearing that Rama was to be made King, she made two
requests – the first, that Bharata should be made King and the second, that Rama
should be banished to the forest for fourteen years.
4.Some birds and beasts have keener sight, smell and hearing than human beings, it
is possible they can sense something that we cannot. In the year1934, a violent
earthquake shook Bihar and caused terrible destruction. It was bright sunny day.
Suddenly hundreds and hundreds of crows started yelling in a deep and hoarse tone.
Everyone was wondering what had happened to them, when within ten minutes, the
earth shook violently.
5.Perhaps you know that in fact it is not the sun that has been moving. It is the earth,
which turns round on its own axis once a day. As the earth turns round on its own
axis the part on which we live is at one time turned towards the sun, and the sun
shines upon it. This is the day-time. At another time it is turned away from the sun,
and the sun does not shine on it. That is the night.
6.Gandhiji told “Ever since I have grown up, I have never desired to smoke
and have always regarded the habit of smoking as barbarous, dirty and
harmful. I have never understood why there is such a desire for smoking
throughout the world. I cannot bear to travel in a compartment full of people
smoking. I feel choked.”
iz-6 vaxzsth esa vuqokn dhft, %&

1-lekpkj & i= vk/kqfud lH;rk dk vfoHkkT; vax gSA ogh ns'k lH; ekuk tkrk gS]
ftlesa cM+h rknkn esa lekpkj&i= fudyrs gksAa lekpkj& i= vusd izdkj ds gksrs gSa& nSfud]
lkIrkfgd ikf{kd] ekfld vkfnA ;wjksi ds dqN 'kgjksa esa] dqN lekpkj & i=ksa dk ,d gh fnu
esa nks] rhu ckj izdk'ku gksrk gSA lcsjs ,d ckj fudyrk gS] nksigj dks ,d ckj] fQj 'kke
dks ,d ckjA
gekjs ns'k esa lHkh Hkkjrh; Hkk"kkvksa esa vPNs lekpkj & i= fudy jgs gSaA gekjk ns'k
iztkra= ns'k gSA blfy, ;gk¡ lekpkj&i=ksa dk egRoiw.kZ LFkku gSA
2- jcj [k+kl o`{kksa ds nw/k ls cuk;k tkrk gSA mlds o`{k Hkkjr] tkok] lqek=k] eyk;k] vÝhdk
vkSj nf{k.k vesfjdk esa ik;s tkrs gSaA jcj dk nw/k nsus okyh yrk,¡ Hkh gksrh gSaA bl izdkj dh
yrk,¡ Hkkjr] cekZ] tkok vkfn txgksa esa ik;h tkrh gSaA
jcj ds nw/k dks bdV~Bk djus ds ckn mls xje ikuh esa mckyk tkrk gSA mcyus ij
og uje gks tkrk gSA jcj dks lh/ks vkx ij ugha mckyrs] D;ksfa d mlesa tYnh vkx yx tkrh
gSA ikuh eas mckyus ds ckn tks pht+ uhps cSB tkrh gS] mlh esa ls jcj fudkyrs gSaA
vkt jc+j us gekjs thou eas bruk vf/kd LFkku tek fy;k gS fd ;fn og u gks] rks
gekjs vusd vko';d dk;Z can gks tk,¡A
3-,d jkst+ jktk n”kjFk f”kdkj [ksyus x;sA os ?kksMk+ nkSMk+ rs gq, ,d unh ds fdukjs tk igqq¡psA
unh rks o`{kksa dh vkM+ esa FkhAogha] taxy esa Jo.k uke dk ,d va/kk jgrk FkkA mldh iRuh Hkh
va/kh FkhA ml oDr mudk ukStoku csVk unh esa ikuh Hkjus x;k FkkA ikuh esa mlds dyls ds
Mwcus dh vkokt+ lqudj jktk us le>k fd dksbZ taxyh gkFkh ugk jgk gSA Q+kSju vkokt+h
fu”kkuk ck¡/kdj rhj pyk fn;kA rhj ukStoku ds lhus esa tk yxkA rhj dk yxuk Fkk fd og
t+ksj ls fpYykdj fxj iM+kA
4- ekuo&lekt dk dkS, ls cM+k ?kfu’V laidZ gSA dkS, ds laca/k esa gekjs chp rjg&rjg dh
dFkk,¡ izpfyr gaAS yksd&xhrksa esa bldk rjg&rjg ls mYys[k gS rFkk blds ckjs esa Hkk¡fr&Hkk¡fr
dh /kkj.kk,¡ QSyh gqbZ gSaA ge ugha tkurs fd os lgh gSa ;k xyrA dgrs gSa] tc dksbZ vkusokyk
gksrk gS ;k fdlh dh [kcj feyus dks gksrh gS] rks dkSvk gekjs ?kj ds njokt+s ij vk&vkdj
cksyrk gSA blh rjg fo”okl fd;k tkrk gS fd vkxs gksusokyh vU; ?kVukvksa dh lwpuk Hkh
og cksy&cksydj igys ls gh ns nsrk gSA
5- ge tkurs gSa fd ;g Hkwfe lw;Z ds pkjksa rjQ+ ?kwerh gS vkSj pk¡n Hkwfe ds pkjksa rjQ+A ;g
fo”okl fd;k tkrk gS fd dHkh ;g Hkwfe Hkh vkx dk ,d xksyk FkhA vc ;g BaMh gksrh vk
jgh gSA blfy, ge blds Åijh Hkkx esa jg ldrs gSa] exj bl Hkwfe dk Hkhrjh Hkkx vc Hkh
xje jgrk gSA
vkdk”k esa mRrj fn”kk esa /kzqo&u{k= gS] tks lnk ,d gh LFkku ij jgrk gSA blls FkksM+h nwj
ij fVefVekrs lkr rkjs jgrs gSa] ftUgsa] ^lIr _f’k* dgrs gSaA
6- mu fnuksa xk¡/khth ds firk chekj FksA xk¡/khth muds lkeus tkdj viuh ckr dgus dh
fgEer ugha dj ldsA blfy, mUgksaus ,d i= fy[kk] ftlesa mUgksaus Li’V :Ik ls Lohdkj
fd;k fd mUgksaus ekal [kk;k gS] rackdw ih gS] pksjh dh gS( vkSj blds fy, {kek pkgrs gSa vkSj
iz.k djrs gSa fd vkxs dHkh ,slk ugha djsaxsA ;g i= mUgksaus vius firkth dks ns fn;k] firkth
us ;g i= i<+k rks mudh vk¡[kksa ls vk¡lw fudysA mUgksaus xk¡/khth dks ekQ+ dj fn;kA
******

III – LANGUAGE - HINDI RASTRABHASHA
ANSWER KEY
WORKSHEET – XI
CLASS : VIII
1- vkdk'k & vkleku 2- fdrkc & iqLrd 3- v/;kid & f'k{kd
4- flj & eLrd 5- jktk & ujs'k 6- fp= & rLohj
7- jkLrk & ekxZ 8- ikuh & ty 9- lw;Z & lwjt
10- vkneh & euq"; 11- vkx & vfXu 12- ?kj & x`g
13- fnu & fnol 14- 'kgj & uxj 15- ikB & lcd
16- u{k= & rkjk 17- vk¡[k & us= 18- Nkrh & lhuk
19- gok & ok;q 20- tkuoj & i'kq

1- dye & dyesa 2- xk; & xk;sa 3- pht+ & phts+a
4- thHk & thHksa 5- iqLrd & iqLrdsa 6- lM+d & lM+das
7- bekjr & bekjrsa 8-ljdkj& ljdkjsa 9- HkSal & HkSalsa
10- tath+ j & tat+hjsa 11- [kcj & [kcjsa 12-fdrkc&fdrkcsa
13- t+ehu & t+ehusa 14-nqdku & nqdkuas 15- cw¡n & cw¡nas
16- ckr & ckrsa 17- tku & tkuas 18- HksM+ & HksMas+
19- jkr & jkrsa 20-t+:jr&t+:jrsa 21- esat+ & esata+s
22- Ekkrk & ekrk,¡ 23- Hkk"kk & Hkk"kk,¡ 24-;k=k&;k=k,¡
25- ekyk & ekyk,¡ 26- lsok & lsok,¡ 27-lHkk & lHkk,¡
28- yrk & yrk,¡ 29- dyk & dyk,¡ 30-lsuk & lsuk,¡
31- oh.kk & oh.kk,¡ 32- fo|k & fo|k,¡ 33-;kruk&;kruk,¡
34- Hkkouk & Hkkouk,¡ 35- fn'kk & fn'kk,¡ 36-izFkk & izFkk,¡
37- jpuk & jpuk,¡ 38- ihM+k & ihM+k,¡ 39-irkdk & irkdk,¡
40- yM+dh & yM+fd;k¡ 41-xkM+h & xkfM+;k¡ 42- chekjh & chekfj;k¡
43- jksVh & jksfV;k¡ 44-unh & ufn;k¡ 45- fof/k & fof/k;k¡
46- oLrq & oLrq,¡ 47- ok;q & ok;,¡q 48- o/kw & o/kw,¡
49- ckgw & ckgq,¡ 50- cgw & cgq,¡
1- cw<+k & cqf<+;k 2- dqRrk & dqfr;k 3- pwgk & pqfg;k
4- canj & canfj;k 5- o`n~/k & o`n~/k 6- v/;{k & v/;{kk
7- Nk= & Nk=k 8- egksn; & egksn;k 9- lnL; & lnL;k
10- ekrk & firk 11- HkkbZ & cgu 12- xk; & cSy
13- vkneh & vkSjr 14- uj & ukjh 15- oj & o/kq
16- fcYyh & fcyko 17- ckn'kkg & csxe 18- ifr & iRuh
19- gkFkh & gfFkuh 20- jktk & jkuh 21- lezkV & lezkKh
22- Lokeh & Lokfeuh 23- Å¡V & Å¡Vuh 24- “ksj & “ksjuh
25- eksj & eksjuh 26- iq= & iq=h 27- dfo & dof;=h
28- fon~oku & fonq’kh 29- ekfyd & ekyfdu 30- ck?k & ckf?ku

1-“kk”or & LFkkbZ 2- e”kky & eksVh cRrh 3- mRFkku & mUufr
4- vuqie & cstksM+ 5-n”kZu & lk{kkRdkj 6- [kkstuk & <w¡<uk
7- fu”p; & fu.kZ; 8- vkpkj & pky&pyu 9- prqj & gksf”k;kj]fuiq.k
10-- iz”kalk & rkjhQ 11- dkjhxj & f”kYidkj 12- uewuk & mnkgj.k]<k¡pk
13- njckj & jktlHkk 14-mn~;r gksuk & rS;kj gksuk 15-ewlyk/kkj o’kkZ & t+ksj dh o’kkZ
16- vk”kk ca/kh & vfHkyk’kk gqbZ 17-mnj ihM+k & isV esa nnZ 18- fujh xIi & >wB
19- nSoh HkfDr & Hkxoku dh HkfDr 20- eqykdkr & HksVa 21-ukjkt+ gksuk &xqLls esa vkuk
22- rqjar & QkSju 23- gSjku gksuk & vpaHks esa iM+uk 24- flDdk tekuk&izHkkfor djuk
25- ykyp & vfr yksyqirk
26- enjlk & ikB”kkyk 27- e”kgwj & izfln~/k 28- ;dhu & fo”okl
29- tokc & mRRkj 30- fodjky & Hk;adj
m- flracj 1916 dks jktLFkku esa gqvk A
m- muds firk dk uke Jh Hkxorh izlkn mik/;k; rFkk ekrk dk uke jkeI;kjh FkkA
m- mUgsa mudh cqf)erk vkSj izfrHkk ds fy, dbZ Lo.kZ ind vkSj iqjLdkj iznku fd, x,A
m- mUgksaus dkuiqj fo”ofo|ky; ls Lukrd f”k{kk iwjh dhA
m- jk’Vªh; Lo;a lsod la?k
m- lkIrkfgd i= îkaptU;* vkSj nSfud i= ^Lons”k* dh “kq#vkr dh A
m- 11 Q+j+ ojh 1968
m- ,d cM+k ekxZ
m- ,d Lekjd
m- 63 QqV
m- lqj{kk vkSj d`f’k
m- ^t; toku] t; fdlku*
m- yky cgknqj “kkL=h dq”ky iz”kkld vkSj lh/ks LoHkko ds FksA
m- 2 vDrwcj 1904 dks okjk.klh esa gqvk A
m- firk dk uke “kkjnk izlkn vkSj ekrk dk uke jkenqykjh nsoh FkkA
m- i<+us&fy[kus esa
m- f”k{kdksa dk
m- jsy ea=h
m- iz/kku ea=h
m- rk”dan le>kSrk
m- 1880
m- dkuwu @ odkyr
m- tkfr&izFkk
m- xk¡/kh vkJe
m- rfey vkSj vaxzst+h
m- laLd`r
m- lkfgR;
m- 1937
m- tc Hkkjr dks vkt+knh feyhA
m- fgUnh
1- Jh ikaM;
m- mRrj izns”k
m- uSlfxZd izfrHkk vkSj lk/kuk
m- izsj.kknk;d
m- vykSfdd vkSj vn~Hkqr
m- i`Foh] ty] vfXu] vkdk”k vkSj iou tSls ik¡p rRoksa ds lfEeJ.k ls ekuo dk iqryk
cuk;kA
m- nq%[k] nfjærk] fpark tSls ihM+knk;d “kCn fy[ks A
m- ^ns”kHkDr*
m- êkrk dh t;* cksyus dks dgrk gSA
m- e`R;q dks oj.k djuk mfpr le>kA
m- vueksy ef.k dh rjg
m- 1902
m- iRuh ls
m- nks fnu ckn
m- vius cPpksa vkSj iRuh dks ns[kus dh
m- mldk ifr fujijk/kh gSA
m- rhu ckj
m- isV ds fy,
m- xjhcksa ds fy,
m- ik¡p feuV
m- izdk”k
m- izfl) lekt lsoh] xka/khoknh FksA
m- tkfe;k fefy;k¡
m- vyeksMk+
m- igkM+h uLy
m- HksfM+;k
m- vkt+knh
m- de mez
m- taxy dh vksj
m- xqykeh
m- Lora=rk ds lgh ewY; dk ifjp;

