3

Araling
Panlipunan
Unang Markahan – Modyul 6:
Paggawa ng Mapa ng Mahahalagang Anyong Tubig
At Anyong Lupa sa Sariling Lalawigan at Rehiyon
At mga Karatig Nito
Araling Panlipunan – Ikatlong Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 6: Paggawa ng Mapa ng Mahahalagang Anyong Tubig
at Anyong Lupa sa Sariling Lalawigan at Rehiyon at mga Karatig Nito
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng
kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit
sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.
Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring
iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot
mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Maricyl D. Lapiz

Tagapagsalin: Evangeline G. Daton

Editor/ Tagasuri/ Tagalapat: Karen Mae P. Salces/Christel May J. Paguican
Angelie C. Loria
Tagapamahala: Allan G. Farnazo, CESO IV – Regional Director
Fiel Y. Almendra, CESO V – Assistant Regional Director
Omar A. Obas, CESO V - Schools Division Superintendent
Jasmin A. Isla - Assistant Schools Division Superintendent
Gilbert B. Barrera – Chief, CLMD
Arturo D. Tingson Jr. – REPS, LRMS
Peter Van C. Ang-ug – REPS, ADM
Johnny M. Sumugat – REPS, Araling Panlipunan
Dr. Meilrose B. Peralta – CID Chief
Dr. Hazel G. Aparece - EPS In Charge of LRMS/ADM
Ronnie C. Cabaya – EPS, Araling Panlipunan

Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon – Rehiyon Dose

Office Address: Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax: (083) 2288825/ (083) 2281893
E-mail Address: region12@deped.gov.ph
Paunang Salita

Ang Self Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda para sa

-

ating mag-aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t

ibang bahagi na gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin
at malinang ang mga kasanayang itinakda ng kurikulum.

Ang modyul na ito ay may inilaa ng Gabay sa Guro/

Tagapagdaloy na naglalaman ng mga paalala, pantulong
o estratehiyang magagamit ng mga magulang o kung sinumang
gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral sa kani-kanilang
tahanan.

Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalaman

ng mag-aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi
kung kailangan niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro.
Mayroon ding pagsusulit sa bawat pagtatapos ng aralin upang masukat
naman ang natutuhan. May susi ng pagwawasto upang makita kung tama
o mali ang mga sagot sa bawat gawain at pagsusulit. Inaasahan namin na
magiging matapat ang bawat isa sa paggamit nito.

Pinapaalalahanan din ang mga mag aaral na ingatan ang SLM na ito
-

upang magamit pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o

mamarkahan ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng
hiwalay na papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.

Hinihikayat ang mga mag aaral na makipag ugnayan agad sa kanilang

- -

guro kung sila ay makararanas ng suliranin sa pag- unawa sa mga aralin at

paggamit ng SLM na ito.

Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga

tagapagdaloy, umaasa kami na matututo ang ating mag aaral kahit wala
-

sila sa paaralan.

ii
 Alamin

Maayong adlaw sa inyo mga abyan! Kamusta ang inyo

pag- eskwela? Sa modyul nga ini, ginalauman nga makahimo
sang insakto nga mapa nga nagapakita sang importansiya sang
porma sang duta kag porma sang tubig sa kaugalingon nga
probinsya kag rehiyon kag mga kaingod sini.

Subukin
Testingan naton ang inyo natun- an sa paghimo sang mapa
sa importansiya sang porma sang duta kag porma sang tubig sa
inyo kaugalingon nga probinsya kag rehiyon kag mga kaingod
sini.

Direksyon: Intindiha ang mga pamangkot sa kada numero. Pilion

ang letra sang husto nga sabat.
1. Ano ang tawag sa palapad nga representasyon sang kalibutan
kag ginapakita sini ang malapad nga kadutaan kag katubigan
sang pungsod kag sa bilog nga kalibutan?
A. libro B. diksyonaryo C. globo D. mapa
2. Sa diin makit-an ang Rio Grande de Mindanao?
A. Cotabato C. Siyudad sang Cotabato
B. Sarangani D. Sultan Kudarat
3. Ano nga porma sang duta ang makit-an sa South Cotabato?
A. Bukid sang Apo C. Bukid sang Matutum
B. Kabukiran sang Daguma D. Linaw sang Venado

1
4. Diin sa mga ini ang indi makit-an sa mapa?
A. compass rose B. lapis C. mga linya D. simbolo
5. Paano ka makahimo sang aktuwal nga mapa?
A. Magdrowing sang mga sapat para magnami ang mapa.
B. Magbutang sang madamo nga compass rose bilang
palatandaan sang direksiyon.
C. Maggamit sang mga simbolo nga nagapakita sang porma
sang tubig kag porma sang duta.
D. Takson lang ang kalayuon sang iban nga porma sang duta kag
porma sang tubig nga makit-an sa lugar.

Aralin Paggawa ng Mapa ng Mahahalagang

10
Anyong Tubig at Anyong Lupa sa Sariling
Lalawigan at Rehiyon at mga Karatig Nito

Panimula
Ang Mapa isa ka importante nga instrumento para
matultulan ang mga lugar nga indi kilala. Nagkalain- lain nga
mapa ang pwede gamiton. Kadamuan sa mapa nga ini
nagapakita sang nagkalain-lain nga katuyuan. Kon gusto mo
makit-an kon ano nga mga produkto may ara ang isa ka lugar,
pwede gamiton ang mapa nga pang- ekonomiya. Kon gusto mo
naman mabal-an ang klima sang isa ka lugar, pwede mo naman
gamiton o lantawon ang mapa nga pang-klima. Kon gusto naton
maglakat sa mga lugar nga aton gusto kadtuan maayo ini para
mapreparahan sang maayo ang pagpanglakaton. Ang mapa
nga aton natun-an amo ang mapa nga pangtopograpiya.
Sa pagtuon sang probinsya kag rehiyon, importante nga
mahibaluan ang paggamit kag paghimo sang mapa. Ini ang
magsilbi nga giya para makilala sang maayo ang panggawas

2
nga kinaugali sang aton kaugalingon nga probinsya kag rehiyon
kag mga kaingod sini.

Balikan
Direksiyon: Ilista ang mga magkapareho nga porma sang tubig
kag porma sang duta sang probinsya kag mga kaingod nga mga
probinsya sa rehiyon.

Magkapareho nga Porma Pagpaintindi

sang Duta kag Tubig

Tuklasin
Mahimo Kita sang Mapa

Nadumduman mo bala ang mga turista nga naglakat diri sa

aton probinsya? Indi bala nga ginpakilala naton ang aton
probinsya sa ila? Paano kon wala nila nakadtuan tanan nga mga
manami nga talan-awon diri sa aton? Kinahanglan tagaan na
lang naton sila sang mapa para matultulan nila ang aton lugar.
Dali, mahimo kita sang mapa.
Paano gid bala ang paghimo sang mapa? Ano ang aton
mga kinanghanglan? Yari ang mga dapat naton nga himuon.

Ang mapa isa ka patag nga nagarepresenta sang isa ka

lugar. Pili ka sang kaya mo nga himuon. Mas manami himuon ang
pisikal nga mapa para mapakita ang porma sang duta kag
porma sang tubig sa mga bisita.

3
 Ano gid bala ang mga porma sang duta kag porma sang
tubig sa inyo probinsya? Isulat ang mga pangalan sa listahan.

Pangalan sang Porma sang Pangalan sang Porma sang

Duta Tubig
Bundok Apo Asik-Asik Falls

Nadumduman mo bala ang mga simbolo nga makit-an sa

mapa? Idrowing ang mga ini sa kilid sang mga porma sang duta
kag porma sang tubig nga nakalista.
Nadumduman mo bala ang mga nagkalain- lain nga
direksiyon nga imo natun-an? Testingan nga hibaluon kon sa diin
nga direksiyon pakadto ang mga nakasulat nga mga porma
sang duta kag porma sang tubig. Ibutang naton ini sa mga
kahon. Ibilin nga blanko ang kahon kon wala sang makit-an sa
nasambit nga direksiyon.

