julie starr

podręcznik
coachingu
sprawdzone techniki
treningu personalnego

Zamów książkę w księgarni internetowej

wydanie II zmienione

WARSZAWA 2015
Tytuł oryginału
The Coaching Manual: The Definitive Guide to the Process, Principles and Skills of Personal
Coaching, Third Edition

Tłumaczenie
Agata Trzcińska/Quendi Language Services

Wydawca
Kamila Dołęgowska-Narloch

Redaktor prowadzący
Janina Burek

Opracowanie redakcyjne
Małgorzata Onichimowska/Quendi Language Services
Renata Włodek

Korekta i łamanie
Wydawnictwo JAK

Projekt graficzny okładki

Studio Kozak

Zdjęcie wykorzystane na okładce

© iStockphoto.com/mediaphotos

© Pearson Education Limited 2008, 2011

All rights reserved.

This translation of The Coaching Manual 3/e is published by arrangement with Pearson Education
Limited.

© Copyright for the Polish edition by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2011
© Copyright for the Polish edition by Wolters Kluwer SA, 2015
All rights reserved.

wydanie II zmienione

ISBN 978-83-264-8239-7 ISBN PDF-a: 978-83-264-9974-6

Wydane przez:
Wolters Kluwer SA

Dział Praw Autorskich

01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33
tel. 22 535 82 19
e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl

www.wolterskluwer.pl
księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Spis treści

Podziękowania ..................................................................................................... 7

Rozdział 1. Wprowadzenie . ................................................................................. 9

Cel książki ................................................................................................... 10
Czym jest coaching personalny? ................................................................... 11
Coaching w biznesie .................................................................................... 16
Lifestyle coaching ........................................................................................ 20
Porównanie coachingu i terapii .................................................................... 20
Rozdział 2. Coaching kooperacyjny ..................................................................... 23
Czym jest coaching kooperacyjny? ............................................................... 23
Styl nakazowy i nienakazowy ....................................................................... 23
Cechy dobrego coacha ................................................................................. 29
Rozdział 3. Zasady i przykazania coachingu ........................................................ 31
Zasady działania coachów . .......................................................................... 31
Zaangażowanie we wspieranie szkolonego ................................................... 32
Budowanie relacji coachingowej na prawdzie, otwartości i zaufaniu . ........... 35
Szkolony jest odpowiedzialny za osiągane wyniki . ....................................... 37
Szkolony może osiągnąć wyniki lepsze od obecnych . ................................... 40
Koncentracja na myślach i odczuciach szkolonego . ...................................... 42
Szkoleni mogą wypracowywać idealne rozwiązania . .................................... 43
Rozmowa opiera się na zasadzie równości . .................................................. 47
Rozdział 4. Podstawowe umiejętności coachingowe ............................................. 49
Czy każdy może prowadzić coaching? . ........................................................ 49
Umiejętność pierwsza – budowanie porozumienia i relacji . .......................... 50
Umiejętność druga – różne poziomy słuchania ............................................. 68
Umiejętność trzecia – wykorzystywanie intuicji ............................................ 77
Umiejętność czwarta – zadawanie pytań ....................................................... 83
Umiejętność piąta – zapewnianie pomocnej informacji zwrotnej . ................. 96
Rozdział 5. Bariery w coachingu .......................................................................... 113
Bariery fizyczne i środowiskowe .................................................................. 113
Bariery behawioralne – czego nie robić ........................................................ 115
Rozdział 6. Rozmowy coachingowe – ścieżka treningu ........................................ 137
Ścieżka treningu – podstawowe zasady . ....................................................... 137
Etap pierwszy – rozpoczęcie rozmowy ......................................................... 139
6 Spis treści

Etap drugi – określenie tematu i celu ........................................................... 141

