Bolum

YAPI ELDE ETME S-DRECI

.. .
4.1. PROJE
Tan1mlanabilir bir ba~ly ang1~ ve biti~i ol b.
lirlenen bir amac; ic;in birbirleriyle ha.. an, ir veya birden fazla kaynagi be-
eylemine "projen denir (Mart· 1 glantth ancak farkh eylemlerde kullanma
. . · 1no, 964) ·
Pro1erun genelde iic; temel bil . .
.. e~en1 vard1r Eyleml k kl
d1g1m1z donarum- ve c;ah~ ak · er, ayna ar -ya da kullan-
. . ym zorunda oldubum 6 uz k181tlar. ProJerun
. .
bile~enleri koordineli- dob . amaa bu
6ru, zaman1nda verimli k ll kd
bir degi~imi gerc;ekle~tirmektir B k '. u anara ogada yaptlacak
liriz. - . . u oordinasyona kisaca "yonetim" de diyebi-

.Ozgiin ve am~~ik_ (deneye dayah) nitelikli olan projenin, a~~daki temel

ey1emlere gereks1n1m1 vardir; ·
a) B:z1 On tammlarla alt sistemlerin tanunlanmas1 ve bunlann "planlaruna-
s1, .
b) Proje eylemlerini gerc;ekle~tirecek "organizasyonlarin" olu~turulmas1,
c) Onceden tan1mlanabilen, kesinle~mi~ ve kesin verileri i~erecek bir "proje
kontrol sistemi" tan1mlanmas1,
d) Ozgiin bir "ya~am s1ras1" izlenmesi, (Kelly, 1982) ·
Yap1 projesi ise; diger iiretim projelerinden farkh degildir. Proje sured dogal
olarak kullarum siirecini de ic;ermektedir. Kullan1m sured a~malarmda ba-
ktm, onar1m eylemleri, eskiyen malzeme ya da sistemlerin degi~imi, gereken
durumlarda "imaj" degi~hni bu siirecin ana eylemlerini olu~turur. Yine sure~
i<;inde kullan1c1 gereksinimlerinin degi~imi yap1 bile~enlerinin ya da i~levleri-
nin yenilenmesini, ya da ba~ka yaptlar1n elde edilme siirec;ler~ne veri girdisinin
saglanmasiru gerektirebilir. J:{erhangi bir .iiretim projesinde oldugu gibi, yapi
 Yap1rr, ··
------------- Ollces,
- . ¾
30 PAOJE YoNETI •• eci temel eylemleri ve buniari ·
. kullan1m sur n llla1·
. . de de sozii edilen . --alar1nda planlanmah ve tasarian %
proJesin k' proJe a~au.. ll\aq
. fi ansmani daha once 1 denetlenerek gerekirse plan YenUen-i l
tl, n b planlama . .,, . . . e eri
.. sirasinda da u . denle "yap1 ?r0Jes1 terim1n1n kar~ll ~t
Sure~ 'dibnelidtr. Bu ne 151 Ol
(revizyonlarma) .,, . kullanabiliriz. . a,
rak "yap1 ya~a m surect ni · .. · I
elde edilmes1 surec1 an am1na geli r. Bu
. .. .,, ise yap1n1n
"Yap1 uret1m surec1_ . ~. "ilretim silreci" sadece yap1m a~amas1 anla n.
I tl bileceg1 g1b1, , . ." ,, ln1na
dan da an a~ a I b. imde "ilretim' ter1m1 yap1m yerine k
ktedir Genelde yan •~ ic;: Ulla.
gelmeme ·
ntlmaktad1r.

4•2• YAPI ORETIM S0RECI . .. .

