16.02.

2024

ÜNİTE 6
ULUSLARARASI
PAZARLAMADA
DAĞITIM

Dağıtım Kanalı Kavramı ve Aracılar

Çeşitli nedenlerle üretimin
belirli merkezlerde
toplanmasından dolayı
üretici ve tüketici arasında
oluşan uzaklık, malların
üretildikleri yerden tüketim
noktalarına ulaştırılmaları
işlevine önem kazandırmıştır.

1
 16.02.2024

Dağıtım kanalı, bir mal ve bunun mülkiyetini

üretimden tüketime ulaştırma çabası sağlayan
kurumlar dizisidir. Bu kurumların her birine de aracı
adı verilmektedir.
Dağıtım kanalında yer alan kurumlar şu şekilde
gruplanabilir:
Aracılar
Fiziksel dağıtım firmaları
Pazarlama hizmet acenteleri
Finansal aracılık edenler

Aracılar, malların mülkiyetini üzerine alarak ya da

almayarak alıcıya ulaştırılmasını sağlarlar. Fiziksel
dağıtım firmaları, malların taşınması, depolanması vb.
hizmetleri yerine getiren firmalardır. Pazarlama hizmet
acenteleri, araştırma firmaları, reklam ajansları gibi
firmalardır. Finansal aracılık edenler, bankalar, sigorta
şirketleri gibi firmalardır.

2
 16.02.2024

Aracı Türleri

1)Tüccar Aracılar
1a)Toptancı
1b)Perakendeci
2)Yardımcı Aracılar
2a)Tellal
2b)Komisyoncular
2c)Acente

3
 16.02.2024

Tüccar aracılar, malların mülkiyetini alırlar ve kendi

adlarına malları satarlar. Her türlü riski yüklenirler.
Toptancı ve perakendeciler tüccar aracılardır.
Toptancılar, dağıtım kanalında kendilerinden sonra
gelen perakendecilere mallarını satarlar.
Perakendeciler, tüketicilere mallarını satarlar.

Yardımcı aracılar, alıcı ve satıcıyı bir araya getirmede

rol oynayan ve malların mülkiyetini almayan
aracılardır. Geçekleştirdikleri bu hizmetin karşılığı
olarak satış üzerinden belirli bir oranda komisyon
alırlar.
Tellallar, komisyoncular ve acenteler yardımcı
aracılardır.

4
 16.02.2024

Tellal, bir ücret karşılığında tarafları karşı karşıya

getirmekle görevli olan kişilerdir.
Komisyoncu, ücret karşılığında kendi adına müvekkili
hesabına işlem yapan kişidir.
Acente, temsil ettikleri işletme adına hareket eden,
uzun süreli ilişkilere giren kuruluşlardır. Bazı
acenteler, birkaç işletmenin temsilcisi olarak aracılık
görevini üstlenirler.

Aracı Kullanma Nedenleri

Bir üretici işletme, alıcıya

doğrudan ulaşmak varken
neden bu işi bir takım aracılarla
yapmaktadır? Üstelik bu
aracılara tanıdığı kâr
marjlarından ötürü malların
alıcıya satış fiyatı gereksiz
yere artmaktadır.

5
 16.02.2024

1. Aracı kullanmadan tüketicilere doğrudan dağıtım

işletmenin finansal gücü ile ilgilidir. Doğrudan
dağıtım uygulaması çoğu zaman işletmenin finansal
olanaklarını aşar. Tüm pazarda tüketicilere ulaşmak
için personel gideri, ulaşım gideri, satış noktası
satın alma/kiralama gibi masraflar işletmeleri aracı
kullanmaya yöneltmektedir.
2. Bazen doğrudan dağıtım yapılması mümkün
değildir. Bu durum özellikle kolayda mallar için
geçerlidir. Örneğin, bir sakızın ya da gofretin
satışının doğrudan dağıtım ile satılması
düşünülemez.

3. Üretici işletmeler, toptancılık ve perakendecilik

konularında yıllardır çalışan işletmelere oranla bu
alanda yeni oldukları için aracılık işlevlerini onlar
kadar etkin bir şekilde yerine getiremeyebilirler. Her
şeyden önce toptancı ve perakendeci, kendi pazarlarını
üreticiden daha iyi tanımaktadır.
4. Üretici işletmeler, aracıyı ortadan kaldırınca ticari
ilişki sayısı daha fazla olacaktır. Aracı kullanarak bu
ilişki sayısında tasarruf sağlanır.

6
 16.02.2024

Alternatif Dağıtım Kanalları

Üretici işletmelerin,
mal dağıtımında
yararlanacağı kanallar
çeşitlilik göstermektedir.
Kanal alternatifleri tüketim
ya da endüstriyel mallara
göre değişmektedir.

7
 16.02.2024

Tüketim Mallarında Dağıtım Kanalları

A. Üretici-Tüketici: En kısa dağıtım kanalıdır. Hiçbir

aracıya yer verilmez. Özellikle tarımsal malların
pazarlanmasında tercih edilir.

B. Üretici-Perakendeci-Tüketici: Üretici işletme, geniş

bir coğrafik alanda dağıtım yapacağı zaman binlerce
tüketici ile ilişkiye girmek yerine perakendecilerden
yararlanır. Süpermarketlerin gelişmesi, bu tür dağıtım
kanalının önemini arttırmıştır.

8
 16.02.2024

C. Üretici-Toptancı-Perakendeci-Tüketici: Tüketim
mallarının kullanımında en çok kullanılan kanaldır.
Üretici işletmelerin tüm perakendeci işletmelerle etkin
ticari ilişkiler kurması güçtür. Bu durumda
perakendecilere göre daha fazla mal alan
toptancılardan yararlanılır.

D. Üretici-Acente-Toptancı-Perakendeci-Tüketici: Bazı
üretici işletmeler, küçük perakendecilere ulaşmak için
böyle bir dağıtım kanalını kullanabilirler.

E. Üretici-Acente-Perakendeci-Tüketici: Bu kanalda
toptancıların yerini acenteler alır. Büyük ölçekli
perakendecilerin bulunduğu pazarlarda kullanılan
dağıtım kanalıdır.

9
 16.02.2024

Endüstriyel Mallarda Dağıtım Kanalları

A. Üretici-Endüstriyel Alıcı: Endüstriyel malların

dağıtımında en çok kullanılan kanaldır. Makine,
bilgisayar üniteleri gibi malların pazarlanmasında bu
dağıtım kanalı tercih edilir.
B. Üretici-Distribütör-Endüstriyel Alıcı: Üretime
yardımcı mallar (küçük motorlar, yükleme ve
boşaltama araçları vb.) gibi endüstriyel malların
dağıtımında kullanılır. Distribütör, belirli bir bölgede
satış yetkisini almış olan aracı pozisyonundadır.

10
 16.02.2024

C. Üretici-Acente-Endüstriyel Alıcı: Üretici işletme,

distribütör gibi bağımsız çalışan ve kendi adına mal
alıp satan bir aracı kullanmak yerine acenteyi tercih
edebilir.

D. Üretici-Acente-Distribütör-Endüstriyel Alıcı: Bu
dağıtım kanalında acente, endüstriyel alıcıyla
kesinlikle doğrudan ilişkiye girmez. Pazarın büyük ve
mal stoklarının gerekli olduğu durumlarda bu kanal
kullanılır.

11
 16.02.2024

• Risk taşıma: Malların üreticiden tüketiciye akışı

sırasında çeşitli kademelerin yüklendikleri risklerdir.
• Araştırma: Malların değişimine ilişkin çabaların
planlanması için gerekli bilgilerin toplanmasıdır.
• Tutundurma: Dağıtım kanalının her kademesinde
müşteriyi ikna edici çabaların geliştirilmesidir.
• İlişki kurma: Olası aracılarla ilişkiye geçmektir.

• Ürünle ilgili düzenlemeler: Malların alıcının

ihtiyaçlarına uygun olarak hazırlanmasıdır.
• Satışla ilgili düzenlemeler: Fiyat üzerinde anlaşma,
ödeme ve teslim koşullarını karar altına alma
işlevidir.
• Finanslama: Dağıtım kanalındaki faaliyetlerle ilgili
maliyet giderlerini karşılayacak fonların yönetimidir.

12
 16.02.2024

Fiziksel akış: Mallar, üreticiden tüketiciye doğru

taşıma ve depolama işlevleriyle akar. Üreticiden
tüketiciye doğru tek yönlüdür.
Mülkiyet akışı: Mallar, dağıtım kanalında el
değiştirdikçe her kademeye mülkiyet devri de
gerçekleşmiş olur. Üreticiden tüketiciye doğru tek
yönlüdür.
Tutundurma akışı: Bu akış, üreticiden tüketiciye
doğru yapılabileceği gibi aracılarla kademe kademe de
yapılabilir.

13
 16.02.2024

Nakit akışı: Dağıtım kanalının her kademesinde mal,

fiziksel olarak ileriye doğru akarken malın bedeli de
geriye doğru akar.
Bilgi akışı: Dağıtım kanalında bilgi akışı çift yönlü
gerçekleşir. Üretici-aracı; aracı tüketici; üretici-
tüketici arasında gerçekleşebilir.

Dağıtım Kanalı Seçimini Etkileyen

Faktörler
Pazara İlişkin Faktörler
Mamule İlişkin Faktörler
Aracılara İlişkin Faktörler
İşletmenin Kendi Yapısına İlişkin Faktörler

14
 16.02.2024

Pazara İlişkin Faktörler

Pazarın yapısı, potansiyel tüketici sayısı, siparişin
büyüklüğü gibi durumlar göz önünde tutulur.
Pazarın yapısından kasıt tüketici pazarı ve örgütsel
pazar ayrımıdır. Örgütsel pazarlarda kanalın kısa
olması tercih edilirken tüketici pazarında daha uzun
kanal tercih edilebilir.
Tüketici sayısının fazla olması, siparişlerin büyük
miktarda olması da dağıtım kanalının uzun tutulmasını
gerekli kılar.

Mamule İlişkin Faktörler

Birim değeri düşük olan malların dağıtım kanalı uzun
olurken birim değeri yüksek olan malların dağıtım
kanalı daha kısa olacaktır. Örneğin, bir kutu içeceğin
dağıtım kanalı uzun olabilirken bir televizyonun
dağıtım kanalı daha kısa olacaktır.
Mal bozulabilir bir mal ise (özellikle gıda) dağıtım
kanalı mümkün oldukça kısa tutulmalıdır.

15
 16.02.2024

Aracılara İlişkin Faktörler

Üretici işletme, gerçekleştiremediği hizmetleri
verebilecek aracılar seçmelidir. Böylece dağıtım
kanalındaki çatışma riski de minimuma indirilmiş olur.
Çünkü bazı durumlarda üretici işletmenin politikaları
aracılara uymaz. Örneğin, işletme Mersin’de çok sayıda
perakendeciden yararlanmak isterken perakendeci de o
malı satma yetkisinin bir başkasına verilmesini
istemez.

İşletmenin Kendi Yapısına İlişkin Faktörler

İşletmenin finansal gücü ve deneyimi dağıtım kanalı
seçimini etkiler. Yüksek finansal güce sahip ve
deneyimli üretici işletmeler, aracılara gerek
duymayarak kendi satış örgütlerini kurmayı tercih
edebilirler. Ancak üretici işletme deneyimsiz ise veya
finansal açıdan güçlü değil ise dağıtımda aracılardan
yararlanmak zorundadır.

16
 16.02.2024

Dağıtım Kanalında Aracı Sayısı

Belirleme
Hedef pazarda alıcıya ulaşırken her kanal düzeyinde
kaç aracı ile dağıtımın yapılacağı belirlenmelidir. Bu
konuda verilecek karar bir bakıma dağıtım
stratejilerinin de belirlenmesi anlamına gelmektedir.
Başlıca stratejiler şunlardır:
 Yoğun dağıtım
 Seçimli dağıtım
 Özel (imtiyazlı) dağıtım

Yoğun Dağıtım: Özellikle kolayda malların dağıtımında

çok kullanılan bu stratejide, malın her yerde satışa
sunulması sağlanır. Bu tür malları satın alırken
tüketiciler çaba harcamak istemediği için tüketiciye
malı ulaştıracak çok sayıda toptancı ve perakendeciden
yararlanılır. Bu tür dağıtım stratejisinde tüm
tutundurma çabaları üretici işletme tarafından yerine
getirilir.

17
 16.02.2024

Seçimli Dağıtım: Bu dağıtım stratejisinde üretici

işletme, sınırlı sayıda aracıdan yararlanır. Marka
tercihinin önem kazandığı mallar için uygun
stratejidir. Bu stratejide işletme, aracılarla uzun vadeli
iyi ilişkiler kurmalıdır.
Seçimli dağıtımda üretici işletme, yoğun dağıtıma göre
daha fazla kontrol olanağı elde eder.

Özel (imtiyazlı) Dağıtım: Özel dağıtım stratejisinde

üretici işletme, malların dağıtım yetkisini belirli bir
bölgede yalnız bir aracıya verir. Bazı durumlarda bu
aracılara sadece üretici işletmenin mallarını pazarlama
koşulu getirilir. Satış sonrası hizmetlerin ve teknik
bilgilendirmenin önem taşıdığı mallar için uygundur.

18
 16.02.2024

Dağıtım Kanalında Çatışma

Dağıtım kanalındaki çatışma türleri:
Yatay çatışma
Türler arası çatışma
Dikey çatışma

Yatay çatışma
Aynı türde aracılar arasında
olan çatışmadır. Örneğin,
bakkallar arasındaki rekabet.

19
 16.02.2024

Türler arası çatışma

Değişik türdeki aracılar
arasındaki rekabettir.
Örneğin bakkal ile
süpermarket arasındaki
rekabet.

Dikey çatışma
Dağıtım kanalında
değişik kademelerdeki
firmalar arasında olan
rekabettir. Örneğin,
toptancı ile perakendeci
arasındaki rekabet.

20
 16.02.2024

Dağıtım Kanalı Üyeleri

1. Üretici İşletmeler
2. Toptancılar
3. Perakendeciler
4. Tüketiciler

1. Üretici İşletmeler
Üretici işletmeler, çeşitli ölçeklerde mamul üretimini
yapan ve tüketicilere ulaştırılmasını sağlayan
pazarlama kararlarını alan kuruluşlardır. Son yıllarda
rekabetin yoğunlaşması ve teknolojik gelişmeler üretici
işletmeleri üretim olanaklarını daha verimli ve etkin
kullanmaya itmektedir.

21
 16.02.2024

2. Toptancılar
Perakendecilere, üreticiler dışındaki aracılar tarafından
yapılan satışlar toptancılıktır. Toptancılar, sahiplik ve
faaliyet yöntemine göre 5 gruba ayrılır:

Tüccar toptancılar
Üretici işletmeye bağlı satış bürosu ya da şubesi
Yardımcı toptancılar
Petrol ve petrol ürünlerini satanlar
Tarım ürünleri toplayıcıları

Tüccar toptancılar: Malın mülkiyetini üstlerine alırlar.

Toptancıların çoğu bu gruptadır.
Üretici işletmeye bağlı satış bürosu ya da şubesi: Bu
firmalar üreticiye bağlı olarak kurulur. Üretimle hiçbir
ilgileri yoktur. Satış şubesinin satış bürosundan farklı
yanı mal stoku bulundurmasıdır.
Yardımcı toptancılar: Malın mülkiyetini üstlerine
almadan belirli bir komisyon karşılığı aracılık yapan
toptancılardır.

22
 16.02.2024

Petrol ve petrol ürünlerini satanlar: Bu tür toptancılar

genel olarak tüccar toptancı veya üretici işletmenin
satış şubesi şeklinde faaliyet gösterirler. Yani bağımsız
çalışabilecekleri gibi petrol rafinerileri tarafından da
kurulabilirler.
Tarım ürünleri toplayıcıları: Bu toptancılar,
çiftçilerden ürünlerini, balıkçılardan deniz ürünlerini
toplayan ve satan işletmelerdir.

Bir başka gruplandırmaya göre toptancılar 3’e ayrılır:

Tacir toptancılar
Acente ve simsarlar
Üreticinin satış şubeleri ve büroları

23
 16.02.2024

1)Tacir Toptancılar

Tam Hizmet Veren Toptancılar

Genel emtia toptancıları
Kısıtlı emtia toptancıları
Özellikli emtia toptancıları
Kısıtlı Hizmet Veren Toptancılar
Öde-Götür toptancıları
Arabacı toptancılar
Raf toptancısı
Masabaşı toptancısı
Posta siparişi toptancıları

Genel emtia toptancıları, mal karması geniş olan

toptancılardır. Kısıtlı emtia toptancılarının mal
karması daha sınırlıdır. Birkaç mal dizisi
bulundururlar. Özellikli emtia toptancıları ise bir mal
dizisi veya bir mal dizisinde sınırlı sayıda mal
bulundururlar.

24
 16.02.2024

Öde-Götür toptancıları, bakkal gibi mallarını satan,

müşterilerin bizzat gelip malları alıp götürdüğü
toptancılardır. Arabacı toptancılar, araçlarıyla
perakendecileri dolaşırlar, müşterilerin ihtiyaç
duydukları malları teslim ederler. Genellikle küçük
perakendecilerin ihtiyaç duydukları malları satarlar.
Raf toptancısı, arabacı toptancının işlevini yerine
getirmekle birlikte malları perakendecinin raflarına
dizer. Raf toptancısının bir özelliği de satılmamış
ürünleri geri almalarıdır.

Masabaşı toptancısı, malları üreticiden satın alır

ancak mallar üreticinin deposunda bulunur. Müşteri ile
anlaştıklarında malları satarlar. Taşıma giderleri
müşteriye aittir. Ülkemizde peynir ticaretinde bu tür
toptancılar yaygındır. Posta siparişi toptancıları,
müşterilerine kataloglar gönderirler ve katalogdan
sipariş verilen malları müşterilere posta ile göndererek
satarlar.

25
 16.02.2024

2.Acenteler ve Simsarlar
Acenteler, temsil ettikleri işletmelerle bölge, satış
fiyatları, sipariş karşılama, teslim koşulları gibi
konulara ilişkin ayrıntılı anlaşmalar imzalarlar.
Simsarlar, alıcı ve satıcıyı bir araya getirir, ürünün
mülkiyetini üzerine almaz ve hiçbir riske katlanmaz.
Simsarların komisyonunu alıcı veya satıcı öder. Buna
da simsarlık komisyonu denir.

3.Üreticinin Satış Şubeleri ve Büroları

Üretici işletme, kendisine bağlı kurduğu şube ve
bürolarla toptancılık yaparak pazarlama programlarıyla
alıcılarına hizmet sunabilir. Satış şubesinde mal stoku
bulunurken satış bürolarında mal stoku bulunmaz.

26
 16.02.2024

3. Perakendeciler
Perakendecilik, tüketiciye mal ve hizmetleri satma
eylemidir. Perakendeci kişi ve kurumların sayısı
toptancılara göre oldukça fazladır. Pazara giriş ve
çıkışların en yoğun olduğu dağıtım kanalı kademesi
perakendeciliktir.
Perakendeciler için tüketicileri mağazaya çekme,
rakiplere kaptırmama ya da rakiplerin müşterilerini
kazanma büyük önem taşır. Bu nedenle mağaza
tasarımı, mal çeşitleri, vitrin tasarımı, satış
elemanlarının davranışları gibi birçok konu
perakendecilikte üzerinde durulması gereken
olgulardır.

Mağazalı Perakendecilik Mağazasız Perakendecilik

Özellikli Mağazalar
Bölümlü Mağazalar
Süpermarketler
Kolayda Mağazalar
İndirimli Mağazalar
Düşük Fiyatlı Perakendeciler
Alışveriş Merkezleri
Doğrudan Satış
.Kapıdan Kapıya Satış
.Alıcı Grubuna Satış
Doğrudan Pazarlama
.Posta ve Katalogla Satış
.Telefonla Satış
.Televizyonla Satış
. İnternetle Satış

Otomatik Makineyle Satış

27
 16.02.2024

Mağazalı Perakendecilik

Özellikli Mağazalar: Sınırlı bir mal dizisine sahip

mağaza türüdür. Ancak mal dizisi derindir. Spor
eşyaları satan ya da mobilya satan mağazalar örnek
olarak gösterilebilir.

Mağazalı Perakendecilik

Bölümlü Mağazalar: Sahip oldukları mal karması ile

geniş bir tüketici kitlesine hitap eden mağazalardır.
Kadın, erkek, çocuk, kozmetik, spor vb. farklı farklı
kategorilerde ürünler satarlar. Boyner, YKM gibi
mağazalar bölümlü mağazalara örnektir.

28
 16.02.2024

Mağazalı Perakendecilik

Süpermarketler: Taze et,

sebze ve meyveyi de
içermek üzere her türlü
besin maddeleri, temizlik
ürünleri vb. günlük ev
gereksinimleri karşılayacak
ürünleri satan, yüksek satış
hacmine sahip, en az
200 m² satış alanı olan
mağazalardır.

Mağazalı Perakendecilik

Kolayda Mağazalar: Alışverişin

yoğun olduğu bölgelerde
kurulan, küçük ölçekli,
genellikle haftanın tüm
günleri açık olan mağazalardır.
Stok devir hızı yüksek
kolayda mallar satarlar.
Bakkallar ve büfeler örnek
olarak gösterilebilir.

29
 16.02.2024

Mağazalı Perakendecilik

İndirimli Mağazalar: Malların

sürekli olarak piyasa
fiyatının altında satıldığı
mağazalardır. Bu tür mağazalar,
kiraların ucuz olduğu yerlerde
kurulur. Mağaza tasarımına ve
görsel unsurlara pek önem
verilmez.

Mağazalı Perakendecilik

Düşük Fiyatlı Perakendeciler: Toptan fiyatın altında

alıp perakende fiyatının altında müşteriye satan
perakendeci kuruluşlardır. Fabrika satış mağazaları bu
tür perakendecilere örnektir. En büyük avantajları
düşük fiyatla mal satın almalarıdır.

30
 16.02.2024

Mağazalı Perakendecilik

Alışveriş Merkezleri: Bünyesinde çok sayıda bölümlü ve

özellikli mağaza bulunduran mekânlardır. Perakendeci
işletmeler burada mağaza yeri kiralamaktadır. Bu
mekânlarda aynı zamanda kafeteryalar, sinema ve
oyun salonları da bulunmaktadır.

Mağazasız Perakendecilik

Kapıdan Kapıya Satış: Tüketicilerin evlerine gidilerek

siparişler alınır ve mal teslim edilir. Tüketici, malın
piyasa fiyatını biliyor ise bu satış işlemi tüketici
açısından olumlu sonuçlanır. Bu tür satışın başarıya
ulaşması perakende satışı yapan kişinin yeteneklerine
bağlıdır.

31
 16.02.2024

Mağazasız Perakendecilik

Alıcı Grubuna Satış: Bu tür satışta satışçı, davet

edildiği evde ya da iş yerinde ev sahibinin ya da
patronun çağrılarıyla bir araya gelen arkadaş veya
komşulara malı tanıtır, kullanılışını gösterir ve malın
sağlayacağı yararları anlatır.

Mağazasız Perakendecilik

Posta Yoluyla Satış: Bu tür satışta tüketicilere mektup,

sipariş formu gibi araçlar posta yoluyla ulaştırılır.
Hediyelik eşya, kitap, dergi gibi malların satışında
kullanılmaktadır. Hedef tüketicilerin bir listesine sahip
olan işletme, bu tür satış ile tüketiciyle doğrudan
ilişkiye girmektedir.

32
 16.02.2024

Mağazasız Perakendecilik

Telefonla Satış: Televizyon

ve radyo ile birlikte
kullanıldığında başarılı
sonuçlar alınabilen bir
doğrudan pazarlama türüdür.
Televizyon veya radyoda mal
hakkında bilgi sahibi olan tüketici,
ödemesiz telefon ile sipariş
verebilmektedir.

Mağazasız Perakendecilik

Televizyonla Satış: Televizyonda reklam şeklinde

iletilen mesaj ile firmanın aranması sağlanmaktadır.
Tüketici, ödemesiz telefon ile sipariş vermektedir.

33
 16.02.2024

Mağazasız Perakendecilik

İnternetle Satış: Bilgisayar ortamında internet

aracılığıyla bizzat işletmenin ya da bağlantılı siteler
aracılığıyla ürünlerini tüketicilere satmasıdır.
Günümüzde internet üzerinden sipariş alan tüm
işletmeler örnek olarak gösterilebilir.

Mağazasız Perakendecilik

Otomatik Makineyle Satış: Otomatik makineyle satışta

mallar, jeton veya madeni
para ile çalışan makinelerde
satılır. Pazarda değişik
noktalara yerleştirilen
makinelerin kullanımıyla
içecek, yiyecek gibi mallar satılır.

34
 16.02.2024

Fiziksel Dağıtım
Fiziksel dağıtım, mamullerin
satışa hazır duruma
geldikleri noktadan
alıcılarına veya tüketicilere
ulaştırılmasını sağlayan ve
başlıca taşıma ve depolama
sistemlerinden oluşan bir süreçtir.

Fiziksel Dağıtımın İşlevleri

Taşıma
Depolama
Yükleme ve Boşaltma
Bilgi ve Sipariş İşleme
Stok Yönetimi
Koruyucu Ambalajlama
Üretimi Zamanlama

35
 16.02.2024

Taşıma
Fiziksel dağıtımın en önemli işlevidir. Taşıma işlevi,
dağıtım kanalı sistemi içinde tüm malların hareketini
kapsar. Taşıma işlevi mümkün olan en düşük maliyetle
yerine getirilmelidir. Bu yüzden yöneticiler maliyet
analizi yapmalıdır. Bunu yaparken de şu 3 konu
önemlidir:
• Taşıma yolunun belirlenmesi (Kara, Deniz, Hava,
Demir)
• Taşıma düzeninin kurulması (Araçların günlük,
haftalık, aylık sefer sayılarının düzenlenmesi)
• Araçların programlanması (Araçların izleyecekleri en
uygun yolun belirlenmesi

Depolama
Depolama, mallara zaman faydası kazandıran bir
fiziksel dağıtım işlevidir. İdeal olan, malların
stoklanmasına gerek kalmadan hareketini sağlamaktır.
Ancak, üretim ve tüketim dönemleri farklı olan
malların bir süre saklanmaları çoğu zaman zorunludur.
Ayrıca alıcının istediği zamanda malın teslim
edilebilmesi için depolama önemlidir. Mallar,
firmaların özel depolarında, kiralanan bir depoda ya da
taşıt depolarında stoklanabilir.

36
 16.02.2024

Yükleme ve Boşaltma
Malların taşınmasını ve depolanmasını kolaylaştırmak
üzere hazırlanması ve yerleştirilmesi işlemleridir. Söz
konusu işlemler, hem fabrika içinde ve depoda hem de
siparişin gönderilmesi sırasındaki yükleme ve boşaltma
işlemleri olarak ele alınır.
Yükleme ve boşaltma işlevinin sağlıklı bir şekilde
yerine getirilebilmesi için mamul miktarını, işlemin
yapılacağı alanın genişliğini ve işlemlerde kullanılacak
araç olanaklarını dikkate almak gerekir.

Bilgi ve Sipariş İşleme

Dağıtım kanalı boyunca mallar fiziksel olarak
tüketiciye veya endüstriyel kullanıcıya akarken ters
yönde de bilgi ve sipariş akışı gerçekleşir. Kanalın her
kademesi bir önceki kademeye siparişini iletir. Sipariş
alan kanal üyesi sipariş fişini hazırlayarak gerekli
ambalajlamayı, yüklemeyi yapar ve müşterisine
gönderir.

37
 16.02.2024

Stok Yönetimi
Stok yönetimi, işletmeler açısından büyük önem taşır.
Stok yönetimi kararlarındaki yanlışlıklar, önemli
maliyet yükü getirdiği gibi işletme kârını da olumsuz
yönde etkiler.
İstikrarlı bir ekonomide işletmenin stoklarını
arttırması, kaynakların boş yere bağlı tutulması
demektir. Buna karşılık, ihtiyaç duyulduğunda siparişi
karşılayamayacak düzeyde stok bulunması ise satış
fırsatının kaybedilmesi anlamına gelir.

Koruyucu Ambalajlama
Ambalajlamanın iki yönünden söz edilebilir. Birincisi,
satış tutundurma çabası olarak ele alınmasıdır. İkincisi
ise malın yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması
sırasında malın herhangi bir zarara uğramasını
önlemek üzere sarmalanmasıdır. Özellikle uzun süreli
taşımalarda koruyucu ambalajlamanın önemi artar.
Malların herhangi bir hasara uğramadan müşteriye
teslim edilmesi bu işlevin sağlıklı bir şekilde yerine
getirildiğini gösterir.

38
 16.02.2024

Üretimi Zamanlama
Fiziksel dağıtım sisteminde etkin çalışan depolama ve
sipariş alt sistemleri sayesinde sipariş miktarları ve
uygun stok miktarı belirlendiği için üretimin düzenli
bir şekilde programlanması da sağlanmış olacaktır.

39