Physics By Kru Jittakorn 1 แสง

แสง (light)
ธรรมชาติของแสง
- แสงเป็ นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้ าและเป็ นคลืน่ ตามขวาง
- แสงเป็ นคลื่นเนื่องจากแสดงคุณสมบัติ 4 ประการ ได้ แก่ สะท้ อน หักเห เลี ้ยวเบน และแทรกสอด
- แสงเป็ นอนุภาคเพราะมีโมเมนตัม

การเคลื่อนที่ของแสง
แสงเดินทางเป็ นเส้ นตรงออกจากแหล่งกาเนิด
รังสีของแสง คือ เส้ นตรงที่แสดงแนวการเคลือ่ นที่ของแสง รังสีของแสงแบ่งออกเป็ น 3 แบบ ดังนี ้
1.รังสีขนาน

รังสีขนาน ความเข้ มจะเท่ากันทุกตาแหน่งเกิดเมื่อแหล่งกาเนิดแสงอยูไ่ กลมากๆ

2.รังสีกระจาย

รังสีกระจาย ความเข้ มจะค่อยๆลดลงไปเรื่ อยๆเกิดเมื่อแหล่งกาเนิดแสงเป็ นจุด

3.รังสีรวมแสง

รังสีรวมแสง ความเข้ มจะเพิม่ ขึ ้นเรื่ อยๆโดยที่ความเข้ มจะมากที่สดุ บริ เวณที่รังสีของแสงรวมกัน

Physics By Kru Jittakorn 2 แสง

การเกิดเงาของวัตถุ
1. ถ้ าแหล่งกาเนิดแสงเป็ นจุดจะเกิดเฉพาะเงามืด
2. ถ้ าแหล่งกาเนิดแสงมีขนาด แล้ วจะเกิดได้ ทงเงามื
ั้ ดและเงามัว สามารถพิจารณาได้ 2 กรณี ได้ แก่
ก. ถ้ าแหล่งกาเนิดแสงมีขนาดเล็กกว่าหรื อเท่ากับขนาดวัตถุ แล้ วจะเกิดเงามัว รอบเงามืด ไม่วา่ จะ
วางฉากรับแสงไว้ ที่ใดก็ตาม
ข. ถ้ าแหล่งกาเนิดแสงมีขนาดใหญ่กว่าวัตถุ แล้ วจะเกิดเงามัวรอบเงามืดที่ฉากรั บแสง ยกเว้ นฉาก
รับแสงที่อยูท่ ี่ตาแหน่ง A จะเกิดเฉพาะเงามัว

อัตราเร็วแสง
ในสุญญากาศ คลืน่ แม่เหล็กไฟฟ้ าซึง่ รวมทังแสง
้ จะเคลือ่ นที่เป็ นเส้ นตรง ด้ วยอัตราเร็ วเท่ากันคือ
299,792, 458 m/s หรื อประมาณ 3×108 เมตรต่ อวินาที ( ปี แสง คือ ระยะทางที่แสงเคลือ่ นที่ได้ ใน
เวลา 1 ปี )
กฏการสะท้ อนของแสงมี 2 ข้ อ ณ ตาแหน่งที่แสงตกกระทบ ที่ผิววัตถุใดๆ

1) รังสีตกกระทบ รังสีสะท้ อน และเส้ นปกติ อย่ในระนาบเดียวกัน

2) มุมตกกระทบเท่ากับมุมสะท้ อน ( 1 =  2 )
Physics By Kru Jittakorn 3 แสง

หลักการเขียนรังสีของแสงเพื่อหาตาแหน่ งภาพของวัตถุในกระจกเงาราบ มีดงั นี ้

1) เขียนรังสีของแสงจากจุดหนึง่ ของวัตถุอย่างน้ อย 2 รังสี ไปตกกระทบบนกระจกเงาราบ
โดยให้ รังสีทงสองมี
ั้ มมุ ตกกระทบต่างกันเล็กน้ อย
2) วาดรังสีสะท้ อนที่เกิดจากรังสีตกกระทบในข้ อ 1) ต่อแนวรังสีสะท้ อนด้ วยเส้ นประไป
ในทิศทางตรงข้ ามกับรังสีสะท้ อน จุดที่แนวเส้ นประตัดกันคือตาแหน่งภาพที่เกิดจากกระจกเงาราบ
แสดงดังรูป

เมื่อวัตถุเป็ นจุด เมื่อวัตถุมีขนาด

ภาพที่ได้ จากกระจกเงาราบ มีสมบัติดงั นี ้
1) ระยะภาพเท่ากับระยะวัตถุ S   S
2) ขนาดภาพเท่ากับขนาดวัตถุ y   y
3) เป็ นภาพเสมือนหัวตังกลั ้ บซ้ ายเป็ นขวากลับขวาเป็ นซ้ าย

4. วัตถุที่สงู กว่ากระจกเงาราบ จะเห็นภาพของวัตถุทกุ ส่วนได้ หรื อ สามารถแสดงวิธีการหาคาตอบ ได้

โดยการเขียนรังสีของแสง
C
A
D

H F
d
B

G
Physics By Kru Jittakorn 4 แสง

เนื่องจาก
เส้ นตรง AD เป็ นเส้ นแนวฉาก ดังนัน้  CAD =  DAE ทุกประการ  CD = DE
เส้ นตรง BF เป็ นเส้ นแนวฉาก ดังนัน้  EBF =  FBG ทุกประการ  EF = FG
จะได้ DE + EF = CD + FG
แต่ DE + EF + CD + FG = H
ดังนัน้ DE + EF = H/2 = AB
B อยูส่ งู จากพื ้น = d/2
H d
A อยูท่ ี่ตาแหน่งห่างจากส่วนบนสุดของร่างกาย =
2
วัตถุที่สงู กว่ากระจกเงาราบ จะเห็นภาพของวัตถุทกุ ส่วนสามารถสรุปได้ วา่
1) กระจกต้ องยาวอย่างน้ อย ครึ่งหนึง่ ของความสูงทังหมดของคน
้
2) ขอบล่างกระจกอยูส่ งู จากพื ้น = ครึ่งหนึ่งของระยะจากพื ้นถึงระดับสายตา
3) ขอบบนกระจกห่างจากตาแหน่งบนสุดของร่างกาย = ครึ่งหนึง่ ของระยะจากตาแหน่ง
บนสุดของร่างกายถึงระดับสายตา

