‫مقاله پژوهشی‬

‫ارزیابی عوامل شایع باکتریال عفونتهای ادراری و تعیین مقاومت آنتیبیوتیکی آنها در بیماران‬
‫بستری و سرپایی مراجعهکننده به بیمارستان واسعی شهر سبزوار در سال ‪5931‬‬
‫‪4‬‬
‫حمیدرضا باغانیاول‪ ،*5‬مهران اکرامیطرقی‪ ،2‬فائزه حقیقی‪ ،9‬یاسر تبرایی‬

‫‪ .3‬گروه جراحی‪ ،‬دانشکدة پزشکی‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬سبزوار‪ ،‬ایران‬
‫‪ .2‬دانشکدة پزشکی‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬سبزوار‪ ،‬ایران‬
‫‪ .9‬گروه میکروبشناسی‪ ،‬دانشکدة پزشکی‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬سبزوار‪ ،‬ایران‬
‫‪ .1‬گروه آمار‪ ،‬دانشکدة بهداشت‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬سبزوار‪ .‬ایران‬

‫چکیده‬ ‫تاریخ دریافت‪1901/11/90 :‬‬

‫تاریخ پذیرش‪1901/11/11 :‬‬
‫اهداف عفونت دستگاه ادراری یکی از شایعترین بیماریهای عفونی است و مقاومت روز افزون باكتریها به عوامرل‬
‫ضدمیکروبی مشکل عمده در درمان عفونتهای ادراری در سراسر جهان است‪ .‬هدف از انجام ایرن مااععره بررسری‬
‫عوامل باكتریال عفونت دستگاه ادراری و تعیین میزان حساسیت آنها بره آنتری بیوتیرکهرا در بیمراران بسرتری و‬
‫سرپایی مراجعه كننده به بیمارستان واسعی سبزوار است‪.‬‬
‫مواد و روشها این مااععة مقاعی بر ‪ 271‬بیمار بستری و سرپایی با سن بیشتر از ‪34‬سال در بیمارستان واسرعی‬
‫شهر سبزوار در سال ‪ 3937‬انجام گرفت‪ .‬شناسایی ایزوعههای باكتریرایی برا اسرتفاده از تسرتهرای بیوشریمیایی و‬
‫آزمون حساسیت میکروبی به روش دیسک دیفیوژن انجام شد‪ .‬دادهها با اسرتفاده از آزمرون تری تسرت‪ ،‬كرای دو و‬
‫فیشر با درصد خاای ‪ 7‬درصد تجزیه و تحلیل شدند‪.‬‬
‫یافتهها از ‪ 271‬نمونة بررسی شده ‪73/5‬درصد زن و ‪10/9‬درصد مرد بودند‪ .‬شایعترین عوامل ایجاد كنندة عفونرت‬
‫ادراری به ترتیب شامل اشریشیاكلی (‪70/4‬درصد)‪ ،‬كلبسیم (‪35/1‬درصد)‪ ،‬استافیلوكوک كوآگروالز منفری (‪37/12‬‬
‫درصد)‪ ،‬انتروباكتر(‪ 5/4‬درصد) بودند‪ .‬اشرشیاكلی‪ ،‬شایعترین پاتوژن دستگاه ادراری بیشترین مقاومت را نسربت بره‬
‫آمپی سیلین و كمترین مقاومت را نسبت به ایمی پنم نشان داد‪ .‬در مجموع بردون در نظرر گررفتن نروع میکرروب‪،‬‬
‫بیشترین مقاومت نسبت به آموكسی سیلین و كمترین مقاومت نسبت به ایمی پنم بود‪.‬‬ ‫کلیدواژهها‪:‬‬
‫نتیجهگیری با توجه به فراوانی عفونتهای ادراری و به منظرور پیشرگیری از عروارخ وخریم آن‪ ،‬بررسری اعگروی‬ ‫آنتی بیوتیرک‪ ،‬عفونرت ادراری‪،‬‬
‫مقاومت مناقهای و درمان به موقع میتواند كنترل گسترش میکروبهای مقاوم به دارو را تسهیل كند‪.‬‬ ‫مقاومت آنتی بیوتیکی‬

‫میكند‪ .‬براساس آمار سازمان های جهانی‪ ،‬سراالنه ‪ 35‬میلیرارد‬ ‫مقدمه‬

‫دالر صرف هزینة درمان عفونتهای بیمارستانی میشود كره از‬ ‫عفونت های باكتریایی عامل تهدید كنندة جدی بررای سرممت‬
‫این مبلغ ‪ 93‬درصد مربوط به هزینه های ایجاد شرده ناشری از‬ ‫افراد جامعه محسوب میشود كه ساالنه میلیون ها نفر را درگیر‬
‫* نویسندة مسئول‪ :‬حمیدرضا باغانی اول‬
‫نشانی‪ :‬سبزوار‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬دانشکده پزشکی‪ ،‬حمیدرضا باغانی اول‬

‫دورنگار‪:‬‬ ‫تلفن‪03379035190 :‬‬

‫رایانه‪hamidreza_baghani@yahoo.com :‬‬
‫شناسه ‪0000-0002-5567-3304 :ORCID‬‬

‫مجلة علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬دورة ‪ ،27‬شمارة ‪ ،7‬آذر و دی ‪ ،3935‬ص‬
‫آدرس سایت‪ http://jsums.medsab.ac.ir :‬رایانامه‪journal@medsab.ac.ir :‬‬
‫شاپای چاپی‪3101-5145 :‬‬

