‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺿﺮوري اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﻣﺮوزي‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺸﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻗﺰوﻳﻦ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﺳﻴﺰدﻫﻢ ﺑﻬﺎر ‪88‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺿﺮوري اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﻣﺮوزي‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﻼوژوﻳﺘﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻧﻴﻤﻪ اول ﻗﺮن‬
‫ﻧﻮزدﻫﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ و ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از آن در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي‬
‫اﻣﺮوزي ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺘﺮاﺗﮋي در ﺣﻮزه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﻫﻪ‬
‫ﭘﻨﺠﺎه ﻣـﻴﻼدي زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﭘـﺮدزان ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﻴﻂ را در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎروارد ﺳـﺎﺧﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﺎز ﻣـﻲ ﮔـﺮدد‪ .‬در اواﻳـﻞ دﻫـﻪ ‪ 1960‬وزارت دﻓـﺎع اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﻬﻢ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دوم را‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ و ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ را ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﺮد‪.‬‬
‫واژه اﺳﺘﺮاﺗﮋي در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﺑـﺮاي اوﻟـﻴﻦ ﺑـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ اﻟﻔـﺮد‬
‫ﭼﻨﺪﻟﺮ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎروارد درﻛﺘﺎب اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر رﻓﺖ و ﭘﺲ از وي داﻧـﺸﻤﻨﺪان دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻬﻢ دو ﺳﺒﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫ﻣﻮردي و ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ را در اﻳـﻦ ﺣـﻮزه ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1965‬ﻛﻨﺖ اﻧﺪرز اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ را در دﻧﻴـﺎي‬
‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻄﺮح ﺳـﺎﺧﺖ و اﻳﮕـﻮر آﻧـﺴﻮف ﻣـﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻻﻛﻬﻴﺪ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ اﻳﺪه را در ﺷﺮﻛﺖ ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬
‫ﭘﻴﺎده ﻛﺮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﻪ روﻳﻜـﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺟﻠﺐ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺳﺎل ‪1980‬ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ‬
‫ﭘﻮرﺗﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻗﺘﺼﺎدي را در اﻳـﻦ ﺣـﻮزه ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓـﺖ و‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎي ﻋﺎم را ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳـﺎل ﻣﻄـﺮح‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪٤١‬‬
‫* ﻏﻼﻣﺤﺴﻦ ﺷﻌﺒﺎﻧﻲ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ روز اﻓﺰون ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ و ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺪﻳﺪاً در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ و‬
‫ﺗﻼﻃﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬
‫ﺳﻨﺘﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻬﺮه‬
‫ﮔﻴﺮي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺿﺮورت در‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ )‪.(1‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺮ ﺷﺘﺎب در ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﺎزار و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓـﺸﺎر رﻗﺎﺑـﺖ‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﺷﺪن ﭼﺮﺧﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ رﻗﺎﺑﺖ ﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫و ﻓﻨﺎوري ﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ اﻳﺠﺎب ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي در‬
‫ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛـﺮده و ﺑـﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘـﺶ و‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ را در اﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ دارد و در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺗﻼش ﻫﺎي ﺻﺮف ﺷﺪه و اﻫﺪاف ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ )‪.(2‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي رﻳﺸﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ دارد و اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﺮاﺗﮕﻮس و‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻳﻚ ارﺗﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ‬
‫رﻓﺖ و در ﺣﺪود ‪ 450‬ﺳﺎل ﭘـﻴﺶ از ﻣـﻴﻼد ﻣﻌـﺎدل ﻣﻬـﺎرت‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ )اداره‪ ،‬رﻫﺒﺮي و ﻗﺪرت( ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رﻓﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ اﺛﺮ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻧـﺎم ﻫﻨـﺮ ﺟﻨـﮓ از ﻳـﻚ ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه‬