1- nks & xksiky dks Qy nks A
Ekst+ ij nks Qy gSaA
2- fn;k & mlus rqedks D;k fn;k \

Ikgys ?kj esa fn;k tykvksA
3- dh & jke dh iRuh lhrk gSA

eSaus vkt lcsjs s bZ”oj ls izkFkZuk dhA
4- Qy & dsyk ehBk Qy gSA

Ikjh{kk&Qy dc vk,xk \
5- fd & xk¡/khth us dgk fd pfj= x;k] rks lc dqN x;kA

vc rqe vkvksxs fd ugha \
6- er & fnu esa er lksvksA

bl fo"k; esa rqEgkjk er D;k gS\
7- cl & cl] vc cksyuk can djksA
cl] vkSj nks fnu dh ckr gSA
8- vPNk & eksgu vPNk yM+dk gSA
lhrk vPNk xkrh gSA
9- mRrj & iz'uksa ds lgh mRRkj nksA
Hkkjr ds mRrj esa fgeky; gSA
10- [kwu & ?kko ls [kwu cg jgk gSA
Tkks [kwu djrk gS] og [kwuh dgykrk gSA
11- Hkwy & lko/kku jgks] Hkwy er djksA
vki ;g ckr Hkwy tkb,A
12- ekj & iqfyl pksj dks [kwc ekj jgh gSA
ew[kZ yksx ekj [kkdj gh lq/kjrs gSaA
iz-2 okP; cnfy, %&
1-jes'k vkt jksVh ugha [kk,xkA m-jes'k ls vkt jksVh [kk;h ugha tk,xhA
2-iqfyl pksj dks t+:j idM+sxhA m-iqfyl ls pksj t+:j idM+k tk,xkA
3-ge x.kra= fnol euk,¡xsA m-gels x.kra= fnol euk;k tk,xkA
sa s\ m-firkth ls dc :Ik;s Hksts tk,¡xs\
5-eSa i= fy[kw¡xkA m-eq>ls i= fy[kk tk,xkA
6-ukSdj dke dj jgk gSA m-ukSdj ls dke fd;k tk jgk gSA
7-ek¡ [kkuk cuk jgh FkhA m-ek¡ ls [kkuk cuk;k tk jgk FkkA
8-eSa lcsjs mB ugha ldrkA m-eq>ls lcsjs mBk ugha tkrkA
9-og /kqi esa py ugh ldrkA m-mlls /kwi esa pyk ugha tkrkA
10-ge rst+ nkSM+ ugha ldrsA m-gels rst+ nkSMk+ ugha tkrkA
11-cw<+k nsj rd cSB ugha ldkA m-cw<s+ ls nsj rd cSBk ugha x;kA
a sA m-gels can dejs esa lks;k ugha tk,xkA

tc o"kkZ gksrh gS] rc fdlku [kq'k gksrs gSaA
iqfyl ds iwNus ij Hkh mlus uke ugha crk;kA
vxj eSa vPNh rS;kjh djrk] rks eq>s iqjLdkj feyrkA
4- vki [kwc dljr dhft,A vki et+cwr cu ldsasxAs ¼^^rkfd** dk iz;ksx½
vki [kwc dljr dhft,] rkfd et+cwr cu ldsaA
tgk¡ ikuh tek gksrk gS] ogk¡ ePNj iSnk gksrs gSaA
t;'kadj izlkn Js"B dfo gh ugh] cfYd vPNs ukVddkj Hkh gSaA
ge dy enzkl tk,¡xs] u fd eqca bZA
ued lR;kxzg ,d ,sfrgkfld ?kVuk gSA
1- ydM+h ds cy canfj;k ukpS % ¼n.M ds Hk; ls vkneh lc dqN djrk gSA½ johUnz dk dk;Z
cM+k vlUrks"ktud FkkA ,d fnu lkgc us mls cqykdj ukSdjh ls fudky nsus dh /kedh nhA
ml fnu ls johUnz jkr&fnu dke esa yxk ^^ydM+h ds cy canfj;k ukpS!^^
2- fpjkx rys va/ksjk % ¼tgk laHkkouk u gks] ogk¡ Hkh va/kdkj gksuk] vFkkZr cM+s vknfe;ksa ls Hkh
Hkwy gks tkuk½ eksgu us vius v/;kid ls dgk& ^^vki brus cM+s fo}ku gksdj Hkh ,slh Hkwy
djrs gSaA** v/;kid us dgk & ^^vk'p;Z gh D;k gS\ D;k fpjkx rys va/ksjk ugha gksrk\**
3- ejh xk; ckeu ds gkFk % ¼fudEeh pht+ dk nku djuk½ Jhfuokl us viuk QVk diM+k lsok
lfefr dks nku esa nsuk pkgkA lsok lfefr ds ea=hth us diM+s dks ns[kk] rks g¡ldj dgk] ^êjh
xk; ckeu ds gkFk!**
4- ghjs dh ij[k+ tkSgjh tkus % ¼xq.kh gh xq.k dks igpku ldrk gS½ jkekuqte ds xkus lqudj
xoS;k 'kkjaxikf.k rks [kq'k gqvkA ij ew[kZ xksiky dh le> esa dqN ugha vk;k] D;ksafd ^^ghjs dh
ij[k rks tkSgjh gh tkusA**
5- gkFkh ds nk¡r [kkus ds vkSj fn[kkus ds vkSj % ¼dguk dqN] djuk dqN( nwljs dks /kks[kk nsukA½
jghe us dgk & rqEgkjs usrk cM+s vthc vkneh gSaA
xksiky us iwNk & D;ka]s rqeus D;k ckr ns[kh\
jghe & HkkbZ] tc jktuhfr ds ckjs esa O;k[;ku nsus tkrs gSa] rks flj ls iSj rd lQs+n [kk+nh
igurs gSaA eSa dy muds ?kj ij x;k Fkk] rks mudks foyk;rh diM+s igus ns[kkA
xksiky & D;k rqe ugha tkurs] gkFkh ds nk¡r [kkus ds vkSj] fn[kkus ds vkSj gksrs gSaA
iz-5 fuEufyf[kr “kCn dk okD; esa iz;ksx dhft, %&

1- I;kl cq>kuk & jked`’.k ijegal us foosdkuan dh vk/;kfRed I;kl cq>kbZA
2- izHkkfor gksuk & xk¡/khth ls izHkkfor gksdj oYyHk HkkbZ iVsy muds vuqt cusA
3- vfLrRo & dYiuk ds fcuk dfork dk dksbZ vfLRkRo ughaA
4- yydkjuk & izd`fr dks dksbZ yydkj ugha ldrkA
5- Hkze.k & fofHkUu {ks=ksa dk Hkze.k djus ls gekjk Kku c<+rk gSA
6- cqyokuk & lksus dk eqdqV cukus ds fy, vusd yksx cqyok, x,A
7- rjhdk & eq>s dke djus dk rjhdk ekyqe gSA
8- leL;k & ;gk¡ dksbZ leL;k ugha gSA
9- fl)kUr & vkfdZesfMl dk fl)kUr txr izfl) gSA
10- n;kyqrk & f”kokth ds eu esa n;kyqrk FkhA
11- pfdr gksuk & xq# dh ckr lqudj lc pfdr gq,A
12- vk”khokZn & xq# us f”k’;ksa dks vk”khokZn fn;kA
13- rkduk & Nk= ,d nwljs dk eq¡g rkdus yxsA
14- eqykdkr djuk & eSa iz/kku ea=h ls eqykdkr djus fnYyh x;kA
15- vf”k’Vrk & dgk tkrk gS fd fdlh ls muds osru ds laca/k esa iwNuk vf”k’Vrk gSA
16- budkj & ckyd us fNyds mBkus ds fy, budkj dj fn;kA
17- dM+ddj cksyuk & Nk= dh ckr lqudj] v/;kid dM+ddj cksyAs
18- [kjhnuk & eSa ew¡xQyh [kjhnuk pkgrh gw¡A
19- vk¡[kksa ls fpaxkfj;k¡ fudkyuk & vU;k; dks ns[kdj ohj dh vk¡[kksa ls fpaxkfj;k¡ fudyhaA
20- rst & cky xaxk/kj fryd i<+kbZ esa rst Fkk A
m- ijegal th dh ok.kh esa fctyh dh “kfDr FkhA
m- foosdkuan us ;qodksa dks vkil esa HkkbZpkjs dk O;ogkj djus dk mins”k fn;kA
m- foosdkuan us ijegal ls vk/;kfRed Kku laca/kh loky fd;k A
m- jkt&eqdqV cuokus ds fy, jkT; ds lHkh prqj lqukj cqyok, x,( mu lcds dkjhxjh ds
uewuksa esa ls mRre dkjhxjh dk p;u djus ds fy, os cqyk, x,A
m- ,d fnu vkfdZesMhl Vc esa Luku dj jgs FksA Vc ikuh ls Hkjk FkkA tc os Vc esa cSBs rks
mlds “kjhj dh eki dk ikuh ckgj fudy x;kA ;g ns[kdj muds eu esa leL;k dk
lek/kku fey x;kA
m- f”kokths xq# ds isV dk nnZ nwj djus ds fy, ckf?ku dk nw/k ys vkus ds fy, rqjar rS;kj
gq,A
m- leFkZ egkjkt jkenkl us f”kokth dh xq#HkfDr ns[kdj dgk] ^^/kU; rq>dks! /kU; gS rsjh
ekrk thtkckbZ dks fd ftldh dks[k ls ,slk iq#’k jRu mRiUUk gqvk**A
m- rsukyh jke us jktk d`’.knsojk; ls eqykdkr dh A
m- jktk d`’.knsojk; us ukjkt+ gksdj rsukyh jke ls dgk & ^^tk] ;gk¡ ls pyk tk A eq>s
dHkh viuk eq¡g u fn[kkuk A**
m- pksj yksx jkr Hkj dq,¡ ls ikuh fudky jgs Fks A
m- egar ds nks f”k’; Fks A os xkso/kZunkl vkSj ukjk;.knkl Fks A
m- va/ksj uxjh esa lHkh phtsa Vds lsj fcdrh Fkha A
m- Qk¡lh dk Qank cM+k fudyk] ysfdu dksroky nqcyk FkkA blfy, dksroky dks NksM+k
x;kA
m- xq# egar us xkso/kZu dks cpkus ds fy, dgk fd bl “kqHk ?kM+h esa ejusokyk lh/ks LoxZ
tk,xkA lh/ks LoxZ tkus ds ykyp esa jktk Qk¡lh ij p<+k A
m- xq.koarh&vkylh] ifr ds izfr vJn~/kk j[kusokyh] ?kjsyq dke ds izfr v#fp fn[kkusokyh]
vkSjr gSA
m- xq.koarh le; ij dksbZ dke ugha djrh gSA lksprh gS fd] xqgLFkh laHkkyuk ukSdjkuh dk
dke gSA le; ij dk;kZy; tkus esa lgk;rk ugha djrh vkSj le; ij [kkuk ugha cukrh gSA
blfy, xksfoUn¸;k dks xqLlk vk tkrk gSA
m- xksfoUn¸;k viuh iRuh xq.koarh dks tgjhyh ukfxu dgrk gSA xq.koarh ds izfr viuk
drZO; ugha fuHkkrh gSA blfy, og ,slk dgrk gSA
m- xq#nRr ;ksxh dk os”k /kkj.k djds vkrk gSA og xq.koarh dks xksfy;k¡ nsdj >xM+s ds
nkSjku pckus dks dgrk gSA
m- ea=.kk ds le; lkear us dgk fd yM+kbZ esa izk.k vfiZr djus ds fy, ge rS;kj gSaA
ysfdu vc fdys ls lqjf{kr fudysaxs vkSj lsuk bdV~Bk djds fQj yM+ax s sA
m- nwr ;g lekpkj yk;k Fkk fd vc dh ckj vaxsztk+ as us jkuh dks ft+ank idM+us dh Bku j[kh
gSA
m- >ydkjhckbZ pkgrh Fkh fd mls ;qn~/k ds fy, jkuh ds oL=] ixM+h vkSj dyxh pkfg,A
m- >ydkjckbZ us jkuh dh os”k&Hkw’kk esa ;qn~/k fd;kA vaxzst+ksa us mls jkuh le>dj mlls
dBksj ;qn~/k fd;kA dSnh gksus ds igys og csgks”k gksrh gS vkSj csgks”kh esa gh mls ohj&xfr
izkIr gksrh gSA
Hkfo"; dk QwyA
dfo vkSj dfork %& ;g in~;ka'k ^êk¡** uked dfork ls fn;k x;k gSA blds dfo Jh
,dkar JhokLro gSaA bUgksua s xzkeh.k thou ij vk/kkfjr vusd dfork,¡ fy[kh gSA bl
dfork esa dfo us ek¡ ds fuLokFkZ izse dk o.kZu fd;k gSA
Hkko %& dfo dgrs gSa fd ek¡ viuh larkuksa ds Hkfo"; dk fuekZ.k [kwc djrh gS aA ek¡
vius cPps dh deht dh Nsn ij iScUn yxkus ds t+fj, muds Hkfo"; ds Qwy xk<+rh
gSaA
dfo vkSj dfork %& ;g in~;ka'k ^êk¡** uke dfork ls fn;k x;k gSA blds dfo Jh
,dkar JhokLro gSaA bUgksaus xzkeh.k thou ij vk/kkfjr vusd dfork,¡ fy[kh gSaA bl
dfork esa dfo us ek¡ dh fuLokFkZ izse dk o.kZu fd;k gSA
Hkko %& ek¡ viuh larkuksa ds fy, /kjrh dh rjg lcdqN lg ysrh gSA vius cPpksa dh
lk¡lksa dh /kqjh ij gh mldk thou fQjrk gS ?kwerk gSA lcds thou ds vadjq viuh
&viuh ek¡ ls gh QwVdj fodflr gksrs gSaA
dfo ifjp; %& ;s iafDr;k¡ ‘Hkkjr dh ukjh’ dfork ls yh xbZ gSaA bl dfork ds dfo pan
enjklh gSaA bl dfork esa dfo Hkkjrh; ukjh dh egkurk ds ckjs esa crkrs gSaA
Hkko %& dfo bl dfork esa Hkkjrh; ukjh ds vkn”kZxq.k ij izdk”k Mkyrs gSaA ;gk¡ nh gqbZ
iafDr;ksa esa dfo dgrs gSa] ukjh us gh lalkj ds izFke iq#’k dks tkxj.k ea= fl[kk;kA ,d ukjh
us lw;Z dh xfr dks Hkh jksd fn;kA ukjh us vlqjksa ds vkrad ls nsorkvksa dh j{kk dhA ,d ckj
f”ko HkLeklqj dks oj nsdj eqlhcr esa Q¡l x,] rc ukjh us gh ¼eksfguh vorkj½ f”ko dh j{kk
dhA vorkj iq#’kksa ds uke tc cksyrs gSa] igys ukjh dk gh uke jgrk gS] tSls ikoZrh ijes”oj]
lhrk jke] jk/kk d`’.k vkfnA bl rjg bu iafDR;ksa esa fofHkUu mnkgj.k nsdj ukjh dh egkurk
ds ckjs esa dfo dgrs gSaA
dfo ifjp; %& ;s iafDr;k¡ ‘Hkkjr dh ukjh’ dfork ls yh xbZ gSaA bl dfork ds dfo pan
enjklh gSaA bl dfork esa dfo Hkkjrh; ukjh dh egkurk ds ckjs esa crkrs gSaA
Hkko %& dfo ;gk¡ dgrs gSa] ftl ?kj esa ukjh ugha jgrh] og ?kj lwuk&lwuk jgrk gSA tc ?kj
esa ukjh izos”k djrh gS] rc og ?kj txexkus yxrk gSA ukjh ds fcuk iq#’k Hkh v/kwjk gSA iRuh
ds fcuk ifr v/kwjk jgrk gSA D;ksfa d iwtk] ;K vkfn esa iRuh dk jguk vfr vko”;d gSA
m- dfo vkSj dfork % ;g in~;ka”k &^fHk{kqd* “kh’kZd dfork ls fy;k x;k gSA bl dfork ds
dfo lw;Zdkar f=ikBh ^fujkyk* gaSA
Hkko % ;gk¡ dfo ^fHk{kqd* dh n;uh; n”kk dk o.kZu djrs gSaA tc muds vksaB Hkw[k ls lw[k
tkrs] rc fo/kkrk Hkh mudks dqN ns ugha ikrs A os vk¡lqvksa ds ?kw¡V ihdj jg tkrs gSaA dHkh
lM+d ij [kM+s gksdj ogk¡ iM+s twBs iRrksa dks pkVdj viuh Hkw[k feVkus dk iz;kl djrs gSaA
,slk djrs le;] ogk¡ ds dqRrs >iVdj muls mu twBs iRrksa dks Nhuus vkrs gSaA bl rjg
fHk[kkfj;ksa dh n;uh; n”kk dk o.kZu fd;k x;k gSaA

dfo ifjp; & oàn dk tUe jktLFkku esa lu~ 1643 esa gqvk( os d`’.kx<+ ds egkjktk ekuflag
ds njckjh dfo FksA gekjs ikB esa fn, x, nksgksa esa oàn us ,d&,d dgkor dk prqjkbZ ls
iz;ksx fd;k gSA
HkkokFkZ & ftl izdkj lkQ+ lqFkjk vkbZuk Hkyh&cqjh pht+ksa dks tSls ds rSls crk nsrk gS mlh
izdkj vk¡[ksa eu ds vPNs&cqjs fopkjksa dks lkQ+ crk nsrh gSA
dgkor % ^tSls fueZy vkjlh Hkfy cqjh dg nsr*
iz;ksx fd;k gSA
HkkokFkZ & ey; ioZr ij panu ds o`{k cgqr gksrs gSaA blfy, ogk¡ jgusokyh Hkhyuh lnk
pUnu dh cgqyrk ds dkj.k mldk egRo Hkwy tkrh gS rFkk pwYgk tykus ds fy, pUnu dh
ydM+h dk mi;ksx djrh gSA blls ;g ekywe gksrk gS fd vf/kd ifjp; ;kuh lnk lkFk
jgus ds dkj.k dherh pht+kas ds izfr Hkh #fp&ghurk rFkk vuknj gks tkrk gSA
dgkor % ^ Eky;fxfj dh Hkhyuh panu nsr tjk;*
iz;ksx fd;k gSA
HkkokFkZ & ftl izdkj ia[ks dks Mqyk, fcuk gok ugha feyrh] mlh izdkj ifjJe ds fcuk
fo|k :ih /ku dkSu ik ldrk gSA dfBu ifjJe fd;s fcuk dksbZ fo|k :ih /ku ugha ik
ldrkA
dgkor % ^ fcuk Mqyk;s u feyS ia[ks dh ikSu *
“kk;j c”khj ^cæ* dgrs gSa fd ryk”k djus ij cM+s&cM+s vksgnsokys vkSj cM+s&cM+s O;fDr;ksa ds
uke fey tkrs gSaA ysfdu lPpk bulku dgha ugha fey ikrk gSA blh dks c”khj ^cæ*
Dgrs gSa fd ?kjksa ij uke vkSj vksgns dk uke fy[kk jgrk gS] ysfdu ml ?kj esa lPpk bulku
ugha feyrk gSA
“kk;j gQ+ht+ esjBh dgrs gSa fd thou esa >qdus dh dyk lh[kuk t+:jh gSA fdlds ikl
fdruk vf/kdkj gS \ bls le>dj mlds fglkc ls >qduk gS vkSj lyke djuk gSA ;gk¡ “kk;j
nqfu;knkjh ij et+kd mM+krs gSaA

“kk;j v”kksd ^lkfgy* dgrs gSa fd cqyfUn;ksa dks Nwuk ¼Å¡pkbZ rd igq¡puk½] cM+s&cM+s in ij
cSBuk dksbZ cM+h ckr ugha gSA ml in dks var rd cuk, j[kuk cM+h ckr gksrh gSA vFkZ ;g
gS fd cM+s&cM+s inksa ij igq¡pus ds ckn inksa dks var rd laHkkyuk gh dq”kyrk gSA
MkW-ds-ds-_f’k bl “ksj esa isM+ksa dk egRo crkrs gSaA u;k ?kj cukusokyksa ls “kk;j dgrs gSa fd
?kj cukrs le; ,d isM+ Hkh yxk nksA ml isM+ esa ifjans vkdj fuokl djsaxs]
lqcg &”kke pgpgk,¡xsA mu ifjanksa dh ehBh cksyh gesa vkuan iznku djsxh vkSj lkjs eksgYys
esa [kq”kh dk okrkoj.k jgsxkA
iz-4 x|ka”k ds vk/kkj ij iz”uksa ds mRrj fyf[k, %&

1- LOkkeh foosdkuana dk tUe dc gqvk\
m- LOkkeh foosdkuaan dk tUe lu~ 1863 bZ esa dksydkrk esa gqvkA
2- LOkkeh foosdkuana ds cpiu dk uke D;k Fkk\
m- LOkkeh foosdkuaan ds cpiu dk uke ujsUnzukFk FkkA
3- LOkkeh foosdkuana us ch-,- dh fMxzh dc izkIr dh\
m- LOkkeh foosdkuaan us lu~ 1884 esa ch-,-dh fMxzh izkIr dhA
4- ghjks dkSu Fkk \
m- ghjks flflyh uked }hi dk jktk Fkk A
5- ghjks us D;k cukuk pkgk \
m- ghjks us lksus dk ,d eqdqV cukuk pkgk A
6- eqdqV dSlk Fkk \
m- eqdqV cM+k lqUnj FkkA tks Hkh ns[krk] ogh mldh iz”kalk djrk A
7- jktk ds eu esa D;k lansg gqvk \
m- jktk ds eu esa lansg iSnk gqvk fd dgha eqdqV ds dkjhxj us dqN lksuk pqjk rks ugha
fy;kA
8- Lokehth ds isV esa nnZ dk lekpkj lqudj f”kokth us D;k fd;k \
m- Lokehth ds isV esa nnZ dk lekpkj lqudj f”kokth vius dqN lkfFk;ksa dks ysdj ogk¡ igq¡psA
9- Lokehth us f”kokth ls D;k dgk \
m- Lokehth us f”kokth ls dgk] & vkidk d’V ns[kdj eq>ls jgk ugha tkrk] vkids isV esa
nnZ gksus dk D;k dkj.k gS \
10- Lokehth us f”kokth dh ijh{kk D;ksa yh \
m- Lokehth us lkspk fd f”kokth & eq>esa lPph HkfDr j[krk gS ;k ughaa] bl ckr dh ijh{kk
ysuh pkfg, & blfy, Lokehth us f”kokth dh ijh{kk yhA
11- rsukyh jke fot;uxj D;ksa vk;k \
m- ukSdjh dh ryk”k esa rsukyh jke fot;uxj vk;kA
12- fot;uxj ds jktk dkSu Fks \
m- fot;uxj ds jktk d`’.knsojk; Fks A
13- d`’.knsojk; dSls jktk Fks \
m- d`’.knsojk; cM+s mnkj] fon~;kizes h vkSj dykfiz; jktk Fks A
14- firkth us vius csVs ds ckjs esa D;k lkspk \
m- firkth us vius csVs ds ckjs esa lkspk fd og dHkh >wB ugha cksysxk A
15- firkth us fpV~Bh ds tokc esa D;k fy[kk \
m- firkth us fy[kk & esjs csVs dks u ckt+kj dh pht+sa [kkus dh vknr gS] u ge mls ,slh
pkt+sa [kjhnus ds fy, iSls gh nsrs gSaA
16- ^LokfHkekuh ckyd* ikB esa vkusokyk ckyd dkSu Fkk \
m- og ckyd cky xaxk/kj fryd FkkA
iz-5 fgUnh esa vuqokn dhft, %&
1-nqfu;k Hkj esa ?kVusokyh lHkh ?kVukvksa dh lwpuk lekpkj&i= gesa nsrs gSaA pkgs nqfu;k ds
fdlh Hkh dksus esa dksbZ Hkh [kkl ?kVuk ?kVs] mlds ckjs esa ,dk/k ?kaVs esa ge lekpkj&i=ksa ds
}kjk tku ldrs gSaA pkgs tkiku esa HkwdaEi gks ;k vkLVªsfy;k esa jsy dh nq?kZVuk] rRlaca/kh [kcjas
ge lekpkj&i=ksa ds }kjk tku ysrs gSaA fofHkUu ns'kksa ds yksxksa ds chp laca/k LFkkfir djus esa
lekpkj i= cM+h enn djrs gSaA vkt dh nqfu;k esa lekpkj&i=ksa dk LFkku egRoiw.kZ gSA
2- dbZ fnuksa rd jcj dh vf/kd vko';drk ugha jghA ysfdu chloha 'krkCnh ds vkjaHk esa
eksVjxkM+h] ?kksMk+ xkM+h dk LFkku ysus yxhA eksVjxkM+h ds Vk;j cukus ds fy, mÙke jcj dh
vko';drk iM+hA igys igy ckxkas esa ^lhjk* tkfr ds jcj ds isM+ mxk;s x;sA ^lhjk* jcj esa
,d lqfo/kk gSA ;s isM+ tYnh iuidj jcj nsus yxrs gSaA bu isM+ksa ds fy, T;knk ns[kHkky dh
t:jr ugha gSA ysfdu ;s yacs le; rd ugha jgrsA nwljk îsjk* fdLe dk jcj gSA îsjk* jcj
isM+ ls ^lhjk* jcj ds isM+ vkdkj esa NksVs gksrs gSaA îsjk* jcj isM+ dh rjg lhjk mruk nw/k Hkh
ugha nsrsA vc ^lhjk* ds cnys lHkh txgksa eas îsjk* isM+ mxk;s tkrs gSaA
3- jktk n”kjFk us vius cq<+kis ds dkj.k jkT; dk vf/kdkj jke dks lkSaidj vkjke djus dk
fu.kZ; fy;kA jke ds jkT;kfHk’ksd dk bart+ke cM+h /kwe/kke ls fd;k x;kA ysfdu n”kjFk dh
NksVh jkuh dSds;h cMs+ nq[k esa Mwch gqbZ FkhA ,d t+ekus esa pØorhZ n”kjFk us mls nks oj nsus
dk oknk fn;k FkkA vc rd mlus os oj ugha ek¡xs Fks] ysfdu vc jke dks jktk cukus dh
[kcj lqurs gh mlus n”kjFk ls os nksuksa oj ek¡xsA ,d oj ls Hkjr dks jktk cukuk( nwljs oj
ls jke dks pkSng lky ds fy, ouokl HkstukA
4- dqN if{k;ksa vkSj tkuojksa dh ns[kus dh] lw¡?kus dh] lquus dh “kfDRk euq’; ls Hkh rst+ gksus
ds dkj.k ftu fo’k;ksa dks ge tku ugha ldrs] mUgsa os tku ysrs gSaA lu~ 1934 dks fcgkj esa
,d Hkh’k.k Hkwdai gqvk ftlds dkj.k Hk;adj uk”k Hkh gqvkA ftl fnu Hkwdai gqvk] ml fnu
lwjt [kwc ped jgk FkkA vpkud lSdM+kas dkS, ddZ”k vkokt+ esa ,d lkFk ^dk¡o&dk¡o* djus
yxsA lc yksx ;g lksp gh jgs Fks fd bUgsa D;k gqvk rc Hkwfe mxzrk ls dk¡ius yxhA
5- gesa yxrk gS ekuks lwjt vkdk”k esa py jgk gksA ysfdu ;g rqedks ekywe gh gS fd okLro
esa lwjt pyrk ughaA i`Foh fnu esa ,d ckj vius v{k ij [kqn ?kwerh gSA vius v{k ij ?kwers
le; i`Foh ij tgk¡ ge jgrs gSa] og Hkkx lwjt dh vksj eqMr+ k gSA rc lwjt dh fdj.ksa ml
Hkkx ij iM+rh gSA blh dks fnu dgrs gSaA fQj og Hkkx lwjt dh foijhr fn”kk esa eqM+rk gSA
rc lwjt dh fdj.ksa ml ij ugha iM+rhaA ;gh jkr gSA
6- xk¡/khth dgrs gSa & ^^ cM+k gksus ds ckn flxjsV lqyxkus dh bPNk eSaus dHkh ugha dhA eSa
ges”kk ;gh lksprk Fkk fd flxjsV lqyxkuk xank gS] cqjk gS vkSj vlH; gSA nqfu;k Hkj esa
flxjsV lqyxkus dh ,slh bPNk D;ksa gS] ;g eSa dHkh le> ugha ldkA flxjsV lqyxkusokyksa
ds chp esa ;k=k djuk esjs fy, vlg~; gSA ,slh txgksa ij esjh lk¡l ?kqV tkrh gSA**
iz-6 vaxzsth esa vuqokn dhft, %&