‫حمیدرضا باغانی اول و همکاران‬
‫بیمارستان ارجاع داده شدند‪ .‬اطمعرات الزم از طریر مراجعرة‬
‫مستقیم به بیماران بستری در بخشها یا اسرتفاده از اطمعرات‬
‫پرونده پزشکی دربارة سن‪ ،‬جنس‪ ،‬سابقه ابتم به دیابت‪ ،‬سرابقة‬
‫مصرف آنتی بیوتیک و سرابقة جراحری اخیرر در بیمرارانی كره‬
‫ترخی شدهاند‪ ،‬در چک عیست ثبت شد‪ .‬نمونهگیری برا روش‬
‫استاندارد ادرار وسط (‪ )Mid stream‬به صورت استریل تهیره و‬
‫به آزمایشگاه انتقال داده میشد‪ .‬نمونهها برر محریطهرای برمد‬
‫آگار و مک كانکی آگار (ساخت شركت مرک آعمران) كشرت و‬
‫در دمررای ‪ 95‬درجررة سررانتیگررراد برره مرردت ‪ 21‬سرراعت‬
‫گرمخانهگذاری شد‪ .‬نمونههایی با ‪ 307 CFU/ml‬كلنری بیشرتر‬
‫به عنوان كشت مثبت تلقی میشد ]‪ .[39‬شناسایی براكتریهرا‬
‫بررا اسررتفاده از رنرر آمیررزی گرررم و تسررتهررای اسررتاندارد‬
‫بیوشیمیایی انجام شد‪.‬‬
‫آزمایش حساسیت و مقاومت آنتی بیروتیکی برا اسرتفاده از‬
‫روش دیسک دیفیوژن انجام گرفت‪ .‬سوسپانسریون براكتری برا‬
‫كدورتی معادل نیم مک فارعند به محیط موعر هینترون تلقری‬
‫شد و دیسکهای آنتی بیوتیکی روی پلیت قرار داده شد بعد از‬
‫انکوباسریون بره مردت ‪ 21-34‬سراعت قارر هاعره عردم رشررد‬
‫به وسیلة خرط كرش انردازه گیرری و ماراب برا اسرتانداردهای‬
‫‪ CLSI3‬تفسیر شرد‪ .‬در ایرن مااععره مقاومرت ضرد میکروبری‬
‫نسبت به آنتیبیوتیکهای ایمی پرنم (‪ ،)30 µg‬آمپریسریلین‬
‫(‪ ،)30 µg‬آمیکاسرررین (‪ ،)90 µg‬سرررفازوعین (‪،)90 µg‬‬
‫سفتریاكسون (‪ ،)90 µg‬سفاعکسین (‪ ،)90 µg‬سفیکسیم (‪µg‬‬
‫‪ ، )7‬سرررفاعوتین (‪ ،)90 µg‬سرررفتی زوكسررریم (‪،)90 µg‬‬
‫سیپروفلوكساسین (‪ ،)7 µg‬سفوتاكسیم (‪ ،)90 µg‬سرفتازیدیم‬
‫(‪ ،)90 µg‬كوتریموكسررازول (‪ ،)3227 µg‬جنتامایسررین (‪µg‬‬
‫‪ ،)30‬افمكساسررررین (‪ ،)7 µg‬نورفلوكساسررررین (‪،)30 µg‬‬
‫ناعیدیکسررریک اسرررید (‪ ،)90 µg‬نیتروفورانتررروهین (‪،)90 µg‬‬
‫كانامایسین (‪ ،)90 µg‬ونکومایسین (‪ ،)90 µg‬مروپنم (‪)30 µg‬‬
‫و پنی سیلین (‪ )30 µg‬سرنجیده شرد‪ .‬از سرویههرای ‪E. coli‬‬
‫)‪ ATCC (12222‬و )‪Staphylococcus aureus (25423‬‬
‫‪ ATCC‬به عنوان كنترل استفاده شده است‪ .‬سرپس دادههرا برا‬
‫استفاده از نرمافزار ‪ SPSS 19‬و با كمک آزمون تی تست‪ ،‬كرای‬
‫دو و فیشر با درصد خاای ‪7‬درصد تجزیهوتحلیل شد‪.‬‬
‫یافتهها‬
‫در این مااععة هفت ماهه‪ ،‬از تعداد ‪ 271‬نمونره بررسری شرده‬
‫‪ 379‬مورد زن (‪73/5‬درصد) و ‪ 309‬مرورد مررد (‪10/9‬درصرد)‬
‫بودند و میانگین سنی شركت كنندگان ‪ 10/13‬با انحراف معیار‬
‫بیمارستان واسعی شهر سبزوار با سن بیشتر از ‪34‬سرال انجرام‬
‫‪1. Clinical and Laboratory Standards Institute‬‬
‫گرفت كه با شک بره تشرخی عفونرت ادراری بره آزمایشرگاه‬
‫‪166‬‬
‫دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬آذر و دی‪ ،1901‬دورة ‪ ،15‬شمارة ‪5‬‬
‫عفونت های ادراری میشود ]‪ .[3‬عفونت مجاری ادراری عبارتی‬
‫كلی است كه طیف مختلفی از حاالت باعینی و آسریبشناسری‬
‫را در قسرمتهرای مختلرف سیسرتم ادراری در برر مریگیررد‪.‬‬
‫عفونررت ممکررن اسررت هررر قسررمتی از دسررتگاه ادراری شررامل‬
‫كلیهها‪ ،‬عگنچه‪ ،‬حاعب‪ ،‬مثانه‪ ،‬پیشابراه یا ساختمانهرای مجراور‬
‫مثل پروستات و اپیدیدیم را درگیر كند ]‪.[2‬‬
‫دستگاه ادراری به طور طبیعی فاقد هرگونه میکروارگانیسم‬
‫است و زمانی عفونت ایجاد میشود كه هر یک از انواع باكتری‪،‬‬
‫ویروس‪ ،‬قارچ و انگل ها‪ ،‬دسرتگاه ادراری را مرورد تهراجم قررار‬
‫داده و باعث عفونت شوند‪ .‬عفونتهای دستگاه ادراری از جملره‬
‫عفونت های شایع است كه تقریباً ‪ 30‬درصد مردم در طول عمر‬
‫خود به آن مبتم میشوند ]‪ .[9‬بیش از ‪70‬درصد زنان در طول‬
‫زندگی خود حداقل یک بار به عفونت ادراری مبرتم مریشروند‬
‫]‪ .[1‬عفونت مجاری ادراری بعد از عفونت های دستگاه تنفسری‬
‫فوقانی‪ ،‬شایعترین عفونت محسوب میشود ]‪.[7‬‬
‫شناسررایی نرروع برراكتری عامررل عفونررت ادراری و تجررویز‬
‫آنتی بیوتیک مناسب و به موقع در پیشگیری از عرود عفونرت و‬
‫عوارخ خارناكی مانند اختمالت دستگاه ادراری‪ ،‬فشرار خرون‬
‫وزایمران زودرس در زنران براردار حراهز اهمیرت اسرت‪ .‬میرزان‬
‫مقاومت پاتوژن های ادراری در سرتاسرر جهران رو بره افرزایش‬
‫است كه به منظور مصرف بیرویه آنتی بیوتیکهرا‪ ،‬پیردایش و‬
‫گسترش سویههای مقاوم ناشی از جهرشهرای ژنتیکری اسرت‬
‫]‪.[3-1‬‬
‫گزارش میزان حساسیت و مقاومت به عوامل ضد میکروبی‬
‫حداقل دوروز زمران مریبررد و معمروالً درمران تجربری انجرام‬
‫میشود به همین دعیل مااععات اعگوی مقاومت آنتیبیروتیکی‬
‫پاتوژن ها و مااععات اپیردمیوعوژیک كمرک شرایانی در درمران‬
‫تجربی عفونتهای ادرار مریكنرد ]‪ [33 ،30‬همچنرین اعگروی‬
‫مقاومت در هر مناقه و با گذشت زمان تغییر میكند و نیاز به‬
‫مااععات جدید دارد ]‪ .[32‬این مااععه با هدف بررسری عوامرل‬
‫شررایع باكتریررال عفونررتهرررای ادراری و تعیررین مقاومرررت‬
‫آنتیبیوتیکی آنها در بیماران بستری و سرپایی مراجعهكننرده‬
‫به بیمارستان واسعی شهر سبزوار در سرال ‪ 3937‬انجرام شرده‬
‫است‪.‬‬
‫مواد و روشها‬
‫مااععة حاضر با كد اخمق ‪ IR.MEDSAB.REC.1395.116‬در‬
‫بازة زمانی هفت ماهه از شهریور تا اسفند ماه سال ‪ 3937‬روی‬
‫‪ 271‬نفررر از بیمرراران بسررتری و سرررپایی مراجعرره كننررده برره‬
 ‫دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬آذر و دی ‪ ،1901‬دورة ‪ ،15‬شمارة ‪5‬‬
‫ارزیابی عوامل شایع باکتریال عفونتهای ادراری و ‪...‬‬

