ĆW Połączone

10/17/2023
Geologia inżynierska
wprowadzenie do zasad dokumentowania w
geologii inżynierskiej
dr Dawid Potrykus
dawpotry@pg.edu.pl
pok.304 Hydro
Politechnika Gdańska
Wy d z i a ł I n ż y n i e r i i L ą d o w e j i Ś r o d o w i s k a
K a t e d r a G e o t e c h n i k i i I n ż y n i e r i i Wo d n e j
Harmonogram zajęć
Nr Tematyka zajęć Data
1 Wprowadzenie do zasad dokumentowania 08.10.2023
2 Klasyfikacja gruntów 22.10.2023
3 Wiercenia 26.11.2023
4 Sondowania i badania hydrogeologiczne 10.12.2023
5 Konsultacje 14.01.2024
Nieprzekraczalny termin oddawania opracowań 31.01.2024*
*nie potwierdzono
Geologia inżynierska - ćwiczenia 2
1
10/17/2023
Zadania na zaliczenie
Jedna ocena z części wykładowej i ćwiczeniowej

Wykład – test (10 pkt) Suma Ocena
punktów
Ćwiczenia – zadania projektowe (10 pkt) 18,5 – 20,0 5,0
17,0 – 18,5 4,5
➢ mapa dokumentacyjna (0,5 pkt) 15,5 – 17,0 4,0
14,0 – 15,5 3,5
➢ karty otworów (1,0 pkt)
12,0 – 14,0 3,0
➢ przekrój geologiczno-inżynierski (2,5 pkt)
➢ karty badań sondą dynamiczną (1,0 pkt)
➢ krzywa składu granulometrycznego i zadania obliczeniowe (2,0 pkt)
➢ opis warunków geologiczno-inżynierskich (1,0 pkt)
➢ test (2,0 pkt)
Geologia inżynierska to dziedzina geologii, która zajmuje się zarówno badaniami,

studiami oraz rozwiązywaniem inżynierskich i środowiskowych problemów,
powstających jako rezultat wzajemnego oddziaływania podłoża gruntowego i
obiektu budowlanego, jak również przewidywaniem odpowiednich środków i
sposobów zapobiegania zagrożeniom geologicznym, w tym na obszarach
działalności górniczej.
RELACJA Z 6. FORUM PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY

GEOLOGICZNEJ O GEOLOGII INŻYNIERSKIEJ
https://www.pgi.gov.pl/aktualnosci/display/14
428-relacja-z-6-forum-psg.html
2
10/17/2023
Praca i robota geologiczna
Praca geologiczna – projektowanie i wykonywanie badań oraz innych czynności, w

celu ustalenia budowy geologicznej kraju, a w szczególności poszukiwania i
rozpoznawania złóż kopalin, wód podziemnych oraz kompleksu podziemnego
składowania dwutlenku węgla, określenia warunków hydrogeologicznych,
geologiczno-inżynierskich, a także sporządzanie map i dokumentacji
geologicznych oraz projektowanie i wykonywanie badań na potrzeby
wykorzystania ciepła Ziemi lub korzystania z wód podziemnych.
Robota geologiczna – wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich

czynności poniżej powierzchni terenu, w tym przy użyciu środków strzałowych, a
także likwidacja wyrobisk po tych czynnościach.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. – Prawo geologiczne i górnicze
Środowisko geologiczno-inżynierskie
Środowisko geologiczno-inżynierskie jest wyznaczane

przez dwie strefy:
stwierdzonego lub przewidywanego

stwierdzonego lub przewidywanego
wpływu środowiska geologicznego
wpływu działalności człowieka na
na obiekty i procesy wywołane
środowisko geologiczne
działalnością człowieka
strefa oddziaływań strefa oddziaływań

geologicznych inżynierskich
3
10/17/2023
Sens wykonywania badań podłoża

gruntowego
- Określenie rodzaju i właściwości gruntów oraz stwierdzenie ich
przydatności pod określoną inwestycję;
- Określenie poziomu wód gruntowych i ich właściwości;
- Właściwe i bezpieczne zaprojektowanie fundamentów oraz
dobór typu ich izolacji;
- Stwierdzenie możliwości podpiwniczenia budynku;
- Określenie warunków odprowadzania wód opadowych do
gruntu;
- Możliwość znalezienia materiału do dalszego wykorzystania;
- Dobór typu przydomowej oczyszczalni ścieków;
- Możliwość ujawnienia ukrytych wad danego terenu;
- Określenie stanu zanieczyszczenia gruntu i wód podziemnych;
- Inne.
Niepożądane skutki procesów

geologicznych
4
10/17/2023

geologicznych

geologicznych
5
10/17/2023
Dokumentowanie prac
dotyczy środowiska geologiczno-

Dokumentowanie inżynierskiego i rozpoznania
geologiczno- strefy istniejących i
inżynierskie potencjanych oddziaływań
inżynierskich i geologicznych
dotyczy środowiska geologiczno-

Dokumentowanie inżynierskiego i rozpoznania
geotechniczne strefy oddziaływań tylko
inżynierskich
Podstawa formalno-prawna
dokumentowania
USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r.
PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE PRAWO BUDOWLANE
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU,

ŚRODOWISKA BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ
z dnia 18 listopada 2016 r. z dnia 25 kwietnia 2012 r.
w sprawie dokumentacji w sprawie ustalania geotechnicznych
hydrogeologicznej warunków posadawiania obiektów
i geologiczno-inżynierskiej budowlanych
DOKUMENTOWANIE DOKUMENTOWANIE
GEOLOGICZNO-INŻYNIERSKIE GEOTECHNICZNE
6
10/17/2023
Obowiązek wykonywania badań podłoża

gruntowego
Prawo budowlane (z dnia 7 lipca 1994 r.):
Art. 34. ust. 3. pkt. 4 Projekt budowlany powinien zawierać w zależności od potrzeb, wyniki
badań geologiczno-inżynierskich oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów
budowlanych;
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie ustalenia

geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych (z dnia 25 kwietnia 2012 r.):
§ 7. 1. W przypadku obiektów budowlanych wszystkich kategorii geotechnicznych opracowuje

się opinię geotechniczną.
2. W przypadku obiektów budowlanych drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej opracowuje

się dodatkowo dokumentację badań podłoża gruntowego i projekt geotechniczny.
3. W przypadku obiektów budowlanych trzeciej kategorii geotechnicznej oraz w złożonych

warunkach gruntowych drugiej kategorii wykonuje się dodatkowo dokumentację geologiczno-
inżynierską, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne
i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981).
Obowiązek wykonywania badań podłoża

gruntowego
Prawo geologiczne i górnicze (z dnia 9 czerwca 2011 r.):
Art. 88. ust. 1. Wyniki prac geologicznych, wraz z ich interpretacją, określeniem stopnia
osiągnięcia zamierzonego celu wraz z uzasadnieniem, przedstawia się w dokumentacji
geologicznej.
Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i

geologiczno-inżynierskiej (z dnia 18 listopada 2016 r.):
- określa szczegółowe wymagania dot. zawartości dokumentacji geol.-inż. i hydrogeologicznej
7
10/17/2023
Kategorie geotechniczne
Złożoność warunków gruntowych
WARUNKI PROSTE
– jednorodne genetycznie i litologicznie warstwy gruntów
zalegające poziomo, zwierciadło wody poniżej poziomu
posadowienia, brak gruntów słabonośnych;
WARUNKI ZŁOŻONE
– warstwy gruntów niejednorodne, zmienne genetycznie i
litologicznie, występują grunty słabonośne, organiczne i nasypy
niekontrolowane, zwierciadło wody w poziomie i powyżej
głębokości posadawiania fundamentu;
WARUNKI SKOMPLIKOWANE
– warstwy gruntów objęte niekorzystnymi zjawiskami
geodynamicznymi (np.: kras, osuwiska, deformacje filtracyjne,
glacitektonika itp.), występują grunty ekspansywne,
zapadowe, nieciągłe deformacje, szkody górnicze itp.
8
10/17/2023
I kategoria geotechniczna
– obejmuje niewielkie obiekty budowlane o względnie prostych
konstrukcjach, które są posadowione w warunkach gruntowych o
prostym stopniu skomplikowania, w tym gdy dno wykopu znajduje się
powyżej zwierciadła wody gruntowej, lub gdy jego wykonanie poniżej
zwierciadła wody nie będzie trudne. Obiekty budowlane tej kategorii
charakteryzują się statycznie wyznaczalnym schematem
obliczeniowym, a ryzyko związane z ogólną statecznością i
przemieszczeniami podłoża jest pomijalnie małe.
Przykłady:
▪ Jedno- lub dwukondygnacyjne budynki mieszkalne i gospodarcze;
▪ ściany oporowe i rozparcia wykopów, jeżeli różnica poziomów nie przekracza
2,0 m;
▪ wykopy do głęb. 1,2 m i nasypy budowlane do wys. 3,0 m wykonywane w
szczególności przy budowie dróg i kolei, pracach drenażowych oraz
układaniu rurociągów.
II kategoria geotechniczna
– obejmuje obiekty budowlane o typowych konstrukcjach i
fundamentach, w prostych i złożonych warunkach gruntowych, które
nie stwarzają szczególnego ryzyka, ale wymagają ilościowej i
jakościowej oceny danych geotechnicznych i ich analizy.
Przykłady:
▪ fundamenty bezpośrednie lub głębokie (np. palowe);
▪ ściany oporowe lub inne konstrukcje oporowe utrzymujące grunt lub wodę,
jeżeli różnica poziomów nie przekracza 2,0 m;
▪ wykopy, nasypy budowlane do wys. 3,0 m wykonywane w szczególności przy
budowie dróg, pracach drenażowych czy układaniu rurociągów oraz inne
budowle ziemne;
▪ przyczółki i filary mostowe oraz nabrzeża;
▪ kotwy gruntowe i inne systemy kotwiące.
9
10/17/2023
III kategoria geotechniczna

