PTSD – Zespół Stresu Pourazowego

MartaLosekootkryminologia,stacjonarnerok
II
 2
Spis treści 1. Definicja PTSD
2. Objawy i diagnostyka
3. Mechanizmy powstawania
PTSD
4. Skutki PTSD dla ofiar
przestępstw
5. Interwencja i terapia
6. PTSD a sprawcy przestępstw

Definicja PTSD
PTSD, czyli Zespół Stresu
Pourazowego (ang. Post-Traumatic
Stress Disorder), to rodzaj zaburzenia
psychicznego, które może wystąpić u
osób, które doświadczyły lub były
świadkami traumatycznych wydarzeń.
Te wydarzenia mogą obejmować
wypadki komunikacyjne, przemoc
fizyczną lub seksualną, wojnę,
katastrofy naturalne, ataki
terrorystyczne, utratę bliskich lub inne
przeżycia ekstremalne. PTSD może
wystąpić zarówno u dorosłych, jak i u
dzieci.
3
Rozwój PTSD wiąże się z reakcją organizmu
na traumatyczne wydarzenie, które
przekroczyło jego zdolność do radzenia sobie.
W przebiegu tego zaburzenia osoba może
doświadczać silnych objawów lękowych,
powracających traumatycznych wspomnień,
unikania określonych sytuacji czy też zmian w
nastroju i sposobie myślenia. Objawy PTSD
mogą występować zaraz po traumatycznym
wydarzeniu lub pojawić się znacznie później,
nawet po wielu latach.
 4
Objawy:
a. Re-experiencing (powracające przeżycia): W kryminologii, osoby dotknięte PTSD mogą doświadczać
nawracających wspomnień związanych z przestępstwem, które stały się dla nich traumatycznymi przeżyciami. Mogą
to być obrazy związane z napadem, gwałtem, atakiem lub innym przemocowym działaniem. Te powracające
wspomnienia mogą być wyzwalane przez różne bodźce zewnętrzne, takie jak widok miejsca przestępstwa, spotkanie
z osobą przypominającą sprawcę lub nawet pewne zapachy.

b. Avoidance (unikanie): Ofiary przestępstw cierpiące na PTSD mogą unikać miejsc, sytuacji lub ludzi, które
kojarzą im się z traumatycznym wydarzeniem. Mogą to być zarówno konkretne miejsca, np. ulica, na której doszło
do napadu, jak i ogólniejsze sytuacje, np. unikanie spotkań towarzyskich ze względu na strach przed ponowną
konfrontacją z przestępcą lub świadkami zdarzenia.

c. Hyperarousal (nadmierna pobudliwość): Osoby związane z kryminologią, np. pracownicy policji, prokuratorzy
czy ofiary przestępstw, mogą doświadczać nadmiernej pobudliwości wskutek PTSD. To może objawiać się w
reakcjach agresywnych, nadmiernym nadzorze nad otoczeniem czy nawet stanami paniki w odpowiedzi na
nieoczekiwane bodźce, które przypominają o traumatycznym wydarzeniu.