‫نتایج نشان میدهد كه بیشرترین میرزان مقاومرت نسربت بره‬
‫آنتیبیوتیک آمپیسریلین و پرس از آن ناعیدیکسریک اسرید و‬
‫سفاعوتین است‪ .‬كمترین میزان مقاومت نیرز مربروط بره ایمری‬
‫پررنم و سررپس آمیکاس رین اسررت‪ .‬سیپروفلوكساس رین دارویرری‬
‫پركاربرد در درمان عفونتهرای ادراری دارای درصرد مقاومرت‬
‫نسرربتاً برراالیی در ایررن تحقیرر اسررت‪ .‬در ایررن تحقیرر كرره‬
‫اشرشیاكلی اصرلیتررین عامرل عفونرت ادراری شرناخته شرد‪،‬‬
‫بیشترین مقاومت را نسبت به آمپی سیلین و كمترین مقاومرت‬
‫را نسبت به ایمی پنم داشت‪.‬‬
‫‪ 23/39‬بررود و برریش از ‪ 30‬درصررد نمونررههررای مااععرره شررده‬
‫بیماران بستری بودند‪.‬‬
‫آناعیز دادهها نشان داد كه اشرشیاكلی بیشرترین فراوانری و‬
‫انتروباكتر كمترین فراوانی را داشتند‪ .‬فراوانی باكتریهای جردا‬
‫شده از نمونههای ادرار در جدول ‪ 3‬آمده است‪ .‬شریوع عفونرت‬
‫در زنان بیشتر از مردان گزارش شد و نشران مریدهرد میرزان‬
‫عفونت در ارتباط با جنسیت افراد است (‪.)p<0/007‬‬
‫توزیع حساسیت آنتیبیوتیکی براكتریهرای جردا شرده از‬
‫ادرار بیماران مبتم به عفونت ادراری در جدول ‪ 2‬آمرده اسرت‪.‬‬

‫جدول ‪ .1‬فراوانی باکتریهای جدا شده از نمونههای ادراری‬

‫درصد فراوانی‬ ‫فراوانی‬ ‫نتیجة كشت‬
‫‪70/4‬‬ ‫‪390‬‬ ‫اشرشیاكلی‬
‫‪35/1‬‬ ‫‪17‬‬ ‫كلبسیم‬
‫‪37/12‬‬ ‫‪10‬‬ ‫استافیلوكوکهای كوآگوالز منفی‬
‫‪5/4‬‬ ‫‪20‬‬ ‫انتروباكتر‬
‫‪2/0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫پسودوموناس‬
‫‪3/1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫استرپتوكوک نان هموعیتیک‬
‫‪3/2‬‬ ‫‪9‬‬ ‫میکروكوكوس‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫انتروكوک‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫پروتئوس‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫استافیلوكوكوس اورهوس‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ادوارد سیم تاردا‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫باسیل گرم مثبت‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫پنوموكک‬
‫‪300/0‬‬ ‫‪271‬‬ ‫مجموع‬

‫جدول ‪ .1‬توزیع حساسیت آنتیبیوتیکی باکتریهای جدا شده از ادرار بیماران مبتال به عفونت ادراری‬