Etap trzeci – wypracowanie zrozumienia . .................................................... 147
Etap czwarty – sformułowanie ustaleń i wniosków . ..................................... 155
Etap piąty – podsumowanie/zakończenie ..................................................... 161
Ścieżka treningu – przyswojenie procesu ...................................................... 163
Rozdział 7. Struktura coachingu – zlecenie i proces . ............................................ 165
Cztery etapy realizacji zlecenia coachingu .................................................... 166
Etap pierwszy – określenie kontekstu coachingu .......................................... 168
Etap drugi – osiągnięcie zrozumienia i ustalenie kierunku ............................ 178
Etap trzeci – weryfikacja/potwierdzenie wniosków . ..................................... 186
Etap czwarty – zakończenie . ........................................................................ 192
Ramy coachingu .......................................................................................... 199
Rozdział 8. Dojrzałość emocjonalna i coaching . .................................................. 202
Czym jest dojrzałość emocjonalna? .............................................................. 202
Dojrzałość emocjonalna – cztery kompetencje . ............................................ 207
Rozdział 9. Zostać coachem . ............................................................................... 225
Co to znaczy „zostać coachem”? .................................................................. 225
Po co zostaje się coachem? ........................................................................... 226
Coaching płatny czy bezpłatny? ................................................................... 227
Profesjonalny coaching – „tylko coaching” czy „coaching i coś jeszcze”? ...... 229
Jakim jesteś coachem? .................................................................................. 231
Jak zostać coachem doskonałym? ................................................................. 233
Rozdział 10. Podsumowanie i zakończenie . ......................................................... 237
Główne punkty do zapamiętania . ................................................................ 237
Przyszłość coachingu . .................................................................................. 244
Wykorzystanie nauki .................................................................................... 245
Narzędzia – ćwiczenie zachowań coachingowych i tworzenia sesji . ..................... 247
Wprowadzenie.............................................................................................. 247
Część 1. Rozwijanie umiejętności.................................................................. 248
Ćwiczenie 1.1. Pomoc w znalezieniu odpowiedzi................................... 248
Ćwiczenie 1.2. Medytacja jako pomoc................................................... 251
Ćwiczenie 1.3. Rozwój intensywnego słuchania..................................... 253
Ćwiczenie 1.4. Uzyskanie informacji zwrotnej....................................... 255
Ćwiczenie 1.5. Określenie jasnego celu.................................................. 257
Część 2. Moduły........................................................................................... 263
Moduł 2.1. Omówienie coachingu........................................................ 263
Moduł 2.2. Rozpoczęcie pierwszej sesji.................................................. 268
Moduł 2.3. Podsumowanie pierwszej sesji............................................. 270
Moduł 2.4. Formularz informacji zwrotnej............................................ 276
Indeks .................................................................................................................. 281
Podziękowania

Do powstania pomysłów i koncepcji zawartych w niniejszej książce przy-

czyniło się wiele osób, mam więc nadzieję, że uda mi się podziękować im
wszystkim. Chciałabym wyrazić moją ogromną wdzięczność następującym
osobom: Anthony’emu Robbinsowi, Stephenowi Coveyowi, Johnowi Grin-
derowi, Richardowi Bandlerowi, Deepakowi Choprze, M. Scottowi Pecko-
wi, Brianowi Traceyowi, Frankowi Danielsowi, Brandonowi Baysowi, Mil-
tonowi H. Ericksonowi oraz pracownikom Landmark Education.
Chcę również podziękować dr Xanthe Wells, Scottowi Downingowi,
Mike’owi Fryerowi, Bobowi Janesowi, Joss Kang, Richardowi Wattsowi,
Julii Whiteley, Marcii Yudkin i Rachael Stock za ich wysiłki, przemyślenia
i pomysły podczas przygotowania tekstu.
Rozdział 1

