3.6.

Nauczanie społeczne papieży

Przeczytaj poniższy tekst:

„Nauka społeczna Kościoła, popularne określenie katolickiej doktryny społecznej. Za jej

twórcę uważa się papieża Leona XIII, poruszającego w swoich listach i encyklikach ważne z punktu
widzenia Kościoła kwestie społeczne, wynikające z napięć politycznych i ekonomicznych końca XIX
w. Jego encyklika Rerum novarum z 1891 uznawana jest za fundamentalne dzieło dla rozwoju nauki
społecznej Kościoła. Ogłoszony przez Leona XIII katolicki program społeczny stał się podstawą trwa-
jącej do dziś działalności Kościoła w tym zakresie. Został on w całości zaakceptowany przez Piusa XI,
czego dowodzi encyklika Quadragesimo anno z 1931.
Rozwinięty na II soborze watykańskim w jego konstytucji Gaudium et spes i potwierdzony
przez Pawła VI w encyklice Populorum progressio z 1967 oraz liście apostolskim Octogesima adve-
niens z 1971. Paweł VI, kontynuując dzieło swoich poprzedników, konstruuje model ustroju oparty na
zasadzie pluralizmu i chrześcijańskiego humanizmu. Nie traktuje już posiadania dóbr materialnych za
rzecz istotną dla życia społecznego lecz tylko za instrumentalną, gdyż dobra materialne mają służyć
wszystkim ludziom, a zasadę tę można realizować na gruncie różnych form produkcji. Zdaniem pa-
pieża nowe pokolenie powinno dokonać właściwego wyboru dróg rozwoju społecznego, przekraczając
przeciwstawne sobie systemy i uwzględniając przy tym zarówno większą socjalizację, jak i osobistą
odpowiedzialność.
Paweł VI zwrócił się z apelem do katolików, by wraz z wyznawcami innych religii i niewierzą-
cymi brali czynny udział w budowie nowego świata, opartego na postępie w sferze duchowej i materi -
alnej. Naukę społeczną Kościoła rozwija Jan Paweł II, poczynając od encykliki Laborem exercens,
ogłoszonej w 1981 oraz w następnych encyklikach i homiliach wygłaszanych podczas licznych swoich
podróży”.

Przerysuj schemat do zeszytu

do strzałek dopisz najważniejsze informacje z przeczytanego tekstu.

Przeczytaj poniższe teksty i odpowiedz na pytania pod fragmentami:

Życie i godność ludzka

„A najpierw wszyscy, a zwłaszcza władze państwowe, nie mogą szczędzić wysiłków, by w
odpowiedni sposób zapewnić wsi możność korzystania z podstawowych urządzeń użyteczności pub-
licznej, takich jak np. sieć dróg, środki transportowe, urządzenia łączności, zdrowa woda do picia,
mieszkania, opieka zdrowotna i leki, szkoły podstawowe, techniczne i zawodowe, warunki sprzyjające
wypełnianiu praktyk religijnych, rozrywki kulturalne, wreszcie wyposażenie domów wiejskich w
wymagane współcześnie estetyczne sprzęty i nowoczesne instalacje. Gdzie ludność wiejska cierpi na
brak tych urządzeń, koniecznych do zapewnienia rolnikom godnego poziomu życia, tam rozwój
gospodarczy i społeczny albo jest niemożliwy, albo przynajmniej bardzo powolny. To zaś sprawia, że
nic nie może powstrzymać ludzi od porzucania ziemi i że niełatwo jest określić rozmiary tego pro-
cesu”.