‫جمع‬ ‫متوسط االثر‬ ‫مقاوم‬ ‫حساس‬

‫نوع آنتیبیوتیک‬
‫تعداد‬ ‫درصد‬ ‫تعداد‬ ‫درصد‬ ‫تعداد‬ ‫درصد‬ ‫تعداد‬
‫‪205‬‬ ‫‪% 7/1‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪% 33/3‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪% 49/7‬‬ ‫‪359‬‬ ‫ایمی پنم‬
‫‪19‬‬ ‫‪% 32/4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪% 40/3‬‬ ‫‪73‬‬ ‫‪% 1/9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫آمپیسیلین‬
‫‪42‬‬ ‫‪% 1/3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪% 39/1‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪% 43/5‬‬ ‫‪15‬‬ ‫آمیکاسین‬
‫‪233‬‬ ‫‪% 1/5‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪% 19/1‬‬ ‫‪393‬‬ ‫‪% 93/3‬‬ ‫‪50‬‬ ‫سفازوعین‬
‫‪377‬‬ ‫‪% 7/2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪% 74/5‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪% 91/3‬‬ ‫‪71‬‬ ‫سفتریاكسون‬
‫‪11‬‬ ‫‪% 1/1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪% 19/1‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪% 93/4‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سفاعکسین‬
‫‪379‬‬ ‫‪% 1/0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪% 17/9‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪% 24/5‬‬ ‫‪11‬‬ ‫سفکسیم‬
‫‪53‬‬ ‫‪% 30/9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪% 50/4‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪% 34/3‬‬ ‫‪37‬‬ ‫سفاعوتین‬
‫‪314‬‬ ‫‪% 3/1‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪% 15/1‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪% 12/4‬‬ ‫‪52‬‬ ‫سفتیزوكسیم‬
‫‪235‬‬ ‫‪% 3/3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪% 75/3‬‬ ‫‪321‬‬ ‫‪% 13/0‬‬ ‫‪43‬‬ ‫سیپروفلوكساسین‬
‫‪352‬‬ ‫‪% 7/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪% 71/9‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪% 94/9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫سفوتاكسیم‬

‫‪160‬‬
 ‫دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬آذر و دی‪ ،1901‬دورة ‪ ،15‬شمارة ‪5‬‬
‫حمیدرضا باغانی اول و همکاران‬

‫ادامه جدول ‪ .1‬توزیع حساسیت آنتیبیوتیکی باکتریهای جدا شده از ادرار بیماران مبتال به عفونت ادراری‬

‫جمع‬ ‫متوسط االثر‬ ‫مقاوم‬ ‫حساس‬

‫نوع آنتیبیوتیک‬
‫تعداد‬ ‫درصد‬ ‫تعداد‬ ‫درصد‬ ‫تعداد‬ ‫درصد‬ ‫تعداد‬
‫‪35‬‬ ‫‪% 30/1‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪% 93/3‬‬ ‫‪94‬‬ ‫‪% 70/7‬‬ ‫‪13‬‬ ‫سفتازیدیم‬
‫‪231‬‬ ‫‪% 3/7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪% 12/1‬‬ ‫‪391‬‬ ‫‪% 97/3‬‬ ‫‪55‬‬ ‫كوتریموكسازول‬
‫‪345‬‬ ‫‪% 3/5‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪% 93/7‬‬ ‫‪73‬‬ ‫‪% 74/4‬‬ ‫‪330‬‬ ‫جنتامایسین‬
‫‪390‬‬ ‫‪% 2/1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪% 71/3‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪% 13/7‬‬ ‫‪71‬‬ ‫اوفلوكساسین‬
‫‪372‬‬ ‫‪% 2/3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪% 19/3‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪% 91/4‬‬ ‫‪79‬‬ ‫نورفلوكساسین‬
‫‪207‬‬ ‫‪% 2/7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪% 13/5‬‬ ‫‪319‬‬ ‫‪% 25/4‬‬ ‫‪75‬‬ ‫ناعیدیکسیک اسید‬
‫‪291‬‬ ‫‪% 7/1‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪% 33/0‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪% 57/1‬‬ ‫‪354‬‬ ‫نیتروفورانتوهین‬
‫‪19‬‬ ‫‪% 37/3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪% 13/2‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪% 91/3‬‬ ‫‪22‬‬ ‫كانامایسین‬
‫‪24‬‬ ‫‪% 9/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪% 11/1‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪% 70/0‬‬ ‫‪31‬‬ ‫ونکومایسین‬
‫‪15‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪% 35/3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪% 42/3‬‬ ‫‪93‬‬ ‫مروپنم‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪% 11/1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪% 99/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫پنی سیلین‬

‫اوفلوكساسین و نورفلوكساسین با سابقه جراحری قبلری راباره‬
‫دارد و در این افراد مقاومت بیشتر است‪.‬‬
‫(‪ )p<0/07‬برردین صررورت كرره بررا افررزایش سررن مقاومررت برره‬
‫بحث‬
‫یکی از رایج ترین عفونت های بیمارستانی عفونتهرای مجراری‬
‫ادراری است و تشخی و درمان به موقرع آن امرری ضرروری‬
‫است و تأخیر در درمان ممکن است عوارخ جبرانناپذیری در‬
‫پرری داشررته باشررد‪ ،‬بنررابراین مااععررة حساسرریت و مقاومررت‬
‫آنتی بیوتیکی پراتوژنهرای عامرل عفونرتهرای ادراری در هرر‬
‫مناقه حاهز اهمیت است‪ .‬به همین دعیرل در ایرن مااععره بره‬
‫بررسی پاتوژنهای شایع باكتریرال ایجراد كننردة عفونرتهرای‬
‫ادراری و بررسی مقاومت آنتیبیوتیکی نسبت به این عوامل در‬
‫بیماران بستری و سرپایی مراجعه كننده به بیمارستان واسرعی‬
‫سبزوار پرداخته شد‪.‬‬
‫در این تحقی همانند مااععة انجام شده در هنرد‪ ،‬همردان‬
‫]‪ [37 ،31‬شیوع عفونت ادراری با افزایش سن افزایش مییابرد‬
‫و در تمام گروه هرای سرنی شریوع عفونرت در زنران بیشرتر از‬
‫مردان اسرت‪ .‬در ایرن مااععره اشرشریاكلی شرایعتررین عامرل‬
‫عفونت ادراری در هرر دو جرنس معرفری شرد كره ماراب برا‬
‫تحقیقات انجام شده توسط دوانداد پراكراش و برین برود ]‪-31‬‬
‫‪ [33‬امررا در مقاعررههررای دیگررر ]‪ [29-20‬بررا توجرره برره اینکرره‬
‫اشرشیاكلی بیشترین موارد عفونت را ایجاد میكرد؛ اما در كنار‬
‫آن بررا كتررریهررای دیگررری ماننررد پسررودوموناس‪ ،‬كلبسرریم‪،‬‬
‫پروتئوس‪ ،‬استافیلوكوک و انتروكروک هرم قررار مریگیرنرد‪ .‬در‬
‫مااععة رسول اسماعیلی و همکاران در همدان نیز شرایعتررین‬
‫‪109‬‬
‫با بررسی راباة بین سن با مقاومت به آنتریبیوتیرک هرای‬
‫مختلف‪ ،‬تنها مقاومت به كانامایسین با سن ارتباط معنادار دارد‬
‫كانامایسین نیز افزایش مییابد‪ .‬از طرفی در خانمها در بازههای‬
‫سنی ‪ 34-91‬سال و بیشتر از ‪ 70‬سال به ترتیب به دعیل سرن‬
‫باروری و مورد دوم بره دعیرل درصرد براالی بیمراران بسرتری‬
‫افزایش مقاومت به آنتی بیوتیک های مختلف مشاهده میشرود‪.‬‬
‫همچنرررین مقاومرررت بررره آنتررریبیوتیرررکهرررای سرررفازوعین‪،‬‬
‫سفتریاكسرررون‪ ،‬سفکسررریم‪ ،‬سفتیزوكسررریم‪ ،‬سفوتاكسررریم‪،‬‬
‫سفتازیدیم و مروپنم با جنسیت راباه دارد و مقاومت بره ایرن‬
‫آنتیبیوتیکها به طور معناداری در مردان بیشتر از زنان اسرت‪.‬‬
‫اما بین سن بیماران و جنسریت آنهرا برا پراتوژنهرای شرایع‬
‫باكتریال ارتباط معناداری وجود نداشت‪.‬‬
‫از ‪ 271‬بیمار مورد بررسی‪ 50 ،‬مورد سابقة ابتم به دیابرت‬
‫را داشتند؛ اما بین میزان توزیع فراوانری براكتریهرای مسربب‬
‫عفونت ادراری با ابتم یا عدم ابتم به دیابرت ارتبراط معنراداری‬
‫وجود نداشت (‪ ،)p<0/07‬اما شیوع عفونرتهرای ادراری از هرر‬
‫نوع پاتوژنی در افراد غیر دیابتی بیشتر از افراد دیابتی بود‪ .‬تنها‬
‫مقاومت به سفاعوتین با ابتم به دیابت راباه دارد و مقاومت بره‬
‫آن به طور معناداری در غیر دیابتیها بیشتر از دیابتیها است‪.‬‬
‫با بررسی مقاومت باكتریها به آنتیبیوتیکهای مختلف برا‬
‫سابقة مصرف آنتیبیوتیک و سابقة جراحی قبلی نشان میدهد‬
‫كه تنها مقاومت به سفازوعین با سرابقة مصررف آنتری بیوتیرک‬
‫رابارره دارد و در بیمررارانی كرره سررابقة مصرررف آنترریبیوتیررک‬
‫نداشتند مقاومت به این آنتیبیوتیک بیشتر است و مقاومت بره‬
 ‫دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‪ ،‬آذر و دی ‪ ،1901‬دورة ‪ ،15‬شمارة ‪5‬‬
‫گروهی از محققان در ژاپن با اطمعات به دست آمرده از ده‬
‫مركرز بیمارسرتانی بره طرور سراعیانه حساسریت و مقاومرت‬
‫میکروبهای عامل عفونت مجاری ادراری به آنتیبیوتیکهرای‬
‫مختلف را گزارش میكنند‪ .‬بررسی این مااععات نشان میدهد‬
‫كه نوع باكتری و حساسیت آنها به آنتیبیوتیرکهرا داهمراً در‬
‫حرال تغییرر اسرت‪ .‬نترایج ایرن مااععره نشران داد اعگوهرای‬
‫حساسیتی ضد میکروبی عوامل مسربب عفونرتهرای دسرتگاه‬
‫ادراری‪ ،‬به شدت متنوع هستند ]‪ [99 ،92‬در مجموع میتروان‬
‫گفت مقایسة اطمعات بهدست آمرده از مااععرات مختلرف بره‬
‫دعیل برخی محدودیتها مشکل است‪ .‬بررای مثرال نبرود روش‬
‫استاندارد مشترک برای بررسی میزان حسایست باكتریها و یا‬
‫تفاوتهای تکنیکی موجود در مااععات مختلف‪ ،‬همچنین قرار‬
‫دادن دقی سویههای بینابینی در طبقهبندیهای مورد استفاده‬
‫در تحقیقات‪ ،‬مقایسه را مشکل میسازد ]‪ .[91‬وجود تنوع زیاد‬
‫در میزان مقاومت به آنتیبیوتیکها را مریتروان برا اسرتفاده از‬