. b' "ya~~m sirasina" gore gerc;:ekle~1rler. Yap1 uretimi veya,a
Biitiin proJe1er ir " . I . .
.. . . b' 1 . 1 ra kesitleri bulunan, kes1n tan1m amalarla birbirin.
mi sure~leri b1r 1r eny e a . .. .. . . . ., . . .
b• birleriyle daha oncek1 bolumde behrtdd1g1 g1b1 sistem
den ayrtlamayacak ve 1r .. . " .. . .
ozellikleri ·ile girdi c;:ikti ili~kisi bulunan surec;:lerdir. Ancak, yonetilebilmest
ic;:in, her projede kendi ozelliklerine gore ozgiln bir yap1da, planlanmas1 gerek-
mektedir.
Yap1ya~am siirecini ve ic;:inde bannan yap1 ilretim silrecini genel olarak alti
temel evrede toplayabiliriz:
I. On Hazirbk Evresi: Yapdabilirlik -fizibilite- c;ah~malan: projenin bo-
yutlar1, finansmam, denetimi, organizasyonu ve konumu belirlenir. Bu evrede
"problem" tan1mlanir, amac; ortaya konur. Proje maliyeti genel bi~imde belir-
Ienmeye c;al1~1br.
2. Planlama Evresi: ihtiyac;: program1n1n haz1rlanmas1: projenin teknik ta·
mmlanmasidir. Bu evrede, denetim biitc;e ve finansman yeniden olu~turulur
-ya da gozden gec;:irilir- ve sonuc;:land1nhr. Sozle~me stratejisi tan1mlarur. Bu
evrede organ'k .. ..
1 b'Ir orgut
.. yap1s1 vard1r. Baz1 karma~1k nitelikli projelerde bu
evrede on tasar1m (avan proje) da yapdabilir.
Yari~ma ile tasarim1 elde d'l1 k . . .
. . . " e ece proJelerin "yar1~ma" silrecide bu evre
1~1nded1r. Teknik ~artnameler" ·d
h I k ve/veya "idari/yasal ~artnameler bu evre e
az1r anma zorundadir. Planla . . ,,
b"I.. .. d • d 1
ma ey emlen daha detayh bic;imde "planlarna
o umun e tr e1enecektir. (Bkz. Boliim 6)
3. Tasanm Evresi: Yap1 projesinin " .
Iarin1n" ve "detaylarinin" h .. ~ygulama_projelerinin': "sistem detaY
1
azu aodtgi surec;tir. Belll bir a~amadan sonra (btl
0(lun 4
Yap 8de Elme &.ea 31
genelde uygulama projelerinin tamamlanmas1 a~as1dtr) 'r~itli yon-
temlerle (ihale vb.) belirlenen ywdenici (muteahhit) yaplDl a~asuun ha-
zirhldanna b~lamahdir. Bafka bir deyifle flretim sured i~inde pelc ~ok farkh
clisiplin ve eylemleri, ~k farkh noktalarda silrece kattlacaktir. Yap1 ilretimini
•karma~1k" nitelildi lalan bir diger etmen de budur.
Boyutsal koordinasyon, tesisatlann gruplandrrtlmas1, on yapunh bileten
kullarunurun arttmlrnas1, uygun -ekonomik malzeme se'ritni, yeni- gelifmit
teknolojileri tercih etmek, giivenlik ve saghk bafhca hedefler arasmdachr. Ta-
sanm eyleminin i~rigi •Tasarun;, boliimiinde (Bkz. Bolum 6) daha detayh bi-
'rimde irdelenecektir.
4. YaplDl Evresi: Bu evrede kaynaklar, donarum vb. saglarur ve projenin
ger~kl~tirilmesi a~masma ge~ilir. Bu evrenin amac1, "en uygun" ve "verimli"
bi'rimde tasarlanan yap1yi ger~kl~tirmektir. Bu a'8ffiarun bilinmeyenleri ne
kadar az olursa ha~ oraru o kadar artacaktir. E, gudum, izleme ve dene-
tim eylemleri agrrhktadrr. Kalite yonetimi (kalite planlama kalite kontrol ve
kalite garantisi) onemlidir. Bu baglamda; teknik ~elerin geli,imi, siire'r
kontrolu, iiriin kabulii, laboratuar ve teknisyen settifikasyonu, egitim ve dogru
ile~im saglanmahdrr. Biitiin yap1 bile,erileri test edilmeli, test ornekleri aym
dogrultuda se'rilmeli, orneklerdeki ~egi,imler analiz edilmeli, kabul edilebilir
sirurlann ~mda kalan ornekler i~il:t yaptrru:nlara ba,vurmahdir.
Genel Yiikiimlilliikler: t,, teminat, tazminat (makineler, kom,u millk, ~a-
h'8nlar, u~cii ~lar zarar, ziyan isteminde bulunabilirler.) <;ah'8nlarm
sigortalanmas1gerekmektedir. Ayr1ca, guvenligi yonetmeligine uygun vein-
,aatln mimari ozellikleri dikkate ahnarak, ozgun tehlike bolgeleri ve durumlan
belirlenmelidir.
Genel yap1m haz1rbldan; .
• Arsa uzerindeki i,lemler. (Zemin, iklim, ula,1m olanaklari ve kl sitlan
enerji, su olanaklan ve los1tlar1 irdelenmelidir.)
Ruhsat ba~vurusu.
• 1hale, sozletme ko,ullanmn belirlerunesi. .. . .
• Ge'rici kabul, kesin kabul hak edi,ler, devralqia, eksiklerin g1derilmes1 ve
. t diliml'erinin rozillmesi yontemleri belirlenir. .
tem1na -r b h' ti ·
• Kullanictlarm degifiklik isteklerinin degerlendirilmesi ve u_ izme erm
tariflendirilmesiyapihr.
 Y'. .\
pAOJE y()NETiMi i::l.1J1,n 6/Jc . .
32 • • ri temini yap1hr. Bu c;erc;evede d . e~, ·\ ,,
.. ··t1enrnes1 ve I~.,. .. eneti -'
santiye orgu . I . karar alma ba~ta olmak uzere Yon . ll} \le ., I
. . k rausu behr erur, et1Jn L 1!12_
~un u ,,- • t<;llrg
. ~.