Wprowadzenie

Bardzo się cieszę, że mogę zaprezentować trzecie już wydanie Podręcznika

coachingu. Od czasu pierwszej edycji obserwowałam dalszy wzrost świa-
domości związany z tą dziedziną i zwiększone zainteresowanie profesją
coacha. Z moich zawodowych obserwacji wynika, że coaching ma już do-
brze ugruntowaną pozycję. To dobra wiadomość, gdyż u podłoża idei tre-
ningu leży uświadomienie sobie naszej współzależności od innych ludzi.
Podręcznik coachingu przetłumaczono na wiele języków. Obecnie wspie-
ra on praktykowanie tego rodzaju treningu i jego rozwój na całym świecie.
Po ukazaniu się pierwszego wydania książki zdobywałam dalszą wiedzę i do-
świadczenie zarówno w dziedzinie rozwoju indywidualnego, jak i coachingu
personalnego. Obecne wydanie podręcznika ma bardziej praktyczny cha-
rakter – dodaliśmy m.in. rozdział „Narzędzia”, zapewniający bezpośredni
dostęp do przydatnych procedur i czynności, dzięki którym błyskawicznie
rozwiniecie swoje umiejętności. Celem nowego wydania, które opiera się na
dwóch poprzednich, jest zapewnienie dalszego wglądu i wskazówek przy-
datnych w każdej sytuacji wszystkim osobom zajmującym się coachingiem.
Mam nadzieję, że obecne wydanie wam się spodoba i posłuży jako wsparcie
w waszej pracy.

***

Dlaczego czytacie tę książkę? Być może chcecie się dowiedzieć czegoś wię-
cej o coachingu lub planujecie szkolić innych. A może już prowadzicie tre-
ningi i jesteście gotowi dalej rozwijać swoją wiedzę i umiejętności. Możliwe,
że zajmujecie się pracą naukową w dziedzinie rozwoju lub terapii i intere-
suje was, co coaching ma wam do zaoferowania. A może zastanawiacie się
nad wynajęciem trenera i chcecie wiedzieć, co was czeka. Niezależnie od
pobudek jestem przekonana, że trzymacie w ręku pomocne narzędzie.
Coaching daje ogromną satysfakcję – polega na udzielaniu ludziom po-
mocy w dokonywaniu zmian poprzez uczenie się. Zasadą treningu jest rów-
nież to, by ludzie pokonywali własne ograniczenia, więcej osiągali, a przede
wszystkim by ich wkład w samorozwój był większy. W naszym nieustannym
10 1. Wprowadzenie

dążeniu do sukcesu, szczęścia i spełnienia trening stanowi drogę, dzięki któ-

rej trener może udzielić innym autentycznego wsparcia.
Kimkolwiek zatem jesteście – witam was. Wasze zainteresowania po-
mogą nam wszystkim. Dziedzina coachingu wymaga, aby coraz więcej osób
stale rozwijało własną wiedzę, a tym samym poprawiało podstawowe stan-
dardy coachingu na całym świecie.

Cel książki
Niniejsza książka wyjaśnia zasady i ujęcia treningu personalnego oraz po-
kazuje, jak je stosować w dowolnej sytuacji szkoleniowej – począwszy od
treningu biznesowego, a skończywszy na bardziej holistycznym treningu
rozwoju osobistego. Osobom już pracującym w dziedzinie treningu perso-
nalnego książka ta przedstawia nowe punkty widzenia i świeże pomysły.
Dla początkujących trenerów podręcznik będzie narzędziem pomocnym
w nauce i ułatwi pozyskiwanie informacji. Z kolei zapracowanym mene-
dżerom podpowie, jakie techniki wykorzystać w pracy z zespołem.
Podręcznik coachingu opisuje reguły i wskazówki, które stanowią pod-
stawę treningu; pokazuje krok po kroku rzeczywisty proces coachingu i za-
pewnia nowe spojrzenie na niezbędne umiejętności. Przedstawia strukturę
typowej rozmowy coachingowej: od powitania do pożegnania. Znajdziecie
tu również praktyczne porady: co się sprawdza, a co może po prostu prze-
szkadzać we wspaniałym treningu. Gdy będziecie już gotowi, by przejść do
działania, dzięki ćwiczeniom zawartym w rozdziale „Narzędzia” zyskacie
dodatkową pewność siebie.
Jeżeli pracujecie jako trenerzy lub chcielibyście uzyskać pomoc coacha
dla siebie lub dla innych, dzięki tej książce zyskacie wgląd w praktyki coa-
chingowe, które mają wspierać was jako klientów.
Z kolei terapeuci lub osoby rozważające zajęcie się terapią znajdą tu
istotne informacje i wytyczne. Mamy wiele wspólnych metod i umiejętno-
ści. Zasady uczciwości i odpowiedzialności jednostki za własne czyny znaj-
dują zastosowanie zarówno w terapii, jak i w coachingu. Kluczem do obu
tych profesji jest również umiejętność słuchania, zadawania pytań i ustana-
wiania relacji.