‫ﭼﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻮن ﺗﺴﻮ در ﺣﺪود ‪ 340‬ﺳﺎل ﭘـﻴﺶ از ﻣـﻴﻼد‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬او در ﻛﺘـﺎب ﺧـﻮد ﻣﻮﻟﻔـﻪ ﻫـﺎي ﻋﻤـﺪه‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻧﻈﺎﻣﻲ را ﻣﻄﺮح ﻧﻤـﻮه اﺳـﺖ )‪ .(3‬در ژاﭘـﻦ ﺗﻔﻜـﺮ‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺪﻳﻮن ﻣﻮﺳﺎﺷﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1645‬ﻛﺘﺎب ﭘﻨﺞ ﺣﻠﻘﻪ ﺧﻮد را ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑـﺮ زﻣـﻴﻦ‪ ،‬آب‪،‬‬
‫آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺎد و ﻓﻀﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان‬
‫* داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
 ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺿﺮوري اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﻣﺮوزي‬
‫ب( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬
‫‪ .1‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ رﻳــﺰي ﺗــﺎﻛﺘﻴﻜﻲ اﻫــﺪاف و ﻃــﺮح ﻫــﺎي‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ را ﺑﻪ اﻫﺪاف و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫـﺎي ﻣـﺸﺨﺺ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺑﺨـﺶ ﺧﺎﺻـﻲ از‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ روﻳـﻪ ﻫـﺎ و ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎي‬
‫ﺧــﺎص ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز در ﺳــﻄﻮح ﭘــﺎﻳﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎن را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ )‪.(4‬‬
‫½ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬
‫ﻓﺮاي و اﺳـﺘﻮﻧﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺑـﺰار‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﻔﻴﺪ از ﺷﺮﻛﺖ و ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آن را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻟﺮﻧﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﭘﻴﭽﻴﺪه اي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﻳﻨـﺪه و‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي آن ﺑﺎ ﺣﺎل ﻧﻈﺮ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي در ﺻـﺪد‬
‫ﺧﻠﻖ آﻳﻨﺪه ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﭼﻴﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧﺘﻈـﺎر و‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲ رود در آﻳﻨﺪه اﻳﺠﺎد ﺷﻮد و در اﻳﻦ راﺳـﺘﺎ ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬
‫ﺑﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ روﻧﺪﻫﺎ و ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ در آﻳﻨﺪه اﺳﺖ و ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮ ﺗﺠﺰﻳـﻪ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ و ﻣﻨﻌﻄـﻒ و‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﺰرگ از آﻳﻨﺪه ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ داده ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺠـﺎرب‪ ،‬ﻧﻴـﺎت و‬
‫اﻳﺪه ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻫﺎي روزاﻧﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﺻﺪد اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺑﻴﻨﺶ و ﻫﺪف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ روﺷﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺎزه ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲ دﻫﺪ زﻳﺮا ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﭘﻮﻳـﺎ و‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﻓﺮاﺗﺮ از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي‬
‫اﻫﺪاف از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺻﺪد اﺳﺖ روﺷﻲ را ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﺎ آن ﻓﻜﺮ و ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫـﺪ و ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﻪ وﺟﻮد آورد اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي وﻗﺘﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎن در ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪٤٢‬‬
‫½ ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬
‫در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از اﻫـﺪاف اﺻـﻠﻲ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري و ﭼﻪ ﻧﻮع ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ واﺣﺪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻪ و ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺤﺎﺳـﻦ ﻳـﺎ ﻧﻘـﺎط ﻗـﻮت اﺻـﻠﻲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲ ﺳﺎزد و ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺤﻮي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺟـﺮاي ﺻـﺤﻴﺢ آن از دﺳـﺖ‬
‫ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﻲ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازان ﻋﻠـﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي را‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎب ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ‬
‫اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﭘﻮﻳﺎ و اﺑﺰاري اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺣﻴﺎت ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‬
