Pomoc psychologiczna dzieciom i młodzieży

4.10.22r.
Wykłady : Dr Agnieszka Franczok-Kuczmowska
 15h wykładów -> EGZAMIN :
- w formie testu – pytania zamknięte
- zakres materiału – tylko wykłady
- literatura podstawowa nie jest obowiązkowa do egzaminu

 DYŻUR : pok. 309 – czwartki 13:00 do 14:30 lub (po wcześniejszym kontakcie) –
wtorki 9:00 do 9:45

Wprowadzenie
Specyfika pomocy psychologicznej dzieciom i młodzieży :
• Terapia dziecka i dorosłego to dwa całkowicie odmienne procesy
• Techniki i strukturę spotkań z dorosłymi należy zmodyfikować w przypadku pracy z
dziećmi i nastolatkami
• Dzieci i nastolatki są zależne od rodziców lub innych dorosłych
• Motywacja do terapii u dzieci i młodzieży często pojawia się dopiero po kilku spotkaniach
• Rodzice i rodzina to najważniejsze środowisko dziecka
• Wpływ rówieśników
• Dziecko i nastolatek nie mogą samodzielnie podjąć decyzji o opuszczeniu
toksycznego środowiska

1. Rola rodziców w pomocy psychologicznej dzieciom i młodzieży

• Aspekty prawne i formalne
• Znaczenie zaangażowania opiekuna dla celów i skuteczności oddziaływań
psychologicznych – znaczenie więzi z rodzicem
Sposoby angażowania rodziców w terapię dziecka :
• Psychoedukacja
• Trening umiejętności rodzicielskich
• Zawarcie kontraktu
• Czas dla rodzica na sesjach dziecka
• Coaching
• Terapia rodzinna
• Terapia własna
2. Pomoc psychologiczna
II fazy procesu pomagania
Faza I – budowanie więzi i zaufania między pomagającym a klientem
– Oferowanie wsparcia ułatwiającego ujawnianie się i przeanalizowanie jak najwięcej
istotnych informacji i odczuć
– Znaczenie umiejętności interpersonalnych pomagającego
Faza II – planowanie strategii postępowania, jej zastosowanie i ocena, zakończenie procesu
terapeutycznego
3. Poradnictwo psychologiczne
„Profesjonalna pomoc osobom zdrowym, które nie radzą
sobie z zaspakajaniem swoich potrzeb i realizowaniem
zadań rozwojowych albo potrzebują pomocy w
doskonaleniu swoich umiejętności koniecznych do
realizacji ich potrzeb i zadań rozwojowych” (Czabała, 2015)
Najczęstsze formy :
• Pomoc w rozwiązywaniu normatywnych reakcji kryzysowych
• Asystowanie w procesie podejmowania nowych zadań rozwojowych
• Asystowanie w procesie życia, w charakterze eksperta
• Doskonalenie własnych talentów, samego siebie
Odzyskanie równowagi emocjonalnej i możliwości wpływania na swoje życie w sytuacji
kryzysu rozwojowego wymaga następujących zmian :
1. Uwolnienia się od napięcia wynikającego z przeżywanych uczuć związanych z
aktualnymi trudnościami,
2. Poznawczego przeformułowania problemu powodującego
aktualne trudności,
3. Identyfikacji czynników podtrzymujących problem
4. Identyfikacji umiejętności potrzebnych do usunięcia czynników
podtrzymujących problem
5. Odzyskania możliwości wpływania na własne życie
 4. Poradnictwo psychologiczne dla rodziców, dzieci i młodzieży
Najczęstsze rodzaje problemów są różne w różnych okresach rozwojowych :
• Małe dzieci:
– silne reakcje emocjonalne na problemy rozwojowe
potomstwa
– własne doświadczenia w roli rodziców
• Okres szkolny:
– Trudności szkolne
– Opóźnianie samodzielności i niezależności dziecka
– Brak zgody na różne doświadczenia dziecka

5. Poradnictwo psychologiczne
• Dorastanie
– Nieadekwatne reakcje dzieci na zachodzące w nich zmiany fizjologiczne,
emocjonalne, relacyjne
– Niedostosowane do tego etapu rozwoju reakcje rodziców na te zmiany

6. Interwencja w sytuacjach kryzysowych

• Gerald Caplan, lata 60. XX wieku
– Interwencja kryzysowa jako część wtórnej prewencji zaburzeń psychicznych
• Współczesny wymiar interwencji
• Kryzys – specyfika
• Typowe objawy reakcji kryzysowej
• Zachwianie równowagi jako norma
• Diagnoza pozytywna