Subong nga nahibaluan mo na kon diin makit-an ang

mga porma sang duta kag porma sang tubig, hibaluon naman
naton kon ano kalayo ang mga ini sa isa kag isa. Indi pwede nga
idrowing ang aktwal nga kalayuon sa mapa, amo nga

4
kinahanglan himuan sang iskala. Testingi nga hibaluon ang iskala
sang mga masunod.

1. Ano kalayo ang bituon sa triangulo?

2. Ano naman kalayo ang bituon sa bilog?
3. Ano kalayo ang bituon sa kahon?

Ang kada linya sa ruler may yara nga 1 ka sentimetro. Kon

ang isa ka sentimetro kasubong sa isa ka kilometro, pila ka
kilometro ang kalayuon sang bituon sa trianggulo? Kon ang
ginsabat mo napulo ka kilometro, tama ang imo sabat. Sabta
liwat ang mga pamangkot sa ibabaw. Ihambal:
Ang kalayuon sang bituon ________ kilometro sa bilog.
Ang bituon ________ kilometro ang kalayuon sa kahon.
Paano mo nahibaluan ang kalayuon sang bilog sa
trianggulo? Paano mo naman nahibaluan ang kalayuon sang
trianggulo sa kahon?
Balikan ang mga nasulat ninyo nga mga porma sang
duta kag porma sang tubig. Butangan sang distansiya ang mga
porma sang duta kag porma sang tubig sa inyo mapa base sa
inyo eksperyensiya. Sa subong, indi pa ini ang tama nga
distansiya. Pero ini ang pagbanta kon ano kalayo ang lugar sa isa
kag isa. (Halaw sa KM pp. 85-88)

Suriin
Direksiyon: Sabta ang mga masunod nga pamangkot:
1. Ano ang mapa?
2. Ano-ano ang dapat nga makit-an sa mapa?

5
 3. Ano-ano ang kinahanglan naton mahibaluan para
makahimo sang pisikal nga mapa?
4. Ano-ano ang mga una kag ang ikaduha nga
direksyon?
5. Importante bala ang mga direksyon sa paghimo sang
mapa? Ngaa?

Pagyamanin

 Ginabayang Pagsasanay
Hilikuton A
Direksiyon: Base sa pisikal nga mapa sang inyo rehiyon, hibalua
ang mga probinsya nga ginatumod sang mga dinalan. Isulat ang
husto nga sabat sa linya. (Halaw sa KM pp.89-91)
________1. Diri makit-an ang Bukid sang Matutum.
________2. Kilala diri ang Linaw sang Agco.
________3. Ang Busay sang Asik-Asik ang pinakasikat sa lugar nga
ini.
________4. Makit- an diri ang manami nga baybay sang
Gumasa kag Tuka.
________5. Makit- an diri ang Linaw sang Buluan.

Hilikuton B Sabta ang mga pamangkot sa Question Card.

1. Probinsya ukon Syudad: ___________

Pamangkot: Diri makit-an ang RIO GRANDE de

MINDANAO. Ano nga syudad ini?

6
 2. Probinsya ukon Syudad: ___________
Pamangkot: Kilala ini bilang TUNA CAPITAL OF THE
PHILIPPINES. Ano nga syudad ini?

3. Probinsya ukon Syudad: ____________

Pamangkot: Ang Lawa sang Sebu kag Holon duha sa
mga porma sang tubig diri. Ano nga probinsya ang
ginatumod diri?

4. Probinsya ukon Syudad: ____________

Pamangkot: May malapad ini nga kapatagan. Diri man
makit-an ang Asik-Asik Falls. Ano nga probinsya ini?

Isaisip
TANDAAN
Direksiyon: Pun-i ang linya para makompleto ang talata.