การหาความเร็ วของภาพเมื่อวัตถุเคลือ่ นที่ หรื อกระจกราบเคลือ่ นที่

กรณีท่ ี 1 วัตถุเคลือ่ นที่เข้ าหา (หรื อออกจาก) กระจกที่หยุดนิ่ง
1) ผู้สงั เกตภายนอก จะเห็นอัตราเร็ วภาพ = อัตราเร็ ววัตถุ
v ภาพ = v วัตถุ
2) วัตถุมองภาพของตัวเอง จะเห็นอัตราเร็ วภาพเป็ น 2 เท่าของของอัตราเร็ ววัตถุ
v ภาพ = 2 v วัตถุ
กรณีท่ ี 2 กระจกเคลือ่ นที่เข้ าหา (หรื อออกจาก) วัตถุที่หยุดนิ่ง

ทังผู
้ ้ สงั เกตภายนอกและวัตถุมองภาพตัวเองจะเห็นอัตราเร็ วของภาพ เป็ น 2 เท่าของอัตราเร็ วกระจก
v ภาพ = 2 v กระจก

การบิดกระจก


 
  
 



      

  2
Physics By Kru Jittakorn 5 แสง

ถ้ า ขนาดของมุมที่กระจกเบนไปจากแนวเดิม = 
ขนาดของมุมสะท้ อนจะเบนไปจากแนวเดิม = 2
การหาจานวนภาพที่เกิดขึ ้นจากการที่กระจกสองบานวางทามุมต่อกัน ดังนี ้

ถ้ ามีวตั ถุอยูร่ ะหว่างกระจก 2 บานที่วางทามุมกัน 

จานวนภาพที่ปรากฏบนกระจกทังหมด
้ คือ

360
n = 1 เศษปั ดขึ ้น


การเกิดภาพในกระจกโค้ ง
องค์ ประกอบของกระจกโค้ งทรงกลม M
C คือ จุดศูนย์กลางทรงกลม หรื อ “จุดศูนย์ กลาง ความ
โค้ งของกระจก” ( เป็ นจุดที่เส้ นแนวฉากทุกเส้ นมาตัดกัน ) C P

V คือ จุดกึ่งกลางของผิวกระจกโค้ ง หรื อ “ขัว้ กระจก”

เส้ นตรงที่ลากผ่านจุด C ไปยังตาแหน่ง P เรี ยกว่า “เส้ นแกน R
มุข
สาคัญ”
M
R คือ รัศมีทรงกลม หรื อ “รั ศมีความโค้ งของกระจก” (วัด ระยะจากจุด
C ถึง จุด P )
MM  คือ ความกว้ างของกระจก มีคา่ น้ อยเมื่อเทียบกับรัศมีความโค้ ง

การหาจุดโฟกัส และระยะโฟกัสของกระจกเว้ า

C F P

f
R
Physics By Kru Jittakorn 6 แสง

การหาจุดโฟกัส และระยะโฟกัสของกระจกนูน

F C
P

f
R

F คือ จุดโฟกัส (เป็ นจุดที่รังสีสะท้ อนทุกเส้ นจะมาตัดกันเสมอ)

f คือ ระยะโฟกัส
R
ซึง่ f 
2
การหาตาแหน่ งของภาพในกระจกโค้ งทรงกลมโดยการวาดภาพ
สาหรับกระจกเว้ า
1) ลากรังสีจากปลายวัตถุขนานกับแกนมุขสาคัญไปตกกระทบผิวกระจก แล้ วลากรังสีสะท้ อนผ่านจุด
โฟกัส (F)
2) ลากรังสีเส้ นที่สองจากปลายวัตถุเดิม ผ่านจุดศูนย์กลางความโค้ ง (C) มาตัดกับรังสีในข้ อ 1)
“ตาแหน่งที่รังสีทงสองตั
ั้ ดกันคือตาแหน่งภาพ” ดังรูป

y C F P
f
I

S
S
สาหรับกระจกนูน
1) ลากรังสีจากปลายวัตถุขนานกับแกนมุขสาคัญไปตกกระทบผิวกระจก แล้ วลากรังสีสะท้ อนและต่ อแนว
เส้ นประไปยังจุดโฟกัส (F)
2) ลากรังสีเส้ นที่สองจากปลายวัตถุเดิม ผ่านจุดศูนย์กลางความโค้ ง (C) มาตัดกับรังสีในข้ อ 1)
“ตาแหน่งที่รังสีทงสองตั
ั้ ดกันคือตาแหน่งภาพ” ดังรูป
Physics By Kru Jittakorn 7 แสง

y I
y
P F C
f

S S

ชนิดของภาพที่เกิดขึน้ ในกระจกโค้ งทรงกลม

ภาพจริง คือ ภาพที่เกิดจากการตัดกันจริงของรังสีสะท้ อน สามารถใช้ ฉากรับได้ และเกิดหน้ ากระจก
ภาพเสมือน คือ ภาพที่เกิดจากการต่ อแนวรังสีสะท้ อนไปตัดกันหลังกระจก
ซึง่ ไม่ สามารถใช้ ฉากรับได้ และเกิดหลังกระจก
การคานวณเกี่ยวกับกระจกโค้ งทรงกลม
S คือ ระยะวัตถุ
มีความสัมพันธ์เป็ น
S  คือ ระยะภาพ
f คือ ระยะโฟกัส
y คือ ขนาดวัตถุ
y  คือ ขนาดภาพ
การขยาย ( หรื อ กาลังขยาย )
คือ อัตราส่วนระหว่างระยะภาพต่อระยะวัตถุ หรื อ ขนาดภาพต่อขนาดวัตถุ
ซึง่ มีสตู รในการคานวณว่า M  S   y 
S y
โดยที่
M คือ การขยาย
S  คือ ระยะวัตถุ
S  คือ ระยะภาพ
y คือ ขนาดวัตถุ
y  คือ ขนาดภาพ
ชนิดของภาพที่เกิดขึน้
เป็ นภาพจริ งเมื่อการขยายเป็ น บวก
เป็ นภาพเสมือนเมื่อการขยายเป็ นลบ
Physics By Kru Jittakorn 8 แสง

สรุปความสัมพันธ์ ท่ ใี ช้ ในการคานวณเกี่ยวกับการเกิดภาพในกระจกโค้ งทรงกลม

S y S  f f
M    
S y f S f

การพิจารณาเครื่องหมาย
f เป็ น + สาหรับกระจกโค้ งเว้ า
f เป็ น - สาหรับกระจกโค้ งนูน

