1

1
 ‫فرضیه شوت میان برد‬
‫از کتاب «فرضیه شوت میان برد» اثر ِسث پارت‌نا‬
‫ترجمه از کارن مکوندی‬
‫‪www.looseball.ca/books‬‬

‫سه امتیاز بیشتر از دو امتیاز است‪ .‬همین دلیل کافی است که بسکتبالیست ها به سمت سه امتیازی زدن رو بیاورند و دو‬
‫امتیازی را رها کنند‪ .‬این تغییر رویه از بسکتبالیست‌های شاغل در لیگ ان‌بی‌ایآغاز شد و به رده‌های پایین‌تر در جهان سرازیر‬
‫شد‪ .‬این رویه در بیست سال گذشته بسکتبال را متحول کرد‪ .‬به همین سادگی‪ .‬ختم کالم‪.‬‬

‫البته‪ ‌،‬مثل هر چیز دیگر در بسکتبال ماجرای سه امتیازی به این سادگی نیست‪.‬‬

‫شاید هیچ بخشی از بسکتبال ان‌بی‌ایدر دوران اوج تحلیل‌های آماری به اندازه فراگیر شدن شوت سه امتیاز بحث برانگیز و‬
‫همزمان مورد سوء تعبیر قرار نگرفته‪ .‬انقالب شوت راه دور ناگهان رخ نداد‪ .‬در دو دهه گذشته چند جریان هم محور در‬
‫بسکتبال ان‌بی‌ایهمراستا شدند تا این اصل پایه حمله در بسکتبال بطور بنیادی تغییر کند‪.‬‬

‫این انقالب با یک سوال شده شروع شد‪ :‬شوت «خوب» چه نوع شوتی است؟ پاسخ به این سوال زیربنای هر بازی‬
‫بسکتبال و تعیین استراتژی حمله و دفاع است‪ .‬کارکرد اصلی استراتژی حمله در یک تیم تولید شرایطی است که بازیکنان‬
‫قادر به اقدام شوت باشند و استراتژی دفاع اینست که جلوی تیم مقابل برای اقدام به شوت خوب را بگیرند‪.‬‬
‫دین اولیور در کتاب بسکتبال روی کاغذ‪ 1‬نوشت‪ :‬اگر به بازی بسکتبال عمیق نگاه کنید چیزی دیگری در این ورزش {به جز‬
‫یافتن شوت خوب و جلوگیری از شوت خوب} وجود ندارد‪.‬‬

‫ممکن است در یک یا دو بازی خاص توانایی امتیاز آوری یک بازیکن با استعداد به تاکتیک تیمی غلبه کند اما در دراز مدت‬
‫شوت بهتر به معنی کسب نتیجه بهتر است‪ .‬شاید عجیب باشد ولی تا همین چند دهه پیش ارزیابی کیفیت اقدام‌های‬
‫شوت بسکتبال تقریبا غیر ممکن بود‪ .‬غریزه و منطق ورزشکاران این رشته به آنها می‌گفت هر چه از نزدیک تر شوت کنند‬

‫‪1‬‬
‫‪Basketball on Paper: Rules and Tools for Performance Analysis, Dean Oliver 2004‬‬

‫‪2‬‬
‫نتیجه بهتری خواهند گرفت اما هیچ راهی برای اثبات علمی این باور پذیرفته شده وجود نداشت‪ .‬تا اینکه در یک ربع قرن‬
‫گذشته ابزارهای اندازه گیری و تکنولوژی به کمک بسکتبال آمد و اکنون می‌توانیم کیفیت شوت را اندازه بگیریم‪.‬‬

‫هندسه زمین بسکتبال‬

‫یکی از بزرگترین شانس های بسکتبال به عنوان یک ورزش پر بیننده این بود که شوت سه امتیازی قبل از ابداع ابزارهای‬
‫اندازه گیری و تکنولوژی ردیابی نقاط اقدام به شوت اختراع شد‪ .‬اگر ترتیب این رخدادها برعکس بود شاید بسکتبال برای‬
‫همیشه غیر قابل تماشا می‌شد‪.‬‬

‫اکنون که ابزارها و تکنولوژی ردیابی نقاط اقدام به شوت در دسترس است باور عامه که شوت نزدیک تر احتمال گل شدن‬
‫بیشتری دارد‪ ،‬بطور نصفه نیمه‪ ،‬تایید شد‪ .‬دقیق ترین شوت ها چه در گذشته و چه در آینده آنهایی هستند که زیر حلقه‬
‫اقدام می‌شوند‪ .‬اما نکته شگفت انگیز میزان افت دقت شوت با افزایش فاصله اقدام با سبد است‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫بر اساس اطالعاتی که در بیست سال گذشته ثبت شده دقت شوت از فاصله پنج فوت ( یک متر و نیم متر) تا بیست و چهار‬
‫فوت (هفت متر) تقریبا یکی است‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬اگر شوت سه امتیازی وجود نداشت نقاط شوت زنی بازیکنان بسکتبال به‬
‫دو دسته کلی می‌توانستیم تقسیم کنیم‪ :‬زیر سبد و بقیه جاهای زمین بسکتبال‪.‬‬

‫با داشتن این اطالعات اولویت بندی دفاعی ساده می‌شود‪ .‬تنها استراتژی معقول در این شرایط اینست که با هر قیمتی‬
‫باید از منطقه سه ثانیه و زیر سبد محافظت کرد‪ .‬با همین منطق اولویت هر استراتژی حمله ای هم باید این باشد که‬
‫بتوانیم زیر حلقه برسیم و از آنجا اقدام به شوت کنیم‪ .‬اما برای جذاب شدن یک ورزش رقابتی باید مسیرهای مختلف برای‬
‫کسب برتری با شانس‌های قابل قبول ایجاد کرد‪ .‬بسکتبالی که فقط شوت دو امتیازی داشته باشد ورزشی بسیار خسته‬
‫کننده خواهد بود‪.‬‬

‫اینکه استراتژی حمله یک تیم این باشد که به هر قیمتی که شده به زیر حلقه برسد و از آنجا اقدام کند باعث میشود‬
‫منطقه سه ثانیه به آوردگاهی تبدیل شود که بازیکنان دفاع و حمله در همدیگر می‌لولند و این بسکتبال را به زشت ترین‬
‫ورزش تبدیل می‌کند و تماشاگر از خرید بلیط روگردان می‌شود‪ .‬در ورزش فوتبال وقتی همه بازیکنان برای دفاع از گل یک جا‬
‫جمع می‌شوند اصطالح جالبی دارند که به آن ‪ :‬پارک کردن اتوبوس می‌گویند‪ .‬با توجه به اینکه در بسکتبال پنج بازیکن باید‬
‫فضا کمتری را پوشش دهند کاربرد واژه اتوبوس شاید مناسب نباشد اما در حد پارک کردن یک فولکس واگن زیر سبد‬
‫خواهد بود‪ .‬هیچ کسی حاضر نیست برای تماشای یک فولکس که زیر سبد پارک شده پول بدهد‪.‬‬

‫خوشبختانه تا قبل از ابداع سه امتیازی اطالعات آماری درست و درمانی برای اینکه بازیکنان از کجا اقدام به شوت‬
‫می‌کردند وجود ندارد‪ .‬افزودن منطقه‌ای با یک امتیازی بیشتر هندسه زمین بسکتبال را برای همیشه عوض کرد و نقاط‬
‫«شوت با ارزش» در زمین بسکتبال بطور چشمگیری افزایش یافت‪ .‬فضای قرار گرفتن بازیکن پشت قوس سه امتیازی به‬
‫عنوان منطقه با ارزش شوت باعث شد نقاط شوت با ارزش از ‪ ٪۲‬کل زمین (زیر سبد)‌ به ‪( ٪۲۲‬زیر سبد و منطقه پشت سه‬
‫امتیازی)‌ افزایش یابد‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫نه تنها نقاط خطرناک زمین اکنون فضای بیشتری را اشغال می‌کرد بلکه ‪ ۹۲‬متر مربع دیگه که بیرون منطقه سه ثانیه و‬
‫داخل قوس سه امتیازی بود را هم نمی‌شد بدون دفاع رها کرد‪ .‬با اینکه ممکن است به نظر برسد که دفاع به حمله اجازه‬
‫می‌دهد از این منطقه (داخل سه امتیازی و بیرون سه ثانیه)‌ برای اقدام به شوت استفاده کند اما مهاجمان در این منطقه‬
‫مثل هویج یکجا نیاستادند بلکه در این فضا در حال حرکت هستند‪ .‬برای مدافع بسیار معقول‌تر است تا حرکت یک برش را‬
‫کننده را بیرون سه ثانیه متوقف کند تا اینکه بخواهد زیر سبد هنگام لی اپ او را دفاع کند ‪ ،‬تازه ممکن است خطا و پنالتی‬
‫هم بدهد و حتی پوستر هم بشود‪.‬‬
‫به هر حال برای مجبور کردن مدافعین به پوشش داده همه زمین بسکتبال مهاجمی ناچار هستند از منطقه پشت قوس‬
‫سه امتیازی استفاده کنند‪ .‬این حرف به این معنی است که مهاجمین باید به شوت کردن از پشت قوس سه امتیازی ادامه‬
‫دهند تا مدافع تصمیم بگیرد آنها را از نزدیک دفاع کند و این باعث باز شدن زمین خواهد شد‪.‬‬

