30.03.

2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Işık hızı boşlukta 3.108 m/sn olarak kabul edilmektedir.

Işık, maddelerde sabit hızla yayılır ve ışığın hızı bulunduğu

Fiber Optik Haberleşme ortama göre değişir.

Suda 2,25.108 m/sn, camda 2.108 m/sn’lik hızla yayılır.
Işık, boşluktan maddelere geçtiğinde maddelerdeki ışık hızı
düşer. Kırılma İndisi n ile gözterilir.

Yrd.Doç.Dr.Uğur KESEN ışığın havadaki hızı c

n= = hava
ışığın maddedeki hızı cmadde

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN c 3.108 m / sn Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN
=   0, 4 m
f 7,5.1014 Hz

Elektromanyetik Dalga Tayfı

Örnek 2: Frekansı 100 MHz olan işaretin dalga boyunu hesaplayınız…

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Snell Yasası

1
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

TİPİK KIRILMA İNDİSLERİ

ORTAM KIRILMA İNDİSİ Örnek 2:n1(cam)=1,5 ve n2(etil alkol)=1,36 den θ1 =300 ise θ2 nedir?

Vakum 1.0
Hava 1.0003
Su 1.33
Etil Alkol 1.36
Eritilmiş Kuvars 1.46
Cam Fiber 1.5-1.9
Elmas 2.0-2.42
Silisyum 3.4
Galyum Arsenit 3.6

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Kritik Açı Kabul konisi ve Nümerik Açıklık

Işık kırılma indisi büyük Işığın fiber kablo içerisinde tam yansıma kanununa göre
ortamdan kırılma indisi ilerleyebilmesini sağlamak için, girişte fiber ekseni ile yapacağı en
küçük ortama geçerken büyük açıya kabul açısı denir. 𝜃𝑚𝑎𝑥 ile gösterilen bu açıya eşit ya da
gelme açısı büyüdükçe daha küçük bir açısıyla fiber cam çekirdeğe giren ışın, fiber içerisinde
kırılma açısı da büyür. tam yansıma kanununa göre ilerler.
Işığın kırılma açısının 900
olduğu andaki gelme
açısına kritik açı denir.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Örnek: Aşağıdaki optik fiber için,

NA değeri küçüldükçe, fiber-konnektör bağlantı kaybı azalmaktadır. Bu
durum tek modlu fiber kabloda çap küçük olduğundan önem arz
etmemektedir. Çok modlu kabloda ise cam çekirdek çapı büyük
olduğundan NA’ nın mümkün olduğunca küçük tutulması giriş kaybını
azaltacaktır. Bu nedenle özel adaptörler üretilmektedir.
a)Cam çekirdek-cam kılıf arası kritik açıyı,
b)Optik fiberin numerik açıklığını,
c)Optik fiberin hava ortamındaki kabul açısını bulunuz.

𝑁𝐴 = 𝑛0 sin 𝜃𝑚𝑎𝑥 = 𝑛1 2 − 𝑛2 2

𝜃𝑚𝑎𝑥 = sin−1 𝑁𝐴

2
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Tek Modlu Fiber Optik Kablo

a-) 𝒃)
2 2 Tek modlu FO kablolarda ışık huzmenin izleyebileceği tek bir yol vardır.
𝑁𝐴 = 𝑛0 sin 𝜃𝑚𝑎𝑥 = 𝑛1 − 𝑛2 Tek modlu FO kablonun dış ceket rengi genellikle sarı olur. Tek modlu
n1 ∗ sin θc = n2 ∗ sin 90 𝑜 FO kablonun çekirdek çapı 8-10 mikron seviyesindedir. 9 mikronluk
𝑁𝐴 = 1,52 − 1,472 = 0,30 çekirdek çok yaygındır. Tek modlu FO kabloda ışık kaynağı olarak lazer
n1 ∗ sin θ𝑐 = n2 ∗1 ışık kaynağı kullanılır.
𝒄)
1,47 𝑁𝐴 = 𝑛0 sin 𝜃𝑚𝑎𝑥
sin θ𝑐 =
1,5
𝜃𝑚𝑎𝑥 = sin−1 𝑁𝐴 = sin−1 0,30
1,47
θ𝑐 = sin−1 = 78,5 𝑜
1,5 = 17,4 𝑜

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Çok Modlu Kademe İndisli FO Kablolar

