Malikhaing Pagsulat

Unang Markahan – Modyul 4:

Uri ng Panulaan
 Alamin

Ang modyul na ito ay ay idinisenyo at isinulat upang tulungan kang matukoy

at maunawaan ang anyo, kumbensyunal at makabagong teknik ng tula.

Matapos ang modyul na ito, inaasahang matutuhan mo ang:

1. natutukoy ang mga tiyak na anyo at kumbensyon sa panulaan

(HUMSS_CW/MP11/12c-f6); at

2. nakatutuklas ng mga makabagong teknik sa pagsulat ng tula

(HUMSS_CW/MP11/12c-f9).

1
 Aralin

4 Uri ng Panulaan

Kasabay ng pagbabago ng panahon ay ang pagbabago ng panulaan.

Pagpapatunay na walang tigil ang daloy ng mga ideya at pagbuo ng mga bagong
konsepto ng panulaan.

Balikan

Pahintulutan mo akong tayahin ang iyong kaalaman sa nakaraang aralin.

Buoin ang tula, punan ang nawawalang salita. Isulat ang tamang sagot sa
sagutang papel.

Sa pusod ng 1_________ masisisid ang perlas

Ang mabangong 2__________ sa hardin napipitas

Ang matamis na manga ay isang uri ng 3 __________

Pagpapala ng 4_____________ talagang mababakas.

Mga Tala para sa Guro

Ang modyul na ito ay naghahanda sa mga mag-aaral upang
makagawa ng isang tula gamit ang makabagong teknik sa
panulaan. Ang kahirapan mo bilang mag-aaral ay
matutulungan ng modyul na ito.

5
 Tuklasin

Ngayong alam kong handa ka na, maglakbay tayo sa nakaraan sa

pamamagitan ng time machine upang malaman ang mga pagbabagong nagaganap
sa panulaan dahil sa makabagong teknik sa paggawa ng tula. Huwag kang matakot
sasamahan kita.

Katulad ng pandemyang kinakaharap ngayon na nagdulot ng kakaiba sa kilos

at gawi natin noon, gayundin ang naging anyo ng yumayabong na panitikan. Dahil
sa lubhang matalas ang isip ng tao at patuloy na sumisibol ang maraming ideya,
umagos ang iba’t ibang anyo ng panulaan sa pamamagitan ng mga bagong tuklas o
adaptasyon ng makabagong teknik sa pagsulat ng tula.

Ang mabilis na lagaslas ng kaalaman ay aanurin ng sari-saring emosyon at

ang daloy nito ay magpapatingkad sa ating panulaan.

Gamit ang mga larawan sa ibaba bumuo ng isang saknong ng tula na

walang sinusunod na sukat at tugma.

Mga tanong:

1. Paano mo binuo ang iyong tula?

2. Anong damdamin ang naghari sa iyo habang isinusulat mo ang tula?

6
 Suriin

Nakamamangha ang iyong galing sa pagbuo ng tula. Saglit nating iiwanan

ang mundo ng pandemya upang makapasok sa mundo ng panulaan. Tara na at
tuklasin ang mga pagbabagong naganap sa panulaan dulot ng nagbabagong
panahon. Handa ka na ba?

Ano nga ba ang uri ng tula? Ano-ano ang mga anyo o uri ng tula sa
pagkakabuo nito? Paano nagiging malikhain ang tula sa adaptasyon ng
makabagong teknik sa panulaan?

Kung babalikan natin ang ating kasaysayan, malaki ang naging

kontribusyon ng panulaan sa kalayaang tinatamasa ng ating bansa. Isa ang tula sa
akdang pampanitikan na nagpagising sa kamalayan ng mga Pilipino upang
mabuhay ang dugo ng damdaming makabayan. Narito ang iba’t ibang anyo ng
panulaan na nagpagising sa diwang inalipin ng mga dayuhan.

Uri/Anyo ng Tula

1.Tradisyonal

✓ Sumusunod sa lumang pamamaraan ng pagsulat ng tula na may

sukat, tugma, kaisipan at talinghaga.

Halimbawa: Bumangon ka!

Pilipino bumangon ka, sa kinabaunang dusa

Ang nakamarka mong hirap, burahin sa iyong mata
Magpatuloy na lumaban, buhayin naabang saya
Larawan ng kalakasan, sayo ay magsilbing grasya

2. Malayang Taludturan

✓ Walang sinusunod na sukat at tugma ngunit nagtataglay ng kaisipan

at talinghaga

7
 Halimbawa: Kapalit ng Mamiso

Tanggapin mo anak ang ipon kong mamiso

Kapalit nito ay pawis
Kakambal ay pagod
Sa maghapon kong pakikipagtunggali sa pala at martilyo

3. Berso Blangko

✓ Tulang may sukat bagamat walang tugma

Halimbawa: Malaya ka na!

