Ang limitasyon ko sa wika at limitasyon ko sa mundo - Binigyang diin ang panghikayat kaysa

- Ludwig Wittgenstein sa katotohanan sa akda niyang Gorgias.

Retorika ● Aristotle
- mula sa salitang Griyegong rhetor - Binigyang diin ang pagtatagumpay ng
- isang tagapagsalita sa publiko argumento sa pamamagitan ng
( Badayos, et al. 2007). katotohanan at hindi ng panghihikayat
- ang pakulti ng pagtuklas ng lahat ng abeylabol sa pamamagitan ng apila sa emosyon.
na paraan ng panghikayat sa ano mang particular - retorika bilang counterpart o sister art
na kaso. (Aristotle) ng lohika.
● Logos - Intellectual ● Cicero
● Pathos - Emotional - On the Orator, Institutio Oratory (
● Ethos - Credibility Institute of Oratory)
- art of winning soul sa pamamagitan ng - The Training of an Orator
diskurso. (Plato) Retorika sa Gitnang Panahon/ Midyibal at
- pagpapahayag na dinisenyo upang Renasimyento
makapanghikayat. (Cicero) - Sabdyek ng trivium o tatlong sabdeyk na
- sining ng mahusay na pagsasalita. (Quintillian) preliminary ng pitong liberal na sining sa mga
- disiplinang nakatuon sa pag-aaral ng lahat ng unibersidad, kasama ang grammar at lohika.
mga paraang ginagamit ng mga tao upang ● Martianus Capella
makaimpluwensya ng pag-iisip at gawi ng iba sa - Awtor ng isang ensayklopidya ng pitong
pamamagitan ng estratedyik na paggamit ng liberal na sining.
mag simbolo. (Douglas Ehninger) ● Flavuis Magnus Aurelius Cassiodorus
- isang instrumental na paggamit ng wika. Hindi - isang historyan at tagapagtatag ng mga
ito komunikasyon para sa kapakanan ng monastery na umakda ng Institutiones
komunikasyonlamang .lantarang pragmatik Divinarum et Humanarum Lec-tionum (
(Gerard A. Hauser) An Introduction to Divine And Human
- proseso ng paggamit ng wika upang Readings)
mag-organisa ng karanasan at maikomunika ● San Isidro ng Seville
iyon sa iba. (C.H. Knoblauch) - Kastilang arsobispo na nagkompayl ng
The Art of Rhetorical Criticism isang akdang ensayklopedik tungkol sa
- Ang retorika ay isang estratedyik na paggamit ancient world
ng komunikasyon, pasalita o pasulat, upang
makamit ang mga tiyak na layunin.
Klasikal na Retorika
● Homer
- Ama ng Oratoryo
Panahon ng Renasimyento ( ika-14 hanggang ika-17
- Elokwens - makapangyarihan at
siglo)
mabisang paggamit ng wika.
1. Mga klasikal na manunulat
● Sophist
a) Aristotle
- Pangkat ng mga gurong nakilala dahil sa
b) Cicero
oratoryo
c) Quintillian
● Protagoras
2. The Art or Crafte of Thethoryke
- Kauna-unahang Sophist
❖ Kontemporaryong disertasyon
- Nagsagawa ng isang pag-aaral sa wika
❖ Thomas Wilso
at nagturo sa kanyang mga mag-aaral
❖ Inglaterongpunongguro at
kung paanong ang mga mahihinang
manunulat
argumento ay magagawang malakas sa
3. Retorisyanong Pranses
isang pahayag o talakayan.
● Corax ng Syracuse ❖ Pierre de Courcelles
- tagapagtatag ng retorika bilang isang
❖ Andre de Tonquelin
agham
- Retorika ay artificer or persuasion Modernong Retorika
- Umakda sa unang handbook hinggil sa
● Sa ikalawang hati ng siglo, patuloy na
sining ng retorika
nabawasan ang mga eksponent ng retorika.
