Uklad dynastyczny- zygmunt 1 stary z cesarzem maksymilianem 1 habsburgiem w 1515

wprowadzil on zasade wzjaemnego dziedziczenia tronow. zgodnie z tym wnuczka cesarza poslubila
Ludwika- nastepce tronu czech i wegier, ktorego siostra z kolei zostala zona cesarza wnuka.

Hold pruski- Hołd pruski odbył się 10 kwietnia 1525 roku w Krakowie po wcześniejszym zawarciu traktatu
między królem Zygmuntem I Starym i Albrechtem Hohenzollernem w dniu 8 kwietnia 1525 roku. W
wyniku tego aktu Prusy Zakonne zostały przekształcone, jako lenno Polski, w Księstwo Pruskie.

hołd pruski, hołd lenny złożony 10 IV 1525 Zygmuntowi I Staremu przez byłego wielkiego mistrza
krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna na rynku w Krakowie; Hołd lenny – ceremonia uroczystego
zawarcia kontraktu lennego.

Demokracja szlachecka-Sposób rządzenia państwem, który wykształcił się w XV-XVI wieku jest nazywany
demokracją szlachecką. Szlachta poprzez sejmiki i sejmy wpływała na najważniejsze decyzje w sprawach
państwa. Król bez zgody stanu szlacheckiego nie podejmował żadnych ważnych decyzji.

Sejm walny- Coraz większe znaczenie szlachty w życiu kraju sprawiło, że królowie zaczęli zapraszać jej
przedstawicieli na wspólne obrady zwane sejmem walnym. Posłów szlacheckich, przybywających na sejm
z każdego województwa, wybierały sejmiki. Posłowie otrzymywali instrukcje, czyli zalecenia, jak mają
głosować.

Sejmiki-zjazdy szlachty z poszczegolnych ziem

Sejmiki ziemskie- W XV wieku królowie polscy często zwoływali zjazdy szlachty poszczególnych ziem,
zwane sejmikami. W ten sposób wszyscy szlachcice mogli mieć udział w podejmowaniu decyzji, nawet
najmniej zamożni, którzy nie byliby w stanie pokryć kosztów dalekiej podróży. Miejscem obrad były
najczęściej kościoły. Każdy szlachcic danej ziemi miał prawo wziąć udział w obradach i zabrać na nich głos.
Na sejmikach omawiano podatki potrzebne do utrzymania wojska, a także obradowano nad innymi
sprawami, przede wszystkim związanymi z samorządem. Szlachta zajmowała się na przykład budową,
remontami mostów i przepraw przez rzeki, utrzymaniem porządku w miastach, bezpieczeństwem
kupców i podróżnych. Pomagała też poszkodowanym w pożarach i nieurodzajach, często wypłacając im
zapomogi.

Artykuły henrykowskie były aktem sejmu elekcyjnego przyjętym w dniu 12 maja 1573 r. Były to
zobowiązania króla elekcyjnego wobec Rzeczpospolitej i szlachty. Przyszły władca miał szanować i
przestrzegać prawa Rzeczpospolitej, zwoływać sejm nie rzadziej niż co 2 lata, miał zgadzać się na istnienie
stałej rady senatorów kontrolujących jego działania, musiał też utrzymywać z własnych dochodów wojsko
kwarciane. Jeśli król złamał któreś z zobowiązań szlachta miała dostać prawo do rokoszu tj.
wypowiedzenia posłuszeństwa

Ruch egzekucyjny to ruch polityczny średniej szlachty w XVI w. Domagał się on zgodnego z prawem
rodzielenia dóbr królewskich (tj. Królewszczyzn) zaczęto żądać tej części która została nie prawnie
rozdana możnowładcą. Ruch egzekucyjny wymagał też zmniejszenia wpływów rodowych i majątkowych
na nominacje na najwyższe urzędy w państwie.

konstytucja Nihil novi - nazwa konstytucji sejmowej uchwalonej przez sejm radomski w 1505 r.;
konstytucja Nihil novi unieważniała przywilej mielnicki, ograniczała kompetencje prawodawcze
monarchy, a umacniała pozycję szlacheckiej izby poselskiej; pełna formuła łacińska: nihil novi sine
communi consensu, czyli nic nowego bez powszechnej zgody, w praktyce oznaczała, że nie można
stanowić nowego prawa bez zgody reprezentującego interes szlachty sejmu.