‫و اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺷﺎﻧﺪﻟﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ از ﻳـﻚ ﻃـﺮح واﺣـﺪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ و ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿـﻌﻒ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮﺻــﺖ ﻫــﺎ و ﺗﻬﺪﻳــﺪﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄــﻲ ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﻣــﻲ ﻧﻤﺎﻳــﺪ و‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫آﻧﺪروز ﻧﻴﺰ اﺳﺘﺮاﺗﮋي را اﻟﮕﻮي ﻣﻨﻈﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺻﺪ‪ ،‬اﻫﺪاف‪ ،‬ﺧﻂ‬
‫ﻣﺸﻲ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﻃﺮح ﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف‬
‫ﻣﻲ داﻧـﺪ و ﻣﻴﻨﺘﺰﺑـﺮگ ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ‪ :‬اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻋﺒـﺎرت از‬
‫اﻟﮕﻮي ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫½ ﺳﻄﻮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺗـﺎﻛﺘﻴﻜﻲ و‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺑﺮدارﻧﺪه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴـﺮي ﻫـﺎﻳﻲ درﺑـﺎره‬
‫اﻫﺪاف و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺧﺼﻮص ﺗﻮﺿﻴﺢ دو ﻓﺎﻛﺘﻮر اﺻﻠﻲ ﺿﺮوري ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﻫﺪاف اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ :‬ﻣﻘﺎﺻﺪ و ﻏﺎﻳـﺖ ﻫـﺎي ﻋﻤـﺪه‬
‫اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﻘﺎ ارزش و رﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي‪ :‬اﻟﮕﻮ ﻳﺎ ﭼـﺎرﭼﻮﺑﻲ از اﻋﻤـﺎل و ﻧﺤـﻮه و‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺿﺮوري اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﻣﺮوزي‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬ ‫½ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﺗـﺎ اﻫـﺪاف‬ ‫ﻓﺮاي و اﺳـﺘﻮﻧﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺑـﺮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ؟‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اوﻟﻴﻪ‬ ‫‪ -1‬ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬
‫ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺎﻧﻮن اﺻـﻠﻲ ﺗﻮﺟـﻪ در‬ ‫‪ -2‬اﺟﺮاي اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬
‫اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﻧﻤﻮدن اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻫﺎ ﺟﻬـﺖ رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫‪ -3‬ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋي )‪(4‬‬
‫رﺳﺎﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در دﻧﻴﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ اﻣـﺮوز ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑـﺮاي‬
‫ب( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳﻄﺢ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن از اﻫﻤﻴﺖ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده اي ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎن از اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﺎر ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﻣﻌﻤـﻮ ً‬
‫ﻻ‬ ‫ﻓﻮق اﻟﻌﺎده اي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫـﺎﻳﻲ ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎﻳﻲ را ﺑـﻪ واﺣـﺪﻫﺎي ﺗﺠـﺎري اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬ ‫ﻓﺮد دارد ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص از ﺳﻮي ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫ﭘﺮدازان ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺪل‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻧﺘﻴﺠـﻪ )ﻫـﺪف(‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳـﻄﺢ واﺣـﺪ‬ ‫ارﮔﺎﻧﻴﻚ )ﺧﻮدﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ(‪ ،‬ﻣﺪل اﺻﻠﻲ ﻣﻜﺘـﺐ ﻃﺮاﺣـﻲ‪ ،‬ﻣـﺪل‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ رﻗﺎﺑـﺖ‬ ‫اﺳﺘﻴﻨﺮ و ‪ ...‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﺠﺎري در ﻳﻚ رﺷـﺘﻪ ﺗﺠـﺎري ﺧـﺎص در ﺳـﻄﺢ‬ ‫½ اﻫﺪاف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬
‫واﺣﺪ ﺗﺠﺎري اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺳﻮاﻻت اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﻣﻄﺮح‬ ‫اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ ﻣﻮارد‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻛﺎﻻ و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ را واﺣـﺪ ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ارﺑﺎب رﺟﻮع‬ ‫‪ -1‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن ﻓﻠﺴﻔﻪ وﺟﻮدي ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﭼﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫‪ -2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ آﻣﺎل و آرزوﻫﺎ‬
‫واﺣﺪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ درﺑﺎره ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧـﺪﻣﺎت ﺧـﻮد‬ ‫‪ -3‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺿﻌﻒ ﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﻳﺪه ال ﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن وﻓـﻖ‬
‫‪ -4‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻲ‬
‫دﻫﺪ و ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار دﻫﺪ؟‬
‫‪ -5‬ﺷﻔﺎف ﻧﻤﻮدن ﻣﻘﺼﺪ و ﻫﺪف‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺣﻴﻄـﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫‪ -6‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻬﺖ و اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎ‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ رؤﺳﺎي ارﺷﺪ ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻗﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬در‬