‫آنتیبیوتیکهای مختلف در درمان بیماری در مناط مختلرف‬
‫توجیه كرد‪ .‬مشخ شده اسرت مصررف نابجرا و بریش از حرد‬
‫آنتیبیوتیکها به ایجاد مقاومت در باكتریها میانجامد‪ .‬كاهش‬
‫تجویز آنتیبیوتیکی خاص میتواند به كاهش میرزان مقاومرت‬
‫منجررر شررود‪ .‬میررزان برراالی مقاومررت برراكتریهررا نسرربت برره‬
‫آنتی بیوتیک ها در مااععة حاضر و دیگر مااععات انجام شده در‬
‫ایران‪ ،‬در مقایسه با دیگر كشورها مریتوانرد احتمراالً بره علرت‬
‫تجویز بی رویة آنتری بیوتیرکهرا و مصررف خودسررانه و بردون‬
‫نسخة پزشک باشد‪ .‬بنابراین بهتر است مواردی نظیرر آزمرایش‬
‫میکروسکوپی ادرار و كشت ادرار‪ ،‬تجویز مناسب آنتیبیوتیکها‬
‫براسرراس كشررت و آنترری بیرروگرام‪ ،‬انجررام دورهای تحقیقررات و‬
‫پژوهشهرای مشرابه در زمرانهرای مختلرف و در مکرانهرای‬
‫گوناگون به منظرور روشرن شردن اپیردیمیوعوژی عفونرتهرای‬
‫ادراری و تعیین میزان مقاومت و حساسیت میکروارگانیسرمهرا‬
‫به آنتیبیوتیکهای مختلف بیشتر مورد توجه واقع شود‪.‬‬
‫كه در تحقی به عمل آمده میزان مقاومت آنتییوتیکی نیز در‬
‫تشکر و قدردانی‬
‫ضمن تشکر از مساعدت معاونت تحقیقرات و فنراوری دانشرگاه‬
‫علوم پزشکی سبزوار در تصویب و ترأمین هزینرههرای طرر‪ ،،‬از‬
‫پرسنل محتررم آزمایشرگاه بیمارسرتان واسرعی سربزوار بررای‬
‫همکاری در تهیة نمونهها و انجام آزمایشها قدردانی مریشرود‪.‬‬
‫شایان ذكر است كه این مقاعره حاصرل كرار پایران نامرة آقرای‬
‫مهران اكرامی طرقی در مقاع دكترای حرفهای رشتة پزشرکی‬
‫با كد اخمق ‪ IR.MEDSAB.REC.1395.116‬است‪.‬‬
‫‪101‬‬
‫ارزیابی عوامل شایع باکتریال عفونتهای ادراری و ‪...‬‬
‫عامل ایجادكننده اشریشیا كلی بروده سرپس گونرههرای انتررو‬
‫برراكتر‪ ،‬اسررتافیلوكک سرراپروفیتیکوس‪ ،‬سررودومونا آهروژینرروزا‬
‫وگونههای پروتئروس گرزارش شرده انرد ]‪ .[37‬همرین طرور در‬
‫مااععة علیرضا عبداعهی و میترا مهرآزما اشرشریاكلی برا ‪11/7‬‬
‫درصررد و كلبسرریم پنومونیرره بررا ‪ 4/7‬درصررد شررایعترررین‬
‫ارگانیسمهرای جردا شرده بودنرد ]‪ .[21‬همینارور در مااععرة‬
‫مهدیه رهریسزاده درصرد فراوانری براكتریهرای جردا شرده از‬
‫نمونه های ادراری در روش كشت باكتریایی شرامل ‪ 51‬درصرد‬
‫برراكتری اشرش ریاكلی‪ 20 ،‬درصررد جررنس اسررتافیلوكوكوس‪9 ،‬‬
‫درصد جنس اسرترپتوكوكوس‪ 2 ،‬درصرد جرنس كلبسریم و ‪3‬‬
‫درصد جنس سودوموناس بود ]‪ .[27‬در مااععة انجام شده پس‬
‫از اشرشرریاكلی شرریوع سررایر پرراتوژنهررا برره ترتیررب كلبسرریم‪،‬‬
‫استافیلوكوک های كوآگوالز منفری‪ ،‬انتروبراكتر‪ ،‬پسرودوموناس‪،‬‬
‫اسررترپتوكوک نرران هموعیتیررک‪ ،‬میکروكوكرروس‪ ،‬پروتئرروس‪،‬‬
‫انتروكوک‪ ،‬پنوموكرک‪ ،‬باسریل گررم مثبرت‪ ،‬اسرتافیلوكوكوس‬
‫اورهوس و ادواردسیم تاردا بود‪.‬‬
‫این مااععه از نظر آعودگی بیشتر زنان نسربت بره مرردان برا‬
‫نتایج مااععة محمد اكرم‪ ،‬عینهار‪ ،‬امرین‪ ،‬دیراس نترو و داس برود‬
‫]‪ [23-21 ،31‬و نشانگر آن است كه مردان كمتر در معرخ ایرن‬
‫عفونت ها قرار میگیرند‪ ،‬زیرا مجررای ادراری بلنردتری داشرته و‬
‫مایع پروستاتی آنها دارای تركیبات ضد میکروبی است ]‪.[90‬‬
‫در مااععة انجام گرفته شرایعتررین ارگانیسرم هرم در افرراد‬
‫دیابتی و هم در افراد غیر دیابتی اشرشیاكلی با تعداد ‪ 390‬مرورد‬
‫برررود‪ ،‬در افرررراد دیرررابتی پرررس از اشرشررریاكلی‪ ،‬كلبسررریم‪،‬‬
‫استافیلوكوکهای كوآگوالز منفی‪ ،‬انتروباكتر به عنوان شایعترین‬
‫باكتریها گزارش شد‪ .‬در مااععرة بونرادیو نیرز در هرر دو گرروه‬
‫دیابتی وغیر دیابتی شایع ترین ارگانیسرم ایجراد كننردة عفونرت‬
‫ادراری اشرشیاكلی‪ ،‬انتروكوک و سودوموناس بودند ]‪.[93‬‬
‫در این تحقی بیش از ‪ 70‬درصد بیمراران سرابقة مصررف‬
‫آنتی بیوتیک اخیر را داشتند‪ .‬شاید به خاطر همین مسئله باشد‬
‫اجرام گوناگون نسبت به آنتیبیوتیرکهرای موجرود براال بروده‬
‫است‪ .‬شاید بتوان با مصرف بهتر و مناسبتر آنتریبیوتیرکهرا از‬
‫میزان روز افزون این مقاومت دارویی جلوگیری كرد‪.‬‬
‫نتایج نشان میدهد كه بیشترین مقاومت نسربت بره آنتری‬
‫بیوتیک آمپیسیلین و كمترین مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک‬
‫ایمی پنم وجود داشت‪ .‬در مااععة انجام شرده در سرال ‪2003‬‬
‫بیشترین مقاومت نسبت به آمپی سیلین و سفاعوتین و كمترین‬
‫مقاومت نسبت به آمیکاسین و سیپروفلوكساسین گزارش شده‬
‫است ]‪.[25‬‬