Çok Modlu Fiber Optik Kablo Çekirdek ile kılıf arasında ilerleyen ışın çok yoğun ortamdan az
yoğun ortama geçerken geometrik olarak yansıma keskin
İlk üretilen fiber kabloların çekirdekleri 8 mikron seviyelerinde
açılarla gerçekleştiğinden zayıflama artmaktadır. Kademe indisli
üretilemediğinden, başka bir ifadeyle eski üretim teknolojileriyle çok
FO kabloda çekirdek kılıf arasındaki sınıra kritik açıdan daha
küçük çaplı çekirdeklerin üretilmesi mümkün olmadığından çok modlu
büyük bir açıyla çarpan ışın, çekirdekte zikzak şeklinde yayınım
olarak tabir edilen kablolar ilk optik iletim hatlarını oluşturmuştur.
yapar ve sürekli olarak sınırdan yansırlar
Çok modlu FO kablolar tek modlu kablolara göre daha kısıtlı veri
transferi sağlamaktadır. Işığın çekirdek içerisinde ilerlemesi bakımından
iki çeşidi bulunmaktadır. Çok modlu kademe indisli ve çok modlu
derece indisli FO kablolar.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Çok Modlu Derece İndisli FO Kablolar

Dereceli indisli çok modlu FO kablonun yapısındaki çekirdeğin
indisi yarıçapa bağlı olarak değişir. Yani dışarıdan bakıldığında
(çok hassas ve güçlü mikroskoplarla) içten dışa doğru eş
merkezli halkalar halindedir. Bu halkaların her birinin kırılma
indisi farklıdır ve içten dışa doğru gidildikçe kırılma indisi düşer.
Tam merkezde en büyük indis, en dışta ise en küçük indis
bulunur.

3
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Dağılım Yönetimi

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Dalgaboyu nm
LED
Işıgının
Özelliği

4
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Lazer Işığının Özelliği

Lazer olayında, LED’den farklı olarak uygun foton rezonans kovuğu
içinde kendini kolonlayarak çoğaldığı için çıkan fotonların özellikleri
aynıdır.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Fotodedektörler
Uygun şekilde tasarlanan bir p-n ekleminin üzerinden geçen
akım, ters gerilim altında (III.Bölge) eklem üzerine düşen ışık
şiddeti ile orantılı olarak modüle edilebilir.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

- Çıkış lazeri, giriş akımı tarafından

kontrol edilmektedir. Modülasyon
akımının değişimi, çıkış dalga
boyunun değişimine neden olmaktadır.
- Modülasyon chirp’i olarak adlandırılan
bu değişim, aslında kaynakların doğrudan
modülasyonunda kaçınılmaz olan bir tür
dalgaboyu (frekans) jitter’idir.
Chirp, lazerin yayım spektrumunu genişletir, spektrum özelliklerini kötüleştirir,
ve sistemin iletim hızını ve mesafesini sınırlar.
- İletim hızı 2.5Gbit/s ile sınırlıdır ve iletim mesafesi 100 km’den daha azdır.
- Benzer Spesifikasyon –Bu tip bir modülasyon CWDM sisteminde yaygın bir
şekilde kullanılmaktadır.

5
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

- EA modülatörü farklı bir yapı

kullanır, LD’nin standart bir
dalgaboyu (ITU-T ile uyumlu) -Bu modülatör ışık girişini
çıkarmasına olanak sağlamak iki eşit sinyale ayırır, bunlar
için istikrarlı bir DC akımı kullanır. sırasıyla modülatörün iki
EA modülü yalnızca akım değişikliğinde açılan bir kapı gibi görev yapmaktadır. optik bölümüne (branch) girer. Bu iki optik bölüm, bir elektro optik malzeme
Böylece iletilecek bilgi dalgaboyunu modüle eder. kullanmaktadır, bunun kırılma endeksi, üzerine uygulanan harici elektriksel
- Daha az chirp = Long haul iletimi desteklemektedir (2.5Gb/s > 600km) sinyalin şiddetine göre değişir. Optik bölümlerin kırılma endeksinin değişmesi,
- Yüksek Dispersiyon toleransı (2.5Gb/s: 7200~12800ps/nm) sinyal fazlarının değişmesine neden olur.
- DWDM’de en yaygın kullanım. - Uzun bir dispersiyon sınırlamasız mesafe
- Yüksek maliyete karşın iyi performans
- Yaygın bir şekilde kullanılmamaktadır.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Er iyonlarının dış elektronları 3 enerji seviyesine sahiptir, bunlardan E1 temel EDF’yi uyarmak için yüksek enerjili pump lazer’leri kullanıldığında, erbium
statüdeki enerji seviyesi, E2 meta-istikrarlı statüdeki enerji seviyesi ve E3 iyonlarının çok sayıda birleştirilmiş elektronları, E1 seviyesinden E3 seviyesine
yüksek enerji seviyesidir. çıkarlar, sonra radyasyonsuz çürütme (decay) prosesiyle (fotonsuz fakat ısı
serbest bırakarak) kısa süre sonra E2 seviyesine düşerler.