ตัวแปรอื่น ๆ ทุกตัว
เป็ น + สาหรับทุกอย่างที่เป็ นจริ ง
เป็ น - สาหรับทุกอย่างที่เป็ นเสมือน

การหักเหของแสง
การหักเหของแสง หมายถึง การเปลีย่ นความเร็ วของแสงเมื่อแสงเดินทางผ่านตัวกลางต่างชนิดกัน
โดยที่แสงมีความถี่คงที่
รูปแบบของการหักเหของแสง
1. การหักเหแบบเบนเข้ าหาเส้ นปกติ เกิดขึ ้นเมื่อ แสงเดินทางจากตัวกลางที่มีคา่ ดัชนีหกั น้ อย
ไปยังตัวกลางที่มีคา่ ดรรชนีหกั เหมาก
เส้นปกติ
รังสี ตก
กระทบ

รังสี หักเห

2. การหักเหแบบเบนออกจากเส้ นปกติ เกิดขึ ้นเมื่อ แสงเดินทางจากตัวกลางที่มีคา่ ดัชนีหกั

มากไปยังตัวกลางที่มีคา่ ดรรชนีหกั เหน้ อย

เส้นปกติ

รังสี หักเห

รังสี ตก
กระทบ
Physics By Kru Jittakorn 9 แสง

กฏของสเนลล์
1. อัตราส่วนระหว่างค่า sin ของมุมตกกระทบและค่า sin ของมุมหักเหมีคา่ คงที่เสมอ สาหรับ
ตัวกลางคูห่ นึง่ ๆ
2. กฏของสเนลล์มีอยูว่ า่   sin 1 v 
 2
1 2
 v 1  1
1 sin  2
2 2

เมื่อ 1 2 คือ อัตราส่วนของดัชนีหกั เหของตัวกลางที่ 2 เทียบกับตัวกลางที่ 1 หรื อ อัตราส่วน

ระหว่างอัตราเร็ วแสงในตัวกลางที่ 2 เทียบกับอัตราเร็ วแสงในตัวกลางที่ 1
1 คือ ดรรชนีหกั เหของตัวกลางที่ 1
 2 คือ ดรรชนีหกั เหของตัวกลางที่ 2
 1 คือ มุมตกกระทบ
 2 คือ มุมหักเห
การสะท้ อนกลับหมดของแสง
เกิดขึ ้นเมื่อ ขนาดมุมตกกระทบมีคา่ มากกว่าขนาดมุมวิกฤต (  C )
โดยที่ มุมวิกฤต คือ ขนาดของมุมตกกระทบที่ทาให้ มมุ หักเหมีขนาด 90 องศาพอดี

รังสี ตกกระทบ

C รังสี หักเห

ความลึกจริง ความลึกปรากฏ
ถ้ าผู้สังเกตและวัตถุอยู่ในตัวกลางต่ างชนิดกัน
1.ผู้สงั เกตอยูใ่ นตัวกลางที่มีความหนาแน่นน้ อยกว่า จะเห็นภาพของวัตถุอยูต่ ื ้นหรื อใกล้ กว่าความเป็ นจริ ง

ผูส้ ังเกต

อากาศ
น้ า
ภาพ

วัตถุ
Physics By Kru Jittakorn 10 แสง

2. ผู้สงั เกตอยูใ่ นตัวกลางที่มีความหนาแน่นมากกว่า จะเห็นภาพของวัตถุอยูล่ กึ หรื อไกลกว่าความเป็ น

จริ ง
ภาพ

วัตถุ

อากาศ
น้ า

ผูส้ ังเกต
การคานวณเกี่ยวกับความลึกจริง ความลึกปรากฏ
ผู้สงั เกตมองวัตถุในแนวเฉียง

x 2 2
อากาศ
1
น้า S 1
2

S
ภาพ
1

วัตถุ
S  cos 1
ตา  
S cos  2

ความลึกปรากฏ
 cos 1

ความลึกจริ ง cos  2

ผู้สงั เกตมองวัตถุในแนวเฉียง

วัตถุตา  S 
ความลึกปรากฏ

S
ความลึกจริ ง
Physics By Kru Jittakorn 11 แสง

องค์ ประกอบของเลนส์
การหักเหของแสงผ่ านเลนส์ นูน

P F

f
การหักเหของแสงผ่ านเลนส์ เว้ า

F P

1. จุดศูนย์กลางเลนส์ P
2. จุดโฟกัส F
3. ระยะโฟกัส f
4. เส้ นแกนมุขสาคัญ
5. หน้ าเลนส์ คือ ด้ านที่แสงตกกระทบเลนส์หน้ าเลนส์
6. หลังเลนส์ คือ ด้ านที่แสงหักเหออกจากเลนส์ไปแล้ ว

การหาตาแหน่ งของภาพที่เกิดจากการหักเหผ่ านเลนส์ โดยใช้ วิธีการวาดรูป

เลนส์ นูน
1) ลากรังสีจากปลายวัตถุขนานกับแกนมุขสาคัญไปตกกระทบกลางเลนส์ แล้ วลากรังสีหกั เหผ่าน
จุดโฟกัส (F)
2) ลากรังสีเส้ นที่สองจากปลายวัตถุเดิม ผ่านจุดศูนย์กลาง เลนส์ (P) (รังสีนี ้จะไม่หกั เห) มาตัด
กับรังสีในข้ อ 1) “ตาแหน่งที่รังสีทงสองตั
ั้ ดกันคือตาแหน่งภาพ”
O
I

2F F P F 2F
f
Physics By Kru Jittakorn 12 แสง

เลนส์ เว้ า
1) ลากรังสีจากปลายวัตถุขนานกับแกนมุขสาคัญไปตกกระทบกลางเลนส์ แล้ วลากรังสีหกั เหและ
ต่อแนวมาผ่านจุดโฟกัส (F) ด้ านหลังเลนส์
2) ลากรังสีเส้ นที่สองจากปลายวัตถุเดิม ผ่านจุดศูนย์กลาง เลนส์ (P) (รังสีนี ้จะไม่หกั เห) มาตัดกับ
รังสีในข้ อ 1)“ตาแหน่งที่รังสีทงสองตั
ั้ ดกันคือตาแหน่งภาพ”
O
I