d. Negative alterations in cognition and mood (negatywne zmiany w myśleniu i nastroju): W kontekście
kryminologii, negatywne zmiany w myśleniu i nastroju u osób z PTSD mogą obejmować poczucie obniżonej
samooceny, utratę zaufania do innych ludzi, pesymistyczne myśli na temat bezpieczeństwa czy przyszłości, a także
problemy z koncentracją i pamięcią. To może prowadzić do trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków, a
także w podejmowaniu decyzji dotyczących bezpieczeństwa i dalszego funkcjonowania w społeczeństwie.
 5
Diagnostyka:
a. Kryteria diagnostyczne DSM-V: DSM-V, czyli Piąta Edycja Diagnostic and Statistical Manual of
Mental Disorders, określa kryteria diagnostyczne PTSD. Zgodnie z nimi, aby postawić diagnozę PTSD,
objawy muszą być obecne przez co najmniej miesiąc i znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Diagnoza musi uwzględniać obecność objawów re-experiencing, avoidance, hyperarousal oraz
negatywnych zmian w myśleniu i nastroju.
b. Wywiad kliniczny: Osoby wykwalifikowane mogą przeprowadzać wywiady kliniczne z osobami
podejrzanymi o PTSD, ofiarami przestępstw lub innymi osobami doświadczającymi objawów PTSD.
Wywiad ten może obejmować pytania dotyczące doświadczonych wydarzeń, częstotliwości i nasilenia
objawów, jak również wpływu PTSD na codzienne funkcjonowanie i relacje społeczne.
c. Skale i kwestionariusze samooceny: Istnieją różne skale i kwestionariusze samooceny, które mogą
być używane do pomiaru nasilenia objawów PTSD. Takie narzędzia mogą pomóc specjalistom w ocenie
stopnia dotknięcia osobą tym zaburzeniem oraz monitorowaniu postępów podczas leczenia i terapii.
d. Badania dodatkowe: W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy istnieją wątpliwości co do diagnozy
lub obecności współistniejących problemów zdrowotnych, specjaliści mogą zlecić dodatkowe badania,
takie jak badania neuroobrazowania czy badania hormonalne, które mogą dostarczyć dodatkowych
informacji na temat neurobiologicznych podstaw PTSD.
 Różnice: PTSD Inne zaburzenie psychiczne

Mogą wynikać z różnych czynników, w tym czynników

Związek z traumatycznym wydarzeniem
Jest bezpośrednio związane z doświadczeniem lub
genetycznych, środowiskowych lub
byciem świadkiem traumatycznego wydarzenia, które
neurobiologicznych, niekoniecznie zwi ązanych z
przekroczyło zdolność radzenia sobie
traumą.

Inne zaburzenia mogą mieć różne charakterystyczne

Objawy PTSD obejmują powracające wspomnienia
objawy, np. depresja charakteryzuje si ę g łównie
traumatycznego wydarzenia, unikanie bod źców z nim
Charakterystyczne objawy smutkiem, utratą zainteresowań i radości, a
związanych, nadmierną pobudliwość oraz negatywne
zaburzenia lękowe mogą obejmować przewlekły lęk,
zmiany w myśleniu i nastroju
napady paniki lub fobie

Objawy innych zaburzeń psychicznych mogą by ć

Czas trwania objawów
Objawy PTSD mogą trwać przez długi czas, nawet
przewlekłe lub epizodyczne, ale zwykle nie są
wiele lat po traumatycznym wydarzeniu, i niekiedy
bezpośrednio związane z określonym traumatycznym
występują w formie nawrotów
wydarzeniem

Objawy PTSD mogą być wyzwalane przez bodźce

Objawy innych zaburzeń psychicznych mogą by ć
związane z traumą, takie jak miejsca, osoby lub
Specyficzne wywoływacze wyzwalane przez różne czynniki, takie jak stres,
sytuacje przypominające o traumatycznym
określone sytuacje społeczne lub myśli negatywne
wydarzeniu

Diagnoza PTSD opiera się na okre ślonych kryteriach
diagnostycznych, takich jak te zawarte w DSM-V, i
Diagnoza i kryteria
wymaga bezpośredniego związku z traumatycznym
wydarzeniem
Diagnoza innych zaburzeń psychicznych równie ż
opiera się na określonych kryteriach diagnostycznych,
które różnią się w zależności od konkretnego
zaburzenia.