1.The Newspaper is an indivisible part of modern civilization. The country where
large number of newspaper is published is considered to be the most civilized.
Newspapers are of many kinds. They are dailies, weeklies, fortnightlies, monthlies
and so on. In some cities of Europe certain newspaper are published even thrice a
day i.e. once in the morning, again at noon and once again in the evening.
In our country good Newspapers are published in all the Regional languages.
Our country is a democratic country. So Newspapers play an important role here
2- Rubber is prepared from the latex of certain trees. Those trees are found in India.
Java, sumathra, Malaysia, Africa, and South America. There are creepers also that
give latex. These kinds of creepers are found in India, Burma and Java.
After collecting the latex, it is boiled in water and after boiling it becomes soft.
Rubber is not boiled in fire directly. Because it is easily inflammable. After boiling in
the water, rubber is prepared from the sediment at the bottom.
Today rubber has occupied an important role in our life. Our many essential
works will be stopped if it is not available.
3. One day King Dasaratha went for hunting riding on a horse. He reached the bank
of a river. The river is hidden by the trees. A blind man lived in the forest. His wife
also was blind. At that time their young son had gone to fetch water from the river.
Hearing the sound of the dipping pot, the King thought that a wild elephant was
taking bath in the river. At once he shot an arrow in the direction of the sound. The
arrow pierced the chest of the young man. No sooner did the arrow hit him than he
fell down shouting loudly.
4. Human society has a close relationship with crows. Different kinds of stories are
prevailing among us about crows. There are so many references in the folk songs
about this and many kinds of believes exist about this. We don’t know that whether
they are right or wrong. It is said that crow caws at our door step of the house when
somebody is about to come to our house or to receive any body’s message. Similarly,
it is believed that they earlier inform us information of the incidents to be happened
in the future.
5. We know that the earth revolves round the sun and the moon revolves round the
earth. It is belived that once upon a time the earth was also a ball of fire. So we can
live on its upper side. But the inner part of the earth is hot even now.
The pole star is on the north direction of the sky, which is situated permanently in
the same place. A little away from this seven twinkling stars are seen. These are
called “Saptha Rishi’’.
6. Gandhi’s father was ill in those days. Gandhiji could not have courage to say
his word before him. So he wrote a letter in which he clearly accepted the matter
that he has eaten meat, smoked cigarettes and stolen and beg his pardon and
he assured that he will never do such action in future. He gave this letter to his
father. Father read this letter and shed tears. He has pardoned Gandhiji.
******
HINDI CHANDRAKIRAN
WORKSHEET-11
CLASS - VIII
1-funsZ”kkuqlkj mRrj nhft, :- ( MCQ )

v- “kCnkFkZ fyf[k, :-
1-Ekuksje & ------------- 30- ekSle & -------------
2-lyksuh & ------------- 31- vk¡[ksa & -------------
3-miou & ------------- 32- tk¡p & -------------
4-ihM+k & ------------- 33- iydsa & -------------
5-lqx/a k & ------------- 34- xk¡B & -------------
6-uV[kV & ------------- 35- /kwy & -------------
7- gjne & ------------- 36- dgk&lquh & -------------
8-VwV iM+uk & ------------- 37- vkf[kj & -------------
9-fu”p; & ------------- 38- xqLls esa yky gksuk & -----------
10-taxy & ------------- 39- ik¡o iVduk & -------------
11-[kw¡[kkj & ------------- 40- gennZ & -------------
12- Lke>kSrk & ------------- 41- egku & -------------
13- lekPkkj & ------------- 42- “kkld & -------------
14- Hk;kud & ------------- 43- leL;k & -------------
15- {kek & ------------- 44- lqy>kuk & -------------
16- o`{k & ------------- 45- laxfr & -------------
17- roslh - ------------- 46- nsonwr & -------------
18- Rkikdj - ------------- 47- izlUu & -------------
19- iqu% - ------------- 48- [kq”kh ls >weuk & -------------
20- _rq – ------------- 49- bartkj & -------------
21- lax & ------------- 50- mft;kjk & -------------
22- vkjke & ------------- 51- pksVh & -------------
23- ckx & ------------- 52- psruk & -------------
24- gfj;kyh & ------------- 53- bdV~Bk & -------------
25- O;k;ke & ------------- 54- “kgn & -------------
26- /kU;okn & ------------- 55- e¡Mjkuk & -------------
27- LoLFk & ------------- 56- NRrk & -------------
28-yxkrkj & ------------- 57- dkjhxjh & -------------
29- cjlkr & ------------- 58- dqnky & -------------
59- bZ”oj & -------------
60- “kqn~/k & -------------
61- Øks/k & -------------
62- mfpr & -------------
63- ukilan & -------------
64- d’V & -------------
65- eq[kMk & -------------
66- nq[kMk & -------------
67- izfrfnu & -------------
68- fuR; & -------------
69- foink & -------------
70- vfrfFk & -------------
vk- lgh mRrj pqfu, :-
1- miou ds Qwy
v- gjs & cSaxuh gSaA vk- jax fcjaxs gSaA b- yky & ihys gSaA
2- bu Qwyksa ls miou esa QSyas gSaA
v- nqxZa/k vk- gfj;kyh b- lqx/a k
3- xksyw dk LoHkko dSlk Fkk\
v- uV[kV vk- “kkar b- Øks/kh
4- xksyw lkfFk;ksa ds lkFk fdl [ksr esa igq¡pk\
v- Qyksa ds vk- vuktksa ds b- lfCt;ksa ds
5- isM+ dh Mky ij dkSu cSBk Fkk\
v- eqxkZ vk- dkSvk b- canj
6- fdu&fdu ds chp le>kSrk gqvk\
v- i”kq&if{k;ksa esa vk- “ksj vkSj ykseM+h esa b- eqxsZ vkSj ykseM+h esa
7- fdl o`{k us rhuksa cguksa ls iz”u iwNs\
v- uhe ds o`{k us vk- vke ds o`{k us b- cjxn ds o`{k us
8- cPpk fdl ij lks jgk Fkk \
v- pknj ij vk- [kkV ij b- pVkbZ ij
9- cPps dks fdlus cpk;k \
v- ukStoku us vk- ek¡ us b- xk¡o okyksa us
10- lqfer dh vk¡[ksa D;ksa yky Fkh \
v- vk¡[ksa eyus ls vk- frudk iM+us ls b- /kwy dk d.k fxjus ls
11- fdrkc dks vk¡[kksa ls fdruh nwjh ij j[kdj i<+uk pkfg, \
v- rsjg bap vk- ckjg bap b- X;kjg bap
12- chjcy dkSu Fks \
v- ukle> vk- pkiywl b- gkftj tokc
13- ea=h dks ew[kZjkt D;ksa dgk \
v- os fcuk cqyk, vk, FksA vk- os ew[kZ Fks b- os viuh ckr dgus vk, Fks
14- isM+ fdl pht+ ds cu x;s \
v- pk¡nh ds vk- tokgjkr ds b- lksus ds
15- nsojkt dh bPNk Fkh:-
v- nsonwr ls feyus dh vk- egku jktk cuus dh b- lcls vehj cuus dhA
16- esys ls gkfen us D;k [kjhnk \
v- fpeVk vk- f[kykSuk b- feBkbZ
17- vf[ky NqV~fV;ksa esa dgk¡ x;k Fkk \
v- nknk & nknh ds ikl vk- ukuk&ukuh ds ikl b- ekek&ekeh ds ikl
18- D;k ns[kdj yM+ds ds eq¡g esa ikuh vk x;k \
v- Ikds tkequ ns[kdj vkids vke ns[kdj b- ids csj ns[kdj
19- pk¡n us viuh ek¡ ls D;k flyokus ds fy, dgk \
v- deht+ vk- dqjrk b-dksV
20- vfrfFk us lksus dk pEep dgk j[kk Fkk \
v- eqV~Bh esa vk- tsc esa b- vklu ds uhps
b- opu cnfy, :-
1- dqRrk & ------------- 6- dVksjh & -------------
2- ykseM+h & ------------- 7- Fkkyh & -------------
3- f[kykSuk & ------------- 8- Rkyh & -------------
4- >wyk & ------------- 9- tsc & -------------
5- fpeVk & ------------- 10- b”kkjk & -------------
bZ- lgh “kCn pqudj [kkyh txg Hkfj, :-
1- esjh vk¡[k ------------- dqN fxj x;kA
2- -------------jkst+ lqcg lSj djus tkrk gw¡A
3- ------------- “kke dks i<+rk gw¡ A
4- d{kk -------------cgqr “kksj gks jgk gSA
5- vf[ky -------------nknk th ckx esa x, A
6- cgqr le; igys -------------ckr gSA
7- rsukyhjke le> x, -------------vfrfFk dk vieku ugha gksuk pkfg,A
m- fyax cnfy, :-
1- ckyd & -------------
2- yM+dk & -------------
3- csVk & -------------
4- firk & -------------
5- HkkbZ & -------------
Å- fdlus fdlls dgk :-
1- **rqe Mky ij D;k dj jgs gks\** & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
2- **eSa ftl pht dks Nw yw¡ og lksuk cu tk,A** & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
3- **nsojkt] rqEgsa vkSj fdruk lksuk pkfg,A** & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
4- **og rq>s ekjrk gS rks rw Hkh mls ekj ysA** & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
5- **vki eq>s cM+s HkkbZ dks ekjus dh lykg nsrh gS\a **& &&&&&&&&&&&&&&&&&&
_- fp= ns[kdj uke fyf[k, :-
2- funsZ”kkuqlkj mRrj nhft, :-