belirlerur. . amlar1na dayah detay prograrn1 h .

. il l ara •~ progr . . az1r1a111
rtlkleruc er e . H ftalik ve ayhk $ant1ye 1ncelerneleri v r.
neJde •gun" cinsindend1r. a e deneue e.
I3 durum saptan1r. ll\f
toplantilariy tl t rmasi i~in yapdan analizler sapma ned
-l fiziki olgu kar~ a~ I • • enieri
P an, . . kline dayanarak pr0Jen1n bundan sonrak· Vetir.
- · verilenn1n son $e . . . 1 ge1· •
11
Denetim tahminlerin ger~ekle$t1rdmes1 tehlikeye g· ~1ll1
tahmin edilir. Arave son . . . . .. . . irerse Ye
·t artinmi, siire~lenn b1rb1r1 uzer1ne kaydird n,
onlemler ahrur. (Kapas1 e . . tnas1 vb
_ . .. . onurlanni gosteren raporlar haz1rlan1r. I~ prog .J
Denet1m ve yonet1m s .,. ran-11 re.
vize edilir.
i~ ba~Iama; yer1e$me ve kullanimla ilgili i$leri kapsar:
Detay programi; ta$·1nma, yerle$me,. egitim, yap1m, e~siklerin giderilmesi,1
teminatJn iadesi, envanter (dokiim), i$letme ve bak1m tahmatlarin1n hazirlan.
masi gibi i$1erin s1ras1na gore yap1m1n1, izleme ve yonetimini i~erir.
Program ve denetim fr;in bir tak1m arac;lar kullan1hr. Ag, c;ubuk ve aki~ di-
yagramlan vb. (Bkz. Tahmin ve denetim teknikleri.) Bunlarin da yardimiyla;
yap1 bile~enlere ayn$t1nbr. Program ve denetim listeleri haz1rlan1r. Toplann
takvimi belirlenir. Kaynak kullan1m1na yonelik yap1m, montaj program1 elde
edilir.
Tasar1m iizerinde ~al1$malar ve gorii~meler yapdarak yap1m s1ras1nda sorun
olabilecek yeder saptan1r ve tan1mlan1r. Gerc;ekle~tirilen yap1m v.e montajm
koordinasyonu ve/veya sorunlar1n iletimi i~in ileti~im bic;iminin kurgusu ya·
pilir.