Czynniki ryzyka rozwoju PTSD obejmuj ą nasilenie

Inne zaburzenia psychiczne mogą mie ć różne czynniki
traumatycznego wydarzenia, brak wsparcia
 7
Mechanizmy powstawania PTSD
Neurologiczne podstawy PTSD:
• Reakcja układu nerwowego: Podczas
traumatycznego wydarzenia aktywowane
są obszary mózgu odpowiedzialne za
przetwarzanie strachu i stresu, takie jak
amygdala i układ limbiczny.
• Dysfunkcje układu nerwowego: U osób z
PTSD obserwuje się zmiany w
funkcjonowaniu układu nerwowego, w tym
nadmierną aktywację reakcji walki-ucieczki
oraz zmniejszoną aktywność obszarów
mózgu odpowiedzialnych za kontrolę
emocji, takich jak przedni kora mózgowa.
 8
Psychologiczne czynniki:
•Znaczenie interpretacji wydarzeń:
Sposób, w jaki osoba interpretuje i
przetwarza traumatyczne wydarzenie,
może wpłynąć na rozwój PTSD.
Negatywne przekonania o sobie, innych
ludziach i świecie mogą prowadzić do
nasilenia objawów.
•Mechanizmy obronne: Osoby z PTSD
często wykorzystują mechanizmy
obronne, takie jak wyparcie czy
dezintegracja, aby radzić sobie z
traumatycznymi wspomnieniami, co
może prowadzić do pogorszenia
funkcjonowania psychospołecznego.
 9
Socjologiczne czynniki:
•Wsparcie społeczne: Brak wsparcia
społecznego po doświadczeniu
traumatycznego wydarzenia może
zwiększyć ryzyko rozwoju PTSD.
Natomiast obecność wsparcia ze strony
rodziny, przyjaciół czy społeczności
może zmniejszyć nasilenie objawów.
•Kulturowe uwarunkowania: Czynniki
kulturowe, takie jak normy społeczne,
oczekiwania dotyczące płci czy
przekonania religijne, mogą również
wpływać na sposób, w jaki jednostka
doświadcza i reaguje na traumatyczne
wydarzenia.

Interwencja i terapia
• Terapie Poznawczo-Behawioralne (CBT -
Cognitive Behavioral Therapies):
• Terapia Wystawiania (Exposure Therapy): Polega
na stopniowym narażaniu pacjenta na bodźce lub
sytuacje związane z traumatycznym
wydarzeniem, aby zmniejszyć lęk i reakcje
strachu.
• Terapia Przekształcania Myślenia (Cognitive
Restructuring): Pomaga osobom z PTSD w
identyfikacji i zmianie negatywnych myśli i
przekonań związanych z traumatycznym
doświadczeniem.
• Terapia Umiejętności (Skills Training): Obejmuje
naukę różnych technik radzenia sobie ze stresem,
relaksacji i umiejętności interpersonalnych.
10
• Terapie Farmakologiczne:
• Leki Przeciwdepresyjne: Antydepresanty, takie jak
selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
(SSRI) lub inhibitory wychwytu zwrotnego
noradrenaliny i serotoniny (SNRI), mogą być
stosowane w leczeniu objawów depresji i lęku
związanego z PTSD.
• Leki Przeciwlękowe: Benzodiazepiny mogą być
stosowane krótkoterminowo w celu zmniejszenia
objawów lęku i napadów paniki, ale mogą prowadzić
do uzależnienia i nie są zalecane jako terapia
długoterminowa.
• Leki Przeciwpsychotyczne: Czasami stosuje się leki
przeciwpsychotyczne, takie jak kwetiapina, w celu
zmniejszenia nasilenia objawów psychotycznych,
które mogą wystąpić w przypadku ciężkiego PTSD.
 11
Interwencja i terapia
• Terapie Alternatywne i Uzupełniające:

• Terapia Oparta na Ruchu (Movement-Based Therapy): Obejmuje techniki

takie jak joga, tai chi czy taniec, które mogą pomóc w regulacji napięcia
ciała i stresu oraz poprawie samopoczucia psychicznego.

• Terapia Sztuki i Ekspresji Twórczej: Pozwala osobom z PTSD na

wyrażanie swoich emocji i doświadczeń w sposób niwymagający słów,
co może być szczególnie pomocne dla osób mających trudności z
komunikacją.

• Terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing):

Technika terapeutyczna, która wykorzystuje ruch oczu i inne bodźce
sensoryczne w celu przetworzenia traumatycznych wspomnień i
zmniejszenia ich negatywnego wpływu na funkcjonowanie osoby z
PTSD.
 12
Związek PTSD z przestępczością
• PTSD często występuje u osób, które padły ofiarą przestępstw, takich jak gwałt, napad, przemoc
fizyczna czy psychiczna.

• Doświadczenia związane z przestępczością mogą wywoływać silne traumatyczne reakcje, które

prowadzą do rozwoju PTSD.

• Istnieje wysokie ryzyko rozwoju PTSD u osób, które doświadczyły wielokrotnych aktów przemocy lub
były narażone na długotrwałe sytuacje stresujące, takie jak przemoc domowa.

• PTSD może być szczególnie powszechne wśród osób, które przeżyły groźne ataki lub były świadkami
przestępstw o charakterze ekstremalnym, takich jak terroryzm lub zbrodnie zorganizowane.

• Doświadczenia związane z przestępczością mogą mieć długotrwałe skutki psychologiczne i społeczne,

a osoby dotknięte PTSD mogą potrzebować wsparcia i specjalistycznej pomocy w procesie zdrowienia.
 13
Czynniki ryzyka PTSD u ofiar przestępstw
1. Stopień i Typ Przemocy: Ofiary przestępstw doświadczających poważnej przemocy fizycznej lub seksualnej mają większe ryzyko rozwoju PTSD. Silniejsze i
bardziej traumatyczne doświadczenia są bardziej prawdopodobne do wywołania tego zaburzenia.

2. Częstotliwość Ekspozycji: Osoby narażone na wielokrotne akty przemocy, czy to w długotrwałych sytuacjach przemocy domowej, czy też doświadczające
powtarzających się ataków, mogą być bardziej podatne na rozwój PTSD.

3. Bliskość Wydarzenia: Bezpośrednie zaangażowanie w przestępstwo lub bycie świadkiem poważnego aktu przemocy zwiększa ryzyko rozwoju PTSD. Osoby,
które były bezpośrednimi ofiarami, mogą doświadczyć silniejszych i bardziej trwałych skutków traumatycznego doświadczenia.

4. Brak Wsparcia Społecznego: Osoby, które nie otrzymują wsparcia ze strony rodziny, przyjaciół lub społeczności po doświadczeniu przestępstwa, mogą mieć
większe ryzyko rozwoju PTSD. Brak wsparcia może pogłębiać uczucie osamotnienia i bezradności.

5. Historia Traumy: Osoby, które wcześniej doświadczyły innych traumatycznych wydarzeń lub miały trudne dzieciństwo związane z przemocą czy
zaniedbaniem, mogą być bardziej podatne na rozwój PTSD po kolejnych traumatycznych wydarzeniach.

6. Brak Dostępu do Pomocy i Leczenia: Osoby, które nie otrzymują odpowiedniej pomocy i wsparcia po doświadczeniu przestępstwa, mogą mieć większe
trudności w radzeniu sobie z traumatycznymi skutkami i tym samym większe ryzyko rozwoju PTSD.

7. Brak Bezpieczeństwa Osobistego: Brak poczucia bezpieczeństwa w codziennym życiu, zwłaszcza po doświadczeniu przestępstwa, może wpływać na rozwój
PTSD. Osoby ciągle narażone na ryzyko kolejnych ataków lub nękające je obawy o bezpieczeństwo są bardziej podatne na zaburzenia stresu pourazowego