– obejmuje bardzo duże obiekty budowlane lub o nietypowej
konstrukcji, posadawiane w skomplikowanych warunkach gruntowych
oraz niezależnie od stopnia skomplikowania warunków, jeśli ich
wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla
użytkowników, m.in.: obiekty energetyki, rafinerie, zakłady chemiczne,
zapory wodne i inne budowle hydrotechniczne o wysokości piętrzenia
powyżej 5,0 m, budowle stoczniowe, sztuczne wyspy morskie i platformy
wiertnicze oraz inne skomplikowane budowle morskie, lub których
projekty budowlane zawierają rozwiązania techniczne niesprawdzone
w krajowej praktyce oraz niemające podstaw w przepisach prawa.
Przykłady:
▪ obiekty budowlane mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko,
określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko (Dz.u. 2013 poz. 817);
▪ budynki wysokościowe projektowane w istniejącej zabudowie miejskiej;
▪ obiekty wysokie, których głębokość posadawiania bezpośredniego
przekracza 5,0 m lub które zawierają więcej niż jedną kondygnację
zagłębiona w gruncie;
▪ tunele w twardych i niespękanych skałach, w warunkach niewymagających
specjalnej szczelności;
▪ obiekty infrastruktury krytycznej;
▪ obiekty zabytkowe i monumentalne.
Rodzaje opracowań
10
10/17/2023
Projekt robót geologicznych

Część tekstowa projektu obejmuje opis zamierzonych robót geologicznych zawierający, w
zależności od celu tych robót:
1) informacje dotyczące lokalizacji zamierzonych robót geologicznych […] oraz opis

zagospodarowania terenu, na którym mają być przeprowadzone te roboty, z uwzględnieniem
obiektów i obszarów chronionych;
2) omówienie wyników przeprowadzonych wcześniej robót geologicznych i badań

geofizycznych, geologicznych i geochemicznych na obszarze zamierzonych prac geologicznych
oraz wykaz wykorzystanych geologicznych materiałów archiwalnych wraz z ich interpretacją
[…];
3) opis budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych w rejonie zamierzonych robót

geologicznych, wraz z przewidywanymi profilami geologicznymi projektowanych otworów
wiertniczych lub wyrobisk;
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących
projektów robót geologicznych, w tym robót, których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji (tekst jednolity
Dz.U. 2023 poz. 155)

4) przedstawienie możliwości osiągnięcia celu robót geologicznych, zawierające w szczególności:
a) opis i uzasadnienie liczby, lokalizacji i rodzaju projektowanych otworów wiertniczych lub

wyrobisk,
b) przewidywaną konstrukcję projektowanych otworów wiertniczych lub wyrobisk,
c) informacje dotyczące zamykania horyzontów wodonośnych,
d) sposób i termin likwidacji otworów wiertniczych lub wyrobisk oraz rekultywacji gruntów,
e) charakterystykę i uzasadnienie zakresu oraz metod zamierzonych badań geofizycznych i

geochemicznych oraz ich lokalizacji,
f) opis opróbowania otworów wiertniczych lub wyrobisk, w tym sposób pobierania próbek
geologicznych, zakres, ilość i wielkość przewidywanych do pobrania próbek geologicznych,
11
10/17/2023

g) zakres obserwacji i badań terenowych, w szczególności:

– obserwacji poziomów i pomiarów przepływów wód,
– próbnych pompowań,
– pomiarów temperatury i ciśnienia w razie występowania gazu ziemnego, ropy naftowej lub wód,
– badań i pomiarów specjalnych,
h) wyszczególnienie niezbędnych prac geodezyjnych,
i) opis i uzasadnienie zakresu badań laboratoryjnych, ze szczególnym uwzględnieniem badań

powodujących całkowite zniszczenie próbek geologicznych oraz badań geomechanicznych
powodujących naruszenie integralności calizny rdzenia wiertniczego,
j) przewidywaną wielkość dopływu wód do wyrobiska lub jego poszczególnych poziomów

eksploatacyjnych,
k) przewidywaną jakość wody odpompowywanej z wyrobiska,
l) sposób odwadniania i odprowadzania wody odpompowywanej z wyrobiska;

5) określenie:
a) zakresu przekazania próbek geologicznych podlegających obowiązkowemu przekazaniu

państwowej służbie geologicznej, wraz z wykazem przewidywanych ilości, wielkości i rodzaju
próbek przewidzianych do badań powodujących całkowite zniszczenie próbek geologicznych
oraz badań geomechanicznych powodujących naruszenie integralności calizny rdzenia
wiertniczego,
b) harmonogramu zamierzonych robót geologicznych, w tym terminów ich rozpoczęcia i

zakończenia,
c) wpływu zamierzonych robót geologicznych na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000,
o których mowa w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2022 r. poz. 916,
1726, 2185 i 2375),
d) rodzaju dokumentacji geologicznej mającej powstać w wyniku robót geologicznych, o której

mowa w art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze.
12
10/17/2023

Część graficzna projektu robót geologicznych zawiera:
1) mapę topograficzną w skali nie mniejszej niż 1:100 000 dla obszarów lądowych […] z
zaznaczeniem obszaru lub miejsc zamierzonych robót geologicznych […], a w zależności od celu
tych robót – mapę geologiczną, hydrogeologiczną, geologiczno-inżynierską, geofizyczną oraz
przekrój geologiczny, jeżeli takie dokumenty już zostały sporządzone;
2) wskazanie lokalizacji obszaru lub miejsc zamierzonych robót geologicznych na:
a) mapie sytuacyjno-wysokościowej […] w odpowiednio dobranej skali, nie mniejszej niż 1:50 000
[…],
b) mapie geośrodowiskowej dla obszarów lądowych […] w skali, nie mniejszej niż 1:50 000,
c) przekrojach geologicznych;
3) przewidywane profile geologiczne i techniczne (konstrukcja otworu) projektowanych otworów

wiertniczych lub wyrobisk, wraz ze wskazaniem przewidywanej lokalizacji miejsc opróbowania.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących
projektów robót geologicznych, w tym robót, których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji (tekst jednolity
Dz.U. 2023 poz. 155)
Dokumentacja geologiczno-inżynierska
Część tekstowa dokumentacji zawiera:
1) stronę tytułową zawierającą:
a) nazwę i adres podmiotu, który wykonał dokumentację,
b) nazwę i adres podmiotu, który zamówił i sfinansował wykonanie dokumentacji,
c) tytuł dokumentacji,
d) imię i nazwisko oraz podpis sporządzającego dokumentację, a także numer kwalifikacji

geologicznych albo numer decyzji uznającej kwalifikacje zawodowe w dziedzinie geologii, albo
imię i nazwisko oraz podpis osoby świadczącej usługi transgraniczne i napis „osoba świadcząca
usługi transgraniczne w dziedzinie geologii”,
e) imiona i nazwiska osób wchodzących w skład zespołu, który sporządził dokumentację, oraz
ich podpisy,
f) imię, nazwisko i podpis osoby uprawnionej do reprezentowania podmiotu, który sporządził

dokumentację,
g) datę sporządzenia dokumentacji;

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2016 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i
dokumentacji geologiczno-inżynierskiej
13
10/17/2023
2) kartę informacyjną dokumentacji;
3) kopię koncesji albo decyzji zatwierdzającej projekt prac geologicznych lub projekt robót
geologicznych, których
wyniki są przedstawione w dokumentacji, jeżeli sporządzenie tego projektu było wymagane;
4) część opisową;
5) spis literatury i materiałów archiwalnych wykorzystanych przy sporządzeniu dokumentacji.
Część graficzna dokumentacji zawiera,
– na podkładzie map topograficznych z państwowego zasobu geodezyjnego i

kartograficznego, dla obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej – na podstawie map morskich
wykonanych przez Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej i urzędy morskie, a w przypadku
czynnych zakładów górniczych – na podstawie map wyrobisk górniczych zawartych w
dokumentacji mierniczo-geologicznej.
Zakres części opisowej i graficznej dodatkowo zależy od rodzaju dokumentacji geol.-inż.

(§19 - §26 rozporządzenia)
Dokumentacja geologiczno-inżynierska jest sporządzana w celu określenia

warunków geologiczno-inżynierskich na potrzeby:
▪ posadawiania obiektów budowlanych z wyłączeniem obiektów;
budownictwa wodnego;
▪ posadawiania obiektów budownictwa wodnego;
▪ posadawiania obiektów budowlanych inwestycji liniowych;
▪ podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji lub

składowania odpadów;
▪ podziemnego składowania dwutlenku węgla;
▪ składowania odpadów na powierzchni.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2016 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i

dokumentacji geologiczno-inżynierskiej
14
10/17/2023
Kwalifikacje geologiczno-inżynierskie
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze
Art. 50 pkt 1. Osoby wykonujące czynności polegające na wykonywaniu,

dozorowaniu i kierowaniu pracami geologicznymi, z wyjątkiem badań
geofizycznych innych niż badania sejsmiczne i geofizyki wiertniczej, są
obowiązane posiadać kwalifikacje w zawodzie geolog określone ustawą.
kategoria VI – określanie warunków geologiczno-inżynierskich na
potrzeby: zagospodarowania przestrzennego, posadawiania obiektów
budowlanych, w tym posadawiania obiektów budowlanych zakładów
górniczych i budownictwa wodnego, podziemnego bezzbiornikowego
magazynowania substancji lub podziemnego składowania odpadów, a
także składowania odpadów na powierzchni;
kategoria VII – określanie warunków geologiczno-inżynierskich na
potrzeby: zagospodarowania przestrzennego, posadawiania obiektów
budowlanych, z wyjątkiem posadawiania obiektów budowlanych
zakładów górniczych oraz budownictwa wodnego;
Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 sierpnia 2023 r. w

sprawie kwalifikacji w zakresie geologii
§ 2. O stwierdzenie posiadania kwalifikacji w zawodzie geolog w kategorii:

1) I–VII może ubiegać się osoba, która posiada dyplom ukończenia studiów
pierwszego lub drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich:
a) na kierunku związanym z kształceniem w zakresie nauk geologicznych
lub
b) innych niż wymienione w lit. a, które obejmowały co najmniej dwie nauki
geologiczne w zakresie wnioskowanej kategorii, pozwalające na uzyskanie
przynajmniej 6 punktów ECTS lub obejmujące przynajmniej 60 godzin
kształcenia;
15
10/17/2023

§ 3. 1. Praktyka, o której mowa w art. 52 ust. 4 ustawy, dla osób

ubiegających się o stwierdzenie posiadania kwalifikacji w zawodzie geolog
w kategorii:
1) I–VII trwa co najmniej:
a) dwa lata przy sporządzaniu projektów robót geologicznych i
dokumentacji geologicznych – w przypadku osób, o których mowa w § 2
pkt 1 lit. a, oraz osób, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. b, które ukończyły co
najmniej dwusemestralne studia podyplomowe z zakresu wnioskowanej
kategorii, zwane dalej „właściwymi studiami podyplomowymi”,
b) trzy lata przy sporządzaniu projektów robót geologicznych i
dokumentacji geologicznych – w przypadku osób, o których mowa w § 2
pkt 1 lit. b, które nie ukończyły właściwych studiów podyplomowych;
§ 4. 1. Ustala się następujące szczegółowe wymagania dotyczące zakresu
praktyki, o której mowa w art. 52 ust. 4 ustawy:
6) dla kategorii VI:
a) udział w sporządzaniu co najmniej:
– trzech projektów robót geologicznych oraz siedmiu dokumentacji
geologiczno-inżynierskich […],
– czterech projektów robót geologicznych oraz dziesięciu dokumentacji
geologiczno-inżynierskich […], oraz
b) udział przy badaniach właściwości fizyczno-mechanicznych gruntów i
skał, oraz
c) udział, przez co najmniej trzy miesiące, w wykonywaniu dozoru prac
geologicznych lub kierowaniu w terenie robotami geologicznymi […]
16
10/17/2023
§ 4. 1. Ustala się następujące szczegółowe wymagania dotyczące zakresu
praktyki, o której mowa w art. 52 ust. 4 ustawy:
7) dla kategorii VII:
a) udział w sporządzaniu co najmniej:
– trzech projektów robót geologicznych oraz siedmiu dokumentacji
geologiczno-inżynierskich, sporządzanych w celu określenia warunków
geologiczno-inżynierskich […],
– czterech projektów robót geologicznych oraz dziesięciu dokumentacji
geologiczno-inżynierskich, sporządzanych w celu określenia warunków
geologiczno-inżynierskich […], oraz
b) udział, przez co najmniej trzy miesiące, w wykonywaniu dozoru prac
geologicznych lub kierowaniu w terenie robotami geologicznymi w
zakresie, o którym mowa w lit. a;
Badania terenowe w geologii inżynierskiej
+ Badania makroskopowe gruntu
17
10/17/2023
Badania laboratoryjne w geologii

inżynierskiej
Model geologiczno-inżynierski
Przedstawione w dokumentacjach opisy budowy

geologicznej, warunków geologiczno-inżynierskich i
prognoz zmiany środowiska oraz ich graficzne obrazy
(przekroje, mapy, blokdiagramy) należy zawsze
traktować jako modele, a nie dokładne odbicie
rzeczywistości.
Modele budowy geologicznej sporządzone dla

różnych stadiów projektowania i dokumentowania
obiektu inwestycyjnego pokazują:
1. konstruowanie coraz dokładniejszego i
prawdopodobnego modelu geologicznego
2. niewłaściwą interpretacje - błędy
WAŻNE: etap, dokładność modelu, zakres prac
18
10/17/2023
Model konceptualny
▪ powstaje na etapie planowania inwestycji
▪ opracowywany z istniejących informacji
archiwalnych
▪ stosunkowo wysoki stopień niepewności
Model konceptualny
2D na podstawie
materiałów
archiwalnych
opracowany w
ramach studium
geologiczno-
inżynierskiego dla
inwestycji drogowej
Model obserwacyjny
▪ tworzony na podstawie informacji uzyskanych bezpośrednio z badań podłoża
▪ ma zastosowanie na etapie projektowania inwestycji i jest ograniczony tylko danymi
uzyskanymi (pomierzonymi) bezpośrednio w obrębie terenu inwestycji
▪ zawiera prognozę zmian warunków geologiczno-inżynierskich w wyniku realizacji
inwestycji
▪ kładzie nacisk na charakterystykę problemów inżynierskich związanych z budową i
eksploatacją obiektu
Model obserwacyjny
3d opracowany w
ramach Projektu
budowlanego dla
obiektu inżynierskiego
w gęstej zabudowie
19
10/17/2023
Model analityczny
▪ wykorzystywany do interpretacji i przewidywania zachowania się podłoża pod
obciążeniem konstrukcją
▪ opcjonalne przedstawia rozwiązania w zależności od oceny podłoża oraz
konkretnego rozwiązania konstrukcyjnego i przyjętego modelu obliczeniowego
▪ parametry geotechniczne powinny być w tym modelu odpowiednio
zgeneralizowane z uwzględnieniem współczynników częściowych, ale bliskie
rzeczywistym odwzorowujące jednak charakter rozkładu parametrów i ich wpływ na
wystąpienie stanu granicznego
Model
analityczny 2d
opracowany w
ramach Projektu
budowlanego
dla obiektu
inżynierskiego
20
10/17/2023
GIS, BIM, CIM
GIS
Systemy informacji przestrzennej
(Geographical/Geospatial Information System)
BIM
Model informacji o budowli
(Building Information Model/Modelling)
CIM
Miejskie modelowanie informacyjne
(City Information Modelling)
GIS
- systemy informacji przestrzennej
Systemy GIS bazują na trzech głównych cechach funkcjonalnych:
▪ pozyskiwanie danych: wyszukiwanie, gromadzenie i integracja;
▪ geoprzetwarzanie danych: weryfikacja, analiza i przetwarzanie;
▪ publikowanie danych: wizualizacja, prezentacja i udostępnianie.
21
10/17/2023
BIM
- model informacji o budowli
BIM charakteryzuje się inteligentnym zarządzaniem każdą informacją

zawartą w czasie i przestrzeni związaną z obiektem budowlanym.
CIM
- miejskie modelowanie informacyjne
22
10/17/2023
BAZY DANYCH
czyli gdzie są udostępnione i jak przeglądać informacje geologiczne, środowiskowe…
- Firmy geologiczne, budowlane…

- Urzędy Miast, Urzędy Gmin, Starostwa powiatowe, Urzędy Marszałkowskie
- https://isap.sejm.gov.pl/
- https://www.pkn.pl/polskie-normy
- https://e-mapa.net/ (https://wejherowski.e-mapa.net/)
- https://geoportal.gov.pl/
- https://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
- https://www.isok.gov.pl/hydroportal.html
- https://geolog.pgi.gov.pl/ (https://www.pgi.gov.pl/)
- http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/PIGMainExtranet
23
10/23/2023
klasyfikacja gruntów, krzywa uziarnienia
dr Dawid Potrykus
dawpotry@pg.edu.pl
pok.304 Hydro
Harmonogram zajęć
Nieprzekraczalny termin oddawania opracowań 31.01.2024*
*nie potwierdzono
1
10/23/2023
Podział skał okruchowych
Frakcje uziarnienia
PN-EN ISO 14688-1:2018 średnica
[mm]
duże głazy (large boulders, lBo)
630 frakcje
głazy (boulders, Bo) bardzo grube
200
kamienie (cobbles, Co)
63
gruby (coarse, cGr)
20
żwir (gravel, Gr) średni (medium, mGr)
6.3
drobny (fine, fGr) frakcje
2.0
gruby (coarse, cSa) grube
0.63
piasek (sand, Sa) średni (medium, mSa)
0.20
drobny (fine, fSa)
0.063
gruby (coarse, cSi)
0.020
pył (silt, Si) średni (medium, mSi)
0.0063 frakcje
drobny (fine, fSi) drobne
0.0020
ił (clay, Cl)
2
10/23/2023
Frakcje uziarnienia
https://inzynierbudownictwa.pl/klasyfikacje-i-jakosc-gruntow-wg-norm-iso/
PN-EN ISO 14688-1:2018 średnica

duże głazy (large boulders, lBo) [mm]
630
frakcje
głazy (boulders, Bo) bardzo grube
kamienie (cobbles, Co) 200
gruby (coarse, cGr) 63
żwir (gravel, Gr) średni (medium, mGr) 20
6.3
drobny (fine, fGr) frakcje
2.0
gruby (coarse, cSa) grube
piasek (sand, Sa) średni (medium, mSa) 0.63
drobny (fine, fSa) 0.20
gruby (coarse, cSi) 0.063
pył (silt, Si) 0.020
średni (medium, mSi) frakcje
drobny (fine, fSi) 0.0063
0.0020
drobne
ił (clay, Cl)
Właściwości fizyczno – mechaniczne gruntu w

odniesieniu do frakcji uziarnienia
Frakcja Żwirowa Piaskowa Pyłowa Iłowa
Rozmiar (mm) >2 0,063 do 2 0,002 do 0,063 < 0,002
fragmenty
głównie przeważnie
Skład różnych głównie kwarc
kwarc minerały ilaste
skał
Wodoprze- bardzo średnia /
mała bardzo mała
puszczalność duża duża
Spoistość brak brak mała duża
Zdolność
bardzo duża lub bardzo
zatrzymywania mała średnia
mała duża
wody
na ogół mała, maleje ze na ogół duża, rośnie ze wzrostem
Ściśliwość
wzrostem zagęszczenia wilgotności
Wytrzymałość na na ogół duża, rośnie ze na ogół mała,
ścinanie wzrostem zagęszczenia maleje ze wzrostem wilgotności
3
10/23/2023
Klasyfikacja gruntów
Klasyfikacja gruntów może opierać się na różnych kryteriach:
➢zawartość ziaren poszczególnych frakcji
◦ problem z frakcjami drobnymi: utrudniona analiza granulometryczna,
właściwości inżynierskie zależne bardziej od zawartości i rodzaju
minerałów ilastych, niż od procentowego udziału frakcji pyłowej i iłowej
◦ norma PN i pierwotna norma ISO opierały się wyłącznie na uziarnieniu
➢granice plastyczności i płynności
◦ oznaczane w standardowych badaniach laboratoryjnych, pozwalają na
rozróżnienie między mało plastycznym pyłem i bardziej plastycznym iłem
◦ uwzględnione w USCS i nowych wersjach normy ISO
➢cechy makroskopowe
◦ określane za pomocą wzroku i dotyku, w pewnym stopniu subiektywne
◦ częściowo uwzględnione w normie ISO, w innych systemach służą tylko
do wstępnego określania rodzaju gruntu w warunkach polowych
Klasyfikacja gruntów wg PN-EN ISO 14688
GRUNT ANTROPOGENICZNY GRUNT NATURALNY

Mg GRUNT (powstałe w wyniku procesów
(materiały wytworzone przez naturalnych)
człowieka lub materiały naturalne
przemieszczone przez człowieka)
GRUNTY GRUNTY ORGANICZNE
WULKANICZNE Or
Głazy wulkaniczne, Torfy, gytie, humus
NASYP NASYP pumeks, skoria,
KONTROLOWANY NIEKONTROLOWANY piasek wulkaniczny,
tuf
GRUNTY BARDZO GRUNTY GRUNTY

GRUBOZIARNISTE GRUBOZIARNISTE DROBNOZIARNISTE
Głazy Kamienie Żwir Piasek Pył Ił

Bo Co Gr Sa Si Cl
wg PN-EN ISO 14688
4
10/23/2023
▪w nazwie gruntu wyróżnia się frakcję główną oraz frakcje drugorzędne

▪frakcja główna jest to frakcja określająca właściwości inżynierskie gruntu,
w nazwie gruntu zapisywana jest z wielkiej litery
▪w gruntach bardzo gruboziarnistych (kamienie, głazy) i gruboziarnistych
(piaski, żwiry) frakcją główną jest frakcja o przeważającej masie
▪w przypadku czystych żwirów i piasków (oraz pyłów), jeżeli można
wyróżnić dominującą podfrakcję (c: coarse, gruba, m: medium, średnia, f:
fine, drobna), należy uwzględnić ją w nazwie gruntu, np:
o fSa piasek drobny
o mGr żwir średni
o cSi Pył gruby

▪w gruntach drobnoziarnistych frakcją główną jest ta, która odpowiada
fizycznym i mechanicznym właściwościom gruntu – nie musi być to frakcja
przeważająca pod względem masy
▪pyły Si: mała zawartość minerałów ilastych, mała wytrzymałość w stanie
suchym, mała plastyczność w stanie wilgotnym, widoczne efekty dylatancji
▪iły Cl: duża zawartość minerałów ilastych, duża wytrzymałość w stanie
suchym, duża plastyczność, efekty dylatancji niewidoczne lub słabe,
błyszcząca powierzchnia przekroju, tłuste w dotyku
▪według aktualnej normy ISO i USCS rozróżnienie między pyłem i iłem
powinno opierać się na badaniu granic plastyczności i płynności
Iły wykazują
właściwości
ekspansywne –
pęcznieją podczas
iły plioceńskie w wykopie metra nawadniania, kurczą się
warszawskiego, z widocznym
glina zwałowa uskokiem
podczas wysychania
5
10/23/2023

▪bardzo często grunty oprócz frakcji głównej zawierają jedną lub więcej
frakcji drugorzędnych, które nie są decydujące dla właściwości inżynierskich
gruntu, ale mają na nie wpływ
▪frakcje drugorzędne uwzględniane są w postaci dodatkowych określeń w
nazwie gruntu, zapisywanych z małej litery, np:
◦ grSa = gravelly sand = piasek ze żwirem
◦ siSa = silty sand = piasek z pyłem (piasek pylasty)
◦ grsiSa = gravelly silty sand = piasek z pyłem i żwirem
◦ grcSa = gravelly coarse sand = piasek gruby ze żwirem
▪w nazwie angielskiej (i skrótowej) gruntu określenia frakcji podaje się w

kolejności od najmniej znaczącej frakcji drugorzędnej do frakcji głównej, w
języku polskim kolejność jest odwrotna
Grunty bardzo gruboziarniste

▪głazy Bo (duże głazy lBo) i kamienie Co stanowią łącznie ponad 50%
masy szkieletu gruntowego
▪przykładowe określenia rodzajów gruntu: głazy Bo, kamienie z głazami
boCo
▪ze względu na genezę można wyróżnić:
◦ zwietrzeliny – występujące w miejscu
wietrzenia skały pierwotnej (grunty
rezydualne, często towarzyszą im
gliny zwietrzelinowe)
(Wikipedia)
◦ rumosze – występujące poza miejscem
wietrzenia skały pierwotnej, ale nie
transportowane w wodzie
◦ otoczaki – osadzone w środowisku wodnym
▪występują głównie na obszarach górskich
6
10/23/2023
Piaski, żwiry, pospółki

▪występują powszechnie na obszarze Polski: w dolinach rzek, na
obszarach polodowcowych (ozy, sandry, moreny czołowe), piaski
również na wydmach i plażach
▪są na ogół dobrym lub bardzo dobrym podłożem budowlanym, pod
warunkiem odpowiedniego zagęszczenia
pospółka (kc3.pl) żwir (kc3.pl) piasek (kc3.pl)
Wpływ zawartości frakcji drobnych (Si +Cl) na klasyfikację

gruntów grubo- i drobnoziarnistych
◦ poniżej ok. 2% do 5%: czyste piaski Sa, żwiry Gr, pospółki saGr, grSa;
wodoprzepuszczalność bardzo duża/duża, brak plastyczności - typowe grunty
niespoiste
◦ od ok. 5% do ok. 10%-15%: piaski/żwiry pylaste / gliniaste / ilaste clSa, siSa, clGr,
siGr – wodoprzepuszczalność duża/średnia, w przypadku domieszki Cl mogą
wykazywać niewielką plastyczność
◦ od ok. 15% do ok. 50%:
o dominuje Cl – piaski gliniaste / gliny piaszczyste clSa, clGr,
wodoprzepuszczalność średnia/mała, plastyczność średnia/mała
o dominuje Si – piaski pylaste / pyły piaszczyste siSa, siGr, wodoprzepuszczalność
średnia/mała, plastyczność mała/brak
◦ powyżej ok. 50% frakcji drobnych:
o dominuje Cl: iły –wodoprzepuszczalność mała / bardzo mała, plastyczność
bardzo duża/duża - typowe grunty spoiste
o Cl, Si i Sa w zbliżonych proporcjach – gliny sisaCl itp., wodoprzepuszczalność
średnia/bardzo mała, plastyczność duża/średnia – typowe grunty spoiste
o dominuje Si: pyły – wodoprzepuszczalność średnia/mała , plastyczność mała
7
10/23/2023
Gliny
glina zwałowa (nesoil.com)
▪lodowcowe (zwałowe) – uformowane
na skutek działalności lodowca,
powszechne w Polsce północnej
i środkowej, mogą być dobrym
podłożem budowlanym
(przy małej wilgotności)
▪zwietrzelinowe – powstają na skutek wietrzenia
skał, występują w Polsce południowej, mogą
być dobrym podłożem (zależnie od
wilgotności i zawartości większych okruchów
skalnych)
glina
▪aluwialne (mady) – występują w dolinach zwietrzelinowa
rzek, są słabym podłożem budowlanym (duża (radford.edu)
wilgotność i ściśliwość), z reguły zawierają
domieszki organiczne
glina aluwialna
(hutton.ac.uk)
Iły plioceńskie
▪występują na znacznych obszarach Polski

środkowej, uformowane jako osady w dużym
zbiorniku słodkowodnym
▪wykazują właściwości ekspansywne – pęcznieją
podczas nawadniania, kurczą się podczas
wysychania
▪przy małej wilgotności charakteryzują się
dobrymi właściwościami mechanicznymi,
jednak są wrażliwe na zmiany wilgotności (np.
awarie rurociągów, zalanie wykopów, pobór
wody przez korzenie drzew)
▪mogą występować w nich uskoki iły plioceńskie w wykopie metra
glacitektoniczne i powierzchnie ścięcia warszawskiego, z widocznym uskokiem
zmniejszające stateczność zboczy (geotekst.pl)
Pliocen
druga epoka neogenu (trwająca od 5,33 do 2,58 mln lat temu)
8
10/23/2023
Lessy
grunty pochodzenia eolicznego, występujące m.in. w południowej i

południowo-wschodniej Polsce
◦ podatne na wymywanie cząstek przez wodę (sufozja)
◦ przy wzroście wilgotności wykazują tendencję do znacznego osiadania,
na skutek zniszczenia struktury gruntu (tzw. osiadanie zapadowe)
(pgi.gov.pl) (Munoz-Castelblanco et al. 2011)
Grunty organiczne
▪ grunty organiczne mają dużą wilgotność i
ściśliwość, małą wytrzymałość na ścinanie,
podlegają procesom biochemicznym i na
ogół nie nadają się do celów budowlanych
▪ grunty organiczne występują w Polsce dość
często, szczególnie na północy kraju (doliny
rzeczne, jeziora, bagna, torfowiska)
gytie i gliny (geotekst.pl)
gytie – osady bagienne i jeziorne z dużą zawartością

węglanu wapnia (ponad 5%), który może wiązać szkielet
gruntu, nadając mu większą wytrzymałość
torfy – grunty powstałe z obumarłych i podlegających
stopniowej karbonizacji części roślin; zawartość części
organicznych na ogół większa od 30%, zależnie od stopnia
rozkładu szczątków wyróżnia się torf włóknisty,
pseudowłóknisty i amorficzny torf (soil-net.com)
9
10/23/2023
Grunty antropogeniczne
Podział według pochodzenia:
◦ grunty wytworzone przez człowieka
(np. popioły i żużle z elektrowni, urobek z
kopalni w postaci pokruszonych skał, odpady
komunalne na składowisku, gruz)
◦ grunty pochodzenia naturalnego, Hałda w Rydułtowach (Wikipedia)
przemieszczone przez człowieka (np. piasek

lub żwir wydobyty ze złoża i użyty do budowy
nasypu drogowego)
Podział według sposobu ułożenia w podłożu: Składowisko Żelazny Most (Wikipedia)

◦ nasypy kontrolowane (budowlane) –
układane pod kontrolą inżynierską
◦ nasypy niekontrolowane (niebudowlane) –
układane w sposób przypadkowy
Nasyp drogowy S7 (http://www.s7-

koszwaly-ndg.pl/?tydzien-3,713)
Analiza granulometryczna
badanie uziarnienia
(analiza granulometryczna)
metoda areometryczna
metoda sitowa
(hydrometryczna, sedymentacyjna)
lub metoda dyfrakcji laserowej
ziarna > ok. 0.063 mm
ziarna < ok. 0.063 mm
frakcje grube i bardzo grube
frakcje drobne
10
10/23/2023
Analiza sitowa
▪Próbki NU, NW, NNS (Kategorie A, B, C)
▪przesiewanie próbki gruntu (na sucho lub na mokro) przez zestaw sit o
określonych rozmiarach oczek
▪określenie procentowej (wagowej) zawartości ziaren przechodzących
przez dane sito
▪najczęściej stosowane rozmiary oczek sit [mm]:
0.063; 0.125; 0.25; 0.5; 1; 2; 4; 8; 16; 32; 64;
Rozmiar cząstki ma charakter

umowny (zastępczy) – jest to
średnica oczek sita, przez które
może przedostać się ziarno
(niekoniecznie największy
wymiar ziarna)
sentryair.com Wytrząsarka do gruntu
Analiza areometryczna (hydrometryczna)
▪przygotowaną jednorodną zawiesinę

cząstek gruntu w wodzie odstawia się
w celu sedymentacji
▪w określonych odstępach czasu
wykonywane są pomiary gęstości
objętościowej zawiesiny
▪zmiany gęstości można powiązać z
prędkością swobodnego opadania
cząstek w cieczy, która z kolei zależy
od ich średnicy (prawo Stokesa)
▪wyznaczony w ten sposób rozmiar
cząstki ma charakter umowny terratesting.com
(zastępczy) – jest to średnica kuli, która
opada z taką samą prędkością
uwm.edu.pl
11
10/23/2023
Krzywa uziarnienia
▪graficzne przedstawienie wyników analizy granulometrycznej
▪określonej średnicy d odpowiada zawartość wagowa (masowa) ziaren o
średnicy mniejszej lub równej d
100
80
% masy ziaren < d
60
40
20
0
0.001 0.01 0.1 1 10 100
średnica zastępcza d [mm] (skala logarytmiczna)
Krzywa uziarnienia
▪z krzywej uziarnienia możemy odczytać zawartość poszczególnych frakcji

uziarnienia
100
80
zawartość
% masy ziaren < d
frakcji
60
piaskowej
40
20
0
0.001 0.01 0.063 0.1 1 2 10 100
12
10/23/2023
Krzywa uziarnienia
▪możemy też odczytać średnice charakterystyczne, odpowiadające
określonej zawartości ziaren – np. d10, d30 i d60
▪następnie możemy obliczyć parametry uziarnienia: d 60
CU =
Cu - współczynnik różnoziarnistości (jednorodności uziarnienia)
d10
Cc - współczynnik krzywizny uziarnienia CC =

(d 30 )2
d10  d 60
100
80
% masy ziaren < d
60
40
30
20
10
0
0.001 0.01 d10 d30 d60 1 10 100
Parametry uziarnienia
100
90 grunt równoziarnisty
80
grunt różnoziarnisty
% masy ziaren < d
70
60
grunt różnoziarnisty (dobrze uziarniony)
50 (źle uziarniony)
40
30
20
10
0
0.001 0.01 0.1 1 10 100
średnica zastępcza d [mm]
d 60
CU =
d10
CC =
(d 30 )2
d10  d 60
PN-EN ISO 14688-2
13
10/23/2023
Obliczenia współczynnika filtracji
• Wzór Hazena - jest to jeden z najszerzej stosowanych i najstarszych

wzorów empirycznych na współczynnik filtracji:
k w m/d dla
temperatury
Wzór można stosować dla: wody 10°C
• Wzór "amerykański" (USBR, USBSC) - wzór ten został opracowany przez

hydrogeologów z dawnej Jugosławii i Polski, poprzez dopasowanie
formuły empirycznej do wyników pomiarów zaczerpniętych z literatury
amerykańskiej
Wzór można stosować dla:
Różne typy gruntów na krzywej uziarnienia
Cl Si Sa Gr Co
14
10/23/2023
Krzywa uziarnienia – zadanie do wykonania
Na podstawie wyników analizy sitowej należy:

1. obliczyć procentową zawartość okruchów na każdym sicie
2. narysować krzywą uziarnienia
3. określić procentowe zawartości poszczególnych frakcji
4. określić rodzaj gruntu wg PN-EN ISO 14688-1
5. odczytać średnice charakterystyczne d10, d20 d30, d60
6. obliczyć współczynnik różnoziarnistości CU i współczynnik krzywizny
uziarnienia CC, na tej podstawie określić rodzaj uziarnienia
7. obliczyć współczynnik filtracji wzorem Hazena i wzorem
„amerykańskim”, porównać wyniki, wyniki przedstawić w m/d, m/h
i m/s
17
81,5
1,5
1. Należy obliczyć
procentową zawartość
okruchów na każdym sicie
2. Nanosimy punkty na
krzywą uziarnienia,
następnie łączymy je.
3. Obliczamy % zawartości
wszystkich frakcji i
wpisujemy do tabeli
15
10/23/2023
17
81,5
1,5
4. Na podstawie obliczonych
procentowych zawartości frakcji
odczytujemy rodzaj gruntu
Symbol gruntu: Sa
Nazwa gruntu: piasek
Przykład
fGr 2 %
fSa 65 %
fSi 27 %
fCl 6 %
Symbol gruntu:
siSa
Nazwa gruntu:
piasek z pyłem (piasek pylasty)
16
10/23/2023
5. Następnie odczytujemy średnice charakterystyczne: d10, d20 d30, d60.