Damdamin ay nagkutkot sayong palasong tingin

Tumarak sa dibdib ko ang punyal mong nagtaksil
Kung ayaw mo na sakin palalayain kita
Ako ay magtitiis maging masaya ka lang

Uri ng tula ayon sa pagkakabuo

1. Tulang liriko

✓ Ang paksa ay ukol sa iba't ibang damdamin

a) Soneto
✓ Tulang may labing-apat na taludtod, nagsasaad ng aral sa
buhay at may kabatiran sa likas na pagkatao

b) Oda
✓ Walang tiyak na bilang ng pantig, nagpapahayag ng papuri o
parangal sa isang dakilang gawain.

c) Awit
✓ Inaawit upang ipahayag ang damdamin, kaugalian, karanasan
at iba pa.

d) Elihiya
✓ Tulang nagpaparangal sa ala-ala ng namatay

e) Dalit
✓ Nagpaparangal o pumupuri sa Panginoon.

8
2. Tulang Pasalaysay

✓ Naglalarawan ng mga pangyayari o mahahalagang tagpo na

makikita sa taludturan ng tula na inilalahad ng pasalaysay o
pakuwento.

a. Epiko/ Tulang Bayani

✓ Nagsasalaysay ng kabayanihang mahirap paniwalaan sapagkat

nauukol sa kababalaghan

b. Awit at Korido

✓ Nagsasalaysay nang pagkamaginoo, kagitingan at

pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan. Ang korido ay may
sukat na walong pantig sa bawat taludtod habang ang awit
naman ay may labindalawang pantig bawat taludtod

3. Tulang Patnigan

✓ Tulang tagisan ng mga katwiran layunin nitong manghikayat at

magbigay-linaw sa paksang pinagtatalunan

A. Duplo

✓ Hango ang mga katwiran sa bibliya, salawikain at kasabihan.

B. Karagantan

✓ Libangang pagtatalo nanggaling sa isang alamat ng singsing ng

dalaga na nahulog sa dagat

C. Balagtasan

✓ Tagisan ng talino sa pagbigkas ng palitang katwiran sa isang

paksa. Ito'y hango sa karangalan ni Francisco "Balagtas"
Baltazar.

4.Tulang Pantanghalan

✓ Tulang itinatanghal sa dulaan o teatro. Binibigkas sa saliw ng

musika upang mas maging kasiya-siya sa manonood. Ang mga

9
 halimbawa nito ay panunuluyan, sarswela, moro-moro,
senakulo at iba pa.

Kumbensyunal na anyo ng tula

✓ Ang salitang kumbensyunal ay nangangahulugang kaugalian,

tradisyunal o matagal ng ginagawa batay sa tiyak na
pamantayan. Ito ay katutubong anyo ng tula.

1.Diona

✓ Binubuo ng tatlong taludtod na may tigpipitong pantig (7,7,7) at

may kabuuan na dalawampu't isang pantig. Ito ay manorima o
isahang tugmaan (a, a, a)

Halimbawa: Duterte

Pamahalaan natin
Huwag nating hamakin
Anuman ang sapitin

2. Tanaga

✓ Binubuo ng apat na taludtod na may tigpipitong pantig (7,7,7,7)

bawat saknong ay binubuo ng dalawampu't walong pantig. Ito
ay manorima o isahang tugmaan (a,a,a,a)

Halimbawa: Ganti ng Api

Lamok ba ang dumikit?

Sa binting sumasakit
Ako ay napapikit
Ito ay hinagupit

3. Dalit

✓ Binubuo ng apat na taludtod na may tigwawalong pantig

(8,8,8,8) Bawat saknong ay binubuo ng tatlumpu't dalawang
pantig. Ito ay ginagamitan ng manorima o isahang tugmaan
(a,a,a,a)

10
 Halimbawa: Kanlungan

Ikaw ang aking kanlungan

Maykapal kong dalanginan
Hindi pinababayaan
Binibigay ang kaylangan

Eksperimental o Makabagong teknik ng Panulaan

✓ Hindi nakasunod sa tradisyunal na pagsulat ng tula. Ito ay

pagtuklas ng makabagong porma, anyo o uri ng panulaan na
magpapakita ng mabilis na daloy ng mga kaisipan at
kamangha-manghang paglalapat ng imahinasyon ng manunulat
sa kanyang akdang pampanulaan.
✓ Ang paggamit ng mga aspetong biswal ay nagbibigay ng
kahulugan sa paksa. Makikita ito sa tulang nasa ibaba

Pusong bigo

Ni Chubs Vhia

Sira bigo
Bagsak lugapi
Sagatan ang puso, hanap ikaw
Paralumang ipinedestal ko
Mabubuhay ka sa isip
Mananati sa puso
Mamahalin ka
Pangako
Ko

11
Tulang Diyamante

✓ Ito ay isang uri ng tulang biswal na nagpapakita ng geometric shape.