● Antiphon
● Lectures on Rhetoric (1783) - Hugh Blair
- Ten attic orators
- Nagsanib ng teorya at praktika ng (paring Scottish)
retorika
● Philosopy of Rhetoric (1776) – George
● Socrates
- Dakilang guro ng oratoryo Campbell ( teologong Scottish)
- Nagpalawak sa sining ng retorika upang
● Rhetoric (1828) – Richard Whately ( Britong
maging isang pag-aaral ng kultura at
isang pilosopiya na may layuning eksperto sa lohika)
praktikal
● Plato
- Tinutulan ang teknikal na pagdulog sa
retorika.
Nang OPERAHAN
● Ginagamit kung ang sumusunod na salita ay ● Tinutukoy ay ang tao
pandiwa (verb) RIN AT RAW
● Kung ang sumusunod na salita ay pang uri ● kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa
(adjective) patinig at sa malapatinig na w at y.
● Kung gagamitin sa unahan ng pangungusap kung’di (if not)
● Ginagamit bilang pinagsamang na at na - ay pinaikling kung hindi
Ng Pinto (door)
● Sa english ay OF - Bahagi ng daanang isinasara o binubukas
● Pang ukol ng layon ng pandiwa PINTUAN (doorway)
● Pang-ukol na tagaganap ng pandiwa sa tinig - Kinalalagyan ng pinto
balintiyak. HAGDAN (STAIRS)
KUNG - Baitang na inaakyatan o binababaan
● Bilang pangatnig na panubali sa hugnayang HAGDANAN (stairway)
pangungusap. - Kinalalagyan ng hagdan
KONG IWAN (to leave something)
● Galing sa panghalip na panaong ko at - Huwag isama o dalhin
inaangkupan ng “ng” IWANAN (to leave something to somebody)
MAY - Bibigyan ng kung ano ang sang tao
● Ginagamit kapag sinusundan ng pangalan TUNGTONG
● Kapag sinusundan ng pandiwa - Panakip sa palayok o kawali
● Kapag sinusundan ng pang uri TUNTONG
● Kapag sinusundan ng panghalip na panao sa - Pagyapak sa anumang bagay
kaukulang paari TUNTON
MAYROON - Pagbakas o paghanap ng bakas ng anumang
● Kapag may napapasingit na kataga sa salitang bagay
sinusundan nito. ____________________________________________
● Panagot sa tanong SAWIKAIN O IDYOMA
● Nangangahulugang pag ka-may kaya sa buhay - pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi
SUBUKIN komposisyunal — sa ibang salita, hindi binubuo
●
nangangahulugan ng pagsusuri o pagsisiyasat sa ng tumpak na kahulugan ang mga
uri, lakas o kakayahan ng isang tao. kanya-kanyang salita na nabuo
SUBUKAN
- di-tuwirang pagbibigay kahulugan at
●
ay nangangahulugan ng pagtingin upang
malaman ang ginawa ng isang tao o mga tao. pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang
PAHIRIN lugar
●
pag-alis o pagpawi sa isang bagay, alisin ang ● IDYOMA
bagay.
PAHIRAN - pagpapahayag na ang kahulugan ay
● Ang lunan o bahagi ng lunan o bagay na hindi komposisyunal.
pinanggagalingan ng bagay na pinahid. Sa ● MOTO
ganitong gamit ang pahiran ay may layon. - parirala na nagpapahiwatig ng
● paglalagay ng kaunting bagay at karaniwan ay sa sentimiento ng isang grupo ng mga tao.
bahaging katawan. ● SALAWIKAIN
OPERAHIN - mga kasabihan o kawikaan.
● Tiyak na bahaging tinitistis
TAYUTAY 7. Paglumanay o Eupemismo
- Paggamit ng mga salitang
- salita o isang pahayag na ginagamit upang
magpapabawas sa tindi ng kahulugan ng
bigyan diin ang isang kaisipan o damdamin.
orihinal na salita.
I. KASANGKAPANG PANRETORIKA SA
PAGLIKHA NG TUNOG O MUSIKA 8. Retorikal na tanong
1. Aliterasyon - hindi naman talaga kailangan ng sagot
- tunog-katinig sa inisyal na bahagi ng
kundi ang layunin ay maikintal sa isipan
salita. (first letter of the words)
ng nakikinig ang mensahe.