‫منطق نوین برای انتخاب شوت در ان‌بی‌ای‬

‫به غیر از جهش ناگهانی از ‪ ۱۹۹۴‬تا ‪ ،۱۹۹۷‬که ان‌بی‌ایبطور آزمایشی قوس سه امتیازی را به سبد نزدیک تر کرد‪ ،‬تمایل‬
‫تیم‌های لیگ برای پذیرش شوت سه امتیازی به عنوان ابزار اصلی حمله بسکتبال روندی کند بود‪ .‬در فصل ‪ ۱۹۷۹-۱۹۸۰‬که‬

‫‪5‬‬
 ‫اولین بار قوس سه امتیازی به ان‌بی‌ایافزوده شده تیم ها به ازای صد مالکیت حمله تنها ‪ ۲/۷‬اقدام به شوت سه امتیازی‬
‫داشتند‪ .‬در فصل ‪ ۲۰۱۱-۲۰۱۲‬این عدد ‪ ۲۰‬اقدام به سه امتیازی در صد مالکیت افزایش یافت‪.‬‬

‫این ‪ ۱۷/۳‬افزایش اقدام به شوت سه امتیازی ممکن است به نظر زیاد به نظر برسد اما وقتی می‌بینیم که سی و دو فصل‬
‫طول کشید تا این افزایش رخ دهد متوجه می‌شویم روند این تغییر مورچه وار بوده‪ .‬در ابتدای فصل ‪ ۲۰۱۲-۲۰۱۳‬میزان‬
‫سهم اقدام به شوت سه امتیازی سرعت بیشتری گرفت‪ .‬در فصل ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬این عدد ‪ ۳۳/۸‬اقدام سه امتیازی به ازای‬
‫صد مالکیت رسید‪ .‬در هشت فصل گذشته در ان‌بی‌ایمیزان افزایش اقدام به شوت سه امتیازی سه برابر سالهای سی دو‬
‫سال قبل ا‌ز‌آن بود‪.‬‬

‫این حقیقت ماجرا است و نمی‌توان آن را کرد‪.‬‬

‫ریشه اصلی این تحوالت در کجاست؟ پاسخ سهل انگارانه اینست که ان‌بی‌ایشل و ول شده است‪ .‬به جای اینکه بازیکنان‬
‫پشت به حلقه توپ بگیرند و سخت کار کنند تا بتوانند نزدیک به حلقه شوت کنند یا از میان برد حلقه را تهدید کنند بیخیال‬
‫از دور شوت را به امان خدا ول می‌دهند‪.‬‬
‫اما من فرضیه دیگری دارم‪.‬‬
‫بگذارید قدم به قدم برای شما توضیح دهم چه شد که اقدام به سه امتیازی افزایش یافت‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫در اینکه سهم شوت سه امتیازی افزایش یافته حرفی نیست‪ .‬در فصل ‪ ۹۷-۹۸‬پانزده و هفت دهم شوت به سی و هشت و‬
‫دو دهم درصد در فصل ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬افزایش یافت‪ .‬طبیعی است که با افزایش اقدام به شوت از منطقه سه امتیازی‬
‫اقدام شوت های بسکتبال از مناطق دیگر باید کاهش می‌یافت‪ .‬اما تغییر نقطه شوت زنی ان‌بی‌ایاز جاهای دیگر به منطقه‬
‫سه امتیازی به این معنی نیست که همه ان‌بی‌ای به لیگ شوت زنی (منظور جامپ شات)‌ تبدیل شده‪ .‬حداقل اینکه تعداد‬
‫شوت ها (جامپ شات‌ها)‌ در کل افزایش نیافته است‪.‬‬

‫اگر در واقع بازیکنان برش به زیر حلقه‪ ،‬لی آپ و دانک را رها کرده بودند و به جای آن سه امتیازی ول می‌دادند این اظهار‬
‫نظر که ان‌بی‌ایبه شوسکتبال تبدیل شده شاید محلی از اعراب داشت‪ .‬اما آمار نشان میدهد چنین اتفاقی نیفتاد‪ .‬در فصل‬
‫‪ ۱۹۹۷-۱۹۹۸‬سی و سه و سه دهم درصد شوت های ان‌بی‌ایداخل سه ثانیه (منطقه رنگی)‌ اقدام می‌شد‪ .‬در فصل‬
‫‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬سهم شوت‌های زیر سبد (داخل منطقه شارژ ممنوع) نظیر دانک‪ ،‬لی اپ‪ ‌،‬تیپ این در لیگ ان‌بی‌ایسی و دو و‬
‫سه دهم درصد کل اقدام‌های شوت تیم‌ها بود‪ .‬در واقع اقدام به شوت از نواحی دیگر سه ثانیه (منطقه رنگی) نسبت به‬
‫گذشته افزایش هم یافت‪ .‬در گذشته (فصل ‪ )۱۹۹۷-۱۹۹۸‬این اقدام ها ‪ ۱۴/۱‬درصد کل اقدام تیم ها بود اما در فصل‬
‫‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬به ‪ ۱۶/۲‬کل اقدام ها افزایش یافت‪ .‬به زبان ساده تر سهم اقدام شوت به سمت سبد در بیست و چهار فصل‬
‫گذشته نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش هم پیدا کرده‪.‬‬

‫چیزی که از بسکتبال در حال محو شدن است شوت میان برد است‪ .‬اقدام برای کسب دو امتیاز از بیرون منطقه رنگی‪ .‬در‬
‫فصل ‪ ۱۹۹۷-۱۹۹۸‬سهم اقدام های دو امتیازی راه دور تیم ها ‪ ۳۶/۹‬درصد اقدام به شوت کل تیم بود اما در فصل‬
‫‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬این عدد به ‪ ۱۳/۴‬درصد کل اقدام ها کاهش یافت‪ .‬به جای فدای کردن دانک و لی اپ شوت‌های سه امتیازی‬
‫سهم دو امتیازی های میان برد را مال خود کرد‪ .‬در لیگ ان‌بی‌ایاز قدیم هم شوت‌های دور دو امتیازی فراوان بود‪ ،‬تفاوت‬
‫سبک بسکتبال در این روزها اینست که اکنون بازیکنان آن شوت‌های میان برد دو امتیازی را از فاصله ای کمی دورتر برای‬
‫کسب سه امتیازی به سمت سبد روانه می‌کنند‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫انتقاد از تیم‌های مدرن ان‌بی‌ایکه ساختار حمله آنها بر شوت سه امتیازی استوار است‪ ،‬نظیر سلسله پادشاهی گلدن‬
‫استیت‪ ،‬کامال بی معنی است‪ .‬در لیگ ان‌بی‌ایهمیشه همه تیم‌ها فراوان شوت می‌زدند‪ .‬در فصل ‪ ۱۹۹۷-۱۹۹۸‬در لیگ‬
‫ان‌بی‌ای‪ ۵۲/۶‬درصد کل اقدام به شوتهای ان‌بی‌اییا دو امتیازی بیرون از سه ثانیه بود یا سه امتیازی‪ .‬در فصل ‪۲۰۱۹-۲۰۲۰‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪ ۵۱/۶‬درصد از کل اقدام ها از همین مناطق بود‪ .‬اینکه بازیکن در بخواهد در برابر مدافعین ان‌بی‌ایهر مالکیت را زیر سبد‬
‫گل کنند کار بسیار سختی است‪ ‌،‬تازه انهم فقط در ‪ ۲۴‬ثانیه‪.‬‬

‫حتی اگر بخواهیم جامپ شات‌ها را به شکل دیگری محاسبه کنیم‪ ‌،‬یعنی فقط شوت‌هایی که از سه متر یا دورتر از سبد‬
‫اقدام شده را حساب کنیم سهم این نوع اقدام ها در کل لیگ از فصل ‪ ۲۰۰۴-۲۰۰۵‬تا به امروز تقریبا یکسان مانده است‪.‬‬
‫(از ‪ ۴۳‬درصد به ‪ ۴۵/۹‬کل اقدام ها رسیده است)‬

‫پس در واقع بازیکنان لیگ لزوما به شوت زدن بیشتر روی نیاورده‌اند‪ ،‬تغییر ساختاری لیگ تنها از نقاطی است که این‬
‫شوت‌ها در از آنجا اقدام می‌شوند‪ .‬همه میدانیم سه از دو بزرگتر است و دیر یا زود این تغییر ساختاری در مناطق شوت‬
‫زنی رخ میداد‪.‬‬

‫جالوت‪ 2‬ناپدید می‌شود‬

‫از فصل ‪ ۱۹۹۷-۱۹۹۸‬به این سمت شوت‌های میان برد شروع به ناپدید شدن کردند‪ .‬نه شوت های دور و نه لی آپ زیر‬
‫حلقه بلکه شوت‌هایی که از فاصله پنج شش متری اقدام میشد‪ .‬این نوع شوت های را می‌شد در مدل های مختلف‬
‫دید‪‌،‬از فلوتر تا تیر دراپ‪ ،‬تا شوت از روی دریبل‪ .‬اما یک نوع خاص این شوت‌ها بود که با سرعت بیشتری از شوت های دیگر‬
‫رو به انقراض رفت‪ :‬پست آپ (‌اقدام به شوت در حالی که مهاجم پشت به سبد و مدافع توپ می‌گیرد)‬

‫بر اساس اطالعات از سینرجی اسپورت (سازمانی که اطالعات دوربین های ردیابی بازیکن را آنالیز می‌کند)‌ بازی پشت به‬
‫حلقه بیشترین کاهش کاربرد را به عنوان ابزار تهاجمی در ان‌بی‌ایداشت‪ .‬در فصل ‪ ۱۶/۱ ۲۰۰۴-۲۰۰۵‬درصد از حمالت در‬
‫ان‌بی‌ایبا استفاده از پست آپ اجرا می‌شد در حالی که در فصل ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬این سهم به ‪ ۶/۵‬درصد رسیده‪.‬‬

‫قرآنی پهلوان تنومند فلسطیه است‪ .‬نام جالوت در قرآن سه بار در ضمن نقل داستان جنگ اهل فلسطیه با اسرائیل ذکر شده و اصل این‬
‫[‪]۱‬‬
‫ِ‬ ‫‪ 2‬جالوت نام‬
‫ُ‬
‫داستان با تفصیل بیشتری در کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان آمده که در آن از وی با نام گلیاث یاد شده‌است‪ .‬در داستان‌ها جالوت به دست داوود‬
‫نوجوان به قتل می‌رسد‪ .‬در زبان انگلیسی جالوت توصیفی از حریف قدر و پر قدرت است که توسط یک مبارز کوچک و نحیف شکست میخورد‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫رویگردانی لیگ از کاربرد پست آپ دالیل مختلفی دارد‪ .‬با ورود بازیکنانی مثل کوین گارنت به ان‌بی‌ایشاهد مهره‌هایی‬
‫بودیم که از نظر قد و ابعاد فیزیکی اندازه های یک سنتر سنتی را داشتند اما از نظر توانایی و مهارت قادر به مانور در‬
‫محوطه بیرون سه ثانیه بودند‪ .‬با اینکه این بازیکنان در دفاع هنوز مسئولیت های کالسیک یک سنتر برای حفاظت از سبد و‬
‫اقدام های داخل سه ثانیه را بر عهده داشتند اما در حمله مایل به حمله از طریق حرکات رو به حلقه بودند‪ .‬این بازیکنان‬
‫به جای اردوی زدن روی بلوک پایین عالقمند بودند کارشان از دو گوشه خط پنالتی‪ 3‬و حتی دورتر از حلقه آغاز کنند‪.‬‬

‫تاثیر چشمگیر حرکات کوین گارنت با ورود استعدادهای نظیر درک نویتسکی (سال ‪ ‌)۱۹۹۸‬و لمار اودم (سال ‪ )۱۹۹۹‬متحول‬
‫شد‪ .‬با حضور این بازیکنان تیم ها تمایل به شوت بیرون‪ ‌،‬بازی سازی از طریق بازیکن قد بلند و حرکت سیال در حمله پیدا‬
‫کردند‪.‬‬
‫تعداد بازیکنان قد بلند لیگ که مهارت‌های تهاجمی بیرون از سه ثانیه داشتند افزایش یافت و این باعث شد اهمیت نسبتی‬
‫حرکات پشت به حلقه کاهش یابد‪ .‬حتی امتیاز آوران درخشانی چون آماری استودمایر‪ ،‬که سال ‪ ۲۰۰۲‬وارد لیگ شد‪ ‌،‬به‬

‫‪3‬‬
‫‪Elbow‬‬

‫‪10‬‬
 ‫جای اینکه یک جا بایستد و توپ بگیرند تمایل داشتند از طریق تاکتیک‌های دونفره مثل پیک اند رول در حرکت توپ بگیرند‬
‫و سبد را تهدیدی کنند‪.‬‬

‫در حالی که نسل جدید بازیکنان قد بلند تعریف مسئولیت قد بلند‌ها را تغییر می دادند مجموعه ای از قوانین جدید در‬
‫ان‌بی‌ای استراتژی های دفاعی و حمله ای تیم‌ها را تغییر داد‪ .‬اولین مجموعه تغییرات بازی پست اپ را سخت تر کرد‪ ،‬این‬
‫در حالی بود قوانین جدید بعدی باعث شد ارزش بازی پیرامونی افزایش یابد‪.‬‬

‫در سال ‪ ۲۰۰۱‬ان‌بی‌ای قوانین ممنوعیت دفاع جاگیری را به کلی زیر و رو کرد‪ .‬قبل از آن مدافع یا باید بطور مستقیم یک‬
‫یار را دفاع کند یا در دبل تیم شرکت کند‪ .‬اگر مدافعی یارگیری نمی‌کرد ابتدا اخطار و سپس خطای فنی دریافت می‌کند‪.‬‬
‫با وجود این قانون فضا سازی برای پست آپ به شکل مضحکی ساده بود‪ .‬کافی بود چند مهاجم را پشت خط سه امتیازی‬
‫در سمت مقابل قرار دهیم و کار تمام بود‪ .‬طبق قانون آن روزهای لیگ مدافعین ناچار بودند برای دفاع آنها سه ثانیه را‬
‫خالی کنند‪ ،‬چه آتها تهدیدی برای امتیاز آوری باشند یا نباشند‪.‬‬

‫این آرایش حمله‌ای کار بازیکن پست آپ را راحت می‌کرد‪ .‬اول اینکه فضای آنها برای دریافت توپ خلوت و بزرگ بود‪ .‬دوم‬
‫اینکه مدافعی که میخواست دبل تیم کند تا وقتی مهاجم توپ نگرفته بود حق نداشت حرکت کند‪ ‌،‬زودترین زمانی که‬
‫مدافع میتوانست برای دبل تیم حرکت کند زمانی بود که پاس برای مهاجم پست آپ ارسال می‌شد‪ .‬مدافع دوم قبل از‬
‫حرکت باید اطمینان حاصل می‌کرد پاس در هواست و این کار را برای مهاجم ساده می‌کرد تا ببنید کدام مدافع برای دبل‬
‫تیم حرکت می‌کند‪ .‬سنتر های کالسیک عموما برای توانایی پاس دادنشان مشهور نشدند اما مشهود بودن حرکت مدافع‬
‫دبل تیم کار سنتر را برای پاس دادن به شوتزن بدون دفاع یا برش کننده که مدافعش او را رها کرده نسبتا ساده بود‪.‬‬

‫قانونی شدن دفاع جاگیری پیش از فصل ‪ ۲۰۰۱-۲۰۰۲‬همه این مزایا را برای همیشه از بین برد‪ .‬به جای ممنوعیت دفاع‬
‫جاگیری اکنون قانون سه ثانیه دفاعی وضع شد‪ .‬طبق این قانون اگر مدافعی بطور مستقیم مهاجمی را دفاع نمی‌کند‬
‫حق نداشت بیشتر از سه ثانیه داخل منطقه رنگی دفاع حضور داشته باشد‪ .‬غیر از این مدافع حق دارد هر مقدار که دلش‬
‫می‌خواهد داخل سه ثانیه یا اطراف سه ثانیه منطقه (نه یا مشخص) را دفاع کند‪.‬‬

‫مثل هر تغییر قانون دیگر چند سال طول کشید تا عواقب حقیقی این تغییر در تحول تاکتیک تیم‌ها خودش را نشان دهد‪.‬‬
‫مهمترین تغییر در استراتژی تیمها بعد از این تغییر این قانون به شرح زیر بود‪:‬‬

‫‪11‬‬
 ‫● مهاجمانی که توانایی شوت زدن نداشتند توانایی فضاسازی شان را از دست دادند‪ .‬بازیکنانی که توانایی شوت‬
‫دور نداشتند ولی از نزدیک خوب می‌زدند می‌توانستند برای توپ گرفتن نزدیک خط پنالتی حرکت کنند اما مدافع‬
‫دیگر هیچ الزامی نداشت به او بچسبد و می‌توانست تمام فضای داخل سه ثانیه را پوشش دهد‪ .‬این بود که‬
‫تیم‌ها بالفاصله از بازیکنان غیر شوت زن‌شان خواستند از منطقه رنگی دور شوند‪.‬‬

‫● اکنون که دیگر الزم نبود هر مدافعی به مهاجم خودش بچسبد مدافعین به راحتی به همدیگر می‌چسیدند تا‬
‫فضایی که تهدید از انجا رخ میدهد را نزدیکتر دفاع کنند‪ .‬مسیرهای پاس را با بدن و بازوهایشان مسدود کنند‪ .‬این‬
‫افزایش ترافیک باعث شد پاس‌هایی که قبال به راحتی به سنترها روی بلوک پایین می‌رسید اکنون بازتر نزدیک به‬
‫خط طولی زمین ارسال شود و این باعث شد مهاجم از بلوک پایین فاصله بگیرد‪ .‬در گذشته پاسی که در فاصله‬
‫پنج متری حلقه به سنتر داده می‌شد پاس بدی محسوب می‌شد و انتظار می‌رفت پاس در حالی ارسال شود که‬
‫یک پای سنتر داخل سه ثانیه است‪ .‬این یک متر و نیم تفاوت بین شوت خوب و یک شوت معمولی بود‪.‬‬

‫● با قانون جدید مدافعین دیگر ناچار نبودند بین چسبیدن به یارشان و تالش برای دبل تیم تصمیم بگیرند‪ .‬در این‬
‫بسکتبال نو مدافع می‌تواند از مهاجم فاصله بگیرد و فضای برش یا حرکت مهاجمانی که می‌خواند از طریق‬
‫پست آپ به حلقه حمله کنند را پر کند‪ .‬مدافع قادر است در فضای بین مهاجم خودش و دیگر مهاجمان قرار‬
‫بگیرد و نقش دبل تیم قالبی را بازی کند تا مهاجم نزدیک به حلقه از ترس دبل تیم شدن گزینه دیگر بیندیشد‪ .‬با‬
‫بسته شدن مسیرهای پاس دادن و قرار گرفتن مدافعین کمکی در فضاهای بین مهاجمان بازیکنانی که در پست‬
‫آپ توپ می‌گیرند دیگر قادر نبودند به راحتی حرکت مدافعی که برای دبل تیم روی انها می‌امد را بخوانند و به‬
‫برش کننده‌شان پاس بدهند‪ .‬با تغییر قوانین ترن اور ها افزایش یافت‪ .‬بر اساس داده های ثبت شده از سینرجی‬
‫اسپورت در فصل ‪ ۱۱/۵ ۲۰۰۴-۲۰۰۵‬درصد پاسهای بازیکنان پست آپ منجر به از دست رفتن مالکیت شد‪ .‬این در‬
‫حالی است که در فصل ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬این میزان به ‪ ۱۴‬درصد رسید‪.‬‬

‫خالصه اینکه‪ :‬فضا برای فعالیت نزدیک سبد بسته تر شد‪ ،‬دریافت توپ در بلوک پایین سخت تر و تصمیم برای بازی پشت به‬
‫حلقه بسیار پیچیده تر‪ .‬تقریبا هیچ راهکار صد در صد موفقی برای بازیکنان پشت به حلقه وجود نداشت و همه اینها به‬
‫خاطر تغییر قوانین و مجاز اعالم شدن دفاع جاگیری بود‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫مدت کوتاهی بعد‪ ‌،‬در حین فصل ‪ ،۲۰۰۴‬لیگ قانون «آزادی حرکت بازیکن‪( ‌»4‬در منطقه باالی امتداد خط پنالتی مدافع‬
‫حق ندارد با دست بدن مهاجم توپ دار را لمس کند) را وضع کرد‪ .‬هدف وضع این قانون کاهش برخورد بازیکنان پیرامونی‬
‫و افزایش جریان حرکت بازیکنان در زمین حمله بود‪ .‬این تغییر باعث شد ارزش بازیکنان قد کوتاه تر که مهارت دست به توپ‬
‫بهتری داشتند افزایش یابد‪.‬‬

‫پیش از این قانون مدافع حق داشت حتی در منطقه پیرامونی دستش را روی بدن مهاجم بگذارد (هند چک) و حرکت او را‬
‫کنترل کند‪ .‬مدافعان با گذاشتن دست روی کمر و باسن مهاجم عمال مجاز بودند با هل دادن حرکت مهاجم را کانالیزه‬
‫کنند‪ .‬با این روش گاردهای بزرگتر و قوی تر می‌توانستند مزیت دفاعی برای تیم ایجاد کنند‪ .‬اما در حمله این بازیکنان بزرگتر‬
‫عموما کندتر بودند و مهارت شوت و بال هندلینگ ضعیف‌تری داشتند‪.‬‬

‫ران هارپر‪ ،‬که در سالهای جوانی به پشتوانه توانایی فیزیکی امتیاز آور ممتازی بود‪ ‌،‬در سالهای ‪ ۱۹۹۶‬تا ‪ ۲۰۰۱‬گارد شروع‬
‫کننده برای تیم‌قهرمان لیگ بود‪ .‬در آن سالها هارپر امتیاز آور کلیدی تیم نبود اما به خاطر توانایی فیزیکی در کنترل‬
‫مهاجمان با دست ابتدا به همراه مایکل جردن و بعد در کنار کوبی برایانت موفقیت فراوانی کسب کرد‪.‬‬

‫منع اجازه تماس دست مدافع با مهاجم یک‌شبه لیگ را تغییر نداد اما جای تعجب نیست که بازیکنی چون استیو نش که‬
‫ریز جثه محسوب می‌شود بالفاصله بعد از تصویب این قانون دو بار پشت سر هم با ارزش ترین بازیکن لیگ شد‪ .‬اینجا بود‬
‫تیم‌ها دریافتند به نسل جدیدی از بازی سازها نیاز دارند که سریعتر و ماهر تر باشند‪ ،‬بازیکنان که بخاطر حذف برخورد‬
‫فیزیکی گارد ها اکنون دیگر نیاز نبود قدرت بدنی باالیی داشته باشند‪ .‬چند سال بعد از این تغییر اینکه تیمی بخواهد‬
‫بازیکنی با بدن ران هارپر را به عنوان پوینت گارد استفاده کند تفکر سنتی شناخته می‌شد‪.‬‬

‫در نسل های گذشته بازیکنانی چون تی جی فورد (سال ‪ ‌، )۲۰۰۳‬دوین هریس (‪ )۲۰۰۴‬و خصوصا کریس پال (سال ‪)۲۰۰۵‬‬
‫کوچک و از نظر بدنی ضعیف شناخته می‌شدند‪ .‬اما بخاطر این تغییر و به مدد استعداد و مهارت فراوان آنها دوران‬
‫جدیدی در ان‌بی‌ای آغاز شد‪ ،‬دورانی که گاردها مهره کلیدی تهاجمی و امتیاز آوری تیم بودند‪.‬‬

‫اگر چه این تغییر تاثیر مستقیمی روی کاهش تمایل تیم‌ها برای شروع حمله از پست های پایین نداشت اما اکنون که تیم ها‬
‫گارهای امتیاز آور و ماهری داشتند اجازه داشتند با پاس رو به بیرون حمله را از پیرامون آغاز کنند‪ .‬وجود این گاردهای‬
‫کوچکتر و ماهر تر به استفاده فراوان از پیک ان رول منجر شد که مستقیما روی تعداد حمله های پست آپ تاثیر گذاشت‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Freedom of movement rule‬‬

‫‪13‬‬
 ‫اکنون که بازیکنان قد بلند دیگر پشت به حلقه بازی نمی‌کردند باید آنها را کجای زمین مستقر کنیم؟‬

‫ایستادن مفید‬

‫در فاصله بین فصل ‪ ۲۰۰۴-۲۰۰۵‬تا ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬از هر سه شوت دو امتیازی دور (اقدام میان برد) دو شوت آن تبدیل به‬
‫سه امتیازی شد‪ .‬شوت های میان بردی که از بین رفته بودند بطور اتفاقی انتخاب نشدند‪ .‬این دو شوت اقدام‌هایی میان‬
‫بردی بود که با اسیست صورت می‌گرفت (یعنی شوت زن از روی دریبل موقعیت را ایجاد نکرده)‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫بطور کلی میزان پاس منجر به گل در هیچ منطقه‌ای از زمین کاهش نیافته‪ ،‬همینطور میزان متوسط پاس‌های منجر به گل‬
‫در کل تغییری نکرده‪ .‬تنها استثنا منطقه میان برد است که میزان پاس‌های منجر به گل از آن منطقه از سال ‪۱۹۹۷-۱۹۹۸‬‬
‫که ‪ ۶۶/۸‬درصد بود به ‪ ۴۳/۷‬درصد در فصل ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬کاهش چشمگیری داشت‪.‬‬