‫‪ -7‬اراﺋﻪ ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻫﺎ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﺠﺎري اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ دارﻧـﺪ‬
‫‪ -8‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﺳﺘﻔﺎده اﺛﺮ ﺑﺨـﺶ از‬
‫ﻣﺪﻳﺮان از رﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي در ﺳﻄﺢ‬
‫آﻧﻬﺎ‬
‫ﺷﺮﻛﺘﻲ دارﻧﺪ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي در ﺳـﻄﺢ واﺣـﺪ‬
‫‪ -9‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ‬
‫ﺗﺠﺎري اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪.‬‬
‫½ ﺳﻄﻮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬
‫ج( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳـﻄﺢ وﻇﻴﻔـﻪ اي‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫)ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ(‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از‬
‫ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻬﻤﻲ ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﺨـﺼﻪ ﻫـﺎي ﻛﻠـﻲ و ﻣﻘـﺼﻮد ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬و‬
‫ﺷﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري وﻇﺎﻳﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن وارد ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ و ﻳـﺎ آن را ﺗـﺮك‬
‫و ﭘﺮﺳﻨﻠﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻳـﻦ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ آن‬
‫ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎس و ﺣﻴﺎﺗﻲ در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰان ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن در ﺻـﺪد ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮاﻻﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛﺪاﻣﻨـﺪ؟‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳـﻄﺢ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ‬
‫ﺳــﺎزﻣﺎن ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺗــﺼﻮﻳﺮ ﻣــﻲ ﺷــﻮد؟ ﺳــﺎزﻣﺎن اﻧﺘﻈــﺎر دارد‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ و روﺷـﻬﺎ ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي ﻧـﺴﺒﺘﺎً‬
‫اﻋﻀﺎﻳﺶ ﭼﻪ اﻳـﺪه ال ﻫـﺎ و ﻓﻠـﺴﻔﻪ ﻫـﺎﻳﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؟‬
‫ﻣﺤﺪود ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎﺳﻲ در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٤٣‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺿﺮوري اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﻣﺮوزي‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت و ﻫـﺪاﻳﺖ روزﻣـﺮه اﻣـﻮر‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻫـﺪاﻳﺖ و راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﻫـﺎي ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﻣﺪت و ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ )‪.(4‬‬
‫½ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ روش‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫـﺎي اﺛـﺮ ﺑﺨـﺶ ﺗـﺪوﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮي آﻳﻨـﺪه را ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫اﻣﺮوز را در ﭘﺮﺗﻮ ﭘﻲ آﻣﺪﻫﺎي آﻳﻨﺪه اﺗﺨـﺎذ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ )‪ .(1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﻪ ﻣـﺎ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه اي ﺑﻬﺘﺮ آﻣـﺎده ﺷـﻮﻳﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﻳﺰي ﻳﻜﻲ از اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻳﻜـﻲ از ﻣﻠﺰوﻣـﺎت‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل‪،‬‬
‫ﺗﻌﻬﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﺗﻮاﻓﻖ‪ ،‬ﺳـﺎزﮔﺎري‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﻧﺘﺨـﺎب‪،‬‬
‫ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ و ﺧﻼﻗﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ واژه‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻨﺘﺮل داﺷﺘﻦ روي آﻳﻨﺪه ﺑﻪ اﻧﺪازه اي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﻳﻪ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺘﻮان ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي را در زﻣﺎن ﺣﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد و اﺛـﺮات آن را‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫½ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ .1‬دﻛﺘﺮ ﺳـﻌﻴﺪ آﺻـﻒ زاده‪ -‬ﻋﺰﻳـﺰ رﺿـﺎﭘﻮر‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ .‬ﻗﺰوﻳﻦ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﻗﺰوﻳﻦ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﺪﻳﺚ اﻣﺮوز‪183،165:1386 ،‬‬
‫‪ .2‬ﻃﺒﻴﺒــﻲ ﺳــﻴﺪ ﺟﻤــﺎل اﻟــﺪﻳﻦ ‪ -‬ﻣﻠﻜــﻲ رﺿــﺎ ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ .‬ﭼﺎپ اول ﻳﺰد‪ .‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻳﺰد‪ 1:1383 :‬ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻃﺒﻴﺒﻲ ﺳﻴﺪ ﺟﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ ‪ -‬دﻛﺘﺮ رﺿﺎ ﻣﻠﻜﻲ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ .‬ﭼﺎپ اول ﺗﻬﺮان ﻣﻮﻟﻔﻴﻦ‪.35-34 :1382 ،‬‬
‫‪ .4‬ﻓﺮد ار‪ -‬دﻳﻮﻳﺪ‪ -‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ -‬ﻋﻠـﻲ ﭘﺎرﺳـﺎﺋﻴﺎن‪،‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ اﻋﺮاﺑـﻲ‪ .‬ﺗﻬـﺮان‪ -‬دﻓﺘـﺮ ﭘﮋوﻫـﺸﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‪،‬‬
‫‪.7:1379‬‬

‫‪٤٤‬‬