6. W oparciu o średnice charakterystyczne obliczamy współczynnik różnoziarnistości CU i
współczynnik krzywizny uziarnienia CC, na tej podstawie należy określić rodzaj uziarnienia.
7. W oparciu o średnice charakterystyczne obliczamy również współczynnik filtracji wzorem
Hazena i wzorem „amerykańskim”, sprawdzając jednocześnie warunki stosowalności.
d10d20d30 d60
17
11/25/2023
wiercenia, przekrój geologiczno-inżynierski
dr Dawid Potrykus
dawpotry@pg.edu.pl
pok.304 Hydro
Harmonogram zajęć
Nieprzekraczalny termin oddawania opracowań 31.01.2024
1
11/25/2023
Wiercenia geologiczne
Wiercenia geologiczne są podstawowym sposobem

rozpoznania budowy geologicznej (podłoża gruntowego).
Polegają na wykonywaniu pionowych otworów
wiertniczych o średnicy od ok. 50 mm do 300 mm.
Dobór metody wiercenia oraz narzędzia wiertniczego

zależą od:
➢wymaganych kategorii próbek
➢projektowanej głębokości wiercenia
➢spodziewanych warunków gruntowo-wodnych
➢wymaganej minimalnej średnicy rdzenia
➢projektowanych dalszych badań (np. laboratoryjnych,
sondowań, geofizycznych)
➢lokalizacji wiercenia
Podział metod wykonywania wierceń

Ze względu na sposób zwiercania skał
(gruntu) na:
➢Wiercenia udarowe
➢Wiercenia obrotowe
Ze względu na sposób wynoszenia urobku z

dna otworów wiercenia podzielić można na:
➢Wiercenia suche
➢Wiercenia płuczkowe
Ze względu na sposób napędzania

narzędzia wiertniczego możemy wyróżnić:
➢Wiercenia mechaniczne
➢Wiercenia ręczne
2
11/25/2023
Ręczny zestaw wiertniczy
Ręczny zestaw wiertniczy z rurami osłonowymi
3
11/25/2023
Próbniki firmy BORROS (po lewej) oraz cienkościenne próbniki firmy SHELBY (po prawej)
4
11/25/2023
Wiercenia suche
5
11/25/2023
Wiercenia płuczkowe
Badania makroskopowe gruntu
RODZAJ GRUNTU
STAN GRUNTÓW
WILGOTNOŚĆ
BARWA
ZAWARTOŚĆ CaCO3
6
11/25/2023
Rodzaj gruntu (wg PN-EN ISO 14688)

GRUNT ANTROPOGENICZNY GRUNT NATURALNY
Mg GRUNT (powstałe w wyniku procesów
(materiały wytworzone przez naturalnych)
człowieka lub materiały naturalne
przemieszczone przez człowieka)
GRUNTY GRUNTY ORGANICZNE
WULKANICZNE Or
Głazy wulkaniczne, Torfy, gytie, humus
NASYP NASYP pumeks, skoria,
KONTROLOWANY NIEKONTROLOWANY piasek wulkaniczny,
tuf
GRUNTY BARDZO GRUNTY GRUNTY

GRUBOZIARNISTE GRUBOZIARNISTE DROBNOZIARNISTE
Głazy Kamienie Żwir Piasek Pył Ił

Bo Co Gr Sa Si Cl
Granice konsystencji (granice Atterberga)

▪grunty spoiste zmieniają swoje właściwości (konsystencję) w zależności od
ilości wody związanej na powierzchni cząstek minerałów ilastych
▪umowne granice między różnymi konsystencjami (stanami) odpowiadają
określonym wartościom wilgotności, oznaczanym w znormalizowanych
badaniach
granica skurczalności granica plastyczności granica płynności

𝑤𝑆 𝑤𝑃 𝑤𝐿
wilgotność
wagowa
grunt grunt
grunt plastyczny grunt
zwarty półzwarty płynny
(scienceimage.csiro.au) (aboutcivil.org) (4-wheeling-in-western-australia.com)
7
11/25/2023
Stany gruntów spoistych
Klasyfikacja wskaźnika konsystencji (IC) pyłów i iłów

według PN-EN ISO 14688-2
Termin Zakres IC
Bardzo miękkoplastyczna <0,25
Miękkoplastyczna od 0,25 do 0,50
Plastyczna od 0,50 do 0,75
Twardoplastyczna od 0,75 do 1,00
Zwarta >1,00
Stany gruntów spoistych
8
11/25/2023
źródło: www.tajnikigeotechniki.pl
Stany gruntów niespoistych
Klasyfikacja zagęszczenia gruntu przy pomocy stopnia zagęszczenia (I D)

według PN-EN ISO 14688-2
Termin w zależności od Zakres ID

stopni zagęszczenia [%]
Bardzo luźny od 0 do 15
Luźny od 15 do 35
Średnio zagęszczony od 35 do 65
Zagęszczony od 65 do 85
Bardzo zagęszczony od 85 do 100
9
11/25/2023
Wilgotność
Spoisty pęka przy ściskaniu,

SUCHY (s) niespoisty kurzy się
MAŁO WILGOTNY (mw) Grunt nie brudzi kartki
Grunt zostawia na karcie

WILGOTNY (w) plamę
Wodę można z gruntu

MOKRY (m) wycisnąć
Woda sama wycieka z

NAWODNIONY (nw) gruntu
Barwa
GRUNT Ton, odcień i barwa podstawowa

np. jasnoszarożółta
JEDNOBARWNY (piszemy bez myślnika)
GRUNT Barwa podrzędna – barwa dominująca

np. czarno-żółta
WIELOBARWNY (piszemy z myślnikiem)
10
11/25/2023
Barwa
Zawartość CaCO3
Grunt silnie wapnisty

Intensywnie i długotrwale pieni się
pod wpływem HCl
Grunt wapnisty
Intensywnie, lecz krótkotrwale
pieni się pod wpływem HCl
Grunt mało wapnisty

Słabo pieni się pod wpływem HCl
Grunt bezwapnisty
Nie reaguje z HCl
11
11/25/2023
Pobór próbek gruntu wg normy PN-EN ISO 22475-1
Podczas wiercenia
(ciągłe opróbowanie)
Z zastosowaniem próbników
(opróbowanie na wybranych głębokościach)
Poprzez wycinanie bloków
Kategorie próbek gruntu
A (NNS) B (NW) C (NU)

(próbki klas 1-5) (próbki klas 3-5) (próbki klasy 5)
• zachowanie naturalnej • wilgotność pobranej • niezachowana

struktury gruntu próbki odpowiadająca wilgotność próbki;
(dopuszczalne są tylko stanowi in situ; • niezachowane
drobne jej zmiany); • brak zmiany składników proporcje składników
• wilgotność i wskaźnik lub ich proporcji; gruntu;
porowatości pobranej • dopuszczalna zmiana • całkowite naruszenie
próbkiodzwierciedlają struktury gruntu, z struktury gruntu;
stan gruntu in situ; zachowaniem • brak możliwości
• zachowanie składników możliwości ustalenia dokładnego określania
lub ich proporcji oraz ogólnego następstwa granic warstw gruntu in
składu chemicznego warstw gruntu. situ.
grunt.
12
11/25/2023
Karta otworu wiertniczego

Jest formą udokumentowania
odwiertu, przedstawia wyniki
wykonanego wiercenia.
Przekrój geologiczno-inżynierski
Jest to forma graficznego przedstawienia budowy geologicznej podłoża
gruntowego wraz z panującymi warunkami hydrogeologicznymi oraz
układem wydzielonych zespołów geologiczno-inżynierskich wzdłuż
określonej płaszczyzny pionowej.
Podstawa sporządzania
przekroju geologicznego
Profil morfologiczny
Wyniki wierceń
geologicznych
13
11/25/2023
Wydzielanie warstw geotechnicznych
1. Kompleksy stratygraficzne 2. Serie genetyczne
3. Warstwy litologiczne i
geologiczno-inżynierskie 4. Strefy zagrożeń
Zadanie do wykonania
Na podstawie otrzymanych materiałów należy:
1. Zaznaczyć miejsca wykonywanych wierceń na mapie
2. Opracować trzy karty otworów wiertniczych
3. Sporządzić przekrój geologiczno-inżynierski
14
11/25/2023
Mapa dokumentacyjna
Karta otworu wiertniczego
15
11/25/2023
Wydzielanie warstw geotechnicznych - przykład
Etapy sporządzania przekroi geol.-inż.