‫عبدی و همکاران‬
References
[1]. Foxman B. Epidemiology of urinary tract infections:
Incidence, morbidity, and economic costs. American
Journal of Medicine. 2002; 113: 5-13.
[2]. Bronsema DA, Adams JR, Pallares R, Wenzel RP. Secular
trends in rates and etiology of nosocomial urinary tract
infections at a university hospital. The Journal of urology.
1993; 150(2): 414-6.
[3]. Nicolle LE. Urinary tract infection. Critical Care Clinics.
2013; 29 (3): 699-715.
[4]. Astal Z. Increasing Ciprofloxacin resistance among
prevalent urinary tract bacterial isolates in Gaza Strip
Palestine. Journal of Biomedicine and Biotechnology.
2005; 46: 457-65.
[5]. Yang YS, Ku CH, Lin JC, Shang ST, Chiu CH, Yeh KM, et
al. Impact of extended spectrum b-lactamase producing
Escherichia coli and Klebsiella pneumoniae on the
outcome of community-onset bacteremic urinary tract
infections. Journal of Microbiology, Immunology and
Infection. 2010; 43(3): 194-9.
[6]. Zhanel GG, Hisanaga TL, Laing NM, Decorby MR, Nichol
KA, Palatnik LP, et al. Antibiotic resistance in outpatient
urinary isolates: final results from the North American
Urinary Tract Infection Collaborative Alliance
(NAUTICA). International of Journal Antimicrobial
Agents. 2005; 26: 380-8.
[7]. Lorente-Garin JA, Placer SJ, Salvado CM, Segura AC,
Gelabert-Mas A. Antibiotic resistance transformation in
communityacquired urinary infections. Revista Clinica
Espanola. 2005; 205: 259-64.
[8]. Khotayi Q, Mamishi S, Najjar-Saligheh R. Antibiotic
Resistance of Germs Isolated from Urinary Tract
Infections. Iranian Journal of Pediatrics. 2002; 12(2): 28-32.
[9]. Ranjbar R, Haghi-Ashtiani M, Jafari NJ, Abedini M. The
prevalence and antimicrobial susceptibility of bacterial
uropathogens isolated from pediatric patients. Iranian
Journal of Public Health. 2009; 38(2): 134-8.
[10]. Hernandez- Porras M, Salmeron- Arteaga G, Medina-
Santillan R. Microbial resistance to antibiotics used to
treat urinary tract infections in Mexican children.
Proceeding of the Western Pharmacology Society. 2004;
47: 120-1.
[11]. Haller M, Brandis M, Berner R. Antibiotics resistance of
urinary tract pathogens and rational for empirical
intravenous therapy. Pediatric Nephrology. 2004; 19: 982-
6.
[12]. Ramlakhan S, Singh V, Stone J, Ramtahal A. Clinical
options for the treatment of urinary tract infections in
children. Clinical Medicine Insights: Pediatrics. 2014; 8:
31-7.
[13]. Wu AHB. Clinical guide to laboratory tests. Elsevier.
2006; 8: 1620-2.
[14]. Akram M, Shahid M, Khan AU. Etiology and antibiotic
resistance patterns of community-acquired urinary tract
infections in JNMC Hospital Aligarh, India. Annals of
clinical microbiology and antimicrobials. 2007; 6(1): 4.
[15]. Esmaeili R, moghadam shakib M, alikhani M, sohrabi Z.
Bacterial Etiology of Urinary Tract Infections and
Determining their Antibiotic Resistance in Adults
Hospitalized in or Referred to the Farshchian Hospital in
Hamadan. 2014; 21(7): 281-7.
[16]. Prakash D, Saxena RS. Distribution and antimicrobial
susceptibility pattern of bacterial pathogens causing
urinary tract infection in urban community of meerut city,
India. ISRN microbiology. 2013;
[17]. Beyene G, Tsegaye W. Bacterial uropathogens in urinary
tract infection and antibiotic susceptibility pattern in
jimma university specialized hospital, southwest ethiopia.
Ethiopian journal of health sciences. 2011; 21(2): 141-6.
[18]. More S, Chakraborty S, Nilekar SL, Kulkarni DM, Ovhal
RS. Antibiotic resistance pattern of urinary isolates in a
101
5 ‫ شمارة‬،15 ‫ دورة‬،1901 ‫ آذر و دی‬،‫دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‬
Rural Medical College of Maharashtra. International
Journal of Medical Microbiology and Tropical Diseases.
2017; 3(2): 79-82.
[19]. Rossignol L, Vaux S, Maugat S, Blake A, Barlier R, Heym
B, et al. Incidence of urinary tract infections and antibiotic
resistance in the outpatient setting: a cross-sectional
study. Infection. 2017; 45(1): 33-40.
[20]. Sobel J, Kaye D. urinary treat infections. In: Mandell G,
Bennet J, Dolin R. principles & practice of infectious
diseases. 5th ed. Churchil-livingstone. 2000.P. 777-800.
[21]. Tolkoff-Rubin N, Costron R, Rubin R. Urinary treat
infection. In: Brenner B.The Kidney. 6th ed. 2000.P. 1449-
508.
[22]. Stamm W. Urinary treat infection. 15th Ed. In: Branwald ,
Fauci , Kasper. Harrison principles and practice of
internal medicine. 2001.P. 1620-6.
[23]. Kurin C. urinary treat infection. In: Goldman & Bennett.
21th ed. Cecil textbook of medicine. 2000.P.613-7.
[24]. Abdolahi AR, MehrAzma M. Evaluation of Antibiotic
susceptibility and Resistance in Urinary Infections, 18-
Imam Khomeini Hospital, Tehran. Journal of Jahrom
University of Medical Sciences. 2009; 7: 59-66.
[25]. Molaie A, Mirkatoli S, Shakib R. Pattern of Antibiotic
resistence in Imam Hospital in Tehran. 2013; 47(3): 251.
[26]. Linhares I, Raposo T, Rodrigues A, Almeida A. Frequency
and antimicrobial resistance patterns of bacteria
implicated in community urinary tract infections: a ten-
year surveillance study (2000–2009). BMC infectious
diseases. 2013, 18; 13(1): 19.
[27]. Amin M, Mehdinejad M, Pourdangchi Z. Study of
bacteria isolated from urinary tract infections and
determination of their susceptibility to antibiotics.
Jundishapur Journal of Microbiology. 2009; 2: 118-23.
[28]. Dias Neto JA, Pereira Martins AC, Magalhães da Silva
LD, Tiraboschi RB, Alonso Domingos AL, Cologna AJ.
Community acquired urinary tract infection: etiology and
bacterial susceptibility. Acta Cirúrgica Brasileira. 2003; 18:
33-5.
[29]. Das R, Perrelli E, Towle V, Van Ness PH, Juthani-Mehta
M. Antimicrobial susceptibility of bacteria isolated from
urine samples obtained from nursing home residents.
Infection Control of Hospital Epidemiology. 2009; 30:
1116-9.
[30]. Farajnia S, Alikhani M, Ghotaslou R, Naghili B,
Nakhlband A. Causative agents and antimicrobial
susceptibilities of urinary tract infections in the northwest
of Iran. International Journal of Infection Disease. 2009;
13(2): 140-4.
[31]. Bonadio M, Costarelli S, Morelli G, Tartaglia T. The
influence of diabetes mellitus on the spectrum of
uropathogens and the antimicrobial resistance in elderly
adult patients with urinary tract infection. BMC infectious
diseases. 2006; 6(1): 54.
[32]. Kumamato V, Tsukamoto T, Matsukawa M. Comparative
studies on activities of antimicrobial agents against
causative organisms isolated from patients with urinary
tract infections. The Japanese Journal of Antibiotics. 2002;
55: 568-655.
[33]. Kumamato V, Hirose T, Tanaka N. Comparative studies
of activities of antimicrobial agents against causative
organisms isolated from patients with urinary tract
infections. The Japanese Journal of Antibiotics. 1995; 48:
1788- 801.
[34]. Milo G, Katchman EA, Paul M, Christiaens T, Baerheim
A, Leibovici L. Duration of antibacterial treatment for
uncomplicated urinary tract infection in women. The
Cochrane Database of Systematic Review. 2005; 18(2): 46-
82.
.
 5 ‫ شمارة‬،15 ‫ دورة‬،1901 ‫ آذر و دی‬،‫دانشگاه علوم پزشکی سبزوار‬
... ‫ارزیابی عوامل شایع باکتریال عفونتهای ادراری و‬