„34. Wszelki bowiem program opracowany dla podniesienia produkcji nie powinien mieć in-
nego celu, jak tylko służyć osobie ludzkiej. Powinien zatem starać się o zmniejszenie nierówności,
usunięcie dyskryminacji, wyzwalanie ludzi od zależności niewolniczej, aby sami mogli w dziedzinie
doczesnej polepszać swoją dolę, iść drogą postępu moralnego, rozwijać wartości duchowe. Gdy
mówimy o rozwoju, wyrażamy troskę i o postęp społeczny, i o wzrost gospodarczy. Nie wystarczy
jednak zwiększenie wspólnych zasobów, by nastąpił sprawiedliwy ich podział; nie wystarczy postęp
techniczny, aby ziemia – stawszy się jakby bardziej ludzką – nadawała się lepiej do zamieszkania.
Błędy poprzedników niech będą ostrzeżeniem dla tych, którzy dążą do postępu, aby w tej dziedzinie
uniknęli niebezpieczeństw. Jeżeli rządy techników, czyli tak zwana technokracja przeważy w
niedalekiej przyszłości, może przynieść nieszczęścia nie mniej pożałowania godne, jak te, które
wcześniej sprowadził liberalizm. Ekonomia i technika tracą bowiem wszelki sens, jeśli przestają się
kierować dobrem człowieka, któremu powinny służyć. Ten zaś w takiej tylko mierze jest naprawdę
człowiekiem, w jakiej – rządząc swymi czynami i osądzając ich wartość – jest twórcą własnego
postępu przez działanie zgodne z naturą, którą dał mu najwyższy Stwórca i której możliwości i wyma -
gania człowiek dobrowolnie przyjmuje.
ZWALCZANIE ANALFABETYZMU
35. Można nawet twierdzić, że wzrost ekonomiczny zależy w pierwszym rzędzie od postępu
społecznego, do którego zmierza, a wykształcenie podstawowe jest przedmiotem szczególnej troski
tych, którzy rozwój planują. Ten bowiem rodzaj głodu, jakim jest pożądanie wiedzy, dolega nie mniej
niż głód fizyczny: i analfabeta to umysł jakby głód cierpiący; człowiek natomiast znający sztukę czy-
tania i pisania jest przygotowany należycie do wykonywania zawodu i wypełniania obowiązku,
odzyskuje zaufanie do siebie samego i pojmuje, że wraz z innymi może postępować naprzód. Jak
powiedzieliśmy w orędziu do członków Kongresu UNESCO w Teheranie: wykształcenie podstawowe
jest naczelnym i pierwotnym czynnikiem, przez który człowiek nie tylko włącza się do społeczności,
ale i sam się bogaci; ono też jest dla społeczeństwa najznakomitszą pomocą w postępie eko-
nomicznym i w rozwoju. Cieszymy się więc, że w tej dziedzinie wiele zdziałano przez inicjatywy pry-
watne, władze publiczne i instytucje międzynarodowe: są to zaiste główni twórcy rozwoju, ponieważ
czynią ludzi zdolnymi do dalszego rozwijania się o własnych siłach”.

· Proszę znaleźć odpowiedzi na pytania:

1. Na czym ma polegać zapewnienie przez państwo godnego poziomu życia?
2. Na czym polega służenie osobie ludzkiej?

Rodzina, wspólnota, uczestnictwo

OBOWIĄZEK WSPÓLNOTY
„17. Lecz każdy człowiek jest członkiem społeczeństwa i przynależy do całej ludzkości. Dlat-
ego nie ten tylko, czy ów, ale wszyscy ludzie powołani są do posuwania naprzód pełnego rozwoju
całej społeczności ludzkiej. Wszystkie formy cywilizacji powstają, rozkwitają i przemijają. Ale jak
fale morza podczas przepływu jedna za drugą coraz głębiej wdzierają się w wybrzeże, tak też i rodzaj
ludzki w biegu historii. My, którzy jesteśmy jakby spadkobiercami minionych wieków i którzy zbier-
aliśmy owoce z pracy ludzi nam współczesnych, mamy zobowiązania wobec wszystkich ludzi. Z tej
przyczyny nie godzi się nam poniechać wszelkiej troski o tych, przez których po naszej śmierci rozsz-
erzać się będzie na przyszłość rodzina ludzka. Wzajemne powiązanie wszystkich ludzi, które jest fak-
tem, nie tylko przynosi nam dobrodziejstwa, ale również rodzi obowiązki.
RODZINA
36. Jednakże człowiek jest sobą tylko w społeczności, do której należy, a w tej największe i
pierwotne znaczenie posiada rodzina. Znaczenie to, jeśli weźmiemy pod uwagę czasy i miejsca, gdzie

2
się utrzymywało, było może nawet zbyt wielkie, gdy obracało się na szkodę zasadniczych praw wol-
ności ludzkiej. Lecz dawne instytucje społeczne, właściwe krajom dążącym do rozwoju będą jeszcze
przez pewien czas konieczne, trzeba jednak dążyć do stopniowego zmniejszania ich nadmiernej roli.
Natomiast rodzina naturalna, monogamiczna i trwała, taka jaką ukształtowała myśl Boża, a uświęciła
religia chrześcijańska, w której różne pokolenia spotykają się i pomagają sobie wzajemnie w osiąganiu
pełniejszej mądrości życiowej i w godzeniu praw poszczególnych osób z wymaganiami życia
społecznego, stanowi fundament społeczeństwa”.