Podręcznik, który pomaga się uczyć

Książka została pomyślana tak, by zapewnić wam podczas lektury prak-
tyczną i jednocześnie przyjemną naukę. Znajdziecie tu wyraźnie oznaczone
sekcje, a także ćwiczenia i przykłady, które pomogą wam rozwinąć umiejęt-
Czym jest coaching personalny? 11

ności, perspektywy i przekonania dobrego coacha. Niezależnie od tego, czy

jesteście adeptami sztuki coachingowej, czy też uczycie już od lat, ta książka
będzie dla was źródłem inspiracji. Niektóre ćwiczenia są proste, inne stano-
wią prawdziwe wyzwanie. Zachęcam was do samodzielnego odkrywania,
które z nich okażą się dla was najbardziej przydatne.
Ćwiczenia i rutynowe procedury możecie wykonywać w normalnych
okolicznościach – nie musicie więc akurat prowadzić sesji, żeby uczyć się
coachingu! Niektóre ćwiczenia można przeprowadzać samodzielnie, a inne
w towarzystwie współpracowników czy znajomych. Możecie też wypróbo-
wywać nowe sposoby zachowania lub procedury tak, by inni nie wiedzieli,
że w nich uczestniczą.
W książce znajdziecie też ćwiczenia – także językowe – które warto wy-
korzystać na sesjach coachingowych w celu osiągnięcia większej skutecz-
ności. Po zakończeniu lektury możecie korzystać z tej książki jako stałego
punktu odniesienia – to znakomita pomoc w planowaniu treningów, w od-
świeżaniu umiejętności, a także w stałym rozwoju.

Czym jest coaching personalny?

Kojarzone z transportem (ang. coach – autobus, przyp. red.) słowo
„coaching” dosłownie odnosi się do przemieszczenia kogoś z jednego miej-
sca w inne. W kontekście treningu personalnego słowo to oznacza pomoc
w indywidualnym czynieniu postępów i kreowaniu osobistych zmian.
Mówiąc najprościej, coaching personalny to rozmowa lub seria rozmów
między dwojgiem ludzi. Osoba będąca coachem stara się prowadzić kon-
wersację, która ma przynieść korzyść drugiej osobie (odbiorcy) w zakresie
jej wiedzy i postępów. Rozmowa coachingowa
może przybierać wiele różnych form i odbywać Najprościej mówiąc,
się w różnorodnych środowiskach. coaching personalny to
Coaching ma wiele postaci i form, dotyczy rozmowa lub seria rozmów
też licznych przejawów ludzkiej działalności. między dwojgiem ludzi
Spotykamy się z trenerami sportowymi, muzycz-
nymi, specjalistami od związków, od głosu, instruktorami pisania i trenera-
mi zarządzania czasem – a to tylko niewielki ułamek wszystkich możliwo-
ści. Wydaje się, że niezależnie od podjętej działalności zawsze znajdziemy
odpowiedniego trenera gotowego służyć nam pomocą!
Zwykle to osoba poddawana treningowi decyduje, czy dana konwer-
sacja stanowi rozmowę coachingową, czy też nie. Jeżeli po jej odbyciu
zgadzamy się z poniższymi stwierdzeniami, powinniśmy przyjąć, że był to
coaching: