50 RUNG XA NU NGUYEN TRUNG THANH KET QUA CAN DAT += Thay duge $ chi bat Wiudi, tinh than chin détu ctia nguci dan Tay Nguyén va con ducng gidi phéng cia nhan din ta trongcuge Hiding chiéh chong Mi cite nude. * Hié« duoc bit phép nghé tude dim tinh sit thi va lang man ciia truyén qua cach trén thud, miéu td thién nhién, nhén vat ; qua ngon ngit va giong diéu meu DAN Nouyén Trung Thanh (bit danh dling trong thai ki chéng Micdu nue cla nha van Nguyén Nope) tén khai sinh Nouyén Vn Bau. Ong sinh nm 1992 qué & huyén Thang Binh, tinh Quang Nam. Nam 1950, dang hee trung hoe chuyén khoa trong ving khang chién, Nouyén Ngoc gia nhap bo d6i, véo truing Luc quan. Ti nim 1954 a&n nam 1954, dng lam phéng vin béo Quén doi nhén dén Ltn Khu Nam, cha yu bost dong d Tay Ngwyén va bat déu viét van, Sau nam 1954, Nguyén Nope tap két ra min Bc, cBng téc tai tap chi Van nghé (Quén di. Vn séng & ving dat Tay Nowén da gitio éng thanh cing 6 tiéu thuyét dau tay : Bat nude ding fen (vit nam 1955), duc tang Gidi Nhét Gidi thufing Héi Van nghé Vigt Nam 1954 - 1955. Nam 1962, Nouyén Nope tr® vé chign truing mién Nam, hoat déng & Khu Nam, '8 Chiitich Chi hi Van nghé Gigi phéng min Trung Trung B8, phy tréch tap chi Van nghé Quén gidi hong Trung Trung B0. Sau nam 1875, Nouyén Noge ra Ha Ndi, k& Phé Téng thur ki Hi Nha van d&n nam 1983, réi Téng bién tap béo Van nghé, Uy vién Ban Chp hanh Héi Nha van khod Ill va IV. Ong d& c6 nhiéu hoat ding tich ‘cy thie day céng cube déi mai van hoe.Téc phim chinh : Bat nude ding en (iu thuyét, 1958), Ro cao (tap truyén ngin, 1962), Trén qué huang nhing anh hung Bien Ngoc (tp truyén va ki, 1969), Bat Quang (liu thuyét, 1971), Cb mgt con duéng mén ten ido Bong (ki sy, 2000), Tan man mhé va quén (tp truyén va ki, 2008). Séng téc cia Nouyén Nage mang dam tinh sifthi va c&m hing lang man, {8p trung vit vé hai cubc khng chin chéng the din Phap va d& quéc Mi GE cp nhiing vn dé trong dai cia vin ménh din tc va nhdin din, xy dung rnhimg tinh cach anh hing Truyén ngan Rung xa nu vit nam 1965, kni dé quéc Mi6 at dé quan vao mién Nam nue ta. Truyén dang lin @éu trén tap chi Van ngh® Quan gidi phéng Trung Trung B6 (s6 2, 1965), dussc du vio tp Trén qué hucng nhang anh hing Bi8n Ngoc. Van bin dui day 06 luge mét s6 doan, Lang ¢ trong tém dai béc ciia dén gidc, Ching n6 ban, da thanh 1¢, mdi ngay hai 14n, hoac buéi sng s6m va x€ chiéu, hodc dig bong va sm t6i, hodc nia dém va trd ga g4y. Hau hét dan dai bc déu roi vao ngon déi xa nu” canh con nuéc 16n”!, Ca rimg x4 nu hang van cay khong cé cay nao khéng bi thuong. C6 nhing cay bi chat duit ngang nifa than minh, dé a0 ao nhu mét tran bao. G ché vét thuong, nhya ta ra, trian tré, thom ngao ngat, long lanh ning hé gay gt, réi dén dan bam lai, den va dic quyén thanh timg cuc mau ln. Trong rimg ft c6 loai cy sinh séi nay nd khoé nhu vay. Canh mét céy x8 nu méi ng guc, di cé bén nam cay con moc lén, ngon xanh ron, hinh nhon mii tén lao thing lén bau trdi. Cling ft 06 loai cay ham anh sang mat toi dén thé. 6 ph6ng lén rét nhanh dé tiép lay nh nfng, thtt 4nh ning trong rimg roi tir trén cao xuéng timg ludng Idn thing tip, long Iénh vo s6 hat bui vang tir nluga cay bay ra, thom m@ mang. C6 nhiing cay con vita 1én ngang tm nguc ngudi lai bi dai bac chat ditt lam doi. G nhimg cay dé, nha con trong, chét déu con lodng, vét thuong Khong lanh duge, ctf loét mai ra, nim mudi hom thi cy