ssShekulli i 18-të është epoka e iluminizmit për shkak të lindjes së

iluminizmit. Një lëvizje që lartëson njohuritë dhe ndryshon rendin e

përqendruar tek Zoti për një model antropocentrik në të cilin arsyes i
jepet përparësi.

Iluminizmi identifikohet simbolikisht me Revolucionin Francez, i cili

mbron barazinë e të gjithë njerëzve, pavarësisht nga origjina e tyre. Me
këtë fakt, Regjimi i Vjetër është lënë mënjanë për të vendosur një rend të
ri politik të bazuar në arsye.

Revolucioni nuk do të ishte i mundur pa mendimtarë të mëdhenj të kësaj

kohe si Volteri (1694-1778), Rousseau (1712-1778) dhe natyrisht, pa
Diderot (1713-1784) dhe Enciklopedia, të cilën e botoi me D'Alembert
(1717-1783). Fjalori i parë i madh i njohurive njerëzore që i jep emrin
kësaj lëvizjeje intelektuale dhe filozofike.

Diderot dhe D'Alembert marrin si referencë Francis Bacon, një filozof i

shekullit të kaluar. Bacon tashmë ka kritikuar njohuritë tradicionale që
kishin shkencën si një instrument dhe mbrojti punën e saj shoqërore dhe
rëndësinë e saj për përparimin e qenieve njerëzore.

Prandaj, gjatë epokës së iluminizmit, rryma filozofike mbizotëruese

është mekanizmi dhe mbrojtja e filozofisë eksperimentale. Një filozofi
që, sipas Diderot, lejonte njohuri brenda mundësive të të gjithëve, pasi
nuk ishte e nevojshme të njiheshin metodat matematikore që Dekarti
përdor me racionalizmin e tij.
Njutoni, Isaac 1642 – 1727

Edhe pse i përfshirë në alkiminë dhe teologjinë, janë arritjet shkencore

dhe matematikore të Njutonit për të cilat ai është i njohur kryesisht.
Metodologjia dhe idetë që ai parashtroi në veprat kryesore si Principia
ndihmuan në krijimin e një modeli të ri për "filozofinë natyrore", të cilën
mendimtarët e Iluminizmit u përpoqën të aplikojnë për njerëzimin dhe
shoqërinë.
Rousseau, Jean-Jacques 1712 – 1778

Lindur në Gjenevë, Rousseau kaloi vitet e hershme të jetës së tij të rritur duke
udhëtuar në varfëri, para se të edukonte veten dhe të udhëtonte për në Paris.
Duke u kthyer gjithnjë e më shumë nga muzika në shkrim, Rousseau formoi një
shoqatë me Diderotin dhe shkroi për Enciklopedinë , përpara se të fitonte një
çmim prestigjioz që e shtynte fort në skenën e Iluminizmit. Megjithatë, ai ra me
Diderot dhe Voltaire dhe u largua prej tyre në veprat e mëvonshme. Në një
Rousseau arriti të tjetërsojë fetë e mëdha, duke e detyruar atë të ikë nga
Franca. Shoqëria e tij Du Contrat u bë një ndikim i madh gjatë Revolucionit Francez
dhe ai është quajtur një ndikim i madh në romantizmin.

Montesquieu, Charles-Louis Secondat 1689 - 1755

I lindur në një familje të shquar ligjore, Montesquieu ishte një avokat dhe
president i Parlementit Bordeaux. Ai së pari erdhi në vëmendjen e botës letrare
pariziane me satirët e tij persiane , të cilat trajtonin institucionet franceze dhe
"Orientin", por është më i njohur për Esprit des Lois ose Shpirti i Ligjeve . Botuar
në 1748, kjo ishte një ekzaminim i formave të ndryshme të qeverisjes, që u bë një
nga veprat më të përhapura të Iluminizmit, veçanërisht pasi kisha e shtoi atë në
listën e tyre të ndaluar më 1751.

Diderot, Denis 1713 - 1784

Fillimisht djali i artizanëve, Diderot hyri për herë të parë në kishë përpara se të
nisej dhe të punonte si nëpunës i ligjit. Ai fitoi famë në epokën e Iluminizmit
kryesisht për redaktimin e tekstit kryesor, Enciklopedinë e tij, e cila mori më shumë
se njëzet vjet të jetës së tij. Megjithatë, ai shkroi gjerësisht mbi shkencën,
filozofinë dhe artet, si dhe dramat dhe fiction, por la shumë nga veprat e tij të
pabotuara, pjesërisht si rezultat i burgosjes për shkrimet e tij të hershme.
Rrjedhimisht, Diderot fitoi reputacionin e tij si një nga titanët e Iluminizmit pas
vdekjes së tij, kur vepra e tij u botua.

Alembert, Jean Le Rond d '1717 - 1783

Djali i paligjshëm i zonjës Mme de Tencin, Alembert u emërua pas kishës në hapat
e të cilëve ai u braktis. Babai i tij i supozuar pagoi një arsimim dhe Alembert u bë i
famshëm si matematikan dhe bashkë-redaktor i Encyclopédie , për të cilin ai krijoi
mbi një mijë artikuj. Kritika për këtë - ai u akuzua se ishte shumë anti-fetar - e pa
atë të japë dorëheqjen dhe kushtonte kohën e tij në vepra të tjera, duke përfshirë
literaturën. Ai hodhi poshtë punësimin nga Frederiku II i Prusisë dhe Katërina II e
Rusisë .

Voltaire, François-Marie Arouet 1694 - 1778

Voltaire është një, nëse jo, figura më dominante e Iluminizmit, dhe vdekja e tij
ndonjëherë përmendet si fundi i periudhës. I biri i një avokati dhe i edukuar nga
Jezuitëve, Voltaire shkroi gjerësisht dhe shpesh mbi shumë tema për një kohë të
gjatë, duke ruajtur gjithashtu korrespondencën. Ai u burgos në fillim të karrierës
së tij për satirët e tij dhe kalonte kohën e mërguar në Angli para një periudhe të
shkurtër si historiografi gjyqësor ndaj mbretit francez. Pas kësaj, ai vazhdoi të
udhëtonte, përfundimisht duke u vendosur në kufirin zviceran. Ai është ndoshta
më i njohur sot për Candidin e tij të satirave.