PRACA A SPOŁECZEŃSTWO: RODZINA, NARÓD

„10. Potwierdzając w ten sposób osobowy wymiar pracy ludzkiej, trzeba z kolei sięgnąć do
drugiego kręgu wartości, jaki z nią nieodzownie się łączy. Praca stanowi podstawę kształtowania życia
rodzinnego, które jest naturalnym prawem i powołaniem człowieka. Te dwa kręgi wartości – jeden
związany z pracą, drugi wynikający z rodzinnego charakteru życia ludzkiego – muszą łączyć się z
sobą prawidłowo i wzajemnie się przenikać. Praca jest poniekąd warunkiem zakładania rodziny, rodz-
ina bowiem domaga się środków utrzymania, które w drodze zwyczajnej nabywa człowiek przez
pracę. Praca i pracowitość warunkują także cały proces wychowania w rodzinie właśnie z tej racji, że
każdy «staje się człowiekiem» między innymi przez pracę, a owo stawanie się człowiekiem oznacza
właśnie istotny cel całego procesu wychowania. Oczywiście, że wchodzą tutaj w grę poniekąd dwa
znaczenia pracy: ta, która warunkuje życie i utrzymanie rodziny – i ta, poprzez którą urzeczywistniają
się cele rodziny, zwłaszcza wychowanie; tym niemniej te dwa znaczenia pracy łączą się z sobą i
dopełniają w różnych punktach.
W całości należy przypomnieć i stwierdzić, iż rodzina stanowi jeden z najważniejszych
układów odniesienia, wedle których musi być kształtowany społeczno-etyczny porządek pracy
ludzkiej. Nauka Kościoła zawsze poświęcała tej sprawie szczególną uwagę, a w dokumencie
niniejszym także wypadnie nam jeszcze do tego powrócić. Rodzina jest bowiem równocześnie wspól-
notą, która może istnieć dzięki pracy i jest zarazem pierwszą wewnętrzną szkołą pracy dla każdego
człowieka”.

· Proszę znaleźć odpowiedzi na pytania:

1. Dlaczego mamy dbać o rozwój całej społeczności ludzkiej?
2. Co ma wspólnego ze sobą praca i rodzina?

Prawa i obowiązki
POWOŁANIE DO WZROSTU
„15. Według Bożego planu każdy człowiek jest powołany do rozwijania samego siebie, gdyż
wszelkie życie ludzkie przeznaczone jest przez Boga do jakiegoś zadania. Stąd to każdemu dane są od
urodzenia zaczątki zdolności i talentów, które należy rozwijać, aby mogły wydać owoce; pełna zaś ich
dojrzałość, jaką człowiek uzyskuje czy to przez wychowanie w swoim środowisku społecznym, czy
też przez własne usiłowania, pozwoli każdemu dążyć do celu wyznaczonego mu przez Stwórcę. Będąc
zaś wyposażonym w rozum i wolność, bierze człowiek na siebie odpowiedzialność i za swój rozwój, i
za swoje zbawienie. Każdy – wspomagany, a czasami również krępowany przez wychowawców i
otoczenie – niezależnie od stopnia uległości wpływom zewnętrznym pozostaje głównym sprawcą
swego pomyślnego lub niepomyślnego losu. Tylko wytężając siły umysłu i woli może człowiek
wzrastać w człowieczeństwie, nabierać coraz większej wartości, doskonalić się.
OBOWIĄZEK OSOBY
16. Ten zaś rozwój osoby ludzkiej nie jest pozostawiony dowolnemu uznaniu człowieka.
Podobnie jak wszystkie rzeczy stworzone skierowane są ku swemu Stwórcy, tak i stworzenie rozumne
ma obowiązek zwracać dobrowolnie życie swoje ku Bogu, pierwszej Prawdzie i najwyższemu Dobru.
Dlatego rozwój osoby ludzkiej streszcza jakby w sobie wszystkie nasze obowiązki. Co więcej, piękna
harmonia natury ludzkiej, jaką pojedynczy ludzie doskonalą coraz bardziej przez swoją pracę i
świadomość obowiązku, przeznaczona jest do jeszcze wyższej godności. Wszczepiony w ożywia-
jącego Chrystusa otrzymuje człowiek nowe wzbogacenie życia i osiąga pewien humanizm, który

3
przekracza jego naturę i udziela mu największej pełni życia; do niej to, jako do swego najwyższego
celu zmierza rozwój człowieka”.