‫جامپ شات‌هایی که با پاس منجر به گل به ثمر میرسد عموما به صورت بگیر و بزن (‪ )Catch and shoot‬اجرا می‌شود‪.‬‬
‫اطالعات ردیابی بازیکنان در فصل‌های اخیر نشان داده که شوت‌های بگیر و بزن نسبت به شوت‌هایی که از روی دریبل زدن‬
‫اقدام می‌شود عموما دفاعی کمتری روی آنها اعمال می‌شود‪ .‬اینکه مهاجم برای گرفتن و شوت کردن باز باشد عموما به‬
‫این معنی است که نقشه حمله موثر واقع شده‪ ،‬شبیه شرایطی که مدافع نتوانسته از اسکرین عبور کند تا دور بزند‪ .‬یا‬
‫شاید برای پوشش دادن بازیکنی که با دریبل در حال نفوذ بود مهاجم خودش را لحظه ای رها کرد و اکنون که یارش توپ‬
‫گرفته نتوانسته به سرعت برای دفاع او برگردد‪ .‬یا شاید هم لحظه ای روی حرکت توپ تمرکز کرد و مسئولیت دفاعی‬
‫خودش را فراموش کرد‪.‬‬

‫این مالکیت‌هایست که مهاجم در آن برنده بوده‪ .‬به نظر احمقانه است که بازیکنی که از فاصله شش متری شوت میزند و‬
‫انتظار کسب دو امتیاز دارد یک قدم اضافه به عقب بر ندارد و یک امتیاز دیگر به دو امتیازش اضافه نکند‪ .‬یک شوت از‬
‫فاصله شش متری ممکن است ‪ ۴۵‬در صد مواقع گل شود‪ ،‬این یعنی ‪ ۰/۹‬امتیاز از هر شوت‪ .‬در مقایسه بازیکنان لیگ‬
‫ان‌بی‌ای بطور متوسط ‪ ۳۸‬درصد سه امتیازی های بدون دفاع را گل می‌کنند‪ ‌،‬این یعنی ‪ ۱/۱۴‬امتیاز به ازای هر اقدام‪.‬‬

‫برای درک بهتر چارچوب ارزش هر اقدام باید به فصل ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬میلواکی نگاه کرد‪ .‬این تیم از نظر ارزش هر شوت در‬
‫راس ان‌بی‌ای قرار گرفت و توانست ‪ ۱/۱۰‬امتیاز از هر اقدام به شوت کسب کند‪ .‬گلدن استیت از این نظر تیم آخر لیگ بود‬
‫توانست از هر اقدام ‪ ۰/۹۹‬کسب کند‪ .‬مزیتی که تیم میتواند با پرهیز از دو امتیازی دور و اقدام به سه امتیازی کسب کند‬
‫بیشتر از فاصله تیم اول تا تیم سی ام لیگ است‪ .‬این اعداد و ارقام به حدی روشن و واضح است که وقتی یک بازیکن‬
‫ان‌بی‌ای بطور موثر در یک نقشه حمله دخالت ندارد به جای ایستادن در فاصله پنج تا شش متر از سبد باید پشت خط سه‬
‫امتیازی اردو بزند‪ .‬این تغییر بزرگ توجیه کننده افزایش شدید سه امتیازی در ان‌بی‌ای است‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫تنها در گوشه‬

‫فلسفه تهاجمی در بسکتبال مدرن مدافع را مجبور به پوشش منطقه ای بزرگ از زمین می‌کند‪ .‬گشودن زمین حمله باعث‬
‫ایجاد فضای خالی و سهولت رسیدن به زیر سبد‪ ،‬خلوت شدن مسیرهای ارسال پاس و مجبور شدن مدافع برای پوشش‬
‫فضایی بزرگ می‌شود‪ .‬این فضای گسترده باعث تولید موقعیت‌های مناسب شوت زنی برای مهاجمان‪ ،‬ترن اور کمتر و باال‬
‫رفتن کارایی امتیاز آوری خواهد شد‪ .‬این فرضیه تهاجمی مدرن در سالهای اخیر با افزایش رده بندی ضریب تهاجمی به‬
‫‪ ۱۱۰‬امتیاز برای ‪ ۱۰۰‬مالکیت بطور عملی اثبات شده‪.‬‬

‫کلید گسترده تر کردن فضای حمله قرار دادن شوت زن ها در دو گوشه زمین حمله است‪ .‬شوت زنانی که توانایی تهدید‬
‫دفاع را داشته باشند به شکلی آنها را مجبور به پر کردن فضای گوشه های زمین کنند‪ .‬این مهاجمان را میتوان به‬
‫منگنه‌هایی تشبیه کرد که بوم نقاشی حمله را به دو گوشه قالب محکم می‌کنند‪.‬‬

‫سه امتیازی از گوشه زمین در این سال ها عموما به صورت بگیر و بزن اقدام می‌شود‪ .‬اطالعات ردیابی بازیکنان در سالهای‬
‫اخیر نشان داد نزدیک به نود درصد شوت زنانی که از گوشه ها اقدام کردند حداقل یک متر و هشتاد سانت با نزدیکترین‬
‫مدافع فاصله داشتند‪ .‬اینکه تیمی بتواند فرصت های زیادی برای اقدام به شوت از گوشه های زمین تولید کند عموما‬
‫نشانه کارکرد صحیح حمله مدرن در بسکتبال است‪ .‬برای اینکه شوتزنی که در گوشه ایستاده بتواند بدون فشار دفاعی‬
‫شوت بزند نیاز است که مدافع در جای دیگر گرفتار باشد‪.‬‬

‫اما در این میان یک پارادوکس وجود دارد‪ .‬گوشه های زمین حمله از نظر اهمیت استراتژیک حیاتی هستند و اقدام فراوان‬
‫از این دو گوشه نشانه سالمت حمله یک تیم است اما توانایی شوت از گوشه‌های عموما تاثیر فراوانی روی تولید پیروزی‬
‫برای یک تیم ندارد‪.‬‬

‫همانطور قبال گفتم ایستادن پشت سه امتیازی جای مناسبی برای بازیکنانی است که در نقشه حمله ای مسئولیت مستقیم‬
‫ندارند اما همزمان بخاطر فاصله ای که از بازیکنان دست به توپ دارند به شکلی ممکن است از مسیر حمله تیم ایزوله‬
‫شوند‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫این یک اتفاق نیست که بازیکنانی که عموما در گوشه‌های منتظر دریافت توپ و اقدام به سه امتیازی بازیکنان بالی‪ 5‬هستند‬
‫که از نظر مهارت حمله ای نقش کلیدی در تیم ندارند‪ .‬این همانهایی هستند که به ‪ 3andD‬مشهورند (‌سه امتیازی و دفاع)‪.‬‬
‫در عمل خطرناک ترین سه امتیازی زنان یک تیم عموما کسانی نیستند که در گوشه های سه امتیازی اردو زدند و منتظر‬
‫دریافت پاس برای اقدام به شوت هستند‪ .‬بین بازیکنانی که از سال ‪ ۲۰۰۴‬دقایق زیادی از بازی گرفتند‪ ‌،‬یوزیج باالی ‪ ۲۵‬درصد‬
‫داشتند تنها دو بازیکن بودند که متوسط شوت از گوشه هایشان بیشتر از دو اقدام بود‪ .‬پال جرج با ‪ ۲/۰۱‬اقدام از گوشه به‬
‫ازای صد مالکیت و مایکل رد با ‪ ۲/۰۵‬اقدام از گوشه به ازای صد مالکیت‪.‬‬

‫گوشه‌های سه امتیازی که برای بازیکنان کم مهارت تهاجمی محلی مناسب برای قرار گرفتن است مکانی نامناسب برای‬
‫شوت زنان ماهر و ستاره های تبدیل می‌شود‪ .‬ان نقاط از جایی که تمرکز فعالیت حمله در آن است فاصله دارد پس برای‬
‫چی بازیکنی که تیم در حمله به او بیشتر از بقیه نیاز دارد باید به گوشه های سه امتیازی تبعید شود؟‬

‫‪5‬‬
‫‪Wing‬‬

‫‪17‬‬
 ‫با همه این حرفها حتی آنهایی که درصد باال شوت می‌زنند تعداد اقدام سه امتیازی شان از گوشه زیاد نیست‪ .‬تنها سه‬
‫بازیکنی توانست صد اقدام سه امتیازی از گوشه در کل فصل داشته باشد‪ .‬رکورد این اقدام‌ها در دست پی جی تاکر است‬
‫که در ‪ ۲۰۱۸-۲۰۱۹‬صد و نه اقدام از گوشه های سه امتیازی داشت‪.‬‬

‫از دیدگاه تیمی آمار نشان داده تفاوت امتیاز آوری بین تیم‌هایی که از با دقت باال از گوشه شوت می‌زنند و انهایی که‬
‫معمولی هستند در کل بازی یک امتیازی بیشتر نیست‪ .‬این یک امتیاز تعیین کننده موفقیت یا شکست نیست ولی اثبات‬
‫می‌کند که قرارگیری شوت زن ها در گوشه به جای اینکه بیشتر بخاطر نزدیک تر بودن به حلقه باشد بیشتر تاثیرش در باز‬
‫کردن فضا و گشودن میانه زمین حمله است‪.‬‬