2F F P F 2F
f

สูตรที่ใช้ ในการคานวณ หาตาแหน่ งของภาพที่เกิดจากการหักเหผ่ านเลนส์

y S  S  f f
M y 
S  f
 S f
การพิจารณาเครื่ องหมาย
f เป็ น + สาหรับเลนส์นน ู
เป็ น - สาหรับเลนส์เว้ า
ตัวแปรอื่น ๆ ทุกตัว
ทุกอย่างจริ ง เป็ น + ทุกอย่างภาพเสมือนเป็ น -
การศึกษาค้ นคว้ าของนักวิทยาศาสตร์ ทาให้ ได้ ข้อสรุปว่า แสงเป็ นคลืน่ ซึง่ มีคณ
ุ สมบัติที่สามารถ
แบ่งออกได้ เป็ น 2 ประเภท คือ
1. คุณสมบัติเชิงกายภาพ ได้ แก่ การแทรกสอด การเลี ้ยวเบน
2. คุณสมบัติเชิงเรขาคณิต ได้ แก่ การสะท้ อน และการหักเห
แสงแสดงสมบัติที่สาคัญของคลืน่ คือ การแทรกสอดและการเลี ้ยวเบนนอกจากนี ้แสงยังมีสมบัติ
อีกอย่างหนึง่ คือ โพลาไรเซชัน ซึง่ แสดงว่า แสงเป็ นคลืน่ ตามขวาง ดังจะได้ ศกึ ษาต่อไป
การแทรกสอด (interference) เป็ นปรากฏการณ์ที่คลืน่ อย่างน้ อยสองขบวนเคลือ่ นที่มาพบกันที่
จุดเดียว อาจเกิดเป็ นการแทรกสอดแบบเสริ มหรื อแบบหักล้ าง ซึง่ แสงก็มีสมบัตินี ้เช่นกัน โดยผลของการ
เสริ มกันจะได้ เป็ นแถบสว่าง และผลของการหักล้ างกันเกิดเป็ นแถบมืด ดังการทดลองของ โธมัส ยัง ได้ ทา
การทดลองเพื่อแสดงว่า แสงเป็ นคลืน่ ดังนี ้
โธมัส ยังให้ แสงอาทิตย์ตกลงบนสลิต So (สลิตเป็ นแผ่นที่กนและเจาะเป็
ั้ นช่องเปิ ด) แสงจากช่องนี ้
จะกระจายออกแล้ วตกลงบนสลิต S1และ S2 บนฉากอีกอันหนึง่ สลิตทังคู ้ จ่ ะทาหน้ าที่เป็ นจุดกาเนิดคลื่นที่
เฟสตรงกัน เมื่อนาฉากไปรับแสงที่มาจากสลิตทังสอง ้ จะพบว่าเกิดแถบมืด – สว่างบนฉาก
การเกิดแถบมืด-สว่าง บนฉาก เกิดจากการแทรกสอดของแสงจาก S1 และ S2 ถ้ าบริ เวณใดที่แสงมีเฟสตรงกันก็จะเส
1. การแทรกสอดแบบเสริ ม คือ ปรากฏการณ์ที่คลืน่ อย่างน้ อยสองขบวนเฟสตรงกันเคลือ่ นที่มาพบกัน
ที่จุดเดียว จะเกิดการเสริ มกันเห็นเป็ นแถบสว่าง ซึง่ สามารถคานวณได้ จากสูตร
Physics By Kru Jittakorn 13 แสง

| |
หรื อ dsin  = n คือ แนวเส้ นปฏิบพั
หรื อ d =
x เมื่อ n = 0 , 1 , 2 , 3 , …
L
n คือ แนวเส้ นปฏิบพั
0 คือ แนวเส้ นกลาง
2. การแทรกสอดแบบหักล้ าง คือ ปรากฏการณ์ที่คลืน่ อย่างน้ อยสองขบวนเฟสตรงกันข้ ามเคลือ่ นที่
มาพบกันที่จุดเดียว จะเกิดการหักล้ างกันเกิดเป็ นแถบมืด ซึง่ สามารถคานวณได้ จาก สูตร
| |
หรื อ dsin  =
หรื อ d
x = เมื่อ n = 1 , 2 , 3 , …
L
จากการศึกษาสมบัติการแทรกสอดของแสง การลดขนาดของ d และเพิ่มความ
สว่างโดยการเพิ่มจานวนสลิตจากหนึง่ คูไ่ ปเป็ นจานวนนับพันสลิตต่อความกว้ างหนึง่ เซนติเมตร
เป็ นต้ น เราเรี ยกสิง่ ที่มีสลิตจานวนมากๆ ต่อความกว้ างเพียงเล็กน้ อยนี ้ว่า เกรตติง(diffraction
grating)ซึง่ จานวนช่อง ของเกรตติงอาจมีได้ ตงแต่ ั ้ 100 ถึง 10000 ช่องต่อความยาว 1 cm
จากสมการ dsin  = จะเห็นว่าถ้ าแสงที่มีความยาวคลืน่ ต่างกันผ่านเกรตติงเข้ ามา
แถบสว่างของแสงแต่ละความยาวคลืน่ จะเกิด ณ ตาแหน่งต่างกันดังนันถ้ ้ าให้ แสงขาวผ่านเกรตติง
จะพบว่าแถบสว่างของแสงสีตา่ งๆเกิดขึ ้น ณ ตาแหน่งต่างกัน ดังนันถ้ ้ าให้ แสงผ่านเกรตติงจะ
พบว่า เกิดเป็ นแถบสีตา่ งๆ ขึ ้น โดยที่แสงสีตา่ งๆ ในแถบนันมี้ ความยาวคลืน่ ต่างกัน แสงสีม่วงมี
ความยาวคลืน่ น้ อยที่สดุ และแสงสีแดงมีความยาวคลืน่ มากที่สดุ แถบสีตา่ งๆ ที่แยกออกตามความ
ยาวคลืน่ ของแสงนี ้เรี ยกว่าสเปกตรัม (spectrum)จากความสัมพันธ์ dsin  = ของการ
แทรกสอดแบบเสริ มกัน เราอาจประมาณได้ เช่นเดียวกับกรณีของสลิตคูว่ า่ d x = เมื่อ n = 1
L
ถ้ านาสลิตเดี่ยวมากันทางเดิ
้ นของแสง จะทาให้ เกิดการเลี ้ยวเบนของแสงและการแทรก
สอดของแสง จะเกิดเป็ นแถบมืด-สว่างสลับกันคล้ ายกับการทดลองเรื่ องสลิตคูแ่ ต่แถบสว่างตรง
กลางจะมีขนาดความกว้ างและความสว่างมากที่สดุ แถบที่ถดั ออกไปทังสองข้ ้ างจะมีความกว้ าง
และความสว่างของแถบลดลง และเมื่อลดความกว้ างของสลิตเดี่ยวขนาดของแถบสว่างตรงกลาง
จะกว้ างขึ ้นซึง่ กว้ างกว่า และสว่างกว่าแถบสว่างที่อยูถ่ ดั ไปดังรูป