chét. Nhung cfing <6 nhiing cy vuigt Ién dug cao hon déu nguféi, canh 14 sum sé nhu nhiing con chim a dit long mao, long vi. Dan dai bac khong giét néi chting, nhiing vét thuong cita chiing chong anh nhu trén mot than thé cudng trang. Ching vuot lén rat nhanh, (2) 32 mu : cay thudc ho thong, c6 nhiéu & Tay Neuyén (2) Com nude 16n : chd su6i muse rong, sau S1thay thé nhiing cy 44 ngd... Cif thé hai ba nim nay rimg x8 nu uén tém ngue én cia minh ra, che ché cho lang... Dring trén déi xa nu 4y tong raxa, dén hét tim mit cfing khong thay gi khdc ngoai nlving déi xa nu néi tigp t6i chan tdi. * a #8 Ba nam di luc Inong”’ bita nay Tail méi cé dip ehé vé tham lang. Thing bé Heng 28) @ con nude 16n din anh vé. Ngay anh ra di no moi ding dén ngang Dung anh, chua biét mang cii, chi méi deo cai xa 1ét®! nho xfu theo ngudi Ién ra rly. Bay git no mang mot khdu sting trong Mat’, dim anh di Vn 1a con dong cil, qua cai na bap“ da tréng sin va cay pom chu! vit len hai cai dée ding sing 44 duge tra timg byc, chui qua mot img lich ram ngay mua thi vo s6 vit ld, r6i dn cai lang nbd cia anh. Nhumg néu khong 6 ngudi din, chic chin Tnii khéng dim di mét minh. Dudng cii nay ching chit hém chong, n6 chong, cit mudi phit lai gap mot gian mo chudn bj sin, cn tho cang nh day n4, danh mot phat chdc chin gly doi Gng quyén™”, 1udi tho timg doi, timg doi gac len agian, sfc lanh. Thing bé Heng lon Jen cling it néi nhu ning ngui dan lang Xo Man nay No doi mot cai mdi sup xin duge cila anh Gidi phong quan nao 46, mac mot chige do ba ba ai phét dit, van dong knd, sting deo chéo ngang lumg ra vé mot ngubi Minh thue sit Luge mot doan : Heng din Tnii vé lang, trén dudng cau ké lai nhitg dé thay sau Thi Trai di veng: Dit Aa lam Bi thutchi bo. Tnti chet nhé déh nhidig ki nigm vé Mai, ngudi ve debi gide giéthai.Vé déh lang, Tri duige dan lang tip dén nén g nhié?) ‘Mot ban tay nang wich nim chat ly vai anh nhu mot kim sét. Anh quay lai : Cu MEt ! Ong cu vin quic thuge ni xua, rau bay gid da dai toi ngyc va vin den bong, mét vin sing vaxéch nguoc, vét seo 6 m4 bén phai vin ling bong. Ong 6 tran, nguc cang nhu mot cay x8 nu lén. Ong cu ddy Tati ra mot bude, nhin anh tir dau dn chan, rdi pha lén cudi = (2) Lue lugng (n6i t&e): lye Intomg vil trang céch mang cia Mat tran Dan toc gidi phong mién Nam ‘Vigt Nam, cfing thutmg goi 12 Quan gidi phong (2) %2 lee: e&i ghi deo sau iumg (3) Sing trucng Mae : motloai sing tretmg (loai sting c4 mhan, bang va nong dai, bin timg phét moe} (4) Na bdp : rly twéng bap (no) (5) Pom chu : mot ogi cay ciicé mhiéu bot, an dugc, of noi god la cay chu6i muse. (6) Gian tho + mbt loai bay dat phfa trén mit 44 gém nhiéu Sng tre mhon ho3e mii 120. Khi neue hho 3c con vat vung day bly, céc mali lao va tre nhon 38 b3tra dam vao déi tung. 7 Ong uy: 60g chan, xu0ng cing chan 52HA ba! Deo cd tomx6ng™ v8 a. anh "Ie lugng"... Buge ! Tn hiéu ¥ Ong cu Ong khong bao gid khen "Tét ! Gidi !". Nhiing khi vita ¥ nhit, ong chi noi "Buge !". Lite ong cu Mét n6i, moi ngudi déu im bat Ong noi nhw ra len, su muoi cudi 16i ma tigng noi van 6 6, doi vang tong long nguc : — Cép chi huy cho vé may dém 7... Mot dem a, duge ! Cho mot dém, vé mor dém, cho hai dém, vé hai dém, phdi chp hanh cho ding Dém nay may & nha tau. Luge mot doan : Cy Mé dén Tri ra mang nude déu lang. Da vita rita mat suéi ri nhung Trt vén much dé cho vai nude ctia lang minh gigi lén khdp