Basahin ang halimbawang tula sa ibaba.

Sipnayan

ni Shane Senobio

Matematika
Madalang ang letra
Kalkulasyon ng numero'y ipapakita
Kaya dapat ay bihasa
Magkuwenta

Tulang Parallel
✓ Ito ay isang uri ng tula na pahalang o pababa na makabubuo ng
mensahe.

Halimbawa:
Ang Agham

Kapnayan
Hapnayan
Sipnayan
Enerhiya
Puwersa
Iyan ang
Siyensya

12
 Pagyamanin

Ngayong alam mo na ang iba’t ibang uri ng tula, nararapat lamang na

subukin ang iyong kaalaman sa pamamagitan ng iba’t ibang gawaing inihanda.

Gawain 1:

Bigkasin ang tula sa harap ng magulang o nakatatandang kasama sa bahay.

Matapos itong bigkasin, sagutin ang mga sumusunod na tanong sa sagutang
papel.

Alwage
ni Sylvia de Mesa

Kumorte ako ng palasyo bitbit ang aking pinsel,

Sinimulang lagyan ito ng hugis
Gamit ang aking martilyo at pako.
Graba at buhangin ang mababakas sa aking hininga;
Pala ang tanging saksi sa pagod ng pagbabata.
Mahigpit kong hawak ang barenang nakikipagkaibigan,
Humalo ang pawis ko sa sementong aking hinahalo
Dugo ng paghihirap ang tanging puhunan ko
Sa matibay na pundasyon ng palasyong aking inaasam .

Mga Tanong:

1. Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang may salungguhit.

a. kumorte ako ng palasyon
b. bitbit ang aking pinsel
c. mababakas sa aking hininga
d. pagod ng pagbabata
e. matibay na pundasyon

2. Sa anong uri ng tula nabibilang ang akda? Ipaliwanag kung bakit ito ang iyong
sagot?

3. Anong kaisipan ang nakapaloob sa tulang binasa?

4. Paano nakikipagsapalaran sa buhay ang nagsasalita sa tula?

5. Ikaw, sa paanong paraan ka nakikipagsapalaran sa mundo upang mabuhay?

13
Gawain 2:

Bigkasin ng may angkop na damdamin ang tula kasama ang isa sa kasambahay.
Suriin ito at sagutin ang mga tanong na matatagpuan sa ibaba.

Tunay na Banal
ni Shane M. Senobio

Panginoon naming mahal

Sa amin ika’y nagpagal
Sayo kami nagdarasal
Ikaw ang tunay na banal

Mga tanong:

1. Sa anong uri ng kumbensyunal na anyo ng tula nabibilang ang akdang “Tunay

na Banal”?
2. Ano ang pagkakaiba ng tulang “Alwage” sa tulang “Tunay na Banal” sa anyo ng
pagsulat ng tula?
3. Bakit ito nabibilang sa kumbensyunal na anyo ng tula?
4. Bilang kabataan na nagsisimula pa lamang lumikha ng tula, paano mo
mapapanatili ang kumbensyunal na anyo ng tula?

Gawain 3:

Basahin at unawain ang tula. Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa ibaba na
may kaugnayan sa teksto. Ilagay ang sagot sa iyong sagutang papel.

Ito’y

Mataas,

Nagmamalaki,

Nahahaplos ang ulap;

Dikit sa pintuan ng langit,

Ngunit ngayon ay pinapatag ng tao,

Kinakalbo ka ng walang kinatatakutang sinuman;

Sinasalanta ang mga puno na sayo’y humuhugot ng lakas

Panahon na upang ikaw ay ingatan dahil biyaya ka sa sangkalupaan.

14
 Katha ni Chubs Vhia

Mga tanong:

1. Kung ikaw ang may akda ng tula ano ang ibibigay mong pamagat dito?

2. Suriin ang tula, anong imaheng biswal ang Nakita mo mula rito? Makdaragdag

ba ito sa kaisipang nais ipahatid ng teksto?

3. Bakit ito nabibilang sa makabagong anyo ng panulaan?

4. Bumuo ng isang saknong ng tula na gagamit ng aspetong biswal o

eksperimental na anyo ng panulaan.

15