Wojsko kwarciane – stale wosjko przeznaczone do obrony granic , ktore utryzwywano z 1/4 dochodow
panstwa , elitarne, zaciężne oddziały wojskowe autoramentu narodowego istniejące tylko w Koronie od
ustanowienia w 1563 roku kwarty przez Zygmunta II Augusta.

unia realna- zwizek dwoch panst posiadajacych wspolnego wladce i jeden sejm, najwaznieszy organ
wladzy.

Unia lubelska odbyła się w 1569 r. po tym jak Zygmunt II August wcielił do rzeczpospolitej Podlasie,
Wołyń, Podole i Wschodnie części Ukrainy, które to wcześniej należały do Królestwa Litewskiego.
Możnowładzy Litewscy w obawie przed utratą wpływów w tych obszarach zgodzili się przyjąć akt unii
między państwami która zakładała że państwa od tego momentu będą dzielić wspólnego władce i
wspólny sejm. Izba poselska była wybierana w sejmikach na litwie i w polsce. Państwa prowadziły
wspólną politykę zagraniczną i wojny. Odrębne jednak zostały wojska i ich dowództwo. Państwa również
zachowywały własny skarb, prawa i urzędy.Od moemntu zawqarcia uni polska i litwa tworzyly jedna
RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODOW

RZECZ POSPOLITA OBOJGA NARODOW

wposlne: krol sejm polityka zagraniczna i pieniadz

oddzielne: urzad skarb sady wojsko

Okress bezkrolewia trwal 1,5 roku

Sejm konwokacyjny – w I Rzeczypospolitej pierwszy sejm odbywający się w momencie nastania

bezkrólewia. Był sejmem poprzedzającym wolną elekcję, gdzie ustalani byli kandydaci do władzy. Ustalał
także czas i miejsce elekcji oraz określał pacta conventa obowiązujące przyszłego króla.

ego celem było ustalenie zasad obrad przyszłego sejmu elekcyjnego. Sejm ten miał możliwość
uchwalania konstytucji większością głosów, dzięki temu nie można było go zerwać.

Pierwszy sejm konwokacyjny odbył się w 1573 roku po śmierci Zygmunta II Augusta, ostatni miał miejsce
w roku 1764 przed wyborem na króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Sejmy konwokacyjne
odbywały się w Warszawie[1].

Konfederacja warszawska – pokoj religijny i ustalono rowzniez ze wybor nmowego wladcy sposord tych
zgloszonych na sjemie elekcyjnycm wykona cala szlachta. na sejmie elekcjynym mogli byc wsyzscy
,określenie uchwały podjętej 28 stycznia 1573 r. na sejmie konwokacyjnym w Warszawie, zawierającej
postanowienia dotyczące zapewnienia swobody wyznania szlachcie w Rzeczypospolitej. Gwarantowała
bezwarunkowy i wieczny pokój między wszystkimi różniącymi się w wierze, zapewniała innowiercom
równouprawnienie z katolikami i opiekę państwa[1] jednocześnie zabraniając władzom świeckim
wspierania kleru w prześladowaniach religijnych[2]. Dokument uważany jest za początek gwarantowanej
prawnie tolerancji religijnej. I TEN SPOSOB WYBIERANIA NAZWANO WOLNA ELEKCJA

interreks-meidzy krol

Henryk Walezy ( brat krola francji karola IX). od niego wymyslono artykualy henrykowskie przyjal je ale
rzadzil krotko , poniewaz po kilku miedsiac jak sie dowiedzial o swmieci brata zbiegl do francji gdzie
zostal koronowany i po nim znowu ogloszono bezkrolewie

w 1575 szlachta wybrala na krola corke Xygmunta 1 starewgo ANNE JAGIELONKE i zdecydowala ze jej
mezem bedzie Stefan Batory. Na poczatku panowania probwal wzmocnic swoaj wladze co soprawilo ze
mial zaostrozne stosunki ze szlachta . Potzrbowal on wsparcia szlachtry dlatego oddal im czesc uprawnien
sadowniczych trybunalom :KORONNEMU I LITEWSKIEMU