ngudi nhut ngay truée..) Bila com t6i & nha cu Mét, ngo’i mén canh t8u mén bac ha®) néu lat trong 6ng ntia, con c6 thém may con cd chua. D6 1a mon dac diet cu Mét dai ngudi dixa vé. Tn mé Sng Iuong Kho, xtic cho ong cu mot mudng™! musi. Ong cu bao : Tau ciing con nita lon mu6i cia huyén thuéng con Dit ngay no di dai hoi chin st thi dua, n6 vé chia déu cho méi bép mot phan. Nuumg cai do dé danh cho ngudi dau. Con cai nay may cho thi tau an. Ong cu khong ném muéi yao canh. Ong chia cho méi ngudi may hat, ho an séng timg hat, ngam rat lau trong miéng dé nghe chat man dam da tan din. Com gao wing ghé rat nhiéu cit pom chu. Ong cu bung chén com noi nhw thanh minh : Nam nay lang khong doi Gago di an 161 mua suct‘*’. Nhung phai dé danh, du tr méi bép cho duge ba nam. May di cach mang, nguéi chi huy ofing day may r6i, dann thing Mi phdi dann dai R6i dor ngor, ong cy hoi: — Muti ng6n tay may vin cut thé a? Khong moc ra duge nia a ?... U. Ong cu dat chén com xudng, gian dit: Nhung lang biét 16i ch6 7... Duge ! Ngon tay com hai d6t cling bain sting duge. May co di qua ché rimg xa nu gén con nude IGn khong ? No vin sng diy. Khong 06 cay gi (1) Tom xéng (tiéag Anh : Thompson) : ogi sting may nhé (tiéu Lign) (2) Mon bac ha: doc ming (theo cach goi 6 mién Bic), @) Mudag sta. (4) Maa sudt : mia tu hoach Ida Déng bao dan toc & Tay Nguyén thu hogch Ida bang céch suét (ta6t) Ia ngay tai rly. 53manh bing cy x2 nu dit ta Cay me ng, céy con moc lén. DE n6 git hét rimg x8 nu nay |... Kia, andi cho ! Gao nguoi Stra“ minh lam ra ngon nhat rimg mii nay day, con a. Com nude xong, tir phia nha ung’ co ai day dann len mot héi mo dai lai ba ting. Dan lang 10 lugt kéo t6i nha cu Mét Cc cb gai dui tét dude & céu thang tude khi buée yao nha. Cling cb ngudi, cdc ba cu, cém cA cy duc con chay ruc di thing vao, soi lén mat Tht, nhin di nhin Iai that Ki r6i ném b6 dude vao bép, lita D6c én, chy gid giat Cac ong cu thi chura bude 1én cdu thang dni oang oang + ~ Thang Tt dau #61? Cho n6 An no #6i ché, ong Met? Cé ting mot ba gia —Bon dan ong nay, xé ra mot chuit cho con Dit nd ngéi v6i ch6. Dit oi, ngéi day con! Tati ngimg nhin lén. Dit di ng6i sup xudng true mit anh, hai chan xép vé mot bén, dua tay kéo tm vay che kin cA got chan. Thu Dat chot nghe mot ludng lanh ran ran mat va Gnguc. Mai ! Truée mt anh 18 Mai day ! Anh khong ng0 Dit 16n len lai giGing Mai dén thé Cai mili hoi tron ciia Dit ngay nay da thing va nhé lai, hai hang long may dam dén che t6i c& doi m&t mé to, binh than, trong su6t Dit nhin Tit bang doi mat ay rat lau, trong Khi b6n, nam dita bé, dita nao cfing trann ché ngdi gén chj Dit Réi chj hdi Tn, giong hoi Ign ling : —Déng chi vé c6 gidy khong ? Ti khong hiéu : — Gidy gh? ~ Gif cl wén cho nghi phép dé. Khong 6 git, tn vé thi khong duge. Us ban phai Dat thoi Tnd cudi 6. Anh djnh dia, bao nh¢ lang qué tron vé tham lang mot bila, nhumg nhin doi mét nghiém khdc cia Dit va nghe cai im lang cho dgi chung quanh, anh mé ti 40, Iy mot minh gidy ahd dura cho chi. —Béo co ding chf chinh uj vien x4 d6i. Dit cm t gidy, soi én nh lia Hang chyc cai dau chum lai, méy dita bé Idp bép dan vin. Dit doc rat lau, doc di doc Iai dén ba lin Cy ‘na rong Met hoi (Anh : Luu Hong) (1) Sind mot nhom cia dan te Ke-dang, ext tri 6 sum nti Ngoc Link tinh Kon Tum. (2) Nha ung: nha hoi hop sinh host chung cia buon, lang (nu nha rong cia dan thc Barna). 34Dring ch6 ? N6 cb phép ch6? Dit dua ted lai cho Tmt. Bay gid chi méi cudi : — Ding r6i, c6 chit kt ngudi chi huy. Sao anh vé cé mot dem thoi ? R6i chi wri oi: ~Thoi cling duge. Vé mot dem cho lang thay mat 1a duge 16i. Bon em miéng dita nto fing nhc anh mai Ting cud n6i im di mote Day gid lai ron lén ch4t 4 can nha nhé, C6 chit Kf ciia ngudi chi huy 46 nghe ! ~ Tét Mim si ! — Mot dém thoi, mai lai di rdi, it qué, ti€e qué ! Ting éng cu MEt 6 6 at tt cd : HA ha. duge ! Ong cu day hai, ba dita Dé ra, Dude t0i ngdi xudng truce bép lia, canh Tat. Ong cu 26 Ong digu 1én déu Ong tio, Dé mot que na nho G sap, edn than xoi cho hét tan thude trong Ong dig, ringing 1én, nhin quanh mot lugt Moi ngudi dd ng6i dau vao dy va Ving cho. Ong cu bit dau noi Ben ngoai 14m t4m mot tran mua dém, ri rao nhu gié nhe. Ong cu khong cat cao giong, ting n6i rat wei = — Ong gid ba gid thi biét réi Thanh nién 06 dia Diét, 06 dtta chua diét 15. Con 1d con nit thi chua bit - Ong cu trimg mft nhin 1d té, chting né cam thay cdi nghiém trang trong 10i Ong gi8, dita nao dita nay ngé: im lang thin thit, dan mét vao miéng ong cu ~ Ta, anh Tn cita ching may vé #6i 46. - Ong cu dat ban tay ch4c njch lén vai Tat - Anh Tad ma tau d3 ké cho ching may nghe bao nhieu lan 16i d0. Day, n6 day, nd di Gidi phong quan danh gigc, nay no vé tham lang mot dém, cap tren cho vé mot dém, co chit ki ngudi chi huy, chj bf thu coi ri No day 1 NO 1a ngudi Sid minh. Cha me n6 chét som, lang Xo Man nay mudi no, Doi no kné, nhumg bung n6 sach nhu nuge suéi lang ta. Dem nay tau ké chuyén n6 cho ca lang nghe, dé mimg n6 vé tham lang. Ngudi Strd ai 6 cdi tai, ai c6 cdi Dung thuomg nili, thuong nude, hay Hing mA nghe, mA nho. Sau nay tau chét 163, chiing may phai ké lai cho con chau nghe... (Luge mot dow Idi anh va Mai di vao rims tiép té'cho cdn bé). ‘Gt cd im lang nghe cu Mét ké. Tmit hink chung lai cénh nawty &, * % 35Anh cén bé & trong ring hic bay gid JA anh Quyét. Tir ngay thing Mi - Diém t6i rimg nti nay, khong bila ndo n6 khong di ling, khong dém nao ché cita n6 va sting cla né khong sia vang cd rimg. Nhung dan lang X6 Man van tu hao : nam nam, chuta hé od mot cén bo bi gic bat hay giét trong rimg lang nay. Lic dau thanh nién di nudi va géc cho cén bo. Thang Mi — Diém biét duge, n6 bit thanh nién. No treo cé anh Xiit lén cay va dau lang. Ai mui cong san thi coi dé ! Réi n6 cd thanh nién di rimg. Ba gia ong gia thay thanh nién di nudi can bo. Né6 lai biét duge. No giét ba Nhan, chat dau c6t t6c treo dau sting. Sau cing dén 18 wé thay ong gid, ba gid. Trong dim d6, hing nbdt co Tad va Mai. Hé Tnéi di ray thi Mai di voi cén bd. H8 Mai & nha gilt con Dit cho me thi Tai di. Ciing c6 bila c4 hai dita cing di. Chting @ Jai luon ngoai rimg ban dém. Dé cén bé ngi mot minh ngoai rimg mot dém, bung da khong yén duge. Lé gidc ling, ai din cn b@ chay. Anh Quyét hai : — Cc em Khong sg gidc bat a? No giét nhu anh Xut, nhu ba Nhan do. ‘Tm dang nim trong long anh Quyét, ngéi day, tung cai dé ra: ~ Cu Mét n6i : Cin b6 1a Dang. Dang con, ni nude nay con. Trong rimg, anh Quyét day Tn va Mai hoc chit. Anh ché mia, dap gip ra, ghép lai thanh méy tim bang to bang ba ban tay. Ba anh em dét khoi xa nu xong bang mia den kit r6i lay nhua cay Indng td ngheo™’ phét lén mot 16p day, rita nude ciing khong phai duge. Tmt di ba ngay duong t6i ntti Ngoc Linh mang vé mot xalét day d4 wang 1am phan, Mai hoc gidi hon Tid, ba thang doc duge chil, vigt duge cai ¥ trong bung minh muén, s4u thang lam durge todn hai con s6. Tati hoc cham hon, ma lai hay ndi n6ng. Hoc t6i chit dai, n6é quén mat chit o them cdi méc thi doc 1a chita. C6 lén thua Mai, né dap bé c cdi bing mifa truée mat Mai va anh Quyéi, bé ra su6i ngéi mot minh suét ngay. Anh Quyét rad, né khong n6i, Mai rad, n6 doi dénh Mai. Mai cling ng6i li dé v6i no. —Tnii khong vé, tui cing khong vé. Vé di, anh Thi. Mai lam céi bang khac cho anh réi. (2) Cai dé = tm vai, dan ong céc dan thc thidu 56 @ Tay Nguyen ding khode tren ngudi, (2) Luong ongheo :motlogi cay 06 nhya rit doe 356Né cim mot hn dé, tu dip vao déu, chdy méu réng rdng. Anh Quyét phai bang lai cho n6. Dém d6, anh 6m né trong héc dé. Anh ri ri: —Sau nay, néu Mi — Diém giét anh, Tn phdi 1am cén bé thay anh. Khong hoc chit sao lim duge cin bé gidi. Tnii gid ngii khong nghe. Né 1én chii nude mit gian giua. Sing hom sau, n6 goi Mai ra sau héc dé : Mai néi cho t0i chit 0 c6 méc 18 chit chi di. Con chit chi dig sau chit dé nila, chit chi c6 c4i bung to d6. Mai quay mit di, khong dam cudi. No viét mot chi 06 ci bung to len tim bang n6 méi 1am cho Tnd. Né cé néi nhé nhung giong vin lanh lanh : —Anh nhé gidi lam, chit bé dé. -U bé...bé. Tai hay quén chi, nhung di dudmg noi thi déu n6 s4ng la lang. Né lién lac cho anh Quyét tix4 vé huyén. Khong bao gi né di dung mén. Gide vay cae nga dung, né leo lén mét cay cao nhin quanh mot luot 16i xé rimg ma di, lot tat cd c&c vong vay. Qua song né khong thich 16i ché nuéc ém, ctf Iva ché théc manh ma boi ngang, vuot lén trén mat nude, cdi lén thac bang bang nhu mét con cA Kinh. No n6i : du toi ngu qué ! Qua ché nuéc ém thing Mi — Diém hay phuc™, khong ngo. ; chd nuéc manh no Nhung én d6, Tnti t6i mét thdc song Dc Nang, vila cuén ci thar cita anh Quyét giti vé huyén trong mot ngon 14 dong, ngdm vao migng dinh vugt thc, thi hong sting cia thing gidc phuc kich chia vao tai Janh ngat, Tnti chi kip nuét non cai thu Cuge mot doan : céng sdn 6 dau. Trt dao chém cita bon linh. Réi ba ndm sau, Tri vugt nguc tré vé, mhiéu ngudi da hi sinh nhung lang Xb Man cang quy é tim ddnh Mi. Trt lén niti Ngoc Link gui dé mai vé cho Hf) Gide sidi Tait vé lang, tude mat din lang va Mai, tra hei Trt tay lén bung minh, ndi : "0 dy nay 1". Lung Tnii ngang doc vét din lang mai 1) Phuc (o6i tae) = pe kre,Tin lang X6 Man mai gido dén tai bon gic 6 dén Dic HA. Gitta mia suét lia, chting kéo vé mét tiéu d6i vita ding lic dita con trai déu long cita Mai vA Tn radi. Cling thing chi huy nam truéc, thing Duc. No doi mi dé mau mau. No gam ln: Lai thing Tn chit khong ai hét. Con cop dé ma khong giét sém, nay né 1am loan rimg niii nay r6i. Cu M&t va Tot din thanh nién linh vio ring. Ho khong di dau xa, chi ludn quin 6 cdc g6c cay, h6c d4 quanh lang, bém theo gidc. Ching né déng lai trong lang bén dém. Ngon roi ciia né khong tiy mot ai. Tigng kéu kh6c day ca Tang. Thang Duc lam lam khdu sting luc : ~Dvia nao ra khoi lang, bat dugc, ban chét ngay tai ché. Khong ai lot ra duge. Chi c6 con Dit nho, lanh len, otf sm t6i lai bd theo m4ng nuéc dem gao raring cho cu Mét, Tnd va thanh nién. Tang sdng ngay thit uw thi chiing bat duc con bé khi né @ ngoai rimg vé. Chting dé con bé dting gitfa san, lén dan tom xéng r6i tir tir bin timg vién mot, khéng ban tring, dan chi suot qua tai, sém t6c, cay dt quanh hai chan nhé cia Dit. Véy n6 réch tugt timg mang. No khéc thét lén nhung 16i dén vién thé mudi né chi nuéc mit, ti d6 im bat. NO dig lang giita bon linh, ctf méi vién dan né, c4i than hinh manh dé cia né lai quat lén mot c4i nhung doi mat n6 thi vin nin bon gidc binh thin la ling, binh thin nhu d6i mat chi bf thu bay gid vay. Khong 1am gi duge con bé, thing Duc ding dén ngén din cuéi cling. N6 bat Mai. Bit dutgc con cop céi va cop con, tit sé du duge cop duc tré vé. Tnii nghe 16 cau néi d6 ciia thing Duc. Anh nip g6c cay canh ming nuée dau ang. Tr ché 4y nin thay san Jang 13 mén mét. Hai ban tay anh bfu chat lay g6c cay khi bon linh, mudi thang, din Mai ra giifa san. Mai diu con trén hg, thing bé chua duge mot thing. Ai ciing bio n6 gidng Tnti la ling. Khéng di Kon Tum mua vai duge, Tai phai xé 46i tam dé ciia minh ra lm tém choang cho Mai diu con. Thang bé nim trong tm chong 4y, ngit say ten mg me. Thing Duc héi : —Chéng may 6 dau, con moi cong sin kia? Mai xéc lai dita con trén lung, ngimg d6i mit rat én nhin thing Duc. 38—May c4m 8, con ché cdi! -Né quét bon linh ~ Ding ira dé a! Mot thing Ifnh to béo nit lige mit nhin thing Duc, cém mot cay sit dai bude t6i canh Mai. No 1é lu@i liém quanh méi mot luot, réi cham rai gio cay st lén. Mai thét lén mét tiéng. Chi véi thdo t&m diu, vita kip lat dita con ra phia bung lic cay sat gidng xuéng trén lung. —Thing Tad 6 dau, ha? Cay st thit hai dap vao trudc nguc Mai, chi lat dita bé ra sau lung. No lai danh sau lung, chj lat thing bé ra trude nguc. Trin mura cdy st méi lic mét dén dap. Khong nghe thay ting thét cia Mai nifa. Chi nghe difa bé khéc ré lén mét tiéng 16i im bat. Chi cdn ting cay sit nén xuéng hi hu. Thi bé géc cay cia anh. Dé 1A mét céy va. Anh dd biit dit hang chuc tréi vama khong hay. Anh chém day. Mét ban tay niu vai anh lai. Tigng cu Mét nang trich : —Khéng duoc, Tati ! Dé tau ! ‘Tnti gat tay Ong cura. Ong cu nhic lai: -Tni! Tnti quay lai. Ong cu khéng nhin ra Tn nita. G ché hai con mat anh bay gid 1 hai cuc lita ln. Ong cu buéng vai Tati ra. Mot tigng het dit doi. Ti da nhy x6 vao gidta bon Minh. Anh khong biét di 1am gi. Chi thay thing Minh gic to béo nim ngita ra gitta sn, thing Duc théo chay vao nha ung. Tigng én dan Méch cach quanh anh. Réi Mai 6m dita con chui vo ngue anh. Hai cénh tay réng 16n nhut hai cénh lim chic ciia anh 6m chat l4y me con Mai. —Dé in thit ngudi, tau day, Tai day Tnii khong ctfu s6ng dutgc Mai. —U, Tati khong ctfu séng duoc me con Mai... Tigng ong cu Mét vin tram va nang. Ong cu vung vé tré tay lau mét giot nude mit. Béng nhién ong cu néi to len : ~Taii khong ctu duge vg con. Téi dé Mai chét. Con dita con thi da chét réi. Thing Iinh to béo dénh mot cay sit vao ngang bung n6, Itic me né nga xuéng, Khong kip che cho n6. Nhé khong, Tati, may cing khéng cifu séng duge vo may. 59Cén may thi chiing né b&t may, trong tay may chi cé hai ban tay trAng, ching né tréi may lai. Con tau thi lic d6 tau diimg sau g6c cay va. Tau thay chting n6 tr6i may bang day rimg. Tau khong nhay ra ctu may. Tau ciing chi c6 hai ban tay khong. Tau khong ra, tau quay di vao ring, tau di tim bon thanh nién, Bon thanh nién thi cfing di di vao rimg, chting n6 di tim gifo mAc. Nghe 16 chuta, c4c con, 15 chua. Nhé lay, ghi l4y. Sau nay tau chét réi, bay cdn sOng phai néi lai cho con chu : Chting né di cdm sting, minh phai cdm gido !... Ching n6 tréi chit Tnti bing day rimg, khiéng ném vao géc nha ung 16i kéo di 4n thit con heo cia anh Broi. Tnd nim trong géc nha. Bong t6i di day dic. Anh suy nghi, ngac nhién tr thay minh rat binh than : "Dita con chet réi. Mai chdc ofing chét ri, Tnti cing s4p chet. Ai sé lam cén b6 ? Dén khi cé lénh Dang cho danbh, ai sé lam c4n bo lanh dao dan lang X6 Man danh giac ? Cu Mét da gia. Duge, cén c6 bon thanh nién. R6i con Dit sé 1én lén. Con bé dy ving hon cA chi né. Khong sao... Chi tie cho Tn, Tati khéng séng duge t6i ngay cm vii khf ding day véi dan lang...” Thing Duc khéng giét Tai ngay. N6 dét mét déng lita 16n & nha ung, Ha tat cd dan lang t6i, cdi tr6i cho Tn, r6i n6i v6i moi ngudi : —Nghe néi ching may da mai ra, mai gio ca réi, phai khong ? Duge, dita nao muén cém rua, c4m gido thi coi ban tay thing Tnii day. Noé hat ham ra hiéu cho thang linh to béo nht. Ching né da chudn bj sin ci. Thing linh mé tii se) Iay ra mot nhtim gié da tm déu xa nu. No quan gié len mudi d4u ng6n tay Tnd. Réiné c4m lay mét cay lita. Nhung thing Duc bio : —Dé d6 cho tau ! No giat lay cay lita. ‘Td khong kéu lén mét tigng nao. Anh tron mat nhin thing Duc. No cudi sing sc. NO gf cay lira lai s4t mat anh : —Coi ki cdi mat thing cong san muén cam vii khf nay xem sao no | Sé kiép ching may khong phai s6 kiép c4m gifo m4c. Bo c4i mong c4m giéo mic di, nghe khong ! (2) Tui se (ting Pap : cartouchiere) : bao dumg dan, thutmg deo ben nguoi, 60Mot ngén tay Tati béc chéy. Hai ngén, ba ngén. Khéng cé gi dugm bing nhua xAnu. Lita bat rt nhanh. Mui ng6nn tay da thinh mudi ngon duéc. Tho nhdm mat lai, réi md mit ra, trimg trime. Trdi of ! Cha me oi ! Anh khong cim thiy lita 6 mudi dau ngén tay nit. Anh nghe lita chy trong 1éng nguc, ch4y & bung. Méu anh man chét 6 déu lu@i. Rang anh di cdn ndt mdi anh réi. Anh khong kéu lén. Anh Quyét noi: "Negudi céng sin khong thm kéu van...". Tn khéng thém, khéng thém kéu van. Nhung tréi oi ! Chay, chéy cd muét day réi! Anh Quyét oi ! Chay ! Khong, Tn sé khong kéu ! Khong ! Tigng cudi gidn git ciia thing Duc. C4c cu gid chém day. Bon linh gat ra. Tigng kéu ré ciia déng bao. Tigng chan ai rim rap quanh nha ung. Ai thé? Tnti thét lén mot tiéng. Chi mot tiéng thoi. Nhung tiéng thét cila anh béng vang déi thanh nhiéu tigng thét dit doi hon. Tiéng "Giét !". Tiéng chan ngudi dap trén sin nha ung Ao Ao. Tiéng bon Iinh kéu that thanh. Tigng cu Mét 6 6 : "Chém | Chém hét |". Cu Mét, dting 16i, cu Mét da dting day, lui mic dai trong tay. Thing Duc nim duéi ludi méc cia cu Mét. Va thanh nin, tét cd thanh nién trong lang, méi ngudi mot cay mua s4ng long, nhiing céy rua mai bang 44 Thi mang tir dink niii Ngoc Linh ve Tigng anh Brdi néi, trdm tinh : ~Tnii, Tn. Tinh day chua ? Day nay, ching t6i giét hét r6i, C3 mudi dita, day nay ! Bing gido, bang mac. Day nay ! Lita da tit tren mudi ddu ngén tay Tad. Nhung déng lita xa nu Ién gidta nha van dé. X4c mudi tén linh gidc ngén ngang quanh déng lita da. Cu Mét chéng gio xudng san nha, ting néi vang vang : ~Thé la bat déu ri, Dot lia len ! Tét cd ngudi gia, ngudi we, ngudi dan ong, ngudi dan ba, méi ngudi phi tim lay mot cay gido, mot cay mAc, mot cay du‘, mot cay mua. Ai khong cé thi vét chong, nam tram cay chéng. Dét lita lén ! Tiéng chiéng ndi len. (2) Dut: mot loai gido daiDring trén déi xa mu gén con nue Ién, suét dém nghe cA rimg X$ Man 30 a0 mung dong. Va lita chéy khip rimg... Cue mgt doan : Tiép theo tai cu Mét, Tn