Teoria emocji

 Emocja to określone zbiory procesów nerwowych, które prowadzą do

specyficznej ekspresji oraz do odpowiadającym im specyficznym uczuciom.
 Uczucia są składnikiem subiektywnym, wywodzącym się z bazalnych procesów
nerwowych i motorycznych i odnoszą się do subiektywnego elementu emocji.
 Emocje wiążą się z pobudzeniem fizjologicznym
 Niektórzy autorzy uznają, że istotą emocji jest nadawanie priorytetu pewnym
działaniom.
 Najpierw występuję pobudzenie fizjologiczne, a dopiero potem przeżycie
emocji
 Na strukturę procesów emocjonalnych można patrzeć dwojako:
1) Poszczególne emocje stanowią pewne całości, w których obrębie występują
silne i konieczne powiązania między poszczególnymi składnikami
2) Emocje mają budowę składnikową, są zbudowane z różnych elementów, które
mogą tworzyć odmienne konfigurację
 Emocje powstają pod wpływem rozmaitych bodźców zewnętrznych;
wykształciły się jako wyspecjalizowane mechanizmy adaptacyjne, które
umożliwiają szybkie oraz zdecydowane reagowanie w obliczu różnych
wyzwań.
 Emocje pojawiają się w przeważającej większości w sposób niekontrolowany i
spontaniczny.

Czy pobudzenie fizjologiczne jest przyczyną, czy też przejawem emocji?

Mamy dwie teorie, które próbują odpowiedzieć na to pytanie.
Pierwsza z nich została sformułowana Williama Jamesa oraz Carla Langego i od
nazwisk swoich twórców nosi nazwę teorii Jamesa-Langego. Rozumowanie Jamesa
opierało się na założeniu, że działanie człowieka poprzedza odczucia stanu
emocjonalnego. Mówił: „moja teza stwierdza, że zmiany fizjologiczne wynikają
bezpośrednio ze spostrzeżenia pewnego pobudzającego faktu i odczucie tych zmian
jest emocją”.
Po odebraniu informacji na temat jakiegoś bodźca następuje jego interpretacja. Później
pojawia się pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, które przekłada się na
pobudzenie autonomicznego układu nerwowego, sterującego pracą narządów
wewnętrznych.
Współczesne dane, które przemawiają na korzyść tej hipotezy odnoszą się do bardzo
specyficznych emocji – a nie do emocji przeżywanych w warunkach normlanych, ale
do tych, które odgrywane są przez aktorów szkolonych za pomocą metody
Stanisławskiego.
Caccioppo wraz ze współpracownikami prowadzili badania, w których wykazano, że
czasami różnice dotyczą nie tylko rodzaju przeżywanej emocji, lecz także charakteru
bodźca wywołującego emocje. Doszli do wniosku, że emocje negatywne wiążą się z
silniejszymi reakcjami autonomicznego układu nerwowego niż emocje pozytywne.
Argumenty krytyczne pod adresem teorii Jamesa-Langego wysunął także współtwórca
teorii konkurencyjnej Walter Cannon. Cannon zwrócił uwagę na to, że siedliskiem
emocji jest mózg, a nie AUN oraz narządy wewnętrzne. Doszedł on do wniosku, że
kora mózgowa hamuje reakcje emocjonalne, a ich źródłem jest wzgórze. Z tego
względu jego teoria nazywana jest wzgórzową albo talamiczną teorią emocji. Cannon
podkreślał, że różne stany emocjonalne wiążą się z tym samym pobudzeniem
fizjologicznym.
Obie koncepcje, zarówno Cannonna jak i Jamesa-Langego były później
kontynuowane. Zasługą cannona było wskazanie na kluczową rolę struktur
mózgowych w pojawianiu się emocji. Z drugiej strony zasługą Jamesa i Langego było
zwrócenie uwagi na rolę spostrzegania zmian somatycznych w powstawaniu emocji.
Pozostała jednak kontrowersja teoretyczna, która dotyczy tego, czy najpierw pojawiają
się tendencje do działania oraz towarzyszące im zmiany w funkcjonowaniu organizmu,
a dopiero potem świadome odczucie emocji, czy też emocja pojawia się w wyniku
pobudzenia specyficznych struktur znajdujących się w mózgu, a te z kolei wywołują
pobudzenie autonomiczne układu nerwowego i zmiany w działaniu narządów
wewnętrznych.
 Elizabeth Duffy uznała, że w psychologii pojęcie emocji jest niepotrzebne, a
zamiast niego można posługiwać się pojęciem aktywacji. Koncepcje te były
określane mianem aktywacyjnych teorii emocji – prace prowadzone w ramach
tych koncepcji ograniczały się do analizy związków między wskaźnikami
fizjologicznymi. Odróżniano od siebie aktywację OUN od pobudzenia
pojawiającego się na obwodzie i mierzonego w większości eksperymentów
psychologicznych.
 Duffy rozwinęła koncepcje układów aktywacji Laeeya; zwraca uwagę na to, że
pewni ludzie mogą reagować wzrostem tętna i elektrycznego przewodnictwa
skóry, u innych zaś pojawia się spadek tętna i elektrycznego przewodnictwa
skóry.
 Teorie aktywacyjne skupiały się na jednym wymiarze – na intensywności
emocji. Badacze tworzyli kontinua poziomu aktywacji, w których na jednym
krańcu znajdowała się bardzo niska aktywacja.