6
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

- TAP, enerjinin küçük bir kısmını ayırmak ve ölçme

amacıyla PD’ye göndermek için kullanılır.
- ISO, sinyalin tek yönde iletildiğinden emin olmak için kullanılır.
1550nm’lik dalgaboyuna sahip bir sinyal bu erbium-doped fiberden
- İki tip pompa lazeri bulunmaktadır: 980nm ve 1480nm.
geçtiğinde, yarıistikrarlı durumdaki parçacıklar, uyarılmış yayılıma yol açarak - Yüksek bir kazanç sağlamak istediğimizde, EDF ve pompa lazerlerini kaskadlayabiliriz.
temel statüye(E1) geri dönerler ve bu esnada kuvvetlendirilmek istenen
1550nm lik sinyaldeki fotonlarla özdeş fotonlar üretirler.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Fiber geniş SRS kazanç spektrumuna ve

pompalama ışığınınkinden 13THz daha
düşük bir frekans etrafında, geniş bir tepe
kazanca sahiptir. Zayıf bir sinyal ve güçlü bir
pompalama ışığı aynı zamanda aynı fiberden
iletildiğinde, ve zayıf sinyalin dalgaboyu,
güçlü pompalama ışığının Raman kazancı
dalgaboyu içinde belirlendiğinde, zayıf sinyal yükseltilmiş olacaktır.
Raman optik yükselticinin kazancı, switch kazançtır, yani,
yükselticinin açık olduğu ve kapalı olduğu durumdaki çıkış gücü
arasındaki farktır.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

7
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Gürültü Faktörü (NF) (yalnız OA cihazları için geçerlidir):

Sinyal/Gürültü Oranının (SNR) düşmesi, dB cinsinden ifade edilir.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

8
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Wavelength Division Multiplexing (Dalga Bölmeli Çoğullama) optik

spektrum içindeki dalga boylarına bağlı olarak, optik sinyalleri hem
birleştirmek hem de ayırmak için, kırılmış ışığın özelliklerini kullanan
bir teknolojidir.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN
CWDM (Coarse Wavelength Division Multiplex)
Dağınık Dalgaboyu Bölmeli Çoğullama

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

DWDM (Dense Wavelength Division Multiplex)

Yoğun Dalgaboyu Bölmeli Çoğullama

CWDM, belli miktarda dalga boyu(max 16 λ) ve 100 km içinde iletim

mesafesi sağlarken, sistem maliyetini ciddi ölçüde düşürmektedir.
Daha az kanal= daha ucuz donanım
Kuvvetlendirme imkanı yok= daha hesaplı ve ama iletim mesafesi sınırlı bir
sistem

9
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN
Multiplexer ve demultiplexer için mekanizmalar aynıdır.
Burada yalnızca multiplexer’i ele alırken yönü tersine çevirdiğinizde
bu aynı zamanda demultiplexer olarak da düşünülebilir.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Dalga kılavuzları giriş ve çıkıştaki boşluklara (cavity) bağlanmıştır. Işık, giriş

boşluğuna girdiğinde, kırılır ve dalga kılavuzu sırasına girer. Orada, her dalga
kılavuzunun optik uzunluk farkı, bir fiber dizisinin birleştirildiği çıkış
boşluğunda faz gecikmelerine neden olur. Bu proses, çıkış portlarına karşılık
gelen farklı lokasyonlarda, farklı dalgaboyları için maksimum interference’e
neden olmaktadır.

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Haberleşme Ağı Genel Görünümü

• Omurga (uzun mesafeli) ağ(bacbonelong-
haulnetworks)
• 100’ler-1000’ler km
• Örgüsel (Mesh) yapı ağdan daha
verimli
• Metro (telecomofisleri arası)
• 10’lar km
• Halka
• Erişim (Access)
• Birkaç km
• Dağıtımlı (Hubbed) halkalar
• PON (PassiveOptical Networks) -FTTx
• Son kullanıcılar (Users)

10
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

4,5G’de Fiber Optik Uygulamaları

Fiber Optik Ağ Yapısı FTTX

• Bir Noktaya Kadar Fiber……….= FTTN (Fiber To The Node)
ÖRN:MSAN&OUTDOOR DSLAM

Binaya • Siteye Kadar Fiber……………….= FTTC (Fiber To The Curb)

Siteye ÖRN: HAES (T7,T5,T3,T1…)
Eve
Kabinete • Binaya Kadar Fiber…………..= FTTB (Fiber To The Building)
Arazi ye, yere ÖRN: Aktif Ethernet, GPON, T11(HAES)
Bir noktaya
Her neye
• Eve Kadar Fiber……………….…..= FTTH (Fiber To The Home)
ÖRN: Aktif Ethernet, GPON

• Fabrikaya Kadar Fiber…………= FTTF (Fiber To The Factory)