Yap1m a$amas1n1n ozellik gosteren ve bu nedenle dikkate ahnmas1 gereken

etmenleri a$ag1daki bi~imde s1ralayabiliriz:

1. Yap1m tipi yeri ve kofullari; .

• Yap1m teknolojisi ve siireci serimi

y ,
ap~~ ve maliyet tahminindeki risk boyutu,
• Ge~1c1 fan_tiye yetlefimi, .
• Dtf etkilerin yap1m etmenlerini etkil . .
• ~anti b· emes1,
ye 1nas1, i~~i barakalar .
1n1n yapun1,
-
B6fum4

Y,
b
Yapi Elda Etme SOreci 33
• ap1run arsa ile olan yasal
cak malzeme vb.yle birlikteaglanttlan nedeniyle iizerindeki kullarula-
. arsa sahibinin millki yetm. .
1etmede aksinin belirtllm i h . e g1rmesi. Soz-
. es ar1ci nde inua t ,~ .
ve fiya~ yilkseli~leri nedeniyle mi.ilk , -~ suresmce ~ikan maliyet
bine intikal edeceAi, deAermdeki artt,Iar intaatm sahi-

2. 1n~at silresince urilniin nit HA'

deAifiklik yapamayacaA1, e inln deAlfhne yiinellk olarak iiretici bir
3. Yap1m silrecinde daima belirsiz . likI
er vard1r. Bu nedenle·
• Ke,iflerde "risk" unsurunu dikkate a1mak gerekir, '
. .
• Yeters1z proJe ve ,artn
ame 1ere dayamlarak teklif istenmesi, ihalede de-
Jr' k fl
61f en yat sisteminin olmas1 riski uiil,J • • d
. . . , \UUeruc1ye evreder,
• 1,veren1n 1n~a ati 're,itli yu.. kl . .1ere boler..
.. .. .. . . . eruc1 ek yapttrmaya ~al1~mas1 i~in
yurutiilmes1ru zorla~tirir,
· · maliyet, ~e,itli a~tlardan ve degi,ik ko,ullarda
4. ihale teklifindeki tah rruru
edinilen deneyime dayantlarak saptarur,
• Proje ve ,artnamelerdeki belirsizliklerin art1,1, teklif fiyatlarmda fark-
Wa~maya yol a'rar,
• ihale en du,iik teklife verilirse kalite sorunlar1 ortaya ~ikar,
• "Birim fiyat" esas1na g<ire yaptlan ihalelerde kesin hesap i,Iemi uzun
silrdilgil it;in kesin _teminatI da uzun siire bagh kalir.
5. i~aa t sektoriinde a'rlk rekabet yoktur;
in,aat kalitesi her i~veren tarafindan kendi ,artnamesinde belirlenir,
ya da Bayind1rllk iskan Bakanhg1 ,artiarma uymak durumundachr,
. • Yilklenici~ m~iyetteki risk ve amortisman (a,1nma payi) gibi etmenler-
den indirim yapabilir.
r.
6. in,aattaki rasyonalizasyon oncelikle tasanm afamasmda yaptlmal1d1
"i,veren, finansor, proje miiellifi, yiiklenici" bi~iminde bir sirayla, yap1
ilretim a~amalanna gore yaptlan bir s1ralamada en son sirada gelen yiik-
lenici, her i,te rasyonelle~meyi yapamaz. <;iinkii ko~ullar kendisinden
oncekilerce belirlenmi,tir.
7. in,aat ~isi nin biiyilk 'rogunlugu ge~ici olarak ~ah,1r. Bu nedenle;
• Cgrenme ve uyum saglama siirecinde iiretim du,iik, maliyet yiiksek
olacaktir.
 n..l'\,,:: y()NETiMi
,-,rw- bi~de tahmin edilemez. ,.,
retkenlik sa~ aklart saAlanmas1 gerekecektir.
• O 1118 olan
cantiyede barin .. etkenlikle saptanamaz. Siirekli deA-•
• 'I • bireyse1ur
• if~i ucretlert . . " baftna" ilcret odenmesini zorla l\ ilt~ r
kendistne p~8 . . b.ti. ,, k fttrit t
kofullar1 .. nli bir "meslek 1~1 eel m yo tur. G li .
. . • ·n duze e ,tn·
• t~at i~~1s1 1~1 . . l . kurulmaktadir. •~\
. ~uye er1
Ierde egitim k oloji kullarur. Endiistrilefmerni~ iii•·
ek yogun te n l\tler,1.
• in~at, em ull gore it~i ~al1tt1rma olanag1n1 veri
. sa ko~ arana r.
ko~ul, piya tnamelerde dogal olarak bulunan bet· .
.
• ProJe, pro
gram ve ~r
sonucu in~at uyg am
Bu nedenle baz1
ul alarlnda planlanmayan ili~kiler buiun
kararlar1n "yerinde
,, "h I ,, al
ve iz t 1nmas1 gerekeba:_
. .
a,
1rs1zliL,