v- lgh ;k xyr fyf[k, :-
1- Eksjh Qqyokjh ds Qwy lqanj ugha gSaA & &&&&&&&
2- Qwy lqanjrk vk Sj lqx/a k yqVkrs gSaA & &&&&&&&
3- xksyw dh ek¡ mlls ijs”kku FkhA & &&&&&&&
4- xksyw ds fe= mlls izlUu FksA & &&&&&&&
5- bZn ds fnu bZnxkg ds ikl esyk yxrk gSA & &&&&&&&
6- gkfen viuh nknh ds lkFk essyk ns[kus x;kA & &&&&&&&
7- nknh dk gkFk jksVh lsadrs gq, ty tkrk FkkA & &&&&&&&
vk. mYVs vFkZ fyf[k, :-
1- lq[k × &&&&&&& 6- fc[ksjuk × &&&&&&&
2- fnu × &&&&&&& 7- cw<+k × &&&&&&&
3- ikl × &&&&&&& 8- ikl × &&&&&&&
4- mrjuk × &&&&&&& 9- “kqn~/k × &&&&&&&
5- cM+k × &&&&&&&
b- OkkD; “kqn~/k dhft, :-
1- rqe Ldwy D;ksa ugha x;k \ & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
2- vkt [kwc xehZ iM+ jgk gSA & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
3- cnyrk gS ekSle ges”kkA & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
4- [kjhnk us fpeVk gkfenA & &&&&&&&&&&&&&&&&&&
bZ- leku vFkZokys “kCn fyf[k, :-
1- isM+ & &&&&&&&& 5- Qwy & &&&&&&&&
2- ikuh & &&&&&&&& 6- isM+ & &&&&&&&&
3- ykyph & &&&&&&&& 7- ek¡ & &&&&&&&&
4- izlUu & &&&&&&&&
m- vius ;s dke fdlls djokrs gSa :-
1- diM+s flyokuk & &&&&&&&& 4- diM+s /kqyokuk & &&&&&&&&
2- twrs cuokuk & &&&&&&&& 5- dwM+k mBokuk & &&&&&&&&
3- cky dVokuk & &&&&&&&&
Å- tksMs+ feykb, :-
1- fxygjh & “kgn
2- canj & vukj
3- Nk;knkj isM+ & dwnuk
4- Qynkj isM+ & ljduk
5- NRrk & jl
6- Qwy & uhe
_- ,d “kCn esa mRrj nhft, :-
1- cht cksus ls D;k cu tkrk gS \ & &&&&&&&&
2- D;k tykus ls va/kdkj nwj gks tkrk gS \ & &&&&&&&&
3- bZaV ij bZaV j[kus ls D;k cu tkrk gS \ & &&&&&&&&
v- [kkyh txg Hkfj, :-
1- vf/kd o’kkZ ls unh esa ck<+ &&&&&&&&A
2- muesa ls ikuh esa dksbZ ugha &&&&&&&&
3- iydksa ds Hkhrj ,d &&&&&&&& gksrh gSA
4- rst+ ;k de &&&&&&&& esa ugha i<+uk pkfg,A
5- e/kqeD[kh &&&&&&&& esa jgrh gSA
6- fpfM+;k &&&&&&&& esa jgrh gSA
7- ;qod us ns[kk ,d &&&&&&&&ckx esa xM~<s [kksn jgk FkkA
8- uhe dk isM+ gok dks &&&&&&&& djrk gSA
vk. dfork iwjk dhft, :-
1- Lknk &&&&&&&&&&&&
&&&&&&&& nksuksa gkFk yqVkrsA
fdarq Qwy ;g &&&&&&&&
gjne &&&&&&&&
2- chrh jkr &&&&&&&&
&&&&&&&& fc[kjh /kwiA
3- Xkjeh] o’kkZ] tkM+k] gjne
&&&&&&&&&&&&&&&&
4- csVk [kwc le>rh gw¡
&&&&&&&&&&&&&&&&
5- UkUgk cht ,d cks nsa ge
&&&&&&&&&&&&&&&&
b. iz”uksa ds mRrj fyf[k, :-
1- xksyw ls dkSu&dkSu vkSj D;ksa ijs”kku Fks \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
2- eqxkZ fdlds Mj ls isM+ dh Mky ij cSBk Fkk\
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
3- isM+ dks lcls igys dkSu&lh _rq feyh\
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
4- vf/kd o’kkZ gksus ls D;k gksrk gS \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
5- vk¡[kksa ds fy, dSlk Hkkstu ykHknk;d gS \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
6- tkM+s esa /kwi dSls yxrh gS \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
7- lqcg gksrs gh /kwi dgk¡ fn[kkbZ nsrh gS \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
8- chjcy dkSu Fks\
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
9- chjcy us ea=h dks D;k dgdj cqyk;k \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
10- nsojkt dks fdl pht dk ykyp Fkk \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
11- nsojkt us nsonwr ls D;k ojnku ek¡xk \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
12- eghus Hkj ls fdl fnu dk bartkj Fkk \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
13- CkPps bZnxkg D;ksa tk jgs Fks \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
14- nknk th us vf[ky dks uk”rs esa D;k [kkus dks fn;k \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
15- “kgn dgk¡ ls feyrk gS \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
16- cw<+k xM~<s D;kas [kksn jgk Fkk \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
17- cw<+k fdl&fdl izdkj ds isM+ yxkuk pkgrk Fkk \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
18- cPpk isM+ ls uhps dSls fxjk \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
19- pk¡n dks uaxs “kjhj esa D;k rdyhQ gksrh Fkh\
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
20- d`’.knso jk; eqf”dy iM+us ij fdls vkSj D;ksa cqykrs Fks \
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
******************
HINDI CHANDRAKIRAN
WORKSHEET -11- ANSWER KEY
CLASS - VIII
1-funsZ”kkuqlkj mRrj nhft, :- ( MCQ )

v- “kCnkFkZ fyf[k, :-
1-Ekuksje & beautiful 31- vk¡[ksa & eyes
2-lyksuh & looking beautiful 32- tk¡p & checkup
3-miou & garden 33- iydsa & eye lids
4-ihM+k & pain 34- xk¡B & knot
5-lqx/a k & fragrance 35- /kwy & dust
6-uV[kV & naughty 36- dgk&lquh & fight
7- gjne & always 37- vkf[kj & at last
8-VwV iM+uk & to attack 38- xqLls esa yky gksuk &
9-fu”p; & strong decision getting angry
10-taxy & forest 39- ik¡o iVduk & expressing
11-[kw¡[kkj & cruel angriness
12- Lke>kSrk & agreement 40- gennZ & kind
13- lekPkkj & news 41- egku & great
14- Hk;kud & scary 42- “kkld & ruler
15- {kek & forgiveness 43- leL;k & problem
16- o`{k & tree 44- lqy>kuk & to solve
17- roslh - hot like a pan 45- laxfr & togetherness
18- Rkikdj - after making hot 46- nsonwr & Gods’ messenger
19- iqu% - again 47- izlUu & happy
20- _rq – season 48- [kq”kh ls >weuk & to be happy
49- bartkj & expecting someone
21- lax & Together
50- mft;kjk & brightness
22- vkjke & Rest
51- pksVh & peak
23- ckx & Garden
52- psruk & to understand
24- gfj;kyh & Greenery
25- O;k;ke & Physical Exercise 53- bdV~Bk & to collect
26- /kU;okn & Thanks 54- “kgn & Honey
27- LoLFk & healthy 55- e¡Mjkuk & wandering
28-yxkrkj & continuous 56- NRrk & Beehive
29- cjlkr & rain 57- dkjhxjh & Skillful
30- ekSle & season 58- dqnky & spade
59- bZ”oj & god
60- “kqn~/k & pure
61- Øks/k & anger
62- mfpr & suitable
63- ukilan & dislike
64- d’V & difficult
65- eq[kMk & face
66- nq[kMk & sadness
67- izfrfnu & everyday
68- fuR; & daily
69- foink & difficuty
70- vfrfFk & guest
vk- lgh mRrj pqfu, :-
1- miou ds Qwy & jax fcjaxs gSaA
2- bu Qwyksa ls miou esa QSyas gSaA & lqx/a k
3- xksyw dk LoHkko dSlk Fkk\ & uV[kV
4- xksyw lkfFk;ksa ds lkFk fdl [ksr esa igq¡pk\ & lfCt;ksa ds
5- isM+ dh Mky ij dkSu cSBk Fkk\ & eqxkZ
6- fdu&fdu ds chp le>kSrk gqvk\ & i”kq&if{k;ksa esa
7- fdl o`{k us rhuksa cguksa ls iz”u iwNs\ & cjxn ds o`{k us
8- cPpk fdl ij lks jgk Fkk \ & [kkV ij
9- cPps dks fdlus cpk;k \ & ukStoku us
10- lqfer dh vk¡[ksa D;ksa yky Fkh \ & /kwy dk d.k fxjus ls
11- fdrkc dks vk¡[kksa ls fdruh nwjh ij j[kdj i<+uk pkfg, \ & ckjg bap
12- chjcy dkSu Fks \ & gkftj tokc
13- ea=h dks ew[kZjkt D;ksa dgk \ & os fcuk cqyk, vk, FksA
14- isM+ fdl pht+ ds cu x;s \ & lksus ds
15- nsojkt dh bPNk Fkh:- & lcls vehj cuus dhA
16- esys ls gkfen us D;k [kjhnk \ & fpeVk
17- vf[ky NqV~fV;ksa esa dgk¡ x;k Fkk \ & nknk & nknh ds ikl
18- D;k ns[kdj yM+ds ds eq¡g esa ikuh vk x;k \ & Ikds tkequ ns[kdj
19- pk¡n us viuh ek¡ ls D;k flyokus ds fy, dgk \ & dqjrk
20- vfrfFk us lksus dk pEep dgk j[kk Fkk \ & tsc esa
b- opu cnfy, :-
1- dqRrk & dqRrs 6- dVksjh & dVksfj;k¡
2- ykseM+h & yksefM+;k¡ 7- Fkkyh & Fkkfy;k¡
3- f[kykSuk & f[kykSus 8- Rkkyh & rkfy;k¡
4- >wyk & >wys 9- tsc & tscas
5- fpeVk & fpeVs 10- b”kkjk & b”kkjs
bZ- lgh “kCn pqudj [kkyh txg Hkfj, :-
1- esjh vk¡[k esa dqN fxj x;kA
2- EkSa jkst+ lqcg lSj djus tkrk gw¡A
3- eSa “kke dks i<+rk gw¡ A
4- d{kk esa cgqr “kksj gks jgk gSA
5- vf[ky vkSj nknk th ckx esa x, A
6- cgqr le; igys dh ckr gSA
7- rsukyhjke le> x, fd vfrfFk dk vieku ugha gksuk pkfg,A
m- fyax cnfy, :-
1- ckyd & ckfydk
2- yM+dk & yM+dh
3- csVk & csVh
4- firk & ekrk
5- HkkbZ & cgu
Å- fdlus fdlls dgk :-
1- **rqe Mky ij D;k dj jgs gks\** & YkkseM+h us eqxZs ls dgkA
2- **eSa ftl pht dks Nw yw¡ og lksuk cu tk,A** & nsojkt us nsonwr ls dgkA
3- **nsojkt] rqEgsa vkSj fdruk lksuk pkfg,A** & nsonwr us nsojkt ls dgkA
4- **og rq>s ekjrk gS rks rw Hkh mls ekj ysA** & ek¡ us cPps ls dgkA
5- **vki eq>s cM+s HkkbZ dks ekjus dh lykg nsrh gSa\**& cPps us ek¡ ls dgkA
_- fp= ns[kdj uke fyf[k, :-
?kj ] x`g Qwy ] dqqlqe
ny] iRrk
vk¡[k ] us=