ซึง่ สามารถคานวณได้ โดยใช้ สตู รการหาแถบมืด n ดังนี ้ dsin = n 

Physics By Kru Jittakorn 14 แสง

ความเข้ มแห่ งการส่ องสว่ าง ( Luminous Intensity: I ) หมายถึง ความเข้ มของแสงที่สอ่ ง

ออกมาจากแหล่งกาเนิดในทิศทางใดทิศทางหนึ่ง โดยทัว่ ไปจะวัดเป็ นจานวนเท่าของความเข้ มทีไ่ ด้ จาก
เทียนไข 1 เล่ม หน่วย Candela (cd) ฟลักซ์ ส่องสว่ าง (Luminous Flux: F) คือ ปริ มาณแสงที่ตกลง
พื ้นที่ 1 ตารางเมตร ที่หา่ งจากแหล่งกาเนิดที่มีความเข้ มแห่งการส่องสว่าง 1 แคนเดลา เป็ นระยะทาง 1
เมตร หน่วย Lumens ( lm )
ความสว่ าง (Illuminance Illuminance: E ) คือ ปริ มาณแสงที่เปล่งออกมาจากแหล่งกาเนิด
(ฟลักซ์สอ่ งสว่าง) ต่อพืน้ ที่ตงั ้ ฉากที่รองรับใน 1 ตารางเมตรหน่วย lm / m2 หรื อ lx ( ลูเมนต่อตาราง
เมตร) หรื อ ( ลักษ์ )

สูตรในการคานวณ ความสว่ าง
F 4 .I I
E   2
A 4R 2
R
2
เมื่อ E คือ ความสว่ าง หน่วย lm / m
F คือ Flux ส่ องสว่ าง หน่วย lm
A คือ พืน ้ ที่ตงั ้ ฉากที่รองรับ หน่วย m 2
I คือ ความเข้ มการส่ อง สว่ าง หน่วย cd
R คือ ระยะห่ างระหว่ างแหล่ ง กาเนิดกับพืน ้ ที่ๆรองรับ หน่วย m
เทคนิคในการทาโจทย์ เพิ่มเติม
กรณีที่ Flux ของแสง ตกกระทบ ไม่ ตงั ้ ฉาก กับพื ้นที่ๆ รองรับ


R r

A B
2

I E1   R2 
EB  E A cos 3  E cos   
R2 E2  R1 

กรณีที่ Flux ของแสง ตกกระทบตัง้ ฉากกับพื ้นที่ๆ รองรับ

2
I1  R2 
 
I 2  R1 
Physics By Kru Jittakorn 15 แสง

แบบฝึ กหัดเรื่องแสง
1. แสงเป็ นคลืน่ ประเภทใด เพราะเหตุใด
................................................................................................................................................................................
2. แสงมีคณ
ุ สมบัติเป็ นคลืน่ เพราะเหตุใด จงยกตัวอย่างประกอบ
................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
3. ชายคนหนึง่ สูง 2 เมตร ยืนอยูบ่ นพื ้นระดับห่างจากดวงไฟดวงหนึง่ เป็ นระยะ 15 เมตร วัดไปตามแนว
ระดับ และดวงไฟอยูส่ งู จากพื ้นระดับ 6 เมตร จงหาว่าเงาของชายคนนี ้ที่อยูบ่ นพื ้นระดับมีความยาวเท่าไร
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
4. ดวงไฟอยูส่ งู จากพื ้น 4 เมตร ชายคนหนึง่ สูง 1.8 เมตร เดินผ่านดวงไฟด้ วยอัตราเร็ วคงที่ 1.1 เมตรต่อ
วินาที เงาของศีรษะของชายคนนี ้ที่ปรากฏบนพื ้นราบระดับ จะมีอตั ราเร็ วกี่เมตรต่อวินาที
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
5. จุดกาเนิดแสงวางอยูท่ างซ้ ายของแผ่นกลมทึบแสงเป็ นระยะ 42 เซนติเมตร แผ่นกลมมีเส้ นผ่าน
ศูนย์กลาง 1.5 เซนติเมตร ทางด้ านขวามือห่างจากแผ่นกลมออกไป 1.26 เมตร เป็ นฉากซึง่ มีระนาบขนาน
กับแผ่นนี ้ จงหารัศมีของเงาที่เกิดบนฉาก
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
6. คลืน่ เสียงในอากาศวิ่งจากบริ เวณที่มีอุณหภูมิสงู T1 เข้ าสูบ่ ริ เวณที่มีอณ
ุ หภูมิต่ากว่า คือ T2 โดยมีมมุ
ตกกระทบ 1 และมุมหักเห  2 จงหาค่าของอัตราส่วนระหว่าง sin 1 กับ sin  2 กาหนดให้ T1 = 4 T2
เคลวิน
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
7. ถ้ าเสียงเดินทางจากอากาศร้ อนไปสูอ่ ากาศเย็นโดยแนวทางเดินของเสียงทามุม 60 องศากับผิวรอยต่อ
ของตัวกลาง จงหามุมหักเหของคลืน่ เสียง ถ้ าอัตราเร็ วเสียงในอากาศร้ อนเป็ น 2 เท่าของในอากาศเย็น
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 16 แสง

8. เมื่อเกิดฟ้าแลบและฟ้าร้ องในตอนกลางวัน เหตุใดเมื่อเราเห็นฟ้าแลบแล้ วแต่ในบางครัง้ กลับไม่ได้ ยิน

