https://www.canva.com/design/DAF_x20HCww/mDl9Zr0IHednt8D8SQl7BA/edit?

utm_content=DAF_x20HCww&utm_campaign=designshare&utm_medium=link2&utm_sourc
e=sharebutton

Gatunki wchodzące w skład Mycobacterium tuberculosis complex stanowią niejednorodną

grupę pod względem morfologicznym, biochemicznym, różnią się cechami lekooporności,
zjadliwością i różnym powinowactwem do rodzaju gospodarza. Są bezwzględnymi
patogenami ludzi i zwierząt powodującymi gruźlicę, z wyjątkiem M. bovis BCG (Bacillus
Calmette–Guérin), który jest szczepem atenuowanym i jedynie w wyjątkowych
okolicznościach wywołuje objawy chorobowe, tak jak np. u chorych na AIDS.
Gruźlica nazwę swą zawdzięcza gruzełkom (łac. tuberculum), charakterystycznym zmianom
patomorfologicznym, które powstają w narządach atakowanych przez prątki. Najczęstszą
postacią jest gruźlica płuc (około 80–95% chorych), lecz choroba dotyczy również innych
układów i narządów (postać pozapłucna), takich jak: opłucna, węzły chłonne, układ
pokarmowy, moczowo-płciowy, otrzewna, opony mózgowo-rdzeniowe, kości i stawy.

Rodzaj gruźlicy

Gruźlica prosówkowa (łac. tuberculosis miliaris) to ciężka w przebiegu postać choroby, w

której prątki rozsiewają się drogą krwi po całym organizmie i atakują wszystkie narządy,
powodując powstanie w nich gruzełków. Zmiany są liczne i drobne, jak ziarna prosa.
Gruźlica prosówkowa dotyczy głównie chorych immunoniekompetentnych, w tym najczęściej
dzieci i osób zakażonych wirusem HIV.

i grzybiczych
Droga zakażenia

Do zakażenia organizmu prątkami gruźlicy dochodzi najczęściej drogą kropelkową.

Epidemiologia
W 2021 roku, z którego pochodzą ostatnie dane, na świecie na gruźlicę zachorowało, zgodnie
z szacunkami Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO) 10,6 mln
osób; 6 mln mężczyzn; 3,4 mln kobiet i 1,2 mln dzieci. Liczba zachorowań wykrytych i
wpisanych do raportów była znacznie mniejsza – 6,4 mln. Istnieje przypuszczenie, że u 3 mln
osób gruźlica nie została zdiagnozowana i nie była leczona. Liczba nowych zachorowań
zwiększyła się w 2021 roku w porównaniu z rokiem 2020 (5,8 mln). W 2021 roku na gruźlicę
zmarło 1,5 mln chorych; w 2019 roku 1,4 mln.
Patomechanizm
4.5 - Prątki znajdujące się w ziarniniaku mają osłabiony metabolizm i mogą przetrwać
w tak zwanej postaci uśpionej przez całe życie człowieka bądź też uaktywnić się w
okresie spadku jego odporności. Osoby z utajonym, latentnym zakażeniem (LTBI – ang.
latent tuberculosis infection) nie chorują na gruźlicę, nie zakażają innych, dopóki równowaga
między ulegającymi latencji prątkami a odpornością gospodarza jest zachowana. Na
gruźlicę może zachorować około 5–10% osób zakażonych. Bezpośrednio po zakażeniu
choruje na gruźlicę około 5% zakażonych (jest to tzw. gruźlica pierwotna), a kolejne 5%
może zachorować w późniejszym okresie (gruźlica popierwotna).

Objawy
Powikłania
Płucne
● intensywne krwioplucie
● wapnienie płuc i opłucnej
● zwłóknienie lub rozedma płuc
● POChP
● serce płucne
● rozstrzenie oskrzeli
● przetoka oskrzelowo-opłucnowa
● aspergiloza
Pozapłucne
● ropniak opłucnej
● empyema necessitans (rodzaj ropniaka opłucnej)
● zapalenie krtani
● choroba Ponceta
● amyloidoza
● zapalenie jelita cienkiego
● zakażenie odbytu i odbytnicy

Profilaktyka
Leczenie
„gruźlica wczoraj”

● Kiedyś nazywana suchotą lub białym kaszlem

● Hipotetyczne teorie twierdzą, że do przełamania bariery zwierzę-człowiek doszło w

momencie udomowienia bydła. Dokonały tego prątki Mycobacterium bovis i powstał nowy
szczep M. tuberculosis. Poprzez zmianę trybu życia z koczowniczego na osiadły prątki
zyskały warunki do rozwoju i ekspansji
● Choroba była znana już w starożytności. Zmarli z jej powodu: kapłan Nesperhan, faron
Echnaton i Nefertiti

Okres Starożytność Średniowiecze

Leczenie Egipt: Chirurgiczne nakłuwanie cyst i okłady
z mieszanki gumy arabskiej, grochu,
owoców krwi zwierzęcej i owadziej, miodu i
soli
Indie: kobiece mleko, różne rodzaje mięs,
alkoholu, wypoczynek, wyjazd w góry
Opis Grecja:

Diagnostyk
a

Nowożytność
Leczeni
e

Opis

Przez XIX wiek gruźlica zabiła ¼ populacji Europy

Największe żniwo zebrała w brudnych i przeludnionych
miastach
XIX wiek

Próba tuberkulinowa

24 marca 1882 roku Robert Koch wygłosił wykład, w którym udokumentował, iż odkryte przez niego
bakterie są czynnikiem etiologicznym gruźlicy a następnie przedstawił do dzisiaj znane postulaty
Kocha. Później skupił się próbie znalezienia substancji, która mogłaby uodpornić makroorganizm na
zakażenie prątkiem gruźlicy. Zauważył, że zagęszczony przesącz zabitej hodowli prątków (późniejsza
tuberkulina) mógłby być używany jako ważne narzędzie w diagnozowaniu gruźlicy. Po podaniu
uzyskanego preparatu Koch zauważył intensyfikację reakcji zapalnej u zwierząt poddanych
wcześniejszej zakażeniu prątkiem gruźlicy. Pozwoliło to na opracowanie test tuberkulinowego.
Następnie Koch opracował metodę barwienia prątków, która została udoskonalona przez Paula
Ehrlicha i jest wykorzystywana jako barwienie Ziehl-Neelsena
W 1905 roku Koch dostał Nagrodę Nobla za całokształt pracy nad gruźlicą
Pierwszy lek na gruźlicę: streptomycyna
Podawano streptomycynę z kwasem para-aminosalicylowym
Później udało się znaleźć izoniazyd, który został trzecim lekiem na gruźlicę
Początkowo leczenie trwało 18-24 miesięcy i obejmowało podawanie dwóch z trzech
chemioterapeutyków
Po wpisaniu na listę leków etambutolu, rifampicyny, pirazynamidu leczenie skrócono do 6 miesięcy
Bibliografia
Gruźlica i Choroby Układu Oddechowego w Polsce w 2022 r. red. Maria Korzeniewska-
Koseła. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa 2023

Global tuberculosis report 2022. Geneva: World Health Organization; 2022.

"Oto dowódca legionów śmierci". Historia badań i leczenia gruźlicy. Agnieszka

Bukowczan-Rzeszut dla mp.pl

GRUŹLICA – ZAPOMNIANA CHOROBA, O KTÓREJ WARTO PAMIĘTAĆ. Marcin

Włodarczyk, Wiesława Rudnicka, Magdalena Druszczyńska. Kosmos nr 2 2017

Szewczyk Eligia M., Diagnostyka bakteriologiczna, wyd. 3, 2019