2. Asonans
9. Pagpapasukdol o Klaymaks
- Pag-uulit ng mga tunog-patinig sa
- Paghahanay ito ng mga pangyayaring
alinmang bahagi ng salita. (hirap at
may papataas na tinig, sitwasyon o
pighati)
antas.
3. Konsonans
10. Antiklaymaks
- pag-uulit ng mga katinig sa pinal na
- pababa ang pagkakasunod-sunod ng
bahagi (kahapon at ngayon)
kaisipan, mula sa panlahat hanggang
4. Onomatopiya
ispesifik.
- pamamagitan ng tunog o himig ng salita
11. PAgtatambis o Oksimoron
ay nagagawang maihatid ang kahulugan.
- Paggamit ng mga salita o pahayag na
Iba pang uri ng Tayutay batay sa pag uulit
magkasalungat.
1. Anapora
- Pag-uulit sa unang bahagi ng pahayag o 12. Pag - uyam o Ironiya
- layuning mangutya ngunit itinatago sa
ng isang taludtod.
paraang waring nagbibigay-puri.
2. Epipora
- Pag-uulit sa huling bahagi ng pahayag o ALUSYON
- gumagamit ng pagtukoy sa isang tao, pook,
ng isang taludtod.
katotohanan, kaisipan o pangyayari na iniingatan
3. Anadiplosis
- Pag-uulit sa una at huling bahagi ng sa pinakatagong sulok ng alaala ng isang taong
pahayag o ng isang taludtod. may pinag-aralan (Bisa at Sayas, 1966)
Iba pang uri ng tayutay Limang Uri ng Alusyon
1. HEOGRAPIYA
1. Pagtutulad o Simili 2. BIBLIYA
- Hindi tuwirang paghahambing ng 3. MITOLOHIYA
4. LITERATURA
magkaibang bagay, tao o pangyayari
5. KULTURANG POPULAR
pagkat gumagamit ng mga pariralang _____________________________________________
KAISAHAN
tulad ng, kawangis ng, para ng, gaya ng.
- pangangailangan ng iisang paksang tatalakayin
2. Pagwawangis o Metapora
sa kabuuan ng isang komposisyon.
- Tuwirang paghahambing
3. Pagbibigay Katauhan o Personipikasyon
- buhat sa isang limitadong paksa, maaaring
- Inaaring tao rin ang mga bagay na
walang buhay sa pamamagitanb ng bumuo ng isang paksang pangungusap na
pagkakapit sa mga ito ng mga kilos o maaaring matagpuan sa alin mang bahagi ng
gawi ng tao. talaan.
4. Pagmamalabis o Hayperboli - makatutulong sa pagkakaroon ng kaisahan ang
- Lagpas ito sa katotohanan o eksaherado
semantic mapping bago magsalita o magsulat
ang mga pahayag kung pakasusuriin.
5. Pagpapalit - tawag o metonimi
- Nagpapalit ito ng katawagan o ngalan sa
bagay na tinutukoy.
6. Pagpapalit - saklay o sinekdoki
- Binabanggit dito ang bahagi bilang
pagtukoy sa kabuuan
KOHIRENS
- tumutukoy sa pagkakahanay-hanay ng mga
ideya o pangyayaring tinatalakay.
- pagkakaroon ng tuluy-tuloy na daloy ng diwa ng
isang komposisyon.
EMPASIS AT DIIN
- Pagbibigay ng higit na pansin sa
pinakamahalagang kaisipan sa loob ng isang
komposisyon.
● DIIN SA POSISYON
- paglalagay ng pamaksang
pangungusap sa wasto o angkop
na lokasyon nito sa loob ng
isang set ng mga pahayag o
talata.
● DIIN SA PROPORSYON
- diin ayon sa halaga, laki, ganda
at iba pang sukatan.
● DIIN AYOS SA
PAGPAPARES-PARES NG IDEYA
- nakapagbibigay ng malinaw na
pagkakatulad o pagkakaiba ng
kanilang pagkakaugnay. Ang
pagpapares-pares ng mga ideya
ay nagagawa sa pamamagitan
ng paggamit ng salitang “ at” at
“o”.
PAGBABALANGKAS
- ay maayos na pagtatala ng mga pangunahing
kaisipan o paksa ayon sa pagkakasunud-sunod
sa isang katha o seleksyon.