เสียงฟ้าร้ องตามมา จงอธิบายโดยใช้ ความรู้เรื่ องการหักเหของเสียงพร้ อมวาดรูปประกอบ (*หมายเหตุ ใน
เวลากลางวัน อากาศตอนบนจะเย็นกว่าอากาศบริ เวณใกล้ พื ้นดิน)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
9. นายรัชกรสูง 1.6 เมตร ยืนอยูห่ น้ ากระจกเงาราบ ถ้ าต้ องการให้ เห็นเต็มตัว จะต้ องใช้ กระจกเงาราบยาว
น้ อยที่สดุ เท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
10. ถ้ าชายคนหนึง่ สูง 170 เซนติเมตร และตาของเขาอยูต่ ่ากว่าส่วนที่สงู ที่สดุ ในร่างกายเป็ นระยะ 10
เซนติเมตร และมีกระจกเงาราบตังอยู ้ บ่ นพื ้นในแนวดิ่ง จงตอบคาถามต่อไปนี ้ (พร้ อมทัง้ วาดรูป
ประกอบ)
ก. ขอบบนของกระจกต้ องอยูส่ งู จากพื ้นดินเท่าใด จึงจะทาให้ เขามองเห็นเอว ซึง่ อยูส่ งู จากพื ้น 100
เซนติเมตร
ข. ถ้ าเขาต้ องการเห็นภาพของตนเองได้ เต็มตัว
- กระจกต้ องมีความยาวอย่างน้ อยเท่าใด
- ขอบบน และขอบล่างของกระจก ต้ องอยูส่ งู จากพื ้นเท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 17 แสง

11. กระจกสองบานต้ องวางทามุมกันกี่องศา จึงทาให้ ภาพทังหมดที

้ ่เกิดจากวัตถุที่วางอยูร่ ะหว่างกระจกทัง้
สองนันมี
้ จานวนภาพ 11 ภาพ
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
12. กระจกเงาราบสองบาน วางทามุมกัน 70 องศา นาวัตถุมาวางระหว่างกระจกทังสองนั
้ น้ จงหาจานวน
ภาพที่มองเห็นจากกระจกทังสองบานนี
้ ้
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
13. วางวัตถุไว้ ระหว่างกระจกเงาราบ 2 บาน ซึง่ ตังฉากกั
้ น จะเกิดภาพของวัตถุกี่ภาพ
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
14. นาย ก วิ่งเข้ าหากระจกเงาราบซึง่ ติดผนังแนวดิ่ง ด้ วยอัตราเร็ ว 2 m/s นาย ก จะเห็นภาพของตัวเอง
เคลือ่ นที่อย่างไร
ด้ วยอัตราเร็ วเท่าใด และจริ งๆ แล้ วอัตราเร็ วของภาพของนาย ก ในการเคลือ่ นที่เป็ นอย่างไร
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................

15. ถ้ าเลือ่ นกระจกเงาราบเข้ าหาวัตถุด้วยความเร็ ว 10 m/s ภาพในกระจกเงาราบจะเคลือ่ นที่เข้ าหา

กระจกด้ วยความเร็ ว เท่าไร
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 18 แสง

16. ชายคนหนึง่ เคลือ่ นที่เข้ าหากระจกเงาระนาบ ด้ วยอัตราเร็ ว 2 เมตรต่อวินาที ในเวลา 3 วินาที ภาพ
ของชายคนนี ้เคลือ่ นที่ได้ ระยะทางกี่เมตร
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................

17. เลือ่ นกระจกเงาราบออกจากชายคนหนึง่ ที่ระยะห่างจากกระจก 5 เมตร เพิ่มจนเป็ น 20 เมตร ในเวลา

2 นาที ภาพชายคนนี ้จะเลือ่ นด้ วยอัตราเร็ วเท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................

18. รังสีของแสงรังสีหนึง่ ทามุม 25 องศากับเส้ นตังฉากกั

้ บกระจกเงาระนาบบานหนึง่ ถ้ าหมุนกระจกบาน
นันท
้ าให้ มมุ ตกกระทบใหม่เป็ น 31 องศา จงหาว่ารังสีสะท้ อนจะเปลีย่ นไปจากเดิมกี่องศา
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 19 แสง

การเกิดภาพในกระจกนูน

ก. ให้ นักเรียนเขียนรังสีของแสงแสดงตาแหน่ งภาพที่เกิดจากกระจกเว้ า ที่ระยะวัตถุต่างๆ กันที่กาหนดให้

ข. พร้ อมทัง้ ระบุว่าภาพที่เกิดขึน้ 1)เป็ นภาพจริงหรื อภาพเสมือน 2)หัวตังหรื
้ อหัวกลับ
3)ขนาดเป็ นอย่างไรเมื่อเทียบกับวัตถุ 4)เกิดหน้ ากระจกหรื อหลังกระจก

1)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

2)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

3)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

4)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

5)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

6)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 20 แสง

การเกิดภาพในกระจกนูน

ก. ให้ นักเรียนเขียนรังสีของแสงแสดงตาแหน่ งภาพที่เกิดจากกระจกนูน ที่ระยะวัตถุต่างๆ กันที่กาหนดให้

ข. พร้ อมทัง้ ระบุว่าภาพที่เกิดขึน้ 1)เป็ นภาพจริงหรื อภาพเสมือน 2)หัวตังหรื
้ อหัวกลับ
3)ขนาดเป็ นอย่างไรเมื่อเทียบกับวัตถุ 4)เกิดหน้ ากระจกหรื อหลังกระจก

1)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

2)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

3)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

4)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

5)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

6)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 21 แสง

ตารางสรุป การเกิดภาพของวัตถุในกระจก

ภาพจริ ง ภาพเสมือน
ขนาด ขนาด ขนาด ขนาด ขนาด ขนาด
เล็กกว่ าวัตถุ เท่ากับวัตถุ ใหญ่ กว่ า เล็กกว่ าวัตถุ เท่ากับวัตถุ ใหญ่ กว่ า
วัตถุ วัตถุ
กระจกเงาราบ
กระจกโค้ งเว้ า
กระจกโค้ งนูน

แบบฝึ กหัดชุดที่ 2
1 เทียนไขสูง 20 เซนติเมตร ตังอยู
้ บ่ นแกนมุขสาคัญของกระจกเว้ า ที่มีความยาวโฟกัส 10 เซนติเมตร ทา
ให้ เกิดภาพหน้ ากระจกเว้ า ณ ตาแหน่งที่หา่ งจากกระจกเว้ า 15 เซนติเมตร เทียนไขอยูห่ า่ งกระจกเว้ ากี่
เซนติเมตร และภาพเทียนไขสูงกี่เซนติเมตร
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
2 จากตัวอย่างที่ 1 ถ้ าวางเทียนไขห่างกระจกเว้ า 5 เซนติเมตร ภาพเทียนไขเป็ นภาพชนิดใด และอยู่
ห่างกระจกเว้ าเท่าใด จงเขียนภาพประกอบ
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
3 วัตถุสงู 5 cm อยูห่ า่ งจากกระจกเว้ า 10 cm ถ้ ากระจกเว้ ามีรัศมีความโค้ ง 50 cm จงเขียนทางเดินของ
แสง และคานวณหาตาแหน่ง ลักษณะและขนาดของภาพ
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 22 แสง