Common Bacterial Factors of Urinary Tract Infections and Determining their

Antibiotic Resistance in Hospitalized and out Patients Referred to the Vase’ee
Hospital in Sabzevar in 2016
Hamidreza Baghani Aval1*, Mehran Ekrami Toroghi2, Faezeh Haghighi3, Yaser
Tabarraie4
1. Department of Urology, Sabzevar Univesity of Medical Sciences, Sabzevar, Iran
2. Faculty of Medicine, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran
3. Department of Microbiology, Cellular and Molecular Research Center, Sabzevar University of
Medical Sciences, Sabzevar, Iran
4. Department of Biostatistics, Faculty of Health, Sabzevar University of Medical Sciences,
Sabzevar, Iran

Abstract
Received: 2018/01/29
Background and Objectives Urinary tract infection is the most Accepted: 2018/03/07
common infectious diseases. Increasing resistance to antimicrobial
agents in bacteria is a major problem around the world in treatment of
urinary infections. This study was conducted to identify causative
agents of urinary tract infection and to determine their susceptibility
to antibiotics in hospitalized and out patients referred to the Vase’ee
Hospital in Sabzevar.
Materials & Methods This descriptive cross-sectional study was
performed on 256 individuals hospitalized and out patients older than
eighteen age in the Sabzevar Vase’ee hospital. Identification of
bacteria was performed using biochemical tests and their
susceptibility was determined by disk diffusion method. The data
were analyzed by using t-test, Chi-square and Fisher’s exact test with
percentage error 5%.
Results Of 256 patients, 59.7% and 40.3% were female and male,
respectively. The most frequently isolated pathogen were Escherichia
coli (50.8%), Klebsiella (17.6%), Coagulase-Negative Staphylococci
(15/62%), Enterobacter (7.8%). E. coli as most common pathogen of
urinary tract infections showed the most resistance to ampicillin and
the least resistance to Imipenem indicated. In total, regardless of the
type of bacteria, the highest resistance was against amoxicillin and the
lowest resistance was against Imipenem.
Conclusion Considering the frequency of urinary tract infections and Keywords: antibiotic resistance,
in order to prevent serious complication, a survey of regional antibiotics, urinary tract infection.
resistance pattern and timely treatment can control development of
resistant bacteria..

109