OBOWIĄZKI PAŃSTWA W ZAKRESIE KWESTII ROBOTNICZEJ

„26. W świetle tych zasad kierownicy państw winni naprzód rozwinąć ogólną i powszechną dzi-
ałalność za pośrednictwem systemu praw i urządzeń, to jest starać się, aby sam ustrój i zarząd państwa
sprzyjał dobrobytowi, tak powszechnemu jak jednostkowemu. Jest to zadaniem sztuki rządzenia i
właściwym obowiązkiem władz państwowych. Tym zaś, co ten dobrobyt powszechny narodu tworzy,
są: moralne obyczaje, życie rodzinne oparte na podstawach prawa i ładu, poszanowanie religii i spraw-
iedliwości, umiarkowanie w ustanawianiu, a sprawiedliwość w rozdzielaniu ciężarów publicznych,
rozwój przemysłu i handlu, rozkwit rolnictwa, i inne tego rodzaju środki, które tym lepsze i szczęśli-
wsze zapewniają warunki życia obywatelom, im większy wykazują postęp. I przez to samo już, że
państwo posługując się tymi środkami może się stać pożyteczne innym klasom, może też w wysokim
stopniu polepszyć warunki życia proletariatu, a to na podstawie najlepszego swego prawa i bez ściąga-
nia na siebie oskarżeń o wdzieranie się w prawa cudze; właśnie bowiem troska o dobro ogółu stanowi
obowiązek państwa. Jest też rzeczą jasną, że im większe będą korzyści z tej działalności ogólnej, tym
mniej trzeba będzie uciekać się do innych sposobów polepszenia losu pracowników”.

· Proszę znaleźć odpowiedzi na pytania:

1. Co jest podstawowym prawem i zarazem obowiązkiem każdego człowieka?
2. Jakie są obowiązki polityków względem kraju?

Szacunek dla biednych i słabych

„Jest dla wszystkich rzeczą najzupełniej oczywistą, że jedne kraje posiadają w nadmiarze pro -
dukty spożywcze, zwłaszcza pochodzenia rolnego, podczas gdy w innych masy ludzi cierpią nędzę i
głód. Dlatego jest wymaganiem sprawiedliwości i ludzkości, by te zamożniejsze państwa pośpieszyły
z pomocą krajom potrzebującym. Z tej racji niszczenie lub marnowanie produktów niezbędnych
ludziom do życia jest przestępstwem przeciw sprawiedliwości i ludzkości”.

„Każdy niechaj zbada swoje sumienie, które nowym jakby głosem odzywa się w tych naszych
czasach. Czy każdy gotów jest własnym wkładem wspierać dzieła i misje zorganizowane dla poma-
gania ubogim? – płacić wyższe podatki, żeby władze publiczne mogły zwiększyć wysiłek na rzecz
rozwoju? – drożej płacić za towary importowane, aby ich wytwórca mógł otrzymać sprawiedliwszą
zapłatę? – w razie potrzeby i w młodym wieku opuścić ojczyznę, aby nieść pomoc narodom zaczyna -
jącym się rozwijać?”

„OSOBA UPOŚLEDZONA A PRACA

22. W ostatnich czasach wspólnoty narodowe i organizacje międzynarodowe zwróciły uwagę na
inny jeszcze, o rozległych powiązaniach, problem związany z pracą: na problem osób upośledzonych.
One również w pełni są podmiotami ludzkimi z należnymi im wrodzonymi, świętymi i nienaruszal -
nymi prawami, które mimo ograniczeń i cierpień wpisanych w ich ciało i władze, stanowią jednak o
szczególnym znaczeniu godności i wielkości człowieka. Osoba przeto w jakiś sposób «upośledzona»,
będąc podmiotem ze wszystkimi jego prawami, winna mieć ułatwiony dostęp do uczestnictwa w życiu
społeczeństwa we wszystkich wymiarach i na wszystkich poziomach, odpowiednio do swych możli-
wości. Osoba upośledzona jest jednym z nas i w pełni uczestniczy w naszym człowieczeństwie.
Byłoby rzeczą w najwyższym stopniu niegodną człowieka i zaprzeczeniem wspólnego
człowieczeństwa, gdyby dopuszczało się do życia społecznego, a więc także do pracy, tylko osoby
pełnosprawne, gdyż w ten sposób popadałoby się w niebezpieczną formę dyskryminacji słabych i
chorych ze strony silnych i zdrowych. Praca w znaczeniu przedmiotowym także w takich okolicznoś -
ciach musi być podporządkowana godności człowieka, podmiotowi pracy, a nie korzyści eko-
nomicznej”.