v- lgh ;k xyr fyf[k, :-
1- Eksjh Qqyokjh ds Qwy lqanj ugha gSaA & xyr
2- Qwy lqanjrk vkSj lqxa/k yqVkrs gSaA & lgh
3- xksyw dh ek¡ mlls ijs”kku FkhA & lgh
4- xksyw ds fe= mlls izlUu FksA & xyr
5- bZn ds fnu bZnxkg ds ikl esyk yxrk gSA &lgh
6- gkfen viuh nknh ds lkFk essyk ns[kus x;kA & xyr
7- nknh dk gkFk jksVh lsadrs gq, ty tkrk FkkA & lgh
vk. mYVs vFkZ fyf[k, :-
1- lq[k × nq[k 6- fc[ksjuk × lesVuk
2- fnu × jkr 7- cw<+k × ;qod
3- ikl × nwj 8- ikl × nwj
4- mrjuk × p<+uk 9- “kqn~/k × v”kqn~/k
5- cM+k × NksVk
b- OkkD; “kqn~/k dhft, :-
1- rqe Ldwy D;ksa ugha x;k \ & rqe Ldwy D;ksa ugha x;s \
2- vkt [kwc xehZ iM+ jgk gSA & vkt [kwc xehZ iM+ jgh gSA
3- cnyrk gS ekSle ges”kkA & ekSle ges”kk cnyrk gSA
4- [kjhnk us fpeVk gkfenA & gkfen us fpeVk [kjhnkA
bZ- leku vFkZokys “kCn fyf[k, :-
1- isM+ & o`{k] r#
2- ikuh & ty] uhj
3- ykyph & yksHkh
4- izlUu & [kq”k
5- Qwy & lqeu
6- isM+ & o`{k] r#
7- ek¡ & ekrk] eS;k
m- vius ;s dke fdlls djokrs gSa :-
1- diM+s flyokuk & nthZ ls
2- twrs cuokuk & eksph ls
3- cky dVokuk & ukbZ ls
4- diM+s /kqyokuk & /kksch ls
5- dwM+k mBokuk & lQkbZ deZpkjh ls
Å- tksMs+ feykb, :-
1- fxygjh & ljduk
2- canj & dwnuk
3- Nk;knkj isM+ & uhe
4- Qynkj isM+ & vukj
5- NRrk & “kgn
6- Qwy & jl
_- ,d “kCn esa mRrj nhft, :-
1- cht cksus ls D;k cu tkrk gS \ & o`{k
2- D;k tykus ls va/kdkj nwj gks tkrk gS \ & nhi
3- bZaV ij bZaV j[kus ls D;k cu tkrk gS \ & egy
v- [kkyh txg Hkfj, :-
1- vf/kd o’kkZ ls unh esa ck<+ vk xbZA
2- muesa ls ikuh esa dksbZ ugha dwnkA
3- iydksa ds Hkhrj ,d xk¡B gksrh gSA
4- rst+ ;k de jks”kuh esa ugha i<+uk pkfg,A
5- e/kqeD[kh NRrs esa jgrh gSA
6- fpfM+;k ?kksalys esa jgrh gSA
7- ;qod us ns[kk ,d cw<+k ckx esa xM~<s [kksn jgk FkkA
8- uhe dk isM+ gok dks “kqn~/k djrk gSA
vk. dfork iwjk dhft, :-
1- Lknk lqxa/k lcdks
Tkh Hkj nksuksa gkFk yqVkrsA
fdarq Qwy ;g nq[k ih tkrs
gjne g¡lrs gesa g¡lkrsA
2- chrh jkr gqvk mft;kjk]
?kj&vk¡xu esa fc[kjh /kwiA
3- Xkjeh] o’kkZ] tkM+k] gjne
cM+s d’V ls lgrkA
4- csVk [kwc le>rh gw¡
rsjk lkjk nq[kMkA
5- UkUgk cht ,d cks nsa ge
ogh o`{k cu tk,xkA
b. iz”uksa ds mRrj fyf[k, :-
1- xksyw ls dkSu&dkSu vkSj D;ksa ijs”kku Fks \
m- xksyw ls mlds ekrk&firk vkSj nksLr mldh uV[kV Hkjh “kjkjrksa ls ijs”kku FksA
2- eqxkZ fdlds Mj ls isM+ dh Mky ij cSBk Fkk\
m- eqxkZ [kw¡[kkj tkuojksa ds Mj ls isM+ dh Mky ij cSBk FkkA
3-isM+ dks lcls igys dkSu&lh _rq feyh\
m- isM+ dkss lcls igys xjeh _rq feyhA
4- vf/kd o’kkZ gksus ls D;k gksrk gS \
m- vf/kd o’kkZ gksus ls unh esa ikuh vf/kd gks tkrk gS ftlls xk¡o ikuh esa Mwc tkrs gSaA
5- vk¡[kksa ds fy, dSlk Hkkstu ykHknk;d gS \
vk¡[kksa ds fy, foVkfeu *,* tks fd ihys Qy vkSj LkfCt;ksa esa ik;k tkrk gS ;g cgqr
ykHknk;d gSA
6- tkM+s esa /kwi dSls yxrh gS \
tkM+s esa /kwi euHkkou yxrh gSA
7- lqcg gksrs gh /kwi dgk¡ fn[kkbZ nsrh gS \
lqcg gksrs gh /kwi ?kj&vk¡xu esa fn[kkbZ nsrh gSA
8- chjcy dkSu Fks\
chjcy vdcj ds njckj esa ea=h FksA
9- chjcy us ea=h dks D;k dgdj cqyk;k \
chjcy us ea=h dks ew[kZjkt dgdj cqyk;kA
10- nsojkt dks fdl pht dk ykyp Fkk \
nsojkt dks <sj lkjh lksus dh eksgj ikus dk ykyp FkkA
11- nsojkt us nsonwr ls D;k ojnku ek¡xk \
nsojkt us nsonwr ls ;g ojnku ek¡xk fd ftl pht dks Nw ysa ogh lksuk cu tk,A
12- eghus Hkj ls fdl fnu dk bartkj Fkk \
eghus Hkj ls bZn ds R;ksgkj dk bartkj FkkA
13- CkPps bZnxkg D;ksa tk jgs Fks \
cPPks uekt+ i<+us ds fy, bZnxkg tk jgs FksA
14- nknk th us vf[ky dks uk”rs esa D;k [kkus dks fn;k \
nknk th us vf[ky dks uk”rs esa ijkBk vkSj “kgn [kkus dks fn;kA
15- “kgn dgk¡ ls feyrk gS \
“kgn e/kqefD[k;ksa ds NRrs ls feyrk gSA
16- cw<+k xM~<s D;kas [kksn jgk Fkk \
cw<+k isM+ yxkus ds fy, xM~<s [kksn jgk FkkA
17- cw<+k fdl&fdl izdkj ds isM+ yxkuk pkgrk Fkk \
cw<+k dqN Nk;knkj vkSj dqN Qynkj ds isM+ yxkuk pkgrk FkkA
18- cPpk isM+ ls uhps dSls fxjk \
cPps dks isM+ ij p<+rk ns[kdj mlds cM+s HkkbZ dks Øks/k vk;k vkSj mUgkaus s mldh
mldh Vk¡x [khaph ftlls og isM+ ls uhps fxj iM+kA
19- pk¡n dks uaxs “kjhj esa D;k rdyhQ gksrh Fkh\
pk¡n dks uaxs “kjhj esa Xkjeh] o’kkZ rFkk tkM+s esa gksusokyh rdyhQ
lguh iM+rh FkhA
20- d`’.knso jk; eqf”dy iM+us ij fdls vkSj D;ksa cqykrs Fks \
d`’.knso jk; eqf”dy iM+us ij rsukyhjke dks cqykrs Fks D;ksafd gj foink dk dksbZ u
dksbZ gy <w¡< gh fudkyrs FksA
******************
MAHARISHI VIDYA MANDIR SENIOR SECONDARY SCHOOL, CHENNAI-31
SANSKRIT
WORKSHEET XI
CLASS – VIII
थमः पाठः, वतीयः पाठः , तत
ृ ीयः पाठः, चतुथः पाठः,पञमः पाठः,
ष ः पाठः, स मः पाठः, अ मः पाठः, नवमः पाठः , दशमः पाठः
Slokas :
1. णयो मरणा तः .... 2.मरणम ् कृ तः शर रणाम ् .... 3. कम ् च माः यप
ु कारः ......
4.पादपानाम ् भयम ् ..... 5.यथा धेनु सह .... 6.ग गा पापं श श ...
पयाय पदा न
1.वैभवेन 2.आव यकम ् 3.दोषम ् 4. यव था 5.भू मः
6.पालाः 7.पा णः 8.कुतूहलम ् 9.कोलाहलः 10.दे वलोकम ्
11.सु दरम ् 12.सुता 13.अ चतुम ् 14. वि दनः 15.उप वान ्
16.यु धम ् 17.घोरम ् 18.याचनम ् 19. नि चतम ् 20.मु तः
21.प व म ् 22.आराधनीयः 23. शखरम ् 24.कारणम ् 25.सपः
26.क याणम ् 27.अि नः 28.धनुः 29. औषधयः 30.ि थरचु ः
Meanings:
1.अव सतः 2.साध,ु साधु 3. नवतयन ् 4. उपासपन ् 5.अपे तम ्
6. स त ा 7. नराकृतवती 8. त
ु म् 9.कुतूहलम ् 10.अमा याः
11. ा ता 12.अनप
ु मा 13.वि दनः 14. ह त यः 15.सह
16.व ृ ा तम ् 17. ा वशन ् 18.सम तः लोकः 19.अ भलाषा 20. ववाहः
21.धूमः 22.सौ दयम ् 23.कोमलम ् 24.पणम ् 25.तू णीम ्
26.समीपम ् 27.धैयम ् 28.धनःु 29. फु रतः 30.भा यवान ्
Answer the following:

1.क लपु ष य सै ये के आसन ् ? 2.भूलोकं ग छ इ त कः काम ् अवदत ् ?
3.सर व याः ि ल करं वणम ् दमय या कथम ् अवगतम ् ? 4.सर वती नलाय कम ् द वती ?
5.दमय ती कमथम ् कृशा जाता ? 6.दमय याः वयंवरवाता ु वा नारदः कु गतवान ् ?
7.नलः क य दे श य राजा ? 8.नलः सरोवरे कथम ् अ त ठत ् ?
9.नैषधीयच रतम ् केन ल खतम ् ? 10.यु धे नि चते कुमारः कि मन ् पदे अ भ ष तः ?
11. शवाय क यां पावतीं या चतुम ् हमव तः समीपं के गताः ? 12.म मथ य प नी का ?
13.दे वानां स दे शं शवाय कः नीतवान ् ? 14.र तः कमथ दे ह यागं कतमै
ु छत ् ?
15. कुमारस भव महाका यम ् केन र चतम ् ? 16.स तषयः पूजाथम ् प मा न कुतः नयि त ?
सम तम ् पदम ् लखत :
1.महत ् बलम ् य य सः (पु षः) 2.कुसुमा न ह ते येषां ते (पु षाः)
3.ह रणा सह वतते इ त (केशवः) 4.च म ् पाणौ य य सः ( व णुः)
5. व या धनं येषां ते (पि डताः) 6.कृशा न अ गा न य य सः (पु षः)
7.क द च मूलं च फला न च 8.नवानां रा ीणां समाहारः
9.व ृ ाः च पणा न च लताः च 10.नकुल च सहदे व च
11. थमः पु षः 12. मुखं प मम ् इव 13. ह रणा ातः
14. कुि सता ग तः 15. च े ब धः 16. न ा मणः
17.कोसल य नप
ृ ः 18.भूमेः गुणः 19.सुधायाः ख डः
20.पा डोः तनयः 21.गरु ोः प नी 22. म य गह
ृ म्
23.कवेः रचना 24.नागानाम ् इ ः 25.च े ब धः
व हवा या न लखत -
1.सदारः 2.चमा बरः ( शवः) 3. वेता बराः (सं या स यः)
4.अ न ः (पु षः) 5.मोदकह तः (गणेशः) 6.धमाथकाममो ाः
7.श दाथ 8.प चरा म ् 9. ा मण यवै यशू ाः
10.सख
ु दःु खे 11.काम ोधौ 12. द घर जःु
13. मेघ यामः 14. दे व ा मणः 15. शाकपा थवः
16. वशाल को ठ 17. दशरथराजः 18. या भयम ्
19. प ट कृ य 20.दौ यि तः (द ु य त) 21.गा गेयः (ग गा)
22.कौ तेयः (कु ती) 23.धातरा ः (धत
ृ रा ) 24.गौर श करौ
25.द घर जःु
MAHARISHI VIDYA MANDIR SENIOR SECONDARY SCHOOL, CHENNAI - 31
WORKSHEET-11
CLASS: VIII SUBJECT: MATHEMATICS
1. If the side of a cube is doubled, then the volume is _____.

a) 2 𝑎3 b) 4 𝑎3 c) 6 𝑎3 d) 8 𝑎3
1
2. If 2𝑥+ 3= 0, then x is equal to ________.
3 2 −1 1
a) b) c) d)
2 3 6 6
3. Two quantities 𝑥 and 𝑦 vary directly, then which of the following holds true?
𝑥
a) (𝑥 + 𝑦) constant b) (𝑥 − 𝑦) constant c) 𝑥𝑦 constant d) constant
𝑦
4. What is the SI on ₹40,000 for 3 years at 12% per annum?

a) ₹10,000 b) ₹14,400 c) ₹20,000 d) ₹15,000
5. Adjacent angles of a parallelogram are _______.
a) equal b) complementary c) supplementary d) none
6. What is the area of the rhombus with diagonals 6 cm and 10 cm?
a) 0.3 cm2 b) 30 cm2 c) 300 cm2 d) 3000 cm2
7. The distance of the point (3, 4) from the 𝑥- axis is _____.
a) 3 units b) 4 units c) 1 unit d) 7 units
8. What is the total number of possible outcomes when two coins are tossed together?
a) 2 b) 4 c) 6 d) 8
9. Assertion (A): (𝟐𝒙 − 𝟑𝒚)𝟐 = 𝒙𝟐 - 12𝒙𝒚+ 9𝒚𝟐
Reason (R): (𝒂 + 𝒃)𝟐 = 𝒂𝟐 + 2𝒂𝒃+ 𝒃𝟐
a) Both A and R are true and R is the correct explanation of A.

b) Both A and R are true but R is not the correct explanation of A.
c) A is true but R is false.
d) A is false but R is true.
10. Assertion (A): The tank of dimensions 9 m, 8 m and 5 m can hold 700 L of water.
Reason (R): Volume of a cuboid = 𝐥𝐛𝐡

11. A quadrilateral in which two pairs of adjacent sides are equal is known as ______.
a) trapezium b) parallelogram c) kite d) none of these
12. Find the square root of 2209 using the long division method.
13. Find the smallest number by which 1372 must be multiplied to obtain a perfect
cube. Also find the cube root of the number so obtained.
14. Find the smallest number which must be subtracted from 4931 to obtain a perfect
square. Also find the square root of the number so obtained.
1 1
15. If 𝑥-𝑥= 9, find the value of 𝑥 2 + .
𝑥2
16. Find the quotient when 9𝑥 2 -45𝑥 is divided by 9𝑥.