Ang ________ ginagamit para hibaluon ang mga porma

sang duta kag porma sang tubig sa isa ka lugar. Importante ang
paghimo sang _______ para magamit sa pagpangita sang isa ka
probinsya, rehiyon kag iban pa nga lugar.

Isagawa
Direksiyon: Intindiha sang maayo ang sitwasyon.

7
 Gusto sang imo
pakaisa nga halin sa
kaingod nga rehiyon nga
kadtuan ang mga porma
sang duta kag porma sang
tubig sa inyo lugar pero
indi niya bal-an kon sa diin
ini. Ano ang imo himuon?
Tama, maghimo ka sang
mapa sang inyo
kaugalingon nga lugar
nga kon sa diin makit-an
ang mga porma sang
duta kag porma sang
tubig. Isulat ang mga
simbolo kag pangalan
sang kada isa.

Tayahin
Direksiyon: Maghimo sang mapa sang kaugalingon nga rehiyon.
Butangan sang simbolo ang mga porma sang duta kag porma
sang tubig kag isulat ang pangalan sang kada isa.

8
 Karagdagang Gawain

Direksiyon: Maghimo sang mapa sang kaingod nga probinsya.

Magpanalawsaw sang mga porma sang duta kag porma sang
tubig nga makit-an diri. Butangan sang mga simbolo kag mga
pangalan ang mga porma sang duta kag porma sang tubig.

Binabati kita at matagumpay mong natapos ang modyul na ito!

Maaari mo na ngayong simulan ang susunod na modyul.

9
 10
Subukin
1. D
2. C
3. C
4. B
5. C
Suriin
-Sagutin ang sumusunod na
tanong. Maaaring
magkakaiba-iba ang sagot.
Pagyamanin
1. South Cotabato
2. Lungsod ng Kidapawan
3. Lalawigan ng Cotabato
4. Sarangani
5. Lungsod ng Tacurong
Isaisip
-pisikal na mapa
- mapa
Isagawa/Tayahin/Karagdagang Gawain
-Sumangguni sa Rubrics sa paggawa ng mapa
BATAYAN Mahusay na Mahusay (5 Mahusay Hindi Mahusay
puntos) (4-3 puntos) (2-1)
Kinapapalooban ng Kinapapalooban ng Malayo ang konsepto sa
Nilalaman magandang konsepto konsepto na malapit sa paksang
tungkol sa paksang pangkapaligiran
pangkapaligiran pangkapaligiran
Kinakikitaan ng kulay at Kinakikitaan ng kulay Walang kulay at payak
Pagkamalikhain kakaibang konsepto ngunit payak ang ang konsepto
konsepto
Malinis ang gawa at Malinis ang gawa ngunit Marumi ang
walang buran g lapis at may kaunting buran g pagkakagawa, puro
Kalinisan lampas ng pangkulay lapis at lampas ng buran g lapis at lampas
pangkulay na pangkulay.
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian

Antonio V. Amparado, Et.al. 2020. Araling Panlipunan Kagamitan

ng Mag-aaral Rehiyon XII-SOCCSKSARGEN. Kidapawan:
Studio Graphics Corp.

11
 PAHATID-LIHAM
Ang Sariling Pagkatutong Modyul na ito ay nilinang ng
Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyon Dose, na may pangunahing
layunin na ihanda at tugunan ang pangangailangan sa bagong
normal. Ang nilalaman ng modyul na ito ay batay sa Most
Essential Learning Competencies (MELC) ng Kagawaran ng
Edukasyon. Ito ay pantulong na kagamitan na gagamitin ng bawat
mag-aaral ng SOCCSKSARGEN Region simula sa taong panuruan
2020-2021. Ang proseso ng paglinang ay sinunod sa paglimbag ng
modyul na ito. Ito ay Bersyong 1.0. Malugod naming hinihimok
ang pagbibigay ng puna, komento at rekomendasyon.

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – SOCCSKSARGEN
Learning Resource Management System (LRMS)

Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax No.: (083) 228 8825 / (083) 228 1893
Email Address: region12@deped.gov.ph