‫دورزن ها وارد می‌شوند‬

‫تغییر قوانین در سال ‪( ۲۰۰۱‬آزاد شدن دفاع جاگیری)‌ و ‪‌( ۲۰۰۴‬ممنوعیت تماس دست مدافع با مهاجم) باعث شد‬
‫بازیکنان قد بلند از بازی پشت به حلقه دست بردارند‪ .‬با اینکه مسئولیت حمله ای بازیکنان پست سنتر کاهش یافت اما‬
‫مسئولیت دفاعی آنها همچنان کلیدی باقی ماند‪ .‬حفاظت از حلقه هنوز برای تیم‌ها حیاتی است‪ ‌،‬اما بازیکنانی که‬
‫مسئولیت حضور در مرکز زمین را دارند وقتی تیمشان مالک توپ می‌شود باید به هر شکل که شده از مسدود کردن مسیر‬
‫هم تیمی هایشان به سمت حلقه پرهیز کنند‪.‬‬

‫این باعث تغییر رویکرد سنترهای از بازی پشت به حلقه به شرکت در تاکتیک‌های دو نفره نظیر پیک اند رول خودش را نشان‬
‫داد‪ .‬اینکه با چرخش به سمت حلقه مسیر برای دانک کردن آنها هموار می شود به انها کمک می‌کند هنوز هم در‬
‫نزدیکی‌های سبد دفاع را تهدید کنند‪ .‬اکنون به جای اینکه سنترها تا حد ممکن به حلقه نزدیک شوند و همانجا بیاستند از‬
‫بیرون سه ثانیه (پس از اسکرین کردن) به سمت سبد یورش می برند‪ .‬این نگرش هوشمندانه تری به فضا سازی و خلوت‬
‫کردن زیر حلقه است ‪ .‬بدون این استراتژی تیم ها برای فضا سازی و بازکردن مسیر برش باید باید بهترین شوت‌زن ها را داشته‬
‫باشند که همیشه عملی نیست‪.‬‬

‫البته تعداد سنترهایی که این قد و وزن‪ ،‬چابکی و مهارت و هماهنگی چشم و دست را داشته باشند معدود است‪ .‬آنهایی‬
‫که بتوانند با سرعت بازی در ان‌بی‌ای به ترافیک داخل سه ثانیه برش کنند و توازن بدنشان را نگهدارند‪ .‬این بازیکنان بسیار نادر‬

‫‪18‬‬
 ‫هستند‪ .‬مربیان زیادی تالش کردند سنتر های قد بلند کالسیک را به این نوع بازیکن تبدیل کنند اما موفقیتی کسب نکردند‪.‬‬
‫این تالش باعث تولید پاسهای از دست رفته و تراولینگ های فراوان شد‪.‬‬

‫اینجا بود که به جای چپاندن مکعب داخل یک سوراخ گرد مربیان آموختند که چطور از توانایی های بازیکنان پیرامونی قد‬
‫بلند برای انجام همین استراتژی استفاده کنند‪ .‬بازیکنانی که تازه شوت هم دارند و به کل بازیکنان گنده و قد بلند را از داخل‬
‫سه ثانیه حذف کنند؟ حرکت دو نفره پیک اند پاپ ( شبیه پیکان اند رول اما بازیکن چرخ کننده به بیرون چرخش می‌کند نه‬
‫داخل) از قدیم یکی از ابزار های مهم حمله ای در لیگ بود‪ .‬خصوصا کارل ملون که داشت پا به سن می‌گذاشت شروع به‬
‫اجرای این فن کرد تا بعد از اسکرین کردن برای جان استاکتون به بیرون چرخش کند ‪ ‌،‬فضا باز کند و از بیرون سه ثانیه اقدام‬
‫به شوت کند‪ .‬اما مثل بیشتر پاور فوروارد ها و سنتر های قدیم کارل ملون به جای سه امتیازی شوت میان برد چهار تا شش‬
‫متری میزد‪ .‬در نوزده سال حضور در لیگ ان‌بی‌ای کارل ملون تنها ‪ ۳۱۰‬اقدام به سه امتیازی داشت که تازه یک سوم آن‬
‫هنگامی بود که ان‌بی‌ای برای سه فصل قوس سه امتیازی را سی سانت به حلقه نزدیک کرد‪.‬‬

‫همانطوری که بازیکنان بالها شروع کردند به ایستاندن و جاگیری پشت قوس سه امتیازی‪ ‌،‬بازیکنان قد بلند هم هنگام پیک‬
‫اند پاپ کمی عقب تر رفتند تا پشت سه امتیازی توپ را دریافت کنند‪ .‬حتی با فراوان تر شدن این حرکت موارد زیادی را‬
‫دیدیم که حتی پاپ (‌اسکرین برای بازیکن توپ دار)‌ هم حذف شد و یکباره قد بلندها پشت سه امتیازی جاگیری کردند که‬
‫پس از دریافت پاس شوت را بزنند‪ .‬با تغییر قانون دفاع جاگیری سنترها و قد بلند ها به بیرون متمایل شدند و از فصل ‪۲۰۱۲‬‬
‫به این طرف بسیاری از سنترهای بیشتری مجوز پرتاب سه امتیازی گرفتند‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫نتیجه این تصمیم افزایش شدید استفاده از بازیکنانی بود که به آنها استرچ بیگ‪‌( 6‬قد بلند هایی که با تهدید شوت بیرون‬
‫باعث باز شدن دفاع می‌شدند)‪ .‬این بازیکنان عمال مثل مدافعان سه امتیازی زنی نظیر پی جی تاکر و بروس بوعن عمل‬
‫می‌کنند ولی با این تفاوت که مسئولیت دفاع داخل سه ثانیه و حفاظت از حلقه هنوز بر عهده آنهاست ‪.‬‬

‫تیم‌های بسکتبال امروز تقریبا همیشه با چهار بازیکن و بعضی موارد پنج بازیکنی وارد زمین می‌شوند که توانایی گشودن و‬
‫باز کردن دفاع را دارند (یعنی از منطقه پیرامونی و پشت به سه امتیازی تهدید هستند)‪ .‬بر اساس اطالعات جمع آوری‬
‫شده در ان‌بی‌ای چهارمین بیشترین میزان اقدام به سه امتیازی در فصل ‪ ۵/۲ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬اقدام به سه امتیازی در صد‬
‫مالکیت داشت‪ .‬دومین بیشترین اقدام به شوت در فصل ‪ ۲۰۰۷-۲۰۰۸‬میزان ‪ ۵/۸‬شوت به ازای صد مالکیت بود‪ .‬در فصل‬
‫اخیر بازیکنانی که کمترین میزان اقدام به متوسط به سه امتیازی را در بین شروع کننده ها داشتند ‪ ۲/۱‬اقدام در صد‬
‫مالکیت داشتند ‪ ،‬این در حالی است که در فصل ‪ ۲۰۰۷‬همین بازیکنان ‪ ۰/۲‬اقدام سه امتیازی به ازای صد مالکیت داشتند‪.‬‬
‫یعنی تمایل به اقدام سه امتیازی بین کمترین سه زنان تیم (سنترها و پاور فورواردها)‌ ده برابر شده‪.‬‬

‫قبال در همین مطلب پرسیدم بازیکنان قد بلند و سنترها کجا رفتند‪ ،‬اینجا بود که متوجه شدیم آنها هم مثل گاردها و بالها‬
‫به خیل بازیکنان پشت قوس سه امتیازی پیوستند‪.‬‬

‫این نقشه یک منطقه خاص نیست‬

‫در سالهای اخیر دیدیم مربیان و بازیکنان شیفته و شیدای نقشه شوت ایده آل شدند‪ .‬بازیکنانی که کمترین میزان شوت‬
‫میان برد را اقدام کردند مورد ستایش قرار گرفتند که هیچ ایرادی ندارد‪ .‬بیشتر کسانی که در این نقشه ایده آل جا می‌گیرند‬
‫آنهایی هستند که هرگز ستاره نبودند و با انتخاب منطقی ترین و باارزش ترین نقطه برای اقدام به شوت روی نتیجه کلی‬
‫بازی تاثیر می‌گذارند‪.‬‬

‫اما این به این معنی نیست که شوت از نقاط موثر‪ ‌،‬که بطور مفصل در این نوشته به ان پرداختیم‪ ،‬تنها نقاط شوت‬
‫بازیکنان بسکتبال باشد‪ .‬یک شوت بسکتبال چیزهای خیلی بیشتری دخیل است تا فقط یک نقطه روی زمین بسکتبال‪ .‬حاال‬

‫‪6‬‬
‫‪Stretch Big‬‬

‫‪20‬‬
‫که همه می دانند نقاط با ارزش شوت در زدن کجاست و مدتهاست که کارشناسان با بررسی نقاط شوت یک تیم می‌توانند‬
‫نحوه کارکرد حمله و دفاع را بررسی کنند اما ممکن است این نقشه های شوت همانقدری که در مورد نحوه بازی یک تیم‬
‫بیان می‌کند‪ ‌،‬چیزهایی را هم پنهان کرده باشد‪.‬‬