17. Solve the following equation:
8𝑥+3 4𝑥 4𝑥−3 −1
i) = ii) =
2(𝑥−2) 𝑥−5 2𝑥+3 5
18. The marked price of a sewing machine is ₹2300. It is sold at a discount of 4%.
Find the selling price of the sewing machine.
19. A shopkeeper bought two TV sets at ₹10000 each. He sold one at a profit of 10%
and the other at a loss of 10%.
a) What is the total cost of two TV sets?
b) Find the total selling price of two TV sets.
c) Find the overall profit or loss percent.
20. A farmer has enough food to feed 20 animals in his cattle farm for 6 days. How
long the food last if there were 10 more animals in the cattle farm?
21. In how many years will ₹2000 amount to ₹2662 at 10% compounded annually?
22. What sum of money will amount to ₹5445 in 2 yrs at 10% p.a compounded annually?
23. Find the length of the diagonal of a rectangle with sides 8 cm and 6 cm.
24. Find the value of 𝑥 in the trapezium ABCD.
25. The area of the trapezium is 814 cm2 and the length of the parallel sides are 17 cm
and 20 cm. Find the height of the trapezium.
26. Find the area of the following polygon:
27. The area of a trapezium is 300 cm2 and the length of one of the parallel sides is
16 cm. If its height is 15 cm, find the length of the other parallel side.
28. A milk tank is in the form of cylinder whose radius is 3.5 m and length is 7 m. Find
the surface area of the aluminum sheet required to make the tank.
29. The surface area of the cube is 384 cm2. Find its side.
30. A swimming pool is 20 m in length, 15 m in breadth and 4 m in depth.
a) What is the formula to be applied to find the area of 4 walls?
b) Find the area of 4 walls.
c) Find the cost of painting its four walls at the rate of ₹20 per m2.
31. Construct a pie chart for the given data:
Method of travel Walk Bike Car Bus
Frequency 9 3 6 12
32. The weekly wages (in ₹) of 30 workers in a factory are given below:
830, 835, 890, 810, 835, 836, 869, 845, 898, 890, 820, 860, 832, 833, 855, 845,
804, 808, 812, 840, 885, 835, 835, 836, 878, 840, 868, 890, 806, 840.
Make a frequency table with intervals as 800-810, 810-820 and so on, using tally
marks and also draw a histogram and answer the following questions:
a) Which group has the maximum number of workers?
b) How many workers earn ₹850 and more?
c) How many workers earn less than ₹850?
33. Plot the points O(0, 0), A(0, 6), and B(5, 0) on a Cartesian plane. Join these
points and find the area of the figure so obtained.
34. A wooden cylinder is 35 cm long. Its outer and inner diameters are 8 cm and 4 cm
respectively. Find the volume of the wood used in making the cylinder.
35. How many match boxes each measuring 5 cm × 4 cm × 3 cm can be placed in a
cuboidal carton of size 15 cm × 10 cm × 5 cm?
36. The following line graph shows the sales figure for a manufacture company.
a) What were the sale in the year 2007?

b) Compute the difference between the sales in 2005 and 2008?
−11
37. The sum of two rational numbers is -5. If one of them is , find the other.
6
−1 7
38. Find five rational numbers between and 3.
2
1 −3 1 −2 1 0 3 0
39. Evaluate: i) (5) × (5) ii) (2) - (4) + 70
3 3 3 8 3 3𝑥+5
40. Find the value of 𝑥 for which ( ) × ( ) = ( )
5 5 5
41. Simplify: ∛512× 343

42. Multiply 5𝑥2𝑦3, 8 𝑦2 𝑧5 and 3𝑥𝑧4
43. What must be subtracted from 8𝑥 3 +7𝑥 2 𝑦-3𝑥𝑦 2 -𝑦 to get 7𝑥𝑦 2 -𝑦 3 -3𝑥 2 𝑦+5𝑥 3 ?
44. Factorise: 𝑥2- 18𝑥+ 81.
45. Construct a quadrilateral BEST where BE= 3.5 cm, ES= 4 cm, ST= 4.5 cm,
BT= 5 cm and ∠E= 60°.
46. Find the area of a rhombus, whose diagonals are 60 cm and 80 cm.
47. Find the exterior angle of the following :
i) Regular hexagon ii) Regular pentagon
48. A dice is thrown. What is the probability of getting a prime number?
49. Find the probability of getting a diamond card from a pack of 52 cards.
50. Evaluate: 14𝑥2- 10𝑥+ 5 for 𝑥= -1.
WORKSHEET-11
(ANSWER KEY)
CLASS: VIII SUBJECT: MATHEMATICS
1. d) 8 𝑎3 27. 24
2. c)
−1
28. 231 sq.m
6
𝑥 29. 8 cm
3. d) constant
𝑦
30. a) 2(𝑙 + 𝑏)ℎ units
4. b) ₹14,400
b) 280 m2
5. c) supplementary
c) ₹5600
6. b) 30 cm2
31.
7. b) 4 units
Travel Walk Bike Car Bus
8. b) 4
Central 108° 36° 72° 144°
9. d) A is false but R is true. angle
32. a) 830−840(draw frequency
10. d) A is false but R is true. distribution table)
11. c) kite b) 10 c) 20
12. 47 33. 15 cm2
13. 2, 14 34. 5280 cm3
14. smallest number= 31 35. 125
Square root= 70 36. a) 10 crores b) 8 crores
15. 83 −19
37. 6
16. 𝑥-5 −2 −1 1 2 13
38. , , 0, 6, 6, …,
−5 6 6 6 6
17. i) , ii)
7 11
39. i) 3125, ii) 1
18. ₹2208
40. 𝑥= 2
19. a) ₹20000, b) ₹20000
41. 56
c) There is no gain nor loss
42. 120 𝑥3𝑦5 𝑧9
20. 4 days
43. 3𝑥3 +10𝑥2 𝑦-10𝑥𝑦 2 +𝑦 3 -𝑦
21. 3 years
44. (𝑥- 9)2
22. ₹4500
45. Refer classwork
23. 10 cm
46. 2400 cm2
24. 𝑥= 80°
47. i) 60°, 72°
25.44 cm
1 1
48. 49.
2 4
26. 64.5 cm2
50. 29
MAHARISHI VIDYA MANDIR SENIOR SECONDARY SCHOOL, CHENNAI – 31
ACADEMIC YEAR 2023- 2024
WORKSHEET – 11
CLASS : VIII SUBJECT- SCIENCE
I. MULTIPLE CHOICE QUESTIONS:
1. Ramesh wishes to restore the nutrients in the soil of his field without spending
money on chemical fertilizers. Which natural method he should likely adopt for
replenishment of soil nutrients?
a) Sowing seeds that are healthy
b) Growing the same crops every year
c) Growing different crops alternatively
d) Supplying water to crops at regular interval
2. Which element can displace copper from the copper sulphate solution?
a) Iron b) Platinum c) Gold d) Silver
3. A toy car released with the same initial speed will travel farthest on
a) muddy surface b) polished marble surface
c) cemented surface d) brick surface
4. The gas released during the preparation of bread is
a) oxygen b) nitrogen c) carbon dioxide d) sulphur dioxide
5. On placing an inverted tumbler over a burning candle, the flame extinguishes after
some time. This is because of non availability of
a) oxygen b) carbon dioxide c) water vapours d) wax
6. During dry weather, while combing hair, sometimes we experience hair flying
apart. The factor responsible for this is
a) force of gravity b) force of friction c) electrostatic force. d) magnetic force
7. What is the likely method that one should adopt to reduce deforestation?
a) limiting the use of paper
b) using only fine quality paper for work
c) throwing old newspapers in dustbins
d) bury used and waste paper instead of burning it
8. Which part of the throat is responsible for the voice produced by a human?
a) Larynx b) Trachea c) Pharynx d) Oesophagus
9. When electric current is passed through a conducting solution, there is a change of
colour of the solution. This indicates
a) the chemical effect of current. b) the heating effect of current.
c) the magnetic effect of current. d) the lightning effect of current.
10. Various materials which are obtained from nature are called natural resources.
Which of the following is not a natural resource?
(a) minerals b) soil c) water d) plastic
11. Which of the following characteristics will take place in the process of
fertilisation?
a) Process of ovulation occurs.
b) Zygote is attached to the walls of uterus.
c) Fusion of sperm and ovum takes place.
d) Transfer of ovum through oviducts occurs.
12. Which of these phenomena might result in the occurrence of a tsunami?
a) lightning strike b) collision of plates under ocean
c) percolation of groundwater d) condensation of water vapour
13. Rahul traced a ray of incident on a plane mirror. He also plotted the normal to
the surface and calculated the angle of incidence to be 40° as shown in the figure.
Where should he draw the reflected ray?

a) 50° with normal b) 50° with the surface of the mirror
c) 50° with incident ray d) 40° with the surface of mirror
14. A student studies that at the point where optic nerve and the retina meets, there
are no sensory cells. As a result, no vision is possible. Which of these marks the
junction point of the optic nerve and the retina?
a) Iris b) Cornea c) Blind spot d) Optic nerve
15. Which of these would represent a braille system?
a) dot patterns b) drawings on paper
c) various tones of sound d) symbols made using one’s hands
16. What describes menstruation in females?
a) the release of the fertilized egg from the uterus that occurs once in a month
b) the release of the unfertilized egg from the uterus that occurs once in 28-30 days
c) the release of the unfertilized egg from the ovary that occurs twice in 28-30 days
d) the release of the fertilized egg from the ovary that occurs twice in a month
17. How are the hormones secreted by the endocrine gland cause changes in the
body at puberty?
a) It increases the muscle mass that helps attain more strength.
b) It reduces the metabolism increasing the food intake.
c) It stimulates changes in different parts of the body.
d) It doubles the capability of body parts to function.
18. Diabetes is caused due to the deficiency of_______ hormone.
a) thyroxine b) adrenaline c) insulin d) progesterone
19. The least distance of distinct vision for a normal human eye is about ____.
a) 25 m b) 2.5 cm c) 25 cm d) 2.5 m
20. In a convex lens, when the object is placed at infinity, the size of the image
formed is ________.
a) magnified b) diminished c) highly magnified d) same
II. ASSERTION AND REASONING QUESTIONS:
Following questions consist of two statements – Assertion (A) and Reason (R).
Answer these questions selecting the appropriate option given below:
1. Assertion (A): Sunlight and air are inexhaustible resources.
Reason(R): These resources are present in unlimited quantities in nature and are
not likely to be exhausted by human activities.
2. Assertion (A): Chromium plating is done on bath taps.
Reason (R): Chromium helps to avoid corrosion.

3. Assertion (A): The voice of children and adults are different.
Reason(R): This happens because the frequency of the voice of a child is lower
than the adult.
4. Assertion (A): The loudness of sound depends on its amplitude.

Reason(R): When the amplitude of vibration is large, the sound produced is loud.
When the amplitude is small, the sound produced is feeble.
5. Assertion (A): Fertilization in humans occurs in the uterus.
Reason (R): The uterus provides a suitable environment for the development of the
embryo.
6. Assertion (A): In a wildlife sanctuary, collection of timber, harvesting of minor
forest products and private ownership rights are allowed.
Reason (R): A sanctuary is a protected area meant for the conservation of flora and
fauna where cultivation of land is permitted.
III. CASE BASED QUESTIONS:
1. Passage I:
The hormones secreted by the pituitary gland stimulate testes and ovaries to
produce their hormones. It is attached to the brain. Apart from the pituitary, the
testes and the ovaries, there are other endocrine glands in the body such as thyroid,
pancreas and adrenals. Raju and Rakesh had once visited their aunt who was a doctor
and remembered that a boy named Kamal had a very big and bulging throat. Their
aunt had told them that Kamal was suffering from ‘goitre’, a disease of the thyroid
gland. Kamal’s thyroid gland was not producing the hormone thyroxine. Their aunt
also told them that their uncle was suffering from ‘diabetes’ because his pancreas was
not producing the hormone insulin in sufficient quantities. Raju and Rakesh then
asked their aunt about the adrenal glands, which are also shown in the chart, hung on
the wall of her clinic. Their aunt told them that adrenal glands secrete hormones
which maintain the correct salt balance in the blood. Adrenals also produce the
hormone adrenaline. It helps the body to adjust to stress when one is very angry,
embarrassed or worried. Thyroid and adrenal glands secrete their hormones when
they receive orders from the pituitary through its hormones. Pituitary also secretes
growth hormone which is necessary for the normal growth of a person.
i. If the thyroid gland of a person is not producing thyroxine hormone, he/she is
suffering from ________.
ii. If a person suffering from diabetes, the pancreas does not produce ______
hormone in sufficient quantity.
iii. Give one function of adrenal glands.
iv. Name two endocrine glands present in the human body.
v. The endocrine glands are also called ________ glands.
2. Passage II:
When light falls on the surface of an object, the object sends this light back. The
bouncing back of light rays from the surface of an object into the same medium is
called reflection of light. The incident ray, reflected ray and the normal at the point of
incidence all lie in the same plane. The angle of incidence is equal to the angle of
reflection. If two plane mirrors are inclined at different angles, then the number of
images formed by plane mirrors will vary. Angle and the number of images formed
vary inversely. Kaleidoscope is a device containing inclined plane mirrors which
involve multiple reflections of coloured glass pieces and forms beautiful patterns.
i. The picture shows a light ray from a candle falling on a mirror. P, Q, R, S and T
are five points behind the mirror.
a) Which arrow represents the light ray reflected from a mirror?
b) At which point will the image of the candle form?
c) Will the image be erect or inverted?
ii. Which of these statements is true for reflection of light? Write ‘Yes’ or ‘No’.
d) Light rays are reflected by plane surfaces only.
e) Incident ray and reflected ray meet at same point.
f) Angle of incidence is equal to the angle of reflection.
iii. The picture shows a candle in front of two plane mirrors joined at their sides.
What will increase the number of images formed on the mirrors?

a) Decrease in the size of the object
b) Increase in the size of the mirrors
c) Decrease in the angle between two mirrors
d) Increase in the distance between the object and the mirrors.
iv. Write two laws of reflection.
v. Name one application of device which works on multiple reflections of light.
IV. ANSWER IN BRIEF:

1. An alarm bell is kept inside a vessel as shown in figure. A person standing close to
it can distinctly hear the sound of alarm. Now if the air inside the vessel is removed
completely, how will the loudness of alarm get affected for the same person?
2. Explain how you can take care of your eyes.
3. Name the male and female hormone that is released by testes and ovary in male
and female body.
4. List two objects around you that are electroplated. Explain with reasons.
5. Suggest three measures to protect ourselves from lightning.
6. In an experiment, 4 kg of a fuel was completely burnt. The heat produced was
measured to be 160000 kJ. Calculate the calorific value of the fuel.
V. ANSWER SHORTLY:
1. Suppose your writing desk is tilted a little. A book kept on it starts sliding down.
Show the direction of frictional force acting on it.
2. What are antibiotics? What precautions must be taken while taking antibiotics?
3. The angle between the plane mirror and incident ray is 35˚. What is the angle of
incidence and angle of reflection?
4. Projectors contain convex lenses. For an object placed between one and two focal
(F and 2F) lengths from the lens, the image is real, inverted and magnified. Draw a
ray diagram to show the characteristics of the image formed by the convex lens.
Also mention how the film must be loaded into the projector to view an erect
image.
VI. ANSWER IN DETAIL:
1. Explain how we see an object. With the help of a labelled diagram.
2. Explain how the sex of a baby is determined with the help of a diagram.
3. What is a lightning conductor? How does a lightning conductor prevent damage to
buildings during lightning?
4. a) Complete and balance the following equations:
i) Mg + O2 → __________
ii) P + O2 → _______
iii) Na + HCl → NaCl + _________
b) How does a vaccine protect us against a particular disease?
*******
MAHARISHI VIDYA MANDIR SENIOR SECONDARY SCHOOL, CHENNAI – 31
ACADEMIC YEAR 2023- 2024
WORKSHEET – 11 ANSWERS
CLASS : VIII SUBJECT- SCIENCE
I.MULTIPLE CHOICE QUESTIONS:
1. c) Growing different crops alternatively
2. a) Iron
3. b) polished marble surface
4. c) carbon dioxide
5. a) oxygen
6. c) electrostatic force
7. a) limiting the use of paper
8. a) Larynx
9. a) the chemical effect of current.
10. d) plastic
11. c) Fusion of sperm and ovum takes place.
12. b) collision of plates under ocean
13. b) 50° with the surface of the mirror
14. c) Blind spot
15. a) dot patterns
16. b) the release of the unfertilized egg from the uterus that occurs once in 28-30 days
17. c) It stimulates changes in different parts of the body.
18. c) insulin
19. c) 25 cm
20. b) diminished
II. ASSERTION AND REASONING QUESTIONS:
1. a) Both A and R are true and R is the correct explanation of A.
3. c) A is true but R is false.
5. d) A is false but R is true.
6. c) A is true but R is false.
III. CASE BASED QUESTIONS:
1. Passage I Answers:
i. goitre
ii. insulin
iii. Adrenal glands produce hormone adrenalin, which helps the body to adjust
to stress when the person is angry, embarrassed or worried.
iv. Thyroid, pancreas, adrenal, testes, ovary and pituitary gland. (Any two)
v. ductless
2. Passage II Answers:
i. a) Arrow 3; b) Q c) Erect
ii. d) No e) Yes f) Yes
iii. c) Decrease in the angle between two mirrors
iv. Incident ray, reflected ray and the normal at the point of incidence all lie in
the same plane. The angle of incidence is equal to the angle of reflection.
v. Kaleidoscope.
******
WORKSHEET-11
SOCIAL SCIENCE-ANSWER KEY
CLASS: VIII
1. a. Madras
2. a. The different natural conditions
3. a. Lok sabha
4. c. Chipko movement
5. c. sustainable development
6. c. Question hour
7. d. Lord Dalhousie
8. a. Availability of capital
9. a. Adivasis
10. c. Mangal Pandey
11. d. All of these
12. c. 8%
13. d. Satyagraha
14. a. Agro based industry
15. d. Article 17
16. d. Madan Mohan Malaviya
17. c. Industries depending on agricultural products i.e. plant and animal

products
18. c. Right to education
19. d. Mountbatten
20. b. Census
21. a. Government
22. c. Hyderabad
23. b. In 1985
24. c. Disaster
25. a. 16thDecember
**********
WORKSHEET- 11
SOCIAL SCIENCE
CLASS: VIII
1. During the_____________ famine 3.2Lakh tons of wheat was exported to

London while Indians died out of hunger.
a. Madras b. Bengal c. Guntur d. Awadh
2. Resources are distributed unequally over the earth because

of__________________
a. The different natural conditions b. Level of development
c. Technological levels d. All of these
3. What do you mean by the Houses of people?
a. Lok Sabha b. Vidhan Sabha c. Rajya Sabha d. Parliament
4. Bishnoi sacrifices became an inspiration for:
a. Sanyasi rebellion b. Santhal rebellion
c. Chipko movement d. Kol uprising
5. Balancing the needs to use resources and also conserve them for future
generation is called______________
a. Development b. Devaluation
c. Sustainable development d. Patent
6. Which is an important way to control the executive in Parliament?
a. Assembly b. Zero hour
c. Question hour d. none of these
7. In the garb of misgovernance the state of Oudh was annexed

by_______________
a. Lord Curzon b. Lord Hardinge
c. Lord William Bentick d. Lord Dalhousie
8. A few physical factors that determine the use of land are given below. Pick
out the one that is not a physical factor
a. Availability of capital b. Minerals and Availability of Water
c. Topography and Soil d. Climate
9. What literally means the original inhabitants?
a. Adivasis b.Minorities c. Ghats d. Devoid.
10._____________ became the first martyr in the 1857wa of Independence.
a. Tatya Tope b. Rani Lakshmi Bai
c. Mangal Pandey d. Avanti Bai

11. Which of the following is used of soil conservation?
a. Mulching b. Shelter belts
c. Contour ploughing d. All of these
12. How much is population of the Adivasis in India?
a.2% b. 4% c. 8% d.16%
13. Gandhi’s strategy to organize agitation was called_____________
a. Hartal b. strike c. non-cooperation d. Satyagraha
14. With limited capital, a food processing unit is set up in a particular village
in Gujarat. This unit generates employment to that particular village. Name
the type of classification of industry under which this food processing unit will
come under.
a. Forest based industry b. Agro based industry
c. Small Scale industry d. Large Scale industry
15. Which is the Article of Constitution that states that untouchability has been
abolished?
a. Article 16 b. Article 18 c. Article 28 d. Article 17
16. Who founded the Banaras Hindu University?
a. Lala Lajpat Rai b. Rabindranath Tagore
c. Annie Besant d. Madan Mohan Malaviya
17. Which of the following best describes an agro based industry?
a. Industries depending on ores like Cement, iron and steel etc.
b. Industries that depend upon the primary products from forests for their raw
materials
c. Industries depending on agricultural products ie plant and animal products
d. Industries that use products from the sea and oceans as raw materials
18. Equity in the schooling facilities available to all children is an important

aspect of_____________
a. Right to school b. Right to safety
c. Right to education d. Right to life
19. The British Prime Minister appointed _____________to ensure smooth

transfer of power.
a. Cyril Radclifee b. Linlithglow c. Clement Atlee d. Mountbatten
20. A few factors on which the productivity of a nation’s human resources

depends are given below. Pick out the one that is not a factor.
a. Health b. Census c. Literacy d. Possession of technical skills
21. Public facilities are so important; someone must carry the responsibility of
providing these to the people. This “someone” is the
a. Government b. Court c. Politicians d. Judge

22. Where was Operation Polo launched?
a. Kashmir b. Junagadh c. Hyderabad d. Somnath
23. When was Human Resource Development Ministry formed in India at

central level of Government?
a. In 1990 b. In 1985 c. In 2004 d. In 2009
24. The term used for event in which large number of losses occur to life and
property_____________
a. Toxic b. poisonous c. Disaster d. Vulnerable
25. When is Vijay Diwas celebrated?
a. 16th December b.26thJuly
c. 15thAugust d.13th May
II.ANSWER IN BRIEF:
1. What does the book Operation Red Lotus deciper?

2. What is meant by the term industry?
3. Explain how are Adivasis stereotyped?
4. What happened when the false rumour that the British had been defeated
in World War I spread in Kerala?
5. Do you think the distribution of public facilities in our country is adequate
and fair?
6. When was constituent assembly formed? What was the purpose of its
formation?
III. ANSWER IN SHORT:
1. Surya Sen posed a great challenge to the British during 1930s. Explain
how?
2. Suggest three ways to conserve water.
3. How is National Government formed?
4. The world population has grown rapidly why?
5. Give brief description on classification of natural resources.
6. Why are most of the private hospitals and private schools located in major
cities and not in town or rural areas?
IV. ANSWER IN DETAIL:
1. What are the advantages to foreign companies in setting up in India?

2. How can we conserve natural vegetation and wildlife?
3. How did the British destroy Indian economy? How did the traders and
merchants suffer?
4. But for Jaswant Singh Rawat Arunachal Pradesh would be on the Chinese
map today. Corroborate
5. What are the advantages to foreign companies in setting up production in
India?
********

Viii WS-11

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Viii WS-11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MAHARISHI VIDYA MANDIR SR. SEC.

SCHOOL, CHETPET, CHENNAI-31

1. Write a paragraph on Artificial Intelligence.

2. Write an article on Empowering women’s role in STEM.

3. Write an essay on “If I Could Time Travel…”

7. Write a letter to the customer service department of broadband to complain about

14. Write a story developing the following outlines.

8. Which sentence is correct?

14.She sings beautifully. (Identify the adverb in the sentence)

19.If I __________ a millionaire, I would buy a mansion. (Complete the

23.His backpack is on the chair. (Identify the possessive adjective in the

30.Someone might have stolen my bicycle. (Rewrite the sentence in passive

32.John said, 'I can swim'. (Change into indirect speech)

34.She sat on the chair. (Identify the object of the preposition)

36.She is singing for hours. (Convert the sentence to present perfect

40. Frame a sentence using the phrasal verb: “ask for”

III. ANSWER THE FOLLOWING:

4. How do we know that the convict is not Mrs.Parker’s son?

12. Describe the letter written by Dr.Manette in the prison.

13. How did Sydney Carton convince Barsad to help him?

14. Describe the thoughts of Sydney Carton before his death.

1.இதயன இதனால் இவன் முடிக்கும் என் றுஆை் ந்து

2. சகை்ைார்ப் பிைிக்கும் தயகைவாை் க் ___________

3. பை்புயைைார்ப் பை்டுஉை்டு ________ அதுஇன் செல்

III. இைக்கணப் பகுதிகள் :

அ]உவயம ஆ]உவசமைம் இ]சதாயை ஈ] ந்தம்

4. இரை்டு சபாருள் களுக்கு இயைசை உள் ள ஒெ் றுயமயையும்

அ]ஒெ் றுயம ஆ]சவெ் றுயம இ]சிசலயை ஈ]இரை்டுெசமாழிதல்

5. “ச ம் மரம் ” என் னும் ச ால் _______த்சதாயக

1. இரை்டுெசமாழிதல் அைியின் சவறுசபைர் ________ அைி.

அ) ஐந்து ஆ)நான் கு இ) மூன் று ஈ) இரை்டு

3.ஒசர ச ை் யுயள இரு சபாருள் படும் படி பாடுவது __________அைி

அ]பிறிது சமாழிதல் ஆ]இரை்டுெசமாழிதல்

இ]இைல் பு நவிெ் சி ஈ]உைர்வு நவிெ் சி

4.எை்ைாம் சவெ் றுயம ___________ சவெ் றுயமஎனஅயழக்கப்படுகிெது.

1. மூன் ொம் சவெ் றுயம- இராமனுக்குத் தம் பி இலக்குவன்

IV.செய் யுள் வினா

2.ைாருக்கு எமயனப் பெ் றிை அ ் ம் இல் யல?

3.சநாயின் மூன் று வயககள் ைாயவ?

5.முயெ, சபாயெ என் பவெ் றுக்குக் கலித்சதாயக கூறும்

7.ச ாழனின் ைாயனப் பயையைக் கை்ை வீரர்களின் ச ைல் கள்

1.ஓவிை எழுத்து என் ொல் என் ன?

9..அம் சபத்கரின் முதல் சதர்தல் சவெ் றி குறித்து எழுதுக.

I.மூயளயின் வலது, இைது பாகங் களின் ச ைல் பாடுகள் பெ் றித்

உறவுமுலறக் கடிதம் /அலுவைகக் கடிதம்

1. வைப் பு 2. என்று+ என்றும் 3. அறிந்ததவனத்தும்

II. பின்வரும் குறட்பாக்களிை் விடுபட்டசீர்கலளநிரப் புக

4அ) சதாைர்பு 5.அ) ொவன

III. இைக்கணப் பகுதிகள் :

1அ) இெல் பு 2.ஈ) கமாவன 3.அ]உைவம

4.ஆ]கைற் றுவம 5.ஆ) பண்பு 6.ஈ) பார்த்த

ஆ) மகாடிட்டஇடங் கலளநிரப் புக :

4.இ) விளி 5.அ) மூன் றாம்

செய் யுள் வினாக்கள் உலரநலடவினாக்கள் , துலணப் பாட

II – LANGUAGE - HINDI RASTRABHASHA

CLASS : VIII WORKSHEET – XI

Hkkx 1- cgqfodYih; iz”u ¼ MCQ ½

iz-5 fuEufyf[kr “kCnksa dk lgh vFkZ pqfu, %&

1-“kk”or & &&&& 2- e”kky & &&&&& 3- mRFkku & &&&&&

2- fn;k & &&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&

3- dh & &&&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&&

4- Qy & &&&&&&&&&&&&&&&& &&&&&&&&&&&&&&&