‫فصل ‪ : 2‬مثلثات‬

‫کار کالس‬
‫‪ 1‬در راه پیمایی ‪ 22‬بهمن‪ ،‬یک بالن اطالع رسانی توسط دو طناب به زمین بسته شده است‪.‬‬
‫طول یکی از طناب ها ‪ 30‬متر است‪ .‬می خواهیم طول طناب دوم را پیدا کنیم‪.‬‬
‫زاویه ‪ B‬را به دست آورید‪ .‬سپس ارتفاع وارد بر ضلع ‪ AC‬را رسم کنید و‬
‫اندازه ٔ‬
‫ٔ‬ ‫الف) ابتدا‬
‫‪B‬‬
‫آن را ‪ BH‬بنامید‪.‬‬ ‫‪B‬‬

‫?‬
‫زاویه ‪ A‬به دست آورید‪.‬‬
‫ب) طول ‪ BH‬را با استفاده از سینوس ٔ‬

‫‪30‬‬
‫متر‬
‫زاویه ‪ ،65°‬طول طناب دوم را پیدا کنید‪(sin65° ≅ 0/9) .‬‬
‫پ) اکنون با استفاده از سینوس ٔ‬ ‫‪A‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬
‫‪C‬‬

‫زاویه‬
‫پنجره ساختمانی قرار گرفته است‪ .‬اگر ٔ‬
‫ٔ‬ ‫‪ 2‬مطابق شکل‪ ،‬نردبانی به طول ‪ 8‬متر در زیر‬
‫فاصله پای نردبان‬
‫ٔ‬ ‫نردبان با سطح زمین ‪ θ=30°‬باشد‪ ،‬ارتفاع پنجره تا زمین را محاسبه کنید‪.‬‬
‫تا ساختمان چقدر است؟‬
‫‪C‬‬
‫‪ 1 BC‬‬
‫= ‪sin θ‬‬ ‫= ⇒‬ ‫………= ‪⇒ 2BC= ………⇒ BC‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪2 8‬‬
‫‪ 8‬متر‬
‫رابطه فیثاغورس داریم‪:‬‬
‫اکنون به کمک ٔ‬
‫……… = ‪AB2 = AC2 - BC2 = ……… - ……… = ……… ⇒ AB‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪θ‬‬

‫‪A‬‬

‫تمرین‬
‫سایه آن ‪ 3‬متر است‪ ،‬حساب کند‪ .‬قد علی‬
‫‪ 1‬علی می خواهد ارتفاع یک درخت را که طول ٔ‬
‫سایه او در همان لحظه ‪ 0/5‬متر است‪ .‬ارتفاع درخت چقدر است؟‬
‫‪ 1/5‬متر و طول ٔ‬ ‫?=‪h‬‬
‫‪1/5‬متر‬

‫‪0/5‬متر‬
‫‪ 3‬متر‬

‫‪34‬‬
‫درس اول‪ :‬نسبت های مثلثاتی‬

‫‪ 2‬مساحت شش ضلعی منتظم زیر را به دست آورید‪.‬‬

‫‪3cm‬‬

‫زاویه هواپیما‬
‫‪ 3‬یک هواپیما در ارتفاع ‪ 2km‬از سطح زمین در حال فرودآمدن است‪ .‬اگر ٔ‬
‫با افق حدود ‪ 13‬باشد‪ ،‬هواپیما در چه فاصله ای از ٔ‬
‫نقطه ‪ A‬فرود می آید‪.‬‬ ‫‪°‬‬

‫‪tan 13  0 / 23‬‬

‫‪13o‬‬

‫‪2km‬‬
‫محل فرود‬ ‫‪A‬‬

‫‪ 4‬فرض کنید ‪ .sin75°  0/96‬مساحت مثلث ‪ ABC‬در شکل زیر را به دست آورید‪.‬‬

‫‪A‬‬
‫‪3 cm‬‬

‫‪75°‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪5 cm‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪ 5‬مساحت مثلث ‪ ABC‬را پیدا کنید‪.‬‬

‫‪B‬‬
‫‪3c‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪3c‬‬

‫‪30°‬‬ ‫‪30°‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪35‬‬
 ‫فصل ‪ : 2‬مثلثات‬