ÖRN: Aktif Ethernet, GPON

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

TE –NE –NP TE –NE –NP

• Trafik Mühendisliği (TrafficEngineering-TE)
• Ağ Mühendisliği (Network Engineering-NE)
• Ağ Planlaması (Network Planning -NP)
• «Trafik» nerede öngörülüyorsa «bantgenişliğini» oraya koy
• Bir ağın sıfırdan planlanması –karar verme aralığı yıllarla ifade edilir.
• Örnek: Düğümler arası trafik talepleri verildiğinde minimum maliyetle
dizayn et (yani ağın her bağlantısına ne kadar bantgenişliğikonulacak
ve trafik ağbağlantıları üzerinden nasıl yönlendirilecek).
• Performans/optimizasyon metrik: maliyet
• Gerçek hayatta NP problemi biraz daha karmaşıktır. Örneğin elimizde
genelde yıllık trafik tahminleri vardır. Diyelim ki 5 yıl için NP yapacağız.
• Bu durumda 1. yıl tahminlerine göre düşük maliyetle ağdizayn edilir.
• Takip eden yıllar içinse nasıl/nereye kapasite artırımı yapılacağı
planlanır.
• Trafik Mühendisliği (TrafficEngineering-TE)
• Ağ Mühendisliği (Network Engineering-NE)
• «Trafik» nerede ise «bantgenişliğini» oraya koy
• Bir ağçalışmaya devam ederken ve üzerindeki trafik (muhtemelen)
asimetrik olarak artınca, ağın belli bölgelerinde tıkanmalar oluşabilir.
• Bu durumda trafiğin arttığı bu bölgeleri rahatlatmak için ekstra
bantgenişliğieklemek gerekir (sermayagideri –Capitalexpenditure-
CapEx).
• NE karar verme süresi haftalar veya aylar ile ifade edilebilir.
• Performans metrik: Tükenme olasılığı (exhaustionprobability)
• Ağ Planlaması (Network Planning -NP)
• «Trafik» nerede öngörülüyorsa «bantgenişliğini» oraya koy

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

TE –NE –NP Fiber ve Dalgaboyu Anahtarlar (Crossconnects)

• Trafik Mühendisliği (TrafficEngineering-TE) Pasif yıldız (passive-star): Broadcast (genel yayım)
• «Bantgenişliği» nerede ise «trafiği» oraya koy
• Yönlendirme (routing) problemi: paketleri, paket akımlarını, yada
devreleri uygun bantgenişliklerineatama
• On-line(dinamik): karar çok çabuk (milisaniyeler içerisinde) verilmeli
(Operasyonelgider –Operationalexpenditure-OpEx)
• Performans metrik: Bloke etme olasılığı (blockingprobability), kontrol
ek yükü hacmi (controloverhead), yakınsama zamanı
(convergencetime)
• Ağ Mühendisliği (Network Engineering-NE)
• «Trafik» nerede ise «bantgenişliğini» oraya koy
• Ağ Planlaması (Network Planning -NP)
• «Trafik» nerede öngörülüyorsa «bantgenişliğini» oraya koy

11
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Fiber ve Dalgaboyu Anahtarlar (Crossconnects) Fiber ve Dalgaboyu Anahtarlar (Crossconnects)

Pasif yönlendirici (passive-router): dalgaboyu yeniden kullanımı Aktif anahtar (active switch): yeniden konfigüre edilebilir (reconfigürable),
(wavelengthre-use), , sabit yönlendirme, AWG, WGR, WR WRS, WSXC

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

WDM Ağ Yapıları Ayırıcı, Birleştirici, Bağlaştırıcı Splitter, Combiner, Coupler

• Yayınla-ve-Seç (Yerel) Optik WDM Ağlar
• Broadcast-and-Select (Local) Optical WDM Networks
• Ayırma Oranı: Genelde iki port ayırıcı için 50:50
• Birleştirici gelen bir giriş sinyali 3dB’lik bir güç kaybı yaşar.
• Geri dönüş kaybı: Birleştirici girişlerine gücün bir kısmı geri
yansır (40-50dB’in altında)
• Giriş Kaybı: Kusurlu hizalama

• Dalgaboyu-Yönlendirmeli (Geniş-Alan) Optik Ağlar

• Wavelength-Routed(Wide-Area) Optical Networks

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Pasif Yıldız Bağlaştırıcı Passive Star Coupler Yayınla-ve-Seç (Yerel) Optik WDM Ağlar

12
 30.03.2021

Yrd. Doç. Dr. Uğur KESEN

Dalgaboyu-Yönlendirmeli (Geniş-Alan) Optik Ağlar

Fiber Optik Haberleşme

Teşekkürler,

Yrd.Doç.Dr.Uğur KESEN

13