4
 · Proszę znaleźć odpowiedzi na pytania:
1. Na czym ma polegać szacunek dla biednych?
2. Na czym ma polegać szacunek dla słabych i chorych?

Godność pracy i prawa pracownicze

„27. Podobnie, mimo iż niekiedy przesadnie wychwala się swoistą mistykę pracy, jest rzeczą
pewną, że Bóg pracę nakazał i jej pobłogosławił. Człowiek stworzony na obraz Boży winien
współpracować ze Stwórcą w udoskonalaniu dzieła stworzenia i wyciskać na ziemi to znamię
duchowe, które sam otrzymał. Wyposażając człowieka w rozum, zdolność myślenia i odczuwania. dał
mu Bóg narzędzia, przy pomocy których człowiek ma wykańczać i doskonalić dzieło rozpoczęte przez
Boga: każdy bowiem, kto zajmuje się pracą, czy to będzie artysta, czy rzemieślnik, przedsiębiorca,
robotnik, czy rolnik, w pewien sposób stwarza. Człowiek pochylony nad stawiającym mu opór
tworzywem wyciska w nim jakby ślad siebie samego, a równocześnie ćwiczy swoją wytrwałość,
charakter, umiejętność myślenia. Co więcej, praca wspólnie podejmowana czyni wspólnymi nadzieje,
cierpienia, pragnienia i radości, a przez to jednoczy wole, zbliża umysły i wiąże między sobą serca.
Wykonując pracę, ludzie odkrywają, że są braćmi.
28. Niewątpliwie praca ma w sobie coś obosiecznego: obiecując pieniądze, użycie i potęgę,
pobudza jednych do egoizmu, a innych do buntu; wyrabia jednak również poczucie obowiązku, sumi-
enność zawodową i miłość bliźniego”.

„Do zasad sprawiedliwości trzeba jednak dostosować nie tylko system rozdziału wytworów
ludzkiej pracy, lecz także warunki, w których ludzie dobra te wytwarzają. W samej bowiem naturze
człowieka jest zakorzenione wymaganie, by ten, kto w działalność wytwórczą wnosi wkład swej
pracy, miał również prawo uczestniczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz osobistego
doskonalenia się przez wykonywaną pracę.
Jeśli więc w procesie produkcji stosuje się taki system organizacyjny i takie urządzenia tech -
niczne, które sprawiają, że samo wykonanie pracy uwłacza ludzkiej godności albo osłabia poczucie
odpowiedzialności, albo wreszcie odbiera zdolność inicjatywy, to taki ustrój gospodarczy uważamy za
niesprawiedliwy, i to nawet wówczas, kiedy umożliwia on wielką wydajność produkcji oraz zgodny z
nakazami sprawiedliwości i słuszności rozdział wytworzonych dóbr.
Nauki ekonomiczne nie są w stanie wyczerpująco i jednoznacznie określić, jaki ustrój
odpowiada najlepiej ludzkiej godności i jaki rodzaj pełnionych obowiązków sprzyja najbardziej roz-
wojowi poczucia odpowiedzialności. Niemniej jednak Poprzednik Nasz śp. Pius XII podał w swoim
czasie takie zasady postępowania: «Należy chronić i popierać drobną i średnią własność prywatną rol-
ników, rzemieślników, kupców i przedsiębiorców. Powinni się oni ponadto łączyć w zrzeszenia po-
mocnicze, by uzyskać ułatwienia i korzyści, właściwe wielkim przedsiębiorstwom. Co się zaś tyczy
wielkich przedsiębiorstw, to należy doprowadzić do tego, by umowy o pracę były w pewnym sensie
łagodzone jednoczesnym zawieraniem umowy spółkowej».
Dlatego trzeba ochraniać i popierać – uzgadniając to wymaganiami dobra wspólnego oraz
postępu technicznego – warsztaty rzemieślnicze i jednorodzinne gospodarstwa rolne, a także przed-
siębiorstwa spółdzielcze, mające na celu m.in. ich wspomaganie i doskonalenie”.