‫برای طرفداران بسکتبال این دو نقشه زیر مثل سنگ نبشه در مغزها حک شده‬

‫در مورد اینکه مکان اقدام به شوت مهم است هیچ بحثی نیست‪ .‬مکان اقدام مهمترین عامل تعیین کننده کیفیت شوت‬
‫است اما همه عوامل تاثیر گذار در شوت نیست‪.‬‬

‫با بررسی عمیق تر در نمودار شوت در لیگ ان‌بی‌ای و تغییر آن در سالهای گذشته و افزایش نرخ اقدام به سه امتیازی‬
‫میتوان به نکات ریزتری رسید‪ .‬وقتی ببینم که بازیکنان همان شوت هایی که قبال می‌زدند را اکنون هم می‌زنند‪ ‌،‬فقط یکی‬
‫دو قدم عقب تر‪ ،‬آنجاست که انقالب سه امتیازی کمتر هیجان انگیز به نظر می رسد‪.‬‬

‫اینجاست که به نکته اصلی صحبتم میرسیم‪ :‬شاید آهسته آهسته به دورانی نزدیک می‌شویم که دیگر نقشه شوت مفید‬
‫نباشد‪.‬‬

‫تبدیل بسکتبال به بسکتبال آماری این ورزش سه بعدی و تحوالت داخل زمین را به یک رویداد قابل ثبت روی کاغذ تبدیل‬
‫کرده است‪ .‬شاید اگر مثل فیلم های هری پاتر روی کاغذ میشد ویدیو نشان داد آن وقت بود که زوایای مختلف بسکتبال را‬
‫روی جدول های اکسل مستند کرد‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫اینکه بتوانیم بسکتبال روی کاغذ مستند کنیم لزوما چیز بدی نیست‪ .‬در واقع یک موضوع الزم است چون اگر مستند سازی‬
‫آماری نباشد باید جزئیات را در قالب کالم بطور مفصل شرح بدهیم‪ .‬بسیاری از ابزار ها و مولفه های آماری بسکتبال برای‬
‫توانایی توصیف رویدادهای سه بعدی زمین در قالب کاغذ دو بعدی انتخاب شده اند‪ .‬اما این مولفه ها و ابزارهای آماری‬
‫هم محدودیت های خودشان را دارند‪.‬‬

‫با سیال شدن بیشتر بازی بسکتبال مهمترین استراتژی های حمله ای هم دستخوش تحول شدند‪ .‬در دنیای پیش از ‪۲۰۰۱‬‬
‫که دفاع جاگیری ممنوع بود همیشه چند تا بازیکن که در نقشه حمله دخالت مستقیم نداشتند در سمت مقابل زمین یا‬
‫در پست پایین می‌ایستاندند و درخشش ستاره تیم را با توپ نظاره می‌کردند‪ .‬در بسکتبال امروز نقشه های حمله ای‬
‫ملغمه ای از پیک اند رول‪ ،‬پاس دست به دست‪ ،‬حرکات گول زننده در زمین است و همه بازیکنان حمله در زمین در حال‬
‫حرکت مستمر هستند‪.‬‬

‫البته مثل همیشه استثنا وجود دارد‪ .‬جیمز هاردن در هیوستون یکی از این استثنا ها است‪ .‬بازی این تیم بیشتر شبیه‬
‫تیم‌های قدیمی بود که همه کنار می‌ایستاندند و درخشش ستاره تیم را تماشا می‌کردند که خودش تنهایی به دل دشمن‬
‫میزد‪ .‬شبیه دوران چارلز بارکلی که وقتی پشت به حلقه توپ می‌گرفت خودش تنهایی تالش میکرد با باسن یارش به زیر‬
‫حلقه هل بدهد و بقیه تماشا میکردند‪.‬‬

‫استثناها به کنار‪ ،‬حمله بسکتبال مدرن سیال است‪ .‬در بسکتبال مدرن همانقدر که مهم است شوت از کجا اقدام میشود‬
‫مهم است که چطور توپ به آن نقطه رسید‪ .‬این چیزی نیست که در نقشه شوت مستند شود‪ .‬وقتی تنها به نقشه شوت‬
‫ان‌بی‌ای مدرن نگاه می‌کنیم این احساس به ما دست میدهد که تیم ها بخش بزرگی از زمین بسکتبال را به حال خود رها‬
‫کردند‪.‬‬

‫آیا کسی به فکر بیوه ها و ایتام میان برد اباد (‪ )Midrangeville‬نیست؟‬

‫اینکه تعداد شوت میان برد کاهش یافته به این معنی نیست که هرگز نباید از این منطقه اقدام به شوت کرد‪ .‬اتفاقی که‬
‫افتاده اینست که همان شوت های میان برد اکنون در محوطه ای بزرگتر و فاصله ای کمی بیشتر اقدام می‌شود‪ .‬شاید‬
‫مثال اش این باشد که وقتی یک بادکنک که شفاف نیست را باد می کنیم هر چه بزرگتر می‌شود دیواره ان شفاف تر‬
‫می‌شود و این در حالی است که مقدار مواد استفاده شده تغییری نکرده‪ .‬با گسترده تر شدند منطقه شوت میان برد این‬
‫نوع شوت انقدر شفاف شده که تقریبا دیده نمی‌شود‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫در طی پنج فصل بین ‪ ۲۰۱۴-۲۰۱۵‬تا ‪ ۲۰۱۹-۲۰۱۸‬تعداد اقدام به شوت در منطقه سه ثانیه یک و نیم برابر شوتها‌ی میان‬
‫برد بود‪ .‬اما با در نظر گرفتن متراژ نسبتی این دو منطقه شوت‌های داخل سه ثانیه از منطقه ای که تراکم آن بیست برابر‬
‫بیشتر از شوت های میان برد است اقدام شده‪ .‬از ان بدتر با اینکه شوت های میان برد ده برابر شوت هایی بود که از‬
‫گوشه‌های سه امتیازی زده شد اما چون شوت سه امتیازی گوشه در فضایی بسیار محدود اجرا می‌شود به شدت به‬
‫چشم می آید و انگار تعدادش خیلی بیشتر از شوت های میان برد است‪.‬‬

‫این باعث می‌شود که دیدگاهی نادرست به بیننده القا شود که ان‌بی‌امدرن همه اش شده شوت سه امتیازی‪ .‬درسته که‬
‫اقدام شوت میان برد در ان‌بی‌ای کم شده اما هنوز هم به عنوان یکی از مهمترین ابزار های حمله ای استفاده می شود‪.‬‬

‫شوت ستاره ها‬

‫یکی از انتقاد ها از بسکتبال دوران سه امتیازی اینست که «هنر شوت میان برد از بین رفته»‪ .‬این منتقدین ماجرا به کل‬
‫برعکس فهمیدند‪ .‬درسته است که هنر و زیبایی از دیدگاه هر کسی متفاوت است اما اینکه بخواهیم شوت زدن یک پاور‬
‫فوروارد ذخیره از منطقه باالی خط پنالتی را به هنر مطلق شباهت بدهیم زیاده روی است‪ .‬منظور این منتقدین از «هنر‬
‫شوت میان برد»‌ شاید شوت های زیبای کریس پال از منطقه گوشه خط پنالتی‪ ،‬شوت‌های قوسی تونی پارکر از روی دست‬

‫‪23‬‬
 ‫دفاعی که نیم متر از خودش بلندتر است یا شوت های فید اوی درک نویتسکی است که با قوسی باور نکردنی ده متر به‬
‫هوا به میرود و مرکز تور را می‌شکافت‪ .‬نکته جالب اینکه این شوت ها هنوز هم هستند و هیچ جا نرفتند‪.‬‬

‫آنهایی که در مورد هنر و زیبایی شوت میان برد صحبت میکنند تصورشان اینست که همه شوت های میان برد شوت این‬
‫ستاره هاست‪ .‬ستاره های بسکتبال هر وقت تیمشان نیاز داشته باشید قادرند دفاع را جا بگذارند و دو امتیازی های سخت و‬
‫پیچیده را گل کنند‪ .‬در بین بازیکنانی که بیشتر از بیست و پنج درصد نقشه ای حمله ای برای آنها طراحی شده این روزهای‬
‫از نظر درصد به ثمر رسیدن شوت در باالترین درصد در تاریخ است‪ .‬در فصل ‪ ۱۹۹۷-۱۹۹۸‬این بازیکنان نزدیک چهل و یک‬
‫درصد شوت‌های دو امتیازی بدون پاس منجر را به گل را به ثمر می رساندند‪ .‬در فصل ‪ ۲۰۱۹‬این عدد به چهل و نه درصد‬
‫رسید‪.‬‬

‫آن همه فضای باز شده ای که با ایستادن بقیه بازیکنان پشت قوس سه امتیازی ایجاد شد را به یاد بیاورید‪ .‬و همچنین به یاد‬
‫داشته باشید بازیکنان قد بلند دیگر زیر حلقه جاگیری نمی‌کنند و به بیرون آمده اند تا با برش یا شوت دور حلقه را تهدید‬
‫کنند‪ .‬این فضای خالی شده جایی است که ستاره های بسکتبال در آن می‌درخشند و شاهکار هایشان را خلق می‌کنند‪.‬‬