• Cele interwencji
Cele dot. rodziny dotkniętej kryzysem :
1. Rozpoznanie zagrożeń
2. Ujawnienie, identyfikacja problemu
3. Pomoc w akceptacji nieuniknionych, dokonujących się zmian
 4. Identyfikacja zasobów własnych rodziny, identyfikacja zasobów
zewnętrznych
5. Łączenie członków rodziny w koalicje służące rozwiązaniu problemu
6. Skierowanie do specjalistycznej pomocy po ustaniu
działania czynników eskalujących kryzys
Cechy interwencji kryzysowej :
1. Udzielanie pomocy jak najszybciej po wydarzeniu kryzysowym
2. Koncentrowanie się na konkretnych, ograniczonych w czasie celach
3. Koncentrowanie się na realności
4. Intensywność kontaktów
5. Elastyczność oddziaływań
6. Mobilizowanie naturalnego systemu wsparcia bądź zapewnienie wsparcia
instytucjonalnego
7. Współpraca z innymi instytucjami
7. Interwencja kryzysowa dzieci po wydarzeniach traumatycznych
Wskazania:
• Dzieci, które były świadkami traumatycznych wydarzeń jak samobójstwo,
morderstwo, gwałt, itp.
• Utrata znaczącego obiektu przywiązania – rodziców lub jednego z nich
(utrata i żałoba)
• Poważne szkody fizyczne rodziców
• Atmosfera napięcia i chaosu w rodzinie przy braku wsparcia emocjonalnego
• Poszkodowanie fizyczne dziecka lub dziecko było już wcześniej ofiarą
innych wydarzeń traumatycznych
• Wcześniejsze zaburzenia emocjonalne lub trauma o charakterze chronicznym
• Wcześniejsze zaburzenia emocjonalne lub trauma o charakterze chronicznym
Czynniki ryzyka utrwalania się objawów PTSD u dzieci (La Greca, 1997)
W wyniku badań nad skutkami traumy u dzieci i czynników, które mają wpływ na ich
przebieg – czynniki ryzyka utrwalania się objawów PTSD u dzieci:
• Wysoki poziom spostrzeganego zagrożenia w sytuacji traumy
• Wysoki poziom życiowych zmian i zniszczeń w wyniku katastrofy
• Niski poziom wsparcia ze strony rodziny i rówieśników
• Duża liczba życiowych stresorów
• Uporczywość występowania negatywnych sposobów radzenia sobie (jak obwinianie
siebie i innych)
• Uprzednie problemy w zakresie przystosowania (np. zachowania internalizacyjne)
• Wysoki poziom lęku (również u dziecka)
8. Strategie stosowane w pracy z dziećmi w kryzysach traumatycznych :
• Zachęcanie do mówienia o traumatycznych doświadczeniach (nieizolowanie go w
nich)
• Normalizacja (przekazywanie, że wszystko to co czuje dziecko jest jak najbardziej
normalne)
• Wspieranie dziecka w radzeniu sobie
• Zapobieganie postawom unikowym przez odreagowanie i ekspresję uczuć
• Przeformułowanie (zmiana sensu traumatycznego wydarzenia)
• Uczenie autorefleksji i samoobserwacji
• Wykorzystanie typowej dla dzieci skłonności do humoru – buduje dystans
Zalecenia dla rodziców i innych opiekunów :
 • Spędzaj więcej czasu z dzieckiem
• Przeznacz czas na zabawę
• Zachęcaj do wyrażania uczuć i rozmowy na ich temat oraz formułowanie pytań, jakie
rodzą się w dziecku w związku z wydarzeniem
• Bądź uczciwy
• Bądź wspierający
• Jeżeli reakcje dziecka utrzymują się przez kilka tygodni, poszukaj profesjonalnej
pomocy

9. Psychoterapia
1. Psychoterapia psychoanalityczna dzieci i młodzieży
2. Psychoterapia behawioralno-poznawcza dzieci i młodzieży
3. Terapia rodzin
10. Promocja zdrowia
„Uświadomienie ludziom ich ogromnych możliwości w zakresie
ochrony i potęgowania własnego zdrowia jest jednym z
podstawowych zadań, a jednocześnie warunków powodzenia,
wszelkich poczynań w zakresie promocji zdrowia, która jest
procesem umożliwiającym każdemu człowiekowi zwiększenie
oddziaływania na własne zdrowie, w sensie jego poprawy i
utrzymania” (Sęk 1997)
Promocja zdrowia to proces, który umożliwia ludziom kontrolę nad zdrowiem.
11. Inne formy pomocy psychologicznej :
• Prewencja i profilaktyka
• Terapia psychologiczna
• Rehabilitacja (głównie funkcje poznawcze, po okresie hospitalizacji)

12. Diagnoza**
• Obserwacja
• Rysunek
• Zabawa
• Wywiad
• Testy...
Rola oporu :
• Sygnały
• Źródła
• Techniki radzenia sobie