4. วัตถุสงู L วางอยูห
่ น้ ากระจกเว้ าซึง่ มีความยาวโฟกัส f ด้ วย ระยะ S จากกระจก ภาพที่เกิดขึ ้นจะมีขนาด
เท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
5. เมื่อเอาวัตถุมาวางไว้ ที่หน้ ากระจกโค้ งอันหนึง่ มีระยะห่าง 10 cm พบว่าจะเกิดภาพซึง่ เอาฉากรับได้ ที่
ระยะ 10 cm กระจกที่ใช้ เป็ นกระจกเว้ าหรือกระจกนูน และมีความยาวโฟกัสเท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
6. วางวัตถุไว้ หน้ ากระจกโค้ ง ซึง่ มีความยางโฟกัส 20 เซนติเมตร ปรากฏว่าได้ ภาพเสมือน ซึง่ มีกาลังขยาย
0.1 กระจกที่ใช้ เป็ นกระจกเว้ าหรื อกระจกนูน ระยะวัตถุมีคา่ เท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
7. เมื่อจัดอุปกรณ์ตามรูป พบว่าภาพที่เกิดจากกระจกเงาระนาบกับกระจกนูน ไม่ มีพาราแลกซ์ ความ
ยาวโฟกัสของกระจกนูนมีค่าเท่าใด
48 cm 32 cm

วัตถุ กระจก
กระจกนูน
เงาระนาบ
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 23 แสง

8. แสงเดินทางจากแก้ วคราวน์ ที่ ไปยังอากาศ ด้ วยมุมตกกระทบ 30 องศา มุมหักเหมีคา่ เท่าใด

( กาหนด ดรรชนีหกั เหของอากาศเป็ น 1.0 และ ดรรชนีหกั เหของแก้ วคราวน์เป็ น 1.52 )
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
9. แสงความยาวคลืน่ 589 นาโนเมตร เดินทางจากสุญญากาศเข้ าสู่ ซิลกิ าด้ วยอัตราเร็ ว 2.06 × 108 m/s
- ดรรชนีหกั เหของซิลกิ าเป็ นเท่าใด
- ความยาวคลืน่ แสงในซิลกิ ามีคา่ เท่าใด
- ความถี่แสงในซิลกิ ามีคา่ เท่าใด เพราะเหตุใด ต่างจากในสุญญากาศหรื อไม่
( กาหนด อัตราเร็ วแสงในสุญญากาศเท่ากับ 3 × 108 m/s , ดรรชนีหกั เหในสุญญากาศเท่ากับ 1.0 )
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
10. แสงเดินทางจากอากาศเข้ าไปยังวัตถุ ก โดยแนวทางเดินแสงทามุม 30 องศากับผิวรอยต่อ และมีมมุ
หักเหในแท่งแก้ วเป็ นมุม 45 องศา จงหาดรรชนีหกั เหของวัตถุ ก
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
11. แท่งแก้ วหนา 0.6 เซนติเมตร มีดรรชนีหกั เห 1.55 จงหาเวลาที่แสงเดินทางผ่านแท่งแก้ วนี ้
( อัตราเร็ วของแสงในอากาศ = 3 × 108 m/s )
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 24 แสง

12. ดรรชนีหกั เหของน ้าเทียบกับแก้ วเป็ น 8 และดรรชนีหกั เหของน ้า เทียบกับอากาศเป็ น 4 ดรรชนีหกั

9 3
เหของน ้าเทียบกับอากาศเป็ นเท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
13. จากการทดลองเรื่ องการหักเหของแสง พบว่าถ้ าใช้ มมุ ตกกระทบในอากาศเท่ากับ 60 องศา จะเกิดมุม
หักเหในของเหฃวชนิดหนึง่ 30 องศา ถ้ าเปลีย่ นของเหลวเป็ นชนิดที่ 2 และใช้ มมุ ตกกระทบในอากาศเท่า
เดิม พบว่ามุมหักเหใหม่มีคา่ 45 องศา ค่าดรรชนีหกั เหของของเหลวชนิดที่ 1 เป็ นกี่เท่าของดรรชนีหกั เหของ
ของเหลวชนิดที่ 2
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................

14. จงหามุมวิกฤตของเพชร เมื่อแสงผ่านจากเพชรไปยังน ้า กาหนดดรรชนีหกั เหของเพชร และของน ้ามีคา่

เท่ากับ 2.42 และ 1.33 ตามลาดับ
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................

15. มุมวิกฤติสาหรับสารโปร่งใสชนิดหนึง่ ในอากาศมีคา่ เท่ากับ 45 องศา ความเร็ วแสงในสารโปร่งใสนี ้มี

ค่าเท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 25 แสง

16. ถ้ าเทคาร์ บอนไดซัลไฟด์ ซึง่ เป็ นของเหลวใสที่มีดรรชนีหกั เห 1.63 ลงไปในอ่างแก้ วใบใหญ่ที่สงู 10