1. SKALA POZIOMA I PIONOWA
16
11/25/2023

2. PROFIL MORFOLOGICZNY

3. MIEJSCA WIERCEŃ I GŁĘBOKOŚĆ
17
11/25/2023

4. GRANICE WYDZIELEŃ

5. WARSTWY GEOTECHNICZNE
18
11/25/2023

6. ŁĄCZENIE WARSTW

7. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE
19
11/25/2023

8. SYMBOLIKA WARSTW
Przykłady prac
20
11/25/2023
Przykłady prac
Przykłady z innych opracowań
21
11/25/2023
22
12/9/2023
badania i pomiary hydrogeologiczne
dr Dawid Potrykus
dawpotry@pg.edu.pl
pok.304 Hydro
Harmonogram zajęć
Nieprzekraczalny termin oddawania opracowań 31.01.2024
1
12/9/2023
Hydrogeologia
Hydrogeologia to nauka o wodach podziemnych
oraz procesach wzajemnego oddziaływania
podziemnej hydrosfery, litosfery, atmosfery,
biosfery i człowieka. Traktowana jako jedna z
dziedzin geologii, ze względu na ścisły związek
sposobu występowania i cech wód podziemnych
ze środowiskiem geologicznym.
Pomiary i badania hydrogeologiczne

wykonywane w ramach dokumentowania
geologiczno-inżynierskiego lub geotechnicznego
mają na celu:
▪ określenie głębokości i charakteru

występowania poziomów wodonośnych oraz
kierunków przepływu;
▪ pobór próbek wody na potrzeby badań

agresywności wód podziemnych w stosunku do
materiałów konstrukcyjnych;
▪ określenie ilościowe parametrów filtracyjnych

gruntów i skał w warunkach in situ.
Pomiary zwierciadła wody
2
12/9/2023
Pobór próbek wody
Do poboru próbek wody

powinno stosować się zapisy
normy PN-EN ISO 22475-1
Badania chemiczne wody

Wskaźniki Wskaźniki Wskaźniki
Pozostałe
fizyczne nieorganiczne organiczne
• PEW • Cl- • OWO • Metale
• temperatura • SO42- ciężkie
• pH • NO3- • Węglowodory
• zapach • NH4+ • Detergenty
• Mg2+
• aCO2
3
12/9/2023
Agresywność wody
Rozumiana jest jako właściwość

charakteryzująca zdolność wody do
niszczenia skał, betonów oraz różnego
rodzaju konstrukcji metalowych.
Przyczyną tego zjawiska jest nadmiar

(rzadziej niedomiar) substancji
występujących w wodzie, prowadzący
do wyraźnego zachwiania równowagi w
układzie woda-ośrodek skalny.
Rodzaje agresywności
ługująca kwasowa węglanowa

(twardość wody) (pH) (CO2)
siarczanowa magnezowa amonowa

(SO42-) (Mg2+) (NH4+)
4
12/9/2023
Wartości graniczne
AGRESYWNOŚĆ
ługująca kwasowa węglanowa siarczanowa magnezowa amonowa

Stopień
agresywności Twardość Zawartość
Zawartość Zawartość Zawartość
węglanowa Odczyn agresywnego
SO42- [mg/l] Mg2+ [mg/l] NH4+ [mg/l]
[mval/l] CO2 [mg/l]
Nieagresywne > 1,48 6,5 ≤ pH aCO2 < 10 SO42- < 300 Mg2+ < 1000 NH4+ < 10
Słabo 300 < SO42-< 1000 < Mg2+ <

< 1,48 5,5 ≤ pH < 6,5 10 < aCO2 < 30 10 < NH4+ < 50
agresywne 600 3000
Silnie 600 < SO42- <

- 4,5 ≤ pH < 5,5 30 < aCO2 < 60 3000 < Mg2+ 50 < NH4+ < 100
agresywne 1200
Bardzo silenie
- pH < 4,5 60 < aCO2 1200 < SO42- - 100 < NH4+
agresywne
wartości graniczne do określenia stopnia

agresywności (wg J.Wiśniewski, 1968)
Klasa ekspozycji
oddziaływanie środowiska na beton w konstrukcji zostało podzielone na 18 klas ekspozycji
(PN-EN 206:2014)
5
12/9/2023
Agresja chemiczna XA
Agresja chemiczna XA
6
12/9/2023
Współczynnik filtracji – prawo Darcy

Miarą przepuszczalności hydraulicznej (wodoprzepuszczalności) skał i gruntów
jest współczynnik filtracji – k, ma miano prędkości.
Prawo Darcy - liniowe
doświadczalne prawo filtracji
wyrażające proporcjonalność
prędkości filtracji do spadku
hydraulicznego.
v=kI
gdzie: v - prędkość filtracji [LT-1]; k -
współczynnik filtracji [LT-1]
I - spadek hydrauliczny wyrażający się
wzorem:
I = ΔH/L gdzie:
H - wysokość hydrauliczna [L];
L - droga filtracji [L]
Podział skał według własności filtracyjnych

Współczynnik
filtracji k Przepuszczalność skał Litologia skał
[m/s]
> 10-3 Bardzo dobra Rumosz, żwiry, żwiry piaszczyste, piaski grubo- i równoziarniste, skały
żółty (niezawodnione) masywne z bardzo gęstą siecią szczelin nadkapilarnych
niebieski (zawodnione)
10-3 – 10-4 Dobra Piaski grubo-, średnio- i różnoziarniste, słabo spojone piaskowce, skały
żółty (niezawodnione) masywne z gęstą siecią szczelin nadkapilarnych
10-4 – 10-5 Średnia Piaski drobnoziarniste równomiernie uziarnione, lessy, skały masywne z
żółty (niezawodnione) siecią szczelin nadkapilarnych
10-5 – 10-6 Półprzepuszczalne Piaski pylaste, piaski gliniaste, mułki, piaskowce, skały masywne z rzadką
pomarańczowy siecią szczelin nadkapilarnych
10-6 – 10-8 Półprzepuszczalne Gliny piaszczyste, namuły, mułowce, iły piaszczyste, skały słabo
pomarańczowy szczelinowate
< 10-8 Nieprzepuszczalne

(skały izolujące) Gliny pylaste, iły, iły piaszczyste, iłowce, łupki ilaste, skały zwięzłe
brązowy niespękane
7
12/9/2023
Wysadzinowość gruntów
Wysadzinowość gruntów to zjawisko polegające na

podnoszeniu się ku górze powierzchni przemarzającej
gruntu wskutek kapilarnego podciągu wody
gruntowej do strefy przemarzania.
Zjawisko to zależy od:
• składu granulometrycznego gruntu

• położenia w jednostce klimatycznej
• położenia (wysokości) zwierciadła wód gruntowych
• kapilarności gruntu
Strefy przemarzania w Polsce
Do gruntów wysadzinowych zalicza się wszystkie grunty zawierające

więcej niż 10% cząstek o średnicy zastępczej mniejszej niż 0,02 mm
oraz wszystkie grunty organiczne (wg PN-81/B-03020)
Klasyfikacja gruntów wysadzinowych
Grupa A Grupa B Grupa C

Grunty niewysadzinowe Grunty wątpliwe Grunty wysadzinowe
• Hkb<1,0 m • Hkb<1,3 m • Hkb>1,3 m

• <20% cząstek o • <20 – 30% cząsteczek • >30% cząstek <0,05
wielkości <0,05 mm, <0,05 mm, oraz <3 – mm, oraz >10% cząstek
oraz <3% cząstek o 10% cząstek <0,02 mm <0,02 mm
wielkości <0,02 mm
• żwiry, pospółki oraz • bardzo drobne piaski, • grunty spoiste i namuły

piaski, w których frakcji piaski pylaste i piaski organiczne
pyłowej jest <20%, a humusowe
cząstki o frakcji iłowej
prawie nie występują.
wg Wiłuna (1958)
8
12/9/2023
Konsekwencje
Negatywne efekty
zjawiska wysadzinowości
Na
Na podłoże funkcjonowanie
gruntowe obiektów
inżynierskich
sondowania
dr Dawid Potrykus
dawpotry@pg.edu.pl
pok.304 Hydro
9
12/9/2023
Sondowania
SONDOWANIA umożliwiają w sposób pośredni, z

zależności korelacyjnych lub poprzez interpretację
jakościową, określenie parametrów gruntu na Rodzaje sondowań
podstawie pomiaru wskaźnika oporu stawianego
przez grunt przy wbijaniu, wciskaniu i wkręcaniu.
Statyczne Dynamiczne
Wkręcane
(wciskane) (wbijane)
Sondowania wykonuje się w celu:
➢rozpoznania parametrów geotechnicznych in situ
➢rozpoznania budowy geologicznej, uzupełniając
siatkę otworów wiertniczych
➢rozpoznania wstępnego przed zaprojektowaniem
lokalizacji badań szczegółowych
➢kompletnego rozpoznania podłoża gruntowego (np.
podłoże rozpoznane starymi wierceniami lub podłoże
jednorodne o zmiennym zagęszczeniu (konsystencji)
Sonda statyczna CPT
Wyznaczane parametry
10
12/9/2023
Sondowania dynamiczne
Sondowanie dynamiczne polega na cyklicznym
wywieraniu udaru na żerdzie i końcówkę
badawczą, pozwala na określenie podłoża w
sposób ciągły.
Badanie polega na określeniu liczby uderzeń