13. Schemat wywiadu diagnostycznoterapeutycznego (Kołakowski, 2021, w:

Psychoterapia poznawczo-behawioralna dzieci i młodzieży. Przewodnik praktyka.
Str.441)
1. Opis problemu
2. Sytuacja rodzinna
3. Warunki socjalno-bytowe
4. Sytuacja osobista
5. Rozwój do 3 roku życia
6. Rozwój od 3 do 6 roku życia
7. Rozwój od 7 do 12 roku życia
8. Rozwój od 13 do 16 roku życia
9. Postawy wychowawcze rodziców, atmosfera w domu

Drugi wywiad :
1. Opis problemu.
2. Rozwój dziecka w kontekście jego rodziny
3. Wiek szkolny
4. Funkcjonowanie rodziny – wywiad rodziny

Diagnoza** :
• Podążanie za (małym) klientem
• Empatyczne reagowanie
• Niezaborcza życzliwość
• Otwartość
• Konkretność
• Koncentracja na „tu i teraz”
 11.10.22r.

Pomoc psychologiczna, a potrzeby psychologiczne dziecka/adolescenta w

kolejnych stadiach rozwoju psychospołecznego
1. Okresy rozwojowe
Wczesne dzieciństwo (do 3 roku życia)
• [Okres prenatalny]
• Wiek noworodkowy (do 1 mc)
• Wiek niemowlęcy (do 1 r.ż.)
• Wiek poniemowlęcy (do 3 r.ż.)
Średnie dzieciństwo
• Wiek przedszkolny (do 5/6 r.ż.)
Późne dzieciństwo
• Młodszy wiek szkolny/preadolescencja (do 10/12 r.ż.)
Dorastanie
• Wczesna adolescencja (do 16 r.ż.)
• Późna adolescencja (do 26 r.ż.)
2. Zadania rozwojowe
Wczesne dzieciństwo
Średnie dzieciństwo

Późne dzieciństwo

Adolescencja

3. Okres przedszkolny (Piaget)

• Okres prelogiczny, przedoperacyjny (czyli czas przedszkolny)
• Centracja (czyli koncentracja tylko na jednej cesze)
• Transdukcja (od szczegółu do ogółu)
• Animizm (ożywianie martwych przedmiotów)
• Artyficjalizm
• Finalizm (wszystko ma swoją przyczynę, np. „księżyc świeci dla mnie” )
 • Egocentryzm wczesnodziecięcy („wszyscy czują to co ja”)

4. Poradnictwo psychologiczne
Okres przedszkolny
• Rozumienie znaczenia więzi (Ainsworth, 1975)
– Przywiązanie bezpieczne (dzieci są swobodne, odważne w towarzystwie
matki, potrafią regulować, odróżniać własne emocje, różnicują siebie i inne
osoby, w przyszłości większa odporność psychiczna)
– Przywiązanie lękowo-unikające (podobne zachowanie przy matce jak i bez
niej – brak reakcji na jej nagły brak, w przyszłości będą pozostawały w dużym
dystansie do osób, do których są przywiązane)
– Przywiązanie lękowo-ambiwalentne (ogromny niepokój bez matki, po
powrocie się złoszczą, w przyszłości mogą mieć problem z regulacją emocji,
niska tolerancja na lęk, porzucenie, silnie skupiają się na relacji, skala emocji
podobna do osób z pogranicza)
– Przywiązanie zdezorganizowane (bez względu na to z kim przebywały,
dzieci były bardzo zdenerwowane, np. zamieranie, uderzanie głową o ścianę
itd., dzieci, które najczęściej doświadczyły traumatycznych wydarzeń, będą
reagować na relacje bardzo emocjonalnie, negatywnie, problem z
odróżnieniem dobrych od złych relacji)(Main, Solomon, 1986)

• Temperament dziecka – 9 wymiarów (Thomas, Chess, 1977)

1) poziom aktywności, czyli tendencja do aktywnego i energicznego
poruszania się, zamiast pozostawania w bezruchu
2) rytmiczność, czyli regularność snu, czy karmienia dziecka
3) zbliżanie/wycofanie się, do sytuacji nowych, na nowy bodziec, osobę
4) adaptacja do nowych warunków, do nowego doświadczenia
5) próg reaktywności na stymulację dziecka,
6) intensywność reakcji na bodźce,
7) jakość nastroju prezentowanego przez dziecko,
8) podatność na zakłócenie (dystrakcję), swojego zachowania (kiedy się w coś
angażuje)
9) zasięg uwagi i wytrwałość w realizacji swojego zachowania
Temperament dziecka – 3 typy temperamentu :
 1) „Dzieci łatwe” – nie sprawiające wielu trudności, szybko się
adaptują do nowych warunków, przewaga pozytywnych nastrojów
2) „Dzieci trudne” (ok. 10%) – nieregularne, wycofują się, mają
trudność z przystosowaniem się, mają intensywne reakcje, przewaga
negatywnych nastrojów
3) „Dzieci wolno rozgrzewające się” (ok. 15%) – negatywnie reagują na nowe
bodźce, przystosowują się powoli, przewaga nastrojów negatywnych nad
pozytywnymi, z drugiej strony niewielka siła reakcji, średnia pozycja na
wymiarze regularności