ké' cho moi ngudi nghe chiéh céng ciia anh giét tén chi huy dén gide trong hdém ngém c& thi, bang chink déi ban tay méi ngén cut mt détcia minh. VG anh, ching né déu la thang Duc). Thi lai ra di. Cu Mét va Dft dura anh ra dén rimg xa nu gan con nude 1én. Tran dai bac dém qua di danh nga bén nam cay xa nu to. Nhua tia ra nhting vét thuong dang dong lai, 16ng lanh ning hé. Quanh dé vo s@ nhing cay con dang moc lén. Cé nhitng cay méi nhti khéi mat dat, nhon hoat nhu nhig mii le. Ba ngudi ding 6 day nhin ra xa. Dén hit tim mit cing khong thay gi khac ngoai nhring rimg xa nu néi tiép chay dén chan wai, Frén qué hueong nhivig anh hing Dign Ngoc, NKB Gidi phong, 1969) HUONG DAN HOC BAI 1. Truyén ngfn nay cé hai mach truyén ling ghép vio nhau : chuyén cudc doi Tait va chuyén vé cudc néi day ctia dan lang X6 Man. Hay phan tich nghé thuat tran thuat cia the gid. (Chi ¥ : cdch két hop hai mach truyén, sép xép cfc lép thdi gian, tao dung tinh huéng). 2. Truyén duge mé dau va két thiic bang hinh anh rimg xa nu. Hay phan tich vé dep va ¥ nghia biéu tuong cita hinh anh 4y. 3. Trong truyén, tic gid da xay dung c4c nhan vat thudc nhiéu thé hé tiép n6i : cu Mét, Tad, Mai, Dit, Heng. Phan tich nhiing nét riéng cia méi nhan vat va ¥ nghia cia viée tic gid xy dung hé théng nhan vat nhu vay. 4. CAm nghi cita anh (chi) vé cau chuyén bi trang ctia Tn va Mai. Chi tiét nao gay cho anh (chi) an tuong sau sac nhat ? Néu ¥ nghia biéu twong cia hinh anh ban tay Tad. 5. Cau chuyén vé cue dai Tati va cue néi day cia dan lang X6 Man da minh ching cho mét chan If té yéu ciia cudc chién déu gidi phéng cia 62nhan din mién Nam. Chan li 4y 1a gi va d4 duge néi lén qua Ibi nao cia cu M& trong truyén ? 6. Phan tich tinh sit thi cia truyén thé hién trong chit dé, ede hinh tong nhan vat, bic tranh thién nhién va trong ngén ngit, giong diéu. BAI TAP NANG CAO Trong van hoc Viet Nam thdi ki chéng Mi ct nuéc, khuynh hudng sit thi thung g4n voi cdm hiing ling man. Hay 1am 16 diéu dé qua trayén ngén Ring xd nu TRITHUC BOC- HIEU Thai gian duge tran thugt va thoi gian tran thugt ‘Tac phém tu su ndo cling ké mét hay nhigu chuyén, chuyén nao cing dn ra trong thai gian, theo trinh tylién tue tirsu kin trude dén su kin sau. Thi gian cia truyén bao gSm thai gan dutse ‘rin thuat (thai gian cia chuyén) va thai gian trén thuat (thai gian ké), “Thai cian duse trdm thut tung Ging véi dé di cla chuyén duge ké : mBt ngdy, mt nam, mot Gi, c6 kif nhiéu dai, hang mBy tram nam, ‘Thai gian trén thudt o6 khi nhanh, khi chém, tuy theo hoat dong ké : ké t6m lug, ké chi tit, tinh luge, dimg lai migu 13. Thai gian tein thuit c6 thE quay nguse : dang k§ chuyén hign tai, bing héi tufing lai qué kh. Do dé, thai ian trén thudt khéng déng nhét v6i thai oian duce trén thud. Na van dling thai gian trén thudt d& ndi két cdc su kién xdy ra trong cdc thai dim Khe nhau kam cho ching béc 16 ¥ nghia ma téc 8 mong musi. Ring xa nu m3 dau bang vige Td vé tham lang va két théc bling viée anh lai ra di, trong thai ian gn mot naay dém. Nhung trong dém 46, qua Ibi ké cia cy Mét, Tati s6ng lai quang thai gian tirtém nam ri dén ba nam trate. Lai ké cla cu Mét vise t8i hig qua khi, vite huéing ti tung la Thai gian trén thut néi kit eae thai: qua khér— hign tai — tung lai ‘Boe te phim tysuc&n phan bigt duve thai Gian tn thudt va thdi Gian due tr thud cling méi quan hé git ching dé higu dung y cia tac oi. 63