‫درس دوم‪ :‬دایره مثلثاتی‬

‫‪y‬‬ ‫دایره روبهرو‪ ،‬به مرکز مبدأ مختصات و شعاع ‪ 1‬را درنظر بگیرید‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫دایره مثلثاتی برای بیان مکان‪ ،‬زمان‬
‫می‌توان از ٔ‬
‫اگر با حرکت در خالف جهت عقربههای ساعت به نقطهای مانند‬ ‫و توصیف بسیاری از حرکات همانند چرخش‪،‬‬
‫‪P‬‬ ‫∧‬
‫زاویه ‪ A O P‬مثبت است و اگر با حرکت در جهت‬ ‫‪ P‬برسیم‪ٔ ،‬‬ ‫حرکت دورانی‪ ،‬حرکات دوره‌ای‪ ،‬حرکات‬
‫‪θ‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪x′‬‬ ‫‪x‬‬ ‫∧‬
‫تناوبی و حرکات رفت و برگشتی در یک مسیر‬
‫‪O‬‬ ‫‪α‬‬ ‫زاویه ‪A O Q‬‬
‫عقربههای ساعت به نقطهای مانند ‪ Q‬برسیم‪ٔ ،‬‬
‫مشخص‪ ،‬استفاده کرد‪ .‬یکی از این کاربردها‪،‬‬
‫‪Q‬‬ ‫دایره مثلثاتی مینامیم‪.‬‬
‫منفی است‪ .‬چنین دایرهای را یک ٔ‬ ‫استفاده در سیستم رادارهاست‪.‬‬
‫مثال‬
‫‪y′‬‬
‫در هر یک از دایره های مثلثاتی سمت راست‪ ،‬مقدار زاویه های‬ ‫‪y‬‬
‫زاوی ٔه منفی‬
‫‪ -210° ،90° ،-90°‬و ‪ 225°‬داده شده اند‪.‬‬
‫‪x′‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪O -90°‬‬ ‫‪x‬‬
‫فعالیت‬
‫‪ 1‬هر یک از زاویه های زیر را روی دایره های مثلثاتی داده شده‪ ،‬نشان دهید‪.‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪y′‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫زاویهٔ مثبت‬
‫‪90° A‬‬
‫‪x′‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x′‬‬ ‫‪x′‬‬ ‫‪x′‬‬ ‫‪O‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬
‫‪P‬‬
‫‪y′‬‬
‫‪y‬‬
‫‪y′‬‬ ‫‪y′‬‬ ‫‪y′‬‬
‫زاویهٔ منفی‬
‫‪-30°‬‬ ‫‪135 °‬‬ ‫‪-270°‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪x′‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪ 2‬فرض کنید (‪ P)x,y‬نقطه ای دلخواه روی ٔ‬

‫دایره‬ ‫‪-210°‬‬
‫‪P‬‬
‫مثلثاتی روبه رو باشد و ‪ θ‬زاویه ای است که نیم خط‬
‫‪x′‬‬
‫‪O‬‬
‫‪θ‬‬ ‫{‬ ‫‪x‬‬ ‫نقطه ‪ P‬خطی بر محور‬‫ٔ‬ ‫از‬ ‫سازد‪.‬‬ ‫می‬
‫→‬
‫‪Ox‬‬ ‫محور‬ ‫با‬
‫→‬
‫‪OP‬‬
‫‪y′‬‬
‫‪y‬‬

‫زاوی ٔه مثبت‬
‫‪Q‬‬
‫{‬

‫‪ Ox‬عمود می کنیم و محل برخورد را ‪ Q‬می نامیم‪.‬‬

‫→‬

‫‪225° A‬‬
‫‪x‬‬
‫زاویه ‪ θ‬را‬
‫الف) در مثلث ‪ ،OPQ‬نسبت های مثلثاتی ٔ‬ ‫‪x′‬‬ ‫‪O‬‬
‫به دست آورید‪.‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪y′‬‬
‫‪y′‬‬
‫‪cosθ = ......‬‬ ‫و‬ ‫‪sinθ = ......‬‬ ‫و‬ ‫‪tanθ = ......‬‬

‫‪36‬‬