5. Czynniki utrudniające realizację zadań rozwojowych

• wewnętrzne
• zewnętrzne
Psychologiczne uwarunkowania trudności:
• Niewystarczające osiągnięcia rozwojowe
– Rozwój fizyczny i motoryczny (mała samodzielność, brak zaangażowania w
ochronę swojego zdrowia – brak higieny)
– Rozwój emocjonalny i społeczny
– Rozwój poznawczy i moralny
– Rozwój osobowy
Społeczne uwarunkowania trudności:
• Niedostatek
• Wspólne oddziaływanie wielu kontaktujących się ze sobą środowisk
• Oddziaływania negatywne, które wpływają na środowisko osoby realizującej zadania
rozwojowe, ale z którymi nie ma ona bezpośredniego kontaktu
6. Poradnictwo dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym

„DLACZEGO MOJE DZIECKO NIE ZACHOWUJE SIĘ TAK JAKBYM

CHCIAŁ/A?”
Zachowania niepożądane :
• Natężenie, moc zachowania
• Częstotliwość
• Znaczenie zachowania
• Czas trwania
• Podatność na interwencje
Behawioralna analiza zachowania
 • ABC trudnej sytuacji (Sutton)

Gradacja metod
Jak dobrze wzmacniać
Skuteczne wydawanie poleceń
Skuteczne uczenie się

7. Adolescencja (Piaget)
Okres operacji formalnych

Współpraca z rodzicem
• Pierwsze spotkanie nastolatek + rodzice -> nastolatek -> rodzice
(Charakter relacji między nimi)
• Psychoedukacja dla rodziców – jak przebiega okres adolescencji, sposób
funkcjonowania, negocjacje; zawarcie kontraktu – na podstawie negocjacji; ustalenie
realnych oczekiwań
Specyficzne problemy
• Budowanie własnej tożsamości • Eksperymenty z używkami
• Lęk przed byciem ocenianym przez • Przemoc rówieśnicza
innych
• Próby samobójcze
• Bunt nastoletni

Przykładowe metody pracy :

- dialog sokratejski
- dialog motywacyjny
- tabela plusów i minusów
 - psychoedukacja
- ogrywanie ról

8. Zalecenia dla terapeutów (i badaczy)

1. Staraj się śledzić na bieżąco literaturę o tematyce rozwojowej

2. Używaj technik wrażliwych na rozwój
3. Koncentruj się na zadaniach rozwojowych i „kamieniach milowych”
4. Myśl wielosystemowo i uwzględniaj kontekst dziecka
5. Pomagaj rodzicom (i innym znaczącym dorosłym) w rozwinięciu wrażliwości na
rozwój
6. Przewiduj przyszłe zadania rozwojowe i „kamienie milowe””
7. Bierz pod uwagę pojęcie ekwifinalności
8. Weź pod uwagę alternatywne modele pomocy psychologicznej
9. Na bieżąco uzupełniać swoją skrzynkę z narzędziami

18.10.2022r.
Systemowe podejście do psychoterapii dzieci i młodzieży
Koncepcje systemowe
Ogólna teoria systemów (Bertalanffy von, 1984)
 kontekst rodzinny rozpatrywany w kontekście kulturowym

Ogólna teoria systemów
System jest rozumiany jako zespół powiązanych ze sobą elementów stanowiących całość
niebędącą sumą prostą swoich części.
• Dynamizm – ciągłe przekształcenia
• Struktura -
• Zróżnicowanie - elementy będące w interakcji tworzą podsystemy
• Organizacja – struktura stworzona z podsystemów
• Homeostaza – mechanizmy samoregulacyjne, dające zdolność do uzyskania stałości i
rozwoju

Zasada cyrkulacji
Cyrkularne rozumienie przyczynowości
vs
 myślenie linearne
• Kołowe oddziaływania
• Pętla sprzężeń zwrotnych
– Ujemne – przywraca równowagę; tzw. korygujące system
– Dodatnie – eskalacja, a tym samym rozpad systemu

Ogólna teoria systemów

Cybernetyka I rzędu – okres klasycznej terapii rodzin (do lat 80. XX wieku)
• realistyczno-empiryczne stanowisko
• cybernetyka, teoria informacji, teoria gier
• koncepcje relacji z obiektem
• rodzina jako system