"'1l
Teslim ve Kullan1m Evres1: bu evrede eyl
8 Yapttnm tan1mlanmas1, ern1ei
. l gereken deneme ve testier yaptlmt~, eylem planlar1 son
tarum anm1~, u~.
lanmt~tlr. (Kelly,1982) . . .·
Kullanicirun on bilgileri (kullarum/i~letme bilgilen, baktm-onarun hilgi.
leri) verilir.
9_ Ytlam Evresi: Bu siire~ bazen ba~ka projelerin on a~amas1 olabilecegi gibi
de kabul edilebilir. Arsa iizerindeki yap1n1n fonksiyonel ve nesnel de~i-
mi, farklt bi~imlerde ge~ici kullarum gibi gereksinimler dogurabilir. Ay-
nca, ampirik bilgiler (deneyim) ba~ka siirec;lere de girdi verecektir.
. .

4.3. KULLANIM S0RECI

"Yap1 kalitesi: kisaca; yap1nm kullan1m amac;lar1ndan c;evresel kaliteye, bu
kalite i~indeki konumuna, arzulanan i~levsellik ve ergonomik ozelliklerinden, \
saglamhk, bozulmazhk, ya da yenilenebilirlik, onartlabilirligine, teknoloj~ \
ozellilderine kadar geni,Ieyen bir yelpazeyi ic;erir. Bu yelpaze ic;inde arzulanarak
elde edilmeye ~tlan ve/veya elde edilen kaliteyi c;e~itli miidahalelerle, onlem· \
1er1e siirdiirmek h tta d
B.. .. ' a eg~en zaman ~artlar1na gore "yiikseltmek" gereIdr. 11
v • ·

utun yaptlar tamamlandtklar1ndan itibaren eskimeye ba~larlar ve iyi du· i

rum~ ~bilmeleri .i~in baioma ihtiya~ duyarlar. Striiktiirleri bozulur, rnal· '
zeme er ,1,er ve ~eker. hava ki lilin'1 ki ko· '
rozyo b ' r " ' ·myasallar ve kir yuzeylere saldtrir,
na ve ozulmaiara y l -- . lr
baglanu yerleri kull do a~ar. DuvarJar ve zeminler Ozelliklerini yitlnr e,
Bu eskime eng ll anun an dolayi i~levlerini kaybeder, makinalar yiprarurla!· !
e enemez, ancak ge ikti il . di·
· c r ebilir, veya planlanu~ olarak hizlan
at,ll)TI 4 Yap 8de Etme Sexed 35