‫عالوه بر این فضای بازی شده استادان دست به توپ در بسکتبال مدرن از تمام زمین حمله برای خلق اثر هنری شان‬
‫استفاده می‌کنند‪ .‬بازیکنانی چون استفن کری‪ ،‬دیمین لیالرد‪ ،‬جیمز هاردن و لوکا دانچیچ هنر امتیاز آوری از پشت قوس سه‬
‫امتیازی را به عرش اعال بردند‪ .‬در فصل ‪ ۱۹۹۷-۱۹۹۸‬هیچکس شوت سه امتیازی بدون پاس منجر به گل (یعنی بازیکن‬
‫جاگیری کرده باشد و قبل از شوت توپ را دریافت کند) نشنیده بود‪ .‬تقریبا دو درصد از شوت های سه امتیازی بدون پاس‬
‫منجر به گل بود‪ .‬در فصل ‪ ۲۰۱۹-۲۰۲۰‬سهم این شوت ها سه برابر شد و به شش درصد کل اقدام ها رسید‪ .‬این نوع‬
‫شوت‌ها را عموما بازیکنانی که بیشتر نقشه های حمله برای آنها طراحی شده بود اقدام می‌کردند‪.‬‬

‫با اینکه بسکتبال مدرن تغییرات زیادی در سبک و نوع بازی ایجاد کرد اما هرگز سهم ستاره ها برای درخشش در هر کجای‬
‫زمین که دلش خواست هرگز کمتر نشد‪ .‬تغییرات در بسکتبال مدرن باعث شد نقش ستاره ها در تیم به طرز قابل مشاهده‬
‫تری دیده شود‪ .‬وقتی در بسکتبال میبیند بازیکنی بدون دفاع سه امتیازی می‌زند عموما به این دلیل است که تیم توانسته‬
‫کار درخشان و چشمگیری با مالکیت توپش کرده باشد‪ .‬ستاره ها‌‪ ،‬آنهایی که دفاع تیم مقابل را به هم میریزند‪ ‌،‬کسانی‬
‫هستند که باعث و بانی موقعیت اقدام به سه امتیازی بدون دفاع هستند‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫ستاره ها این موقعیت ها را به شکل‌های مختلف ایجاد می‌کنند‪ .‬ستاره های ان‌بی‌ای آنچنان مهارتی برای رسیدن به حلقه‬
‫و تمام کردن زیر سبد دارند که دو یا سه نفر از مدافعین بطور تمام وقت گرفتار مهار کردن آنها می‌شوند‪ .‬این ستاره‌ها‬
‫توان گلزنی در برابر چند مدافع را دارند‪ .‬در چنین شرایطی است که حداقل یکی مهاجم پشت قوس سه امتیازی بدون‬
‫دفاع آماده اقدام به شوت است‪ .‬یانیس انته تکومپو و زایان ویلیامسون مثل چکش دفاع تیم مقابل را زیر حلقه فشرده‬
‫می‌کند‪ .‬بازیکنان دیگر نظر استفن کری و لیالرد انقدر خطرناک هستند که حتی دو متر پشت سه امتیازی دفاع جرات رها‬
‫کردن آنها را ندارند‪ .‬مدافعین برای دفاع این دو بازیکن باید مساحت بسیار گسترده ای را پوشش دهند‪.‬‬

‫اما مهمترین روشی که ستاره های بسکتبال برای هم تیمی های کم استعداد ترشان موقعیت امتیاز آوری تولید میکنند‬
‫اینست که شوت‌هایی که برای بقیه بد تلقی می‌شود برای آنها اقدام مناسب و به جا است‪ .‬به این معنی که حتی اگر شوت‬
‫میان برد هم بزنند برای آنها شوت درستی است‪ .‬این اقدام آنها از سه زاویه موثر است‪.‬‬

‫اول اینکه‪ ‌،‬در لیگ ان‌بی‌ای بازیکنان انگشت شماری هستند که مهارت و توانایی بدنی آنها در حدی است که هر شوتی بزنند‬
‫از نظر آماری اقدام مناسب و به جا تلقی می‌شود‪ .‬نمونه بارز این بازیکن کوین دورنت است‪ ‌،‬نمونه های دیگری هم هست‪،‬‬
‫کریس پال و کوای لنارد‪ .‬دفاع به ناچار به این بازیکنان اجازه میدهد از هر نقطه ای که دلشان خواست اقدام به شوت کنند‪.‬‬

‫دوم زاویه دیگاه روان شناختی ماجرا است‪ .‬حتی بهترین بازیکنان لیگ هم انقدر خوب نیستند که اقدام به شوت میان برد را‬
‫از نظر ارزش ریاضی به یک شوت باالتر از متوسط تبدیل کنند‪ .‬درک نویتسکی بی شک یکی از خالص ترین شوت زن های‬
‫دوران خودش و هر دوران دیگری بود‪ .‬اما با این حال او تنها سه بار توانست ارزش شوت میان برد دو امتیازی اش را از‬
‫میانگین ارزش همه شوت هایش بهتر کند‪ .‬او در سال ‪ ۲۰۱۰-۲۰۱۱‬توانست این کار را با فاصله قابل قبولی انجام دهد‪.‬‬
‫شوت های او از فاصله بیش از سه متری پنجاه و یک درصد بود در حالی که متوسط کارایی همه شوت‌ها یا ‪ %eFG‬در لیگ‬
‫چهل و نه درصد بود‪ .‬اما همین که یک بازیکن بتواند از منطقه میان برد به متوسط کارایی شوت در لیگ نزدیک شود‬
‫خودش خطرناک است‪ .‬اگر دفاع لحظه ای نویستیکی را رها کند او میتواند هر دفاعی را تنبیه کند‪.‬‬

‫اخرین زاویه دیدگاه از نظر ساعت بیست و چهار ثانیه بازی است‪ .‬بیست و چهار ثانیه زمان انچنان طوالنی نیست‪ .‬در این‬
‫زمان کم حتی یک شوت بد خیلی بهتر از این است که در پایان این مدت به دلیل تخلف توپ را دو دستی به داور بدهیم‪.‬‬
‫اینکه تیم بازیکنی داشته باشد که در لحظه ای که بقیه توانایی شوت زدن ندارند بتواند تیم را با اقدام به شوت نجات دهد‬
‫بسیار مهم است‪ .‬ستاره های هستند که در ان‌بی‌ای به آنها ناجی می‌گویند‪ ،‬وظیفه آنها اینست که مالکیت های خرابکاری‬
‫شده را بگیرند و به موقعیت های متوسط یا باالتر از متوسط برای امتیاز آوری تبدیل کنند‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫پس با اینکه بسیاری از شوت ها از منطقه میان برد خارج شد اما بازی در منطقه میان برد هنوز زنده و پابرجاست و هر جا‬
‫الزم باشد تیم را نجات می‌دهد‪ .‬قرار نیست من شما را متقاعد کنم بسکتبال مدرن را دوست داشته باشید‪ ،‬سبک حمله‬
‫مدرن را بپسندید اما تالشم را کردم تا شما دالیل این تغییرات را بهتر درک کنید‪ .‬کار مغزهای بسکتبال مدرن و‬
‫استراتژیست‌ها امروزی اینست که شوت خوب را تعریف کنند‪ .‬برای رسیدن به شوت خوب اگر الزم باشد چند تا اقدام کمتر‬
‫از پشت یا جلوی یک خط روی زمین بسکتبال اقدام شود هیچ ایرادی ندارد‪.‬‬

‫تا به حال شده از تیم فوتبال آمریکایی بخاطر اینکه به جای فیلد گل (سه امتیاز)‌ تالش کرده تاچ داون کند (هفت امتیاز)؟‬
‫بسکتبال هم همین است‪ .‬چرا باید از سه امتیازی شاکی باشیم‪ .‬شاید اگر همه تیم‌ ها تصمیم بگیرند برای خلق موقعیت‬
‫شوت خوب ابتکاری بازی کنند از این حالت خسته کننده ای که همه دور سه امتیازی ایستاده‌اند و منتظر توپ هستند‬
‫خارج شویم‪ .‬روزی خواهد آمد که تیم ها با حرکت پیوسته و ابتکار بازیکنان از همه مساحت زمین برای خلق این موقعیت‬
‫شوت خوب استفاده خواهند کرد‪.‬‬

‫فرضیه میان برد من اینست‪ :‬اکنون که بخش های خسته کنند بسکتبال حذف شده‪ ،‬آنچه باقی مانده حرکات هنرمندانه‬
‫ایست که دفاع را شرحه شرحه میکند‪ .‬فرایندی که به تولید شوت خوب ختم می‌شود آن چیزی است که باعث شد همه‬
‫ما به عاشق بسکتبال شویم‪ .‬انقالب سه امتیازی اقدام به شوت میان برد را نابود نکرد بلکه آن را به حدی تحت فشار قرار‬
‫داد که اکنون مثل الماسی برق می‌زند‪.‬‬

‫‪26‬‬