młota potrzebnej do zagłębienia końcówki
sondy o pewną stałą głębokość.
Rodzaje sond dynamicznych:
▪ z końcówką stożkową (DPL,DPM,DPH,DPSH) ID
▪ z końcówką cylindryczną (SPT) ID, IL
Sonda SD-10 z napędem pneumatycznym

zasilanym silnikiem spalinowym
Parametry sond z końcówką stożkową

DPL DPM DPH DPSH
oprzyrządowanie
(sonda lekka) (sonda średnia) (sonda ciężka) (sonda bardzo ciężka)
masa młota [kg] 10 ± 0,1 30 ± 0,3 50 ± 0,05 63,5 ± 0,5
wysokość spadania [mm] 500 ± 10 500 ± 10 500 ± 10 750 ± 20
energia uderzenia młota [kJ/m3] 50 150 167 238
stożek o kącie wierzchołkowym 90°
pow. podstawy [cm2] 10 10 15 20
Ø podstawy [mm] 35,7 ± 0,3 35,7 ± 0,3 43,7 ± 0,3 51 ± 0,5
długość części walcowej [mm] 35,7 ± 1 35,7 ± 1 43,7 ± 1 51 ± 0,5
wysokość ostrza stożka [mm] 17,9 ± 0,1 17,9 ± 0,1 21,9 ± 0,1 25,3 ± 0,4
11
12/9/2023
Sonda dynamiczna z końcówką stożkową
12
12/9/2023
Wyznaczanie stopnia zagęszczenia

Przykłady korelacji między liczbą uderzeń a stopniem zagęszczenia (PN EN 1997-2:2007)
Źle uziarniony piasek (Cu⩽3) powyżej zwierciadła wody gruntowej

ID = 0,15 + 0,260 lg N10L (DPL)
ID = 0,10 + 0,435 lg N10H (DPH)
Źle uziarniony piasek (Cu⩽3) poniżej zwierciadła wody gruntowej

ID = 0,21 + 0,230 lg N10L (DPL)
ID = 0,23 + 0,380 lg N10H (DPH)
Klasyfikacja zagęszczenia gruntu przy pomocy
stopnia zagęszczenia (ID) według PN-EN ISO 14688-2
Termin w zależności od Zakres ID
stopni zagęszczenia [%]
Luźny od 15 do 35
13
12/9/2023
Czynniki wpływające na opór sondowania

- rodzaj gruntu

- domieszki i przewarstwienia
14
12/9/2023

- kamienie napotkane w trakcie badania

- stopień obtoczenia ziaren
15
12/9/2023

- stopień zagęszczenia gruntów niespoistych

- stopień plastyczności gruntów spoistych
16
12/9/2023

- warstwowanie sedymentacyjne

- ciśnienie nadkładu
17
12/9/2023

- obecność wody gruntowej

- obniżenie zwierciadła wody
18
12/9/2023

- stan techniczny lub konstrukcja sondy

- technika prowadzenia sondowania
19
12/9/2023
Sondowanie statyczne
Sondowanie statyczne polega na wciskaniu ze stałą Określane parametry:
prędkością końcówki pomiarowej posiadającej ▪ stopień plastyczności
▪ stopień zagęszczenia
dwa zasadnicze elementy, tj. stożek i tuleję.
▪ wytrzymałość na ścinanie
Mierzone wielkości: ▪ spójność
▪ opór na stożku qf (CPT, CPTU) ▪ kąt tarcia wewnętrznego
▪ tarcia na tulei fs (CPT, CPTU) ▪ moduł odkształcenia gruntu
▪ ciśnienia porowego u (CPTU) ▪ ciśnienie wody w porach gruntu
▪ ustalenie historii obciążeń
Stożek mechaniczny sondy CPT Stożki elektroniczne CPTU z pomiarem

ciśnienia wody w porach gruntu
Przykłady urządzeń do wykonania sondowań

statycznych
20
12/9/2023
Wyniki sondowań statycznych
𝑓𝑠
𝑅𝑓 = qc – opór na stożku; fs – tarcie na tulei; u – ciśnienie wody w porach gruntu
𝑞𝑐
Inne przykłady sondowań

SONDA OBROTOWA VT SONDA SLVT
21
12/9/2023
Inne przykłady sondowań
SONDA WKRĘCANA ST
SONDA CYLINDRYCZNA SPT
BADANIE PŁYTĄ SZTYWNĄ VSS
Opracowanie karty wyników badań

sondą dynamiczną
Termin w zależności od
Źle uziarniony piasek (Cu⩽3) Zakres ID
stopni zagęszczenia
powyżej zwierciadła wody (wg PN-EN ISO 14688-2)
[%]
gruntowej (dla DPL)
ID = 0,15 + 0,260 lg N10L Luźny od 15 do 35
(PN EN 1997-2:2007)
22
12/9/2023
Przykłady sporządzonych kart
23
12/9/2023
Opis warunków geologiczno-inżynierskich

SPIS TREŚCI
1. Lokalizacja obszaru badań (rejon otworów)
2. Ogólna charakterystyka analizowanego obszaru

1. Zagospodarowanie terenu
2. Rzeźba terenu, warunki hydrologiczne, warunki klimatyczne
3. Formy ochrony przyrody
3. Charakterystyka warunków geologiczno-inżynierskich

1. Warunki gruntowo-wodne (stopień skomplikowania)
2. Opis warstw geotechnicznych (na podstawie kart otworów i przekroju)
➢ max 3 strony z rycinami
24

ĆW Połączone

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ĆW Połączone

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

10/17/2023

1 Wprowadzenie do zasad dokumentowania 08.10.2023

2 Klasyfikacja gruntów 22.10.2023

4 Sondowania i badania hydrogeologiczne 10.12.2023

Nieprzekraczalny termin oddawania opracowań 31.01.2024*

Jedna ocena z części wykładowej i ćwiczeniowej

Geologia inżynierska - ćwiczenia 3

Geologia inżynierska to dziedzina geologii, która zajmuje się zarówno badaniami,

RELACJA Z 6. FORUM PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY

Geologia inżynierska - ćwiczenia 4

Praca i robota geologiczna

Praca geologiczna – projektowanie i wykonywanie badań oraz innych czynności, w

Robota geologiczna – wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. – Prawo geologiczne i górnicze

Geologia inżynierska - ćwiczenia 5

Środowisko geologiczno-inżynierskie jest wyznaczane

stwierdzonego lub przewidywanego

strefa oddziaływań strefa oddziaływań

Geologia inżynierska - ćwiczenia 6

Sens wykonywania badań podłoża

Geologia inżynierska - ćwiczenia 7

Niepożądane skutki procesów

Geologia inżynierska - ćwiczenia 8

Niepożądane skutki procesów

Geologia inżynierska - ćwiczenia 9

Niepożądane skutki procesów

Geologia inżynierska - ćwiczenia 10

dotyczy środowiska geologiczno-

dotyczy środowiska geologiczno-

Geologia inżynierska - ćwiczenia 11

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU,

Geologia inżynierska - ćwiczenia 12

Obowiązek wykonywania badań podłoża

Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie ustalenia

§ 7. 1. W przypadku obiektów budowlanych wszystkich kategorii geotechnicznych opracowuje

2. W przypadku obiektów budowlanych drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej opracowuje

3. W przypadku obiektów budowlanych trzeciej kategorii geotechnicznej oraz w złożonych

Geologia inżynierska - ćwiczenia 13

Obowiązek wykonywania badań podłoża

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i

- określa szczegółowe wymagania dot. zawartości dokumentacji geol.-inż. i hydrogeologicznej

Geologia inżynierska - ćwiczenia 14

Geologia inżynierska - ćwiczenia 15

Złożoność warunków gruntowych

Geologia inżynierska - ćwiczenia 16

Geologia inżynierska - ćwiczenia 17

Geologia inżynierska - ćwiczenia 18

III kategoria geotechniczna

Geologia inżynierska - ćwiczenia 19

Geologia inżynierska - ćwiczenia 20

Projekt robót geologicznych

1) informacje dotyczące lokalizacji zamierzonych robót geologicznych […] oraz opis

2) omówienie wyników przeprowadzonych wcześniej robót geologicznych i badań

3) opis budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych w rejonie zamierzonych robót

Geologia inżynierska - ćwiczenia 21

Projekt robót geologicznych

4) przedstawienie możliwości osiągnięcia celu robót geologicznych, zawierające w szczególności:

a) opis i uzasadnienie liczby, lokalizacji i rodzaju projektowanych otworów wiertniczych lub

b) przewidywaną konstrukcję projektowanych otworów wiertniczych lub wyrobisk,

c) informacje dotyczące zamykania horyzontów wodonośnych,

e) charakterystykę i uzasadnienie zakresu oraz metod zamierzonych badań geofizycznych i

Geologia inżynierska - ćwiczenia 22

Projekt robót geologicznych