Skutki PTSD dla ofiar przestępstw
• Zdrowie Psychiczne i Fizyczne:
• Zdrowie Psychiczne: PTSD może prowadzić do
występowania depresji, lęku, napadów paniki oraz
innych zaburzeń psychicznych. Ofiary mogą
doświadczać także wzmożonego stresu, trudności w
radzeniu sobie z codziennymi sytuacjami oraz
zaburzeń snu.
• Zdrowie Fizyczne: Długotrwały stres związany z
PTSD może prowadzić do pogorszenia stanu
zdrowia fizycznego, w tym do osłabienia układu
immunologicznego, zwiększenia ryzyka chorób
serca oraz problemów z układem pokarmowym.
14
• Funkcjonowanie Społeczne i Zawodowe:
• Społeczne: PTSD może powodować trudności w
nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych.
Ofiary mogą unikać towarzystwa, wycofywać się z
aktywności społecznych oraz ograniczać swoje
kontakty z innymi ludźmi.
• Zawodowe: PTSD może prowadzić do problemów w
miejscu pracy, takich jak trudności w koncentracji,
zmniejszenie produktywności, absencja chorobowa
oraz trudności w utrzymaniu zatrudnienia. Niektóre
ofiary mogą również mieć trudności z powrotem do
pracy po doświadczeniu przestępstwa.
 15
Skutki PTSD dla ofiar przestępstw
• Wpływ na Rodzinę i Bliskich:
• Relacje Rodzinne: PTSD może negatywnie wpływać
na relacje w rodzinie, prowadząc do konfliktów,
zwiększonego napięcia oraz trudności w komunikacji.
Ofiary mogą mieć trudności w udzielaniu wsparcia
swoim bliskim oraz w odpowiednim funkcjonowaniu
w roli rodzica lub partnera.
• Bliscy: Bliscy ofiar PTSD również mogą doświadczać
trudności, takich jak poczucie bezradności,
zmartwienia o zdrowie i bezpieczeństwo swoich
bliskich oraz frustracji związanej z trudnościami w
komunikacji i zrozumieniem doświadczeń ofiary.
PTSD a sprawcy przestępstw
PTSD u Osób Dopuszczających Się
Przestępstw:
•Niektórzy sprawcy przestępstw mogą być
również ofiarami przemocy lub traumatycznych
wydarzeń, co zwiększa ryzyko rozwoju PTSD.
•PTSD może występować u osób, które były
świadkami lub bezpośrednimi uczestnikami
przemocy w dzieciństwie, weteranów
wojennych, a także osób doświadczających
przemocy w relacjach partnerskich.
•U sprawców przestępstw PTSD może
prowadzić do większej agresji, trudności w
kontrolowaniu impulsów oraz większej
skłonności do ucieczki od stresujących sytuacji
poprzez używanie substancji psychoaktywnych.
Wpływ PTSD na Zachowanie i Recydywę
Przestępczą:
•PTSD może powodować wzrost poziomu stresu i
nadmierną pobudliwość u sprawców przestępstw,
co z kolei może prowadzić do większej agresji i
impulsywnych zachowań.
•U osób z PTSD, które nie otrzymują
odpowiedniego leczenia i wsparcia, istnieje
większe ryzyko recydywy przestępczej, ponieważ
nie radzą sobie one skutecznie z traumą i stresem
związanym z życiem po popełnieniu przestępstwa.
•Nieleczone PTSD może utrudniać proces
resocjalizacji i reintegracji społecznej sprawców
przestępstw, co może prowadzić do powrotu do
przestępczości.
PTSD a sprawcy przestępstw
Możliwość Interwencji i Leczenia u Sprawców
Przestępstw:
•Terapia poznawczo-behawioralna, terapia poznawcza
oparta na traumie (TF-CBT) oraz terapia EMDR
mogą być skutecznymi metodami leczenia PTSD u
sprawców przestępstw.
•Programy terapeutyczne, które integrują terapię dla
osób z PTSD z programami resocjalizacyjnymi i
zapobieganiem recydywie, mogą być skutecznymi
narzędziami w zmniejszaniu ryzyka ponownego
popełnienia przestępstw.
Dziękuję za uwagę