THÍ NGHIỆM TRÍCH LY

I. Mở đầu

Trích ly là quá trình tách một hoặc một số chất tan trong chất lỏng hoặc
chất rắn bằng một chất lỏng khác gọi là dung môi. Trong nội dung thí nghiệm
này sẽ thực hiện quá trình trích ly rắn – lỏng.

II. Mục đích thí nghiệm

1. Làm quen với các thiết bị dùng cho quá trình trích ly: soxhlet, thiết bị cô
quay chân không

2. Xác định hàm lượng cấu tử cần trích ly và so sánh hiệu quả khi sử dụng
bằng các dung môi khác nhau.

III. Sơ đồ thí nghiệm

 IV. Các bước tiến hành thí nghiệm

1. Kiểm tra hệ thống thiết bị thí nghiệm theo sơ đồ, lắp đặt thiết bị.

2. Chuẩn bị các dụng cụ đo: Cân, cốc đong…, dung môi, mẫu cần trích ly

3. Cho mẫu trích ly, dung môi vào Soxhlet.

4. Cho nước làm mát qua ống sinh hàn, bật gia nhiệt (tùy theo dung môi mà
có giá trị gia nhiệt hợp lý).

5. Bắt đầu tính thời gian trích ly

6. Sau khi thực hiện xong quá trình trích ly, đem dịch cô quay chân không
để tách dung môi và cấu tử cần trích ly

7. Ghi các số liệu vào bảng

8. Sau khi lấy tất cả các số liệu xong thì tắt máy, làm vệ sinh sạch sẽ chỗ làm
thí nghiệm, báo cáo kết quả thí nghiệm với cán bộ hướng dẫn.

Bảng 1: Bảng kết quả thí nghiệm

Dung môi là nước Dung môi là n-hexan

Lượng mẫu khô 30(g) Lượng mẫu khô 30(g)

Lượng dung môi 200 ml Lượng dung môi 200 ml
Nhiệt độ trích ly 1000C Nhiệt độ trích ly 69 0C
Thời gian trích ly 132 Thời gian trích ly 130 phút
Lượng cấu tử trích ly thu hồi 6.2 g Lượng cấu tử trích ly thu hồi 9.7 g

V. So sánh kết quả thí nghiệm

- n hexan có khả năng trích ly dầu ra khỏi lạc tốt hơn nước vì:

+ Dầu không hòa tan được trong nước

+Chất béo (dầu trong lạc) thường là các phân tử không phân cực, chủ yếu
bao gồm các liên kết carbon-hydrogen và carbon-carbon không phân cực. Vì
vậy, chúng thường hòa tan tốt trong các dung môi không phân cực như n-
hexane. Nói cách khác, tính chất hòa tan của n-hexane cho phép nó tương tác
hiệu quả với các phần không phân cực trong cấu trúc của chất béo, làm cho
chúng hòa tan và tạo thành một hỗn hợp homogenous.

- Lượng cấu tử trích ly thu hồi với dung môi là n-hexan cao hơn lượng cấu tử
trích ly thu hồi với dung môi là nước. Do:

+ Độ hòa tan vào nhau của hai chất lỏng phụ thuộc vào hằng số điện môi, hai
chất lỏng có hằng số điện môi càng gần nhau thì khả năng tan lẫn vào nhau
càng lớn, dầu có hằng số điện môi khoảng 3-3,2, các dung môi hữu cơ có
hằng số điện môi khoảng 2-10. Trích ly dầu là phương pháp dùng dung môi
hữu cơ để hòa tan dầu chứa trong nguyên liệu rắn ở điều kiện xác định. Vì
vậy bản chất của quá trình trích ly là quá trình khuếch tán, bao gồm khuếch
tán đối lưu và khuếch tán phân tử. Dung môi n-hexan là hidrocacbua mạch
thẳng đảm bảo khả năng hòa tan dầu theo bất cứ tỉ lệ nào và không hòa tan
các tạp chất khác có trong nguyên liệu chứa dầu, đồng thời có nhiệt độ sôi
thấp để dễ dàng tách ra khỏi dầu triệt để. Chính vì vậy mà dung môi là n-
hexan sẽ cho hiệu suất trích ly tốt hơn dung môi là nước.

- Nguyên tắc chọn dung môi

Phân cực: Dung môi có thể làm tăng độ phân cực của chất cần trích ly để
tăng hiệu suất chiết tách.Độ hoà tan: Dung môi phải có khả năng hoà tan tốt
chất cần trích ly.Khả năng tương tác hóa học: Dung môi có thể tạo ra tương
tác hóa học với chất cần trích ly, giúp tăng hiệu suất trích ly.

Chọn lọc: Dung môi có thể được chọn để chọn lọc chất cần trích ly so với
các thành phần khác trong mẫu.