cm. จนเต็มเปี่ ยม อ่างมีหลอดไฟเล็กดวงหนึง่ เปิ ดสว่างอยูท่ ี่ก้นอ่าง จงคานวณพื ้นที่ผิวที่มากที่สดุ ของ
คาร์ บอนไดซัลไฟด์ ที่แสงลอดผ่านขึ ้นมาได้
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
17. ปลาอยูใ่ นน ้าที่ระดับลึกจากผิวน ้า 2 เมตร ความลึกปรากฏของปลาเป็ นเท่าใด เมื่อผู้สงั เกตมองปลา
ในแนวดิ่ง
ตรงตัวปลา กาหนดดรรชนีหกั เหของอากาศ = 1.00 และดรรชนีหกั เหของน ้า = 4/3
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
18. ที่ทบั กระดาษรูปทรงกลมทาด้ วยอาพัน ซึง่ ดรรชนีหกั เหมีคา่ เท่ากับ 1.6 และทรงกลมมีรัศมี 4 cm. มี
ดอกไม้ เล็กๆสีม่วงอยูใ่ นทรงกลมบนแนวแกนและห่างจากผิวทรงกลมด้ านที่มอง 3 cm. เมื่อมองดูดอกไม้
ตามแนวแกนรัศมีของทรงกลม จะมองเห็นภาพดอกไม้ อยูล่ กึ จากผิวทรงกลมด้ านที่มองเป็ นระยะเท่าใด (
กาหนดค่าดรรชนีหกั เหของอากาศเป็ น 1.0 )
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
19. นักกระโดดน ้า ยืนบนที่กระโดด ได้ มองตรงดิ่งลงไปในสระ ปรากฏว่าเขาเห็นนาฬิกาอยูล่ กึ จากผิวน ้า
H
h แต่สระน ้าลึก H ถ้ าน ้ามีดรรชนีหกั เห  จงแสดงให้ เห็นว่า h


ภาพ
วัตถุ

................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 26 แสง

20. ผึ ้งตัวหนึง่ บินอยูใ่ นอากาศสูงจากผิวน ้า 3 เมตร คนที่ดาอยูใ่ ต้ ผิวน ้า และมองดูผึ ้งตัวนี ้ในแนวเส้ นปกติ
จะมองเห็นผึ ้งไกลออกไป หรื อใกล้ เข้ ามากกว่าความจริ งเท่าใด ในหน่วยของเมตร ( กาหนดดรรชนีหกั เห
ของน ้าเท่ากับ 4/3 )
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
21. ถ้ าทรงกระบอกสูง 2 เมตร มีน ้ามันอยูเ่ ต็มถังพอดี ชายผู้หนึ่งฉายลาแสงทามุมตกกระทบ 60 ที่
ขอบถัง ทาให้ แสงไปปรากฏที่กลางก้ นถัง เขาจะเห็นก้ นถังอยูล่ กึ กี่เมตรจากขอบถัง
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 27 แสง

การเกิดภาพในเลนส์

ก. ให้ นักเรียนเขียนรังสีของแสงแสดงตาแหน่ งภาพที่เกิดจากเลนส์ นูน ที่ระยะวัตถุต่างๆ กันที่กาหนดให้

ข. พร้ อมทัง้ ระบุว่าภาพที่เกิดขึน้ 1) เป็ นภาพจริงหรื อภาพเสมือน 2) หัวตังหรื
้ อหัวกลับ
3)ขนาดเป็ นอย่างไรเมื่อเทียบกับวัตถุ 4) เกิดหน้ าเลนส์หรื อหลังเลนส์

1)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

2)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

3)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

4)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

5)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

6)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 28 แสง

การเกิดภาพในเลนส์ เว้ า

ก. ให้ นักเรียนเขียนรังสีของแสงแสดงตาแหน่ งภาพที่เกิดจากเลนส์ เว้ า ที่ระยะวัตถุต่างๆ กันที่กาหนดให้

ข. พร้ อมทัง้ ระบุว่าภาพที่เกิดขึน้ 1) เป็ นภาพจริงหรื อภาพเสมือน 2) หัวตังหรื
้ อหัวกลับ
3)ขนาดเป็ นอย่างไรเมื่อเทียบกับวัตถุ 4) เกิดหน้ าเลนส์หรื อหลังเลนส์

1)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

2)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

3)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

4)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

5)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................

6)
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 29 แสง

ตารางสรุป ภาพของวัตถุท่ เี กิดจากเลนส์

ภาพจริ ง ภาพเสมือน
ขนาด ขนาด ขนาด ขนาด ขนาด ขนาด
เล็กกว่ าวัตถุ เท่ากับวัตถุ ใหญ่ กว่ า เล็กกว่ าวัตถุ เท่ากับวัตถุ ใหญ่ กว่ า
วัตถุ วัตถุ

เลนส์ นูน

เลนส์ เว้ า

แบบฝึ กหัดที่ 3
1. วางวัตถุสงู 1.4 เซนติเมตร ในแนวตังฉากกั
้ บแกนมุขสาคัญหน้ าเลนส์เว้ าที่มีความยาวโฟกัส 20
เซนติเมตร โดยอยูห่ า่ งเลนส์เว้ า 15 เซนติเมตร ภาพที่เกิดขึ ้นเป็ นภาพชนิดใด และอยูห่ า่ งเลนส์เว้ าเท่าใด
และภาพมีขนาดเท่าใด
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................

2. วัตถุสงู 2.0 cm. อยูห่ า่ งจากเลนส์นนู 20.0 cm. เกิดภาพจริ งห่างจากเลนส์ 10.0 cm. จงเขียนภาพ
ทางเดินของแสง และคานวณหา
ก. ความยาวโฟกัสของเลนส์นู
ข. ขนาดภาพ
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Physics By Kru Jittakorn 30 แสง

3. เลนส์นนู L1 และ L2 ซึ่งมีความยาวโฟกัส 15 เซนติเมตร และ 30 เซนติเมตร ตามลาดับ อยู่ห่างกัน 20 เซนติเมตร

วางวัตถุไว้ หน้ าเลนส์ L1 ห่าง 20 เซนติมตร จงหาตาแหน่งของภาพสุดท้ าย

................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
4. เลนส์นนู ความยาวโฟกัส 10 เซนติเมตร และกระจกนูนรัศมีความโค้ ง 8 เซนติเมตร วางอยู่ดงั รูป เมื่อให้ แสงขนานตก
กระทบเลนส์นนู แสงจะหักเหผ่านเลนส์ไปตกกระทบกระจกนูน แล้ วสะท้ อนกลับมาหักเหผ่านเลนส์นนู ถ้ าแสงที่สะท้ อน
กลับมานี ้เป็ นลาแสงขนาน เลนส์นนู และกระจกนูน ต้ องวางห่างกัน กี่เซนติเมตร

................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
5. วัตถุอยู่ห่างจากเลนส์เว้ า ระยะทาง 10 เซนติเมตร ทางซ้ ายมือ และมีกระจกเว้ า ( ความยาวโฟกัส 10 เซนติเมตร ) อยู่
ห่างจากเลนส์เว้ า 15 เซนติเมตรทางขวามือ ภาพจะอยู่ที่เดียวกับวัตถุ จงหาความยาวโฟกัสของเลนส์เว้ า

วัตถุ

................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................