„53. Zupełnie inaczej ma się sprawa z pracą, która za wynagrodzeniem innym wynajęta, w
obcej dokonuje się rzeczy. Do niej najwięcej stosuje się owo orzeczenie, że «praca robotników jest je -
dynym źródłem bogactw państwa», które Leon XIII «złotą» nazwał «prawdą». Bo czyż na własne nie
widzimy oczy, jak owe niezmierne dobra materialne, z których bogactwa ludzkie się składają,
pochodzą i wypływają z pod rąk robotników, które albo same są czynne, albo za pomocą narzędzi i
maszyn wydajność pracy w niesłychany powiększają sposób?”

· Proszę znaleźć odpowiedzi na pytania:

1. Co daje człowiekowi praca?

5
 2. Jakie prawa powinien posiadać pracownik?

Solidarność
„4. Współpraca wszystkich narodów
a. Współdziałanie – problemem światowym
Ponieważ istniejące między państwami kontakty w zakresie nauki i techniki w ostatnich czasach
znacznie się na całym świecie zacieśniły, dlatego i stosunki między narodami powinny stawać się
coraz bliższe.
W związku z tym powstaje dziś szereg ważnych problemów w dziedzinie nauki, techniki, życia
gospodarczego i społecznego, administracji oraz kultury, które przerastają często możliwości jednego
tylko państwa i z konieczności wymagają współpracy wielu, a czasem nawet wszystkich krajów
świata.
Poszczególne bowiem państwa, jeśli nawet przodują swą kulturą i cywilizacją, liczebnością i
pracowitością swych mieszkańców, poziomem życia gospodarczego, zamożnością, rozległością ob-
szaru, nie mogą jednak same rozwiązać odpowiednio własnymi tylko siłami wszystkich swych prob-
lemów. Skoro zatem państwa muszą się wzajemnie dopełniać i uzupełniać, mogą starać się o własne
korzyści tylko pod tym warunkiem, że równocześnie będą miały na oku korzyści innych. Dlatego nar-
ody stoją wobec nieodzownej konieczności zgodnego porozumienia i wzajemnego świadczenia sobie
pomocy”.

OBOWIĄZKI SOLIDARNOŚCI
„48. Ponieważ ludzki obowiązek wzajemnej łączności dotyczy także narodów, bardzo
poważnym obowiązkiem narodów rozwiniętych jest pomagać narodom rozwijającym się. Tę naukę
Soboru należy wprowadzić w życie. Jeżeli jest rzeczą słuszną, aby ludność jakiegoś kraju korzystała
przed innymi z darów udzielonych jej przez Opatrzność jako z plonów jej pracy, to jednak żaden lud
nie może przeznaczać swych bogactw do własnego jedynie użytku. Poszczególne narody winny wyt-
warzać coraz więcej i coraz lepiej, aby zapewnić wszystkim obywatelom życie naprawdę godne ludzi i
przyczynić się do wspólnego rozwoju całej ludzkości. Ponieważ w regionach gospodarczo mniej
rozwiniętych wzmaga się niedostatek, jest rzeczą słuszną, aby jakiś kraj opływający w bogactwa
przeznaczał na pomoc dla tych regionów część wytwarzanych przez siebie dóbr, a także by kształcił
wychowawców, inżynierów, techników, naukowców, którzy swoją wiedzą i doświadczeniem
służyliby tym krajom”.

· Proszę znaleźć odpowiedzi na pytania:

1. Na czym ma polegać współpraca pomiędzy państwami?
2. Podaj przykłady pomocy narodów rozwiniętych względem narodów rozwijających się.

Jak podsumowanie spróbuj napisać krótką wypowiedź uwzględniając poniższe zagadnienia:

· Czy Kościół powinien wypowiadać się w sprawach społecznych?
· Na czym polega zaangażowanie się chrześcijanina w życie społeczne?
· W jaki sposób każdy z Was może zaangażować się w działania na rzecz innych?

Poznaj papieży i ich encykliki społeczne:

JAN (XXIII)  MATER ET MAGISTRA

JAN PAWEŁ (II)  LABOREM EXERCENS
PAWEŁ (VI)  POPULORUM PROGRESSIO
LEON (XIII)  RERUM NOVARUM
PIUS (XI)  QUADREGESSIMO ANNO