kadar
niabilir. Bu tercih ise gerekli olan i~levlerin yerine getirilebilmesi i~in ne
baktm gerekli oldt $t ile illJkllidir.
eri de-
Diger yandan binalann zaman i~inde kullamm ihtiya~lar1 ve/veya itlevl
an bi~irn,
Ai~ebilir. Otel, aJ1,verif merkezi gibi binalarm ise zamanla eskiyen, ahJtl
lir.
di~ gorunu,, imaj gibi etkenleri degi~tirme, yenileme gereksinimleri olabi
yat1nm
Binalann yapm silrec;:leri ic;:erisindeki ifletme ve bakim giderleri
li k1sm1-
miktarmm 5 ila 8 kat1 arasmda degif mektedir. Bu giderlerin en onem
i~in har-
01 ise yaptlarm kullamm apmasmda y3'anan problemlerin ~oziimii
balom ve
canan miktar olu,turmaktad1r. Gun gec;:tikc;e yahnm masraflari ile
Yoneticiler
i,Ietme masraflan arasmdaki m,ki daha belirgin hale gelmektedir.
ye daya-
ve yat1nmc1lar artJ.k yat1r1m, i,Ietme ve bakJm giderleri arasmda kalite
rum a,a-
h bir m,kinin varbg1ru kabul etmektedirler. Buda, giiniimiizde kulla
ini gereldi
malan problemlerinin en iyi ,ekilde irdelenmesini ve yonetilebilmes
problemler
ktlmaktad1r. Proje ba,1ang1cmda genelde pek onemsenmeyen bu
c;:ogu za-
binalar yaptl1p kullamm a,amasma gec;:ildiginde ortaya c;:1kmakta ve
lemleri-
man yiiksek bedellere mal olmaktadlr. Bak1m, kullamm a,amas1 prob
tadilat gibi
nin c;:oziimii aslmda restorasyon, renovasyon (yenileme), i,Ietme,
bir c;:ok bilinen sistemi altmda barmd1rmaktad1r
Bak1m c;:aI1,malan iki temel grupta ele almabilir,
roliine
1. Kullamm a,amas1 problemlerini onceden engellemeye veya kont
yonelik c;aI1,malar.
1.1. Tasanm kararlan ve yaptlarm bakim1,
1.2. Tasanm ve uygulamaya yonelik yonetim sistem kurgulan.
en
2. Kullamm a,amas1 problemleri ortaya c;:1kt1ktan sonra izlenmesi gerek
yollar, almacak onlemler.
2.1. Problem tiirleri,
2.2. Problem noktalanmn analizi ve takibi,
2.3. Problem c;:oziim yontemleri,
2.4. Problem c;:oziimiinde izlenecek yollar.
veya
4.3.1. Kullan1m A1amas1 Problemlerini Onceden Engellemeye
Kontroliine Yonelik ~ahimalar
yiiziln-
Giiniimiizde endilstri , ilac;: sanayi, ve tiptaki h1zb teknolojik geli,im
gelmi,tir.
den bir~ok saglam yap1ve bina degi,en ihtiyac;:lan kar,ilayamaz hale
 36 PF1oJ£ yoNt ,,.... i]atll'l s1kt;a gere~ecegine i~aret etllle~ :
tr
iikturde tad . It rnatif olmaktadrr. kteclit. l\ ,
da ana s arik b1r a e
Bu .den yap1 ma pr · k 'h' b'
G~
\
. . bani bir~o tar1 i ina da acu ..
ve yeJtJ . . • ligtn kur ., . . bakJ
a01n ve dg1s1z d vlet ve diger organ1zasyonlar1n gf,.
za.rn bazdar1 e . . . tna}i
dir. aun1arin Hatta baz1 erken modern yapdar Yilt~ ·
-r(

rnekte · iJmaktadll', :. . . 1
.. 1..:•meye ~ab$ .... d n tadda ta iht1yac1 o 1maktad1r. AAn bi}etah
daze w . .,,. yuzun e .. .1.v1a} . -~.
:~nri t degi$1kh~• . birinci derecede onem verntel . 8a~1p1·
JllWJUye . nlI bir bakuna . er1 ger ~t
n1ctlarrn pla th bir hale gelme s1n. e~l1ir
kulla p ve masra
. b. at arr hara
dir k1 in Yaptlar1n Bak1m1
KararJar1 ve
1, rasartnt .
tl nn c;evres1
J.1, Yap a .. ., . i~lilig"i, omril konulan binalarin yap
eterhhg1, e1ver y I1I~1nd
Binalann Y .. .1 1.nde her an ahnabilecek kararlarla etkil an .
k d r ge~en sure~ ~
k1b$ina a a . . Iabilmesi i~in tasanmctlann bu kararlari enu h q
b
D ., ru se~1mlerm yap1 n
Ier. og klidir. (ilnkil eger yaptlan bir sistemler biitu eps· . ir~I
i inde bulunmalan gere . . . .
d k tasanmci bu sistemlen ve bde$enlenn1 kurgulayan nuk ,o~1
rak kabul e erse , . .. .. .
her karann sistemi iyt veya kotu nasd etkileyecegini~ia:
Dolay1s1y1a al man .. anc,
tasar1mc1 dog "ru olarak tahmi n edeb1 hr.
Biitiin yaptlarla ilgili genelde 4 tip kat1hmc1 grubu vard1r, mal sahipleri ~·
11
sar1IDctlar, yapimcdar, kullamcdar. Bazen bu gruplar ayn bazen de birle~~n:
Arna her zaman i<;in yap1m ekibi bu 4 gruptan o1U$Uf. Eger bunlardan biriekii;
veya etkisiz ise ortaya pkan iiriin daha az tatmin edici olur. Her grup kenl,
i~inde bir <;ok alt birimlere sahiptir, bu gruplar birbirleri ile bir tak1m halina:
~al•~mazlarsa prob1em1er <;1kmaya ba$lar. ,
I
Modern binalar kendilerinden onceki binalardan ~ok daha kar1~1k ihtiya(•
1

Ian, standartlan, <;evresel ~artlan kar$damak zorundad1r. Bunun dogal sonu·I

c~ olarak da yiiksek yap1m standartlan ve daha karma~1k yapdar ortaya ~~ar.;
Boylece tasanmm bak1m iizerindeki etkisi daha onemli olur. Yap1 tiplerink.
fark1d1g1 bu a~amad ..
.. . a onem1·1 degildir
., .
. Yapdan bak1m ihtiyac1 belirlenmesrn· 0t-
mu~teri mimar ve · ..
' yapimcimn onemli rolleri vardir.
1.2. Ekonomi ve iflevsellik
Yapim projelerinin .. . ·,. (;.
olduguna b . on ~~amalannda mal sahibi ne kadar alana iht1}3 ·
, u I~e ne kadar par k ..
vermek zorund d B a a taracag1na ve yap1n1n omrune kara::!.
a ir. u a~amad t . . ha~t,
. a amamlanm1~ yap1n1n baktm1 ile ilgih L
 lurn 4 Yapt Bde Etme Sureci 37

genelde en ekonomik sonucu

ararlar almabilir. En dil~ilk ilk yattnm miktan
t ve daha k1sa i~ omrii olan
ermez. Ucuz malzemeler daha sik bak1m ihtiyac
ternatiflerdir.
~1kararak ytlhk yenileme ve
Mal sahibi, genelde ilk yat1nm maliyetlerini one
degi~tirme maliyetlerini goz ard1 eder.
sahibinin cevaplamas1
Ba~langi~ a$amasmda biit~e belirlenirken mal
gereken baz1 sorular vard1r;
• Binanm omrii ne olacak?
ve biHmsel olarak eskimi~
• Bina ne kadar zamanda teknolojik, sosyolojik
olacak?
en geli$en dallarma makine
Bu noktalar iiretim endiistrisinin h1zh yenilen
ar kullarulacagma i~aret eder.
ve iiriinlerine ve bunlarm binada nastl ve ne kad
karakteristiklere ula$ilabil-
Planlama B$amasmda dogru tasar1ma ve estetik
s1 gerekmektedir. Ancak gil-
mesi ic;:in dikkatli bir c;:ah$ma ve hazrrhk yapdma
daireleri vb. projenin geli~ti-
nilmiizde tasarimcilar genelde komiteler, devlet
donii~iimilnil ve kari dii~ilnen
rilmesinden daha c;:ok projenin maliyetini, geri
$ter iler le c;:ah$maktad1r. Bu durum larm c;:og unda i$ veren kullamc1 olmad1-
mii
ir. Bu da Tiirkiye'deki c;:arpik
gmdan yap1ya ozgii problemlerle ilgilenmemekted
bilyilk sebebidir. Aslmda tasa-
kentle~me ve bozuk, i$levsiz yaptla$masmm en
k basit temel kurallar vardrr;
nm ba$lang1cmda her tiirlii yap1ya uygulanabilece
+ Yapmm fiziksel i$levinin anla$tlmas1,
+ Yapmm verimli ve ekonomik c;:ah$mas1
ic;:in izlenmesi gerekli yol.
olsa da onemi eskisi kadar
Fonksiyonalizm ne kadar giincelligini yitirmi$
kadar iyi tasarlamI$ olsalar da
giic;:lildilr. Ancak, binalar yaptld1g1 zaman ic;:in ne
lik yiiziinden kullamcdar yap1-
teknoloji ve i$levlerde olu$an geli$me ve degi$ik
konfor ozelliklerini yitirmele-
larm tasarlanm1$ bir c;:ok ozelligini degi$tirerek
i olc;:iilerde esneklige ve degi$-
rine sebep olabilmektedir. Yap1 tasanmlar1 bell
uzun donem ic;:erisinde pah~h
kenlige uygun olmahchr. c;ogu zaman ucuz bina
biitc;:e tahmini uzun donemli
olabilmektedir. On tasanm a$amasmda dogru bir
asma sebep olur.
ekonomik karhhg1 ve problemsiz bir yap1 olu$turm

1.3. Detayland1rma
degi~ikliklerinde ve hatta
Kritik noktalarda yetersiz detayland1rma iklim
ilar c;:ok ciddi bak1m maliyet-
normal kullammda problemler c;:ikartir. Boyle yap
 Yap,,n bric
e.si S
!Jr.;,.

kalmaktachr. Boyle bir durum

31 . dil t1arla kSJ11 kat11ya ·•arak rnalzemenin dogas1nin' da,.
ancai
·ddi ta a a}ar yapu ..
Jeriyle, ya da Cl dikkatli i1ma s1 ile engellene b1hr . Binaiar ,
kt31arda . .ce anla~ k d. . k dak
tik .,rn 1amas1Jlln 1yt • 1m sana nrun en 1S1 adar esk .I
bu kri no 'k .. t. ml . 1d1r
n ve UY&l,U bl rn1er1 .. yap
.. .. nde 1<las1 yon e er 1~Ieni.iyors ·
rani~Iaruu ve esldme pro e. . ~ozu mu
a
havalandirill a probJeml enn•~ . . alarm ha rap oluf una sebep olan do, a
gaJ
tger deta ylan ~ dilm elidir ~unku bJ.11 I cakt1r.
. rozurnJer ke~ e arnan sorun o a
yen.I ,. k uJJar1 her z
~}er ve ildim o~
gu tan Etntenler .. . .
J.4. yaptlan Y1pra olan faktorlerin en onemlileri
anma sina sebep .
YapiJann yipr
• nem, .
• bolgesel ozellikler ve iklim,
ki myasal hareketler,
• koroz yon ve
ve 1s1sal hareketler, il<l .
yap1saI
. alzemeler ve yap1m tekn er1,
• yeru m
• kullaruci yiikil ve a~mmas1d1r. .. . ".
. 0 1ru· ir ire germi~tir. Orneg1n, 1s1 . hareketleri bir
nl
Bunlann etme erm ~ 6 " " " .
.... "n 1·ri'nde nem oluc.:mas1na sebep olabdir, ya. da dog~
..
aydmlatma armatii runu " p olab1hr.
hava ko~ullan dI~ cephe malzemelerinde k1myasal y1pranmaya sebe

•Nem
nedenleri:
Nern, yapmm bir~ok par~asm1 bir ~ok yonden etkileyebilir. Temel
in suyudur.
yagmur, yog~ma, vana veya su borularindaki ka~aklar, zem
rlardan,
Bunlann en onemlisi ise; nemin hava ko~ullanndan dolay1 duva
ek, buhar
~attlardan veya •~tl<ltlardan girmesidir. Havaland1rmaya onem verm
ilerlemeler
6ariyerleri haz1rlamak ve 1s1 yahtim1 iizerinde bilimsel c;al1~malarla
su s1zmt1s1
yapmak yogu~ma problemini engelleyecektir. Vana ve borularda
alarmda
kotii ~~ilikten veya yap1 hareketlerinin vana ya da baglantl nokt
. .
°
kopmalara sebep olmas mdan Iu~ur. Zemm
.
sulan ise, temel ve zemm su
yahtim uygulamalan ii e engeII eneb'1hr. Eskiyen borular. ise bir bac.:k a problem
Y
no ktas1d1r.

• Bolgesel Ozellilder ve iklim

Biitiin b' . .. ..
malar doga olaylar1 tarafmd ar ve gune ~
yapmm omriinii ktsaltIr. Bunlarm bir' an eskitihr. Yagmur, ruzat>
malz eme kullan 1rn1
sonu olamayan bir bakim .. . me uygu n olma yan
surecme sebep ol A g1n ., • .. ·•i 1
ur. vrne gune ~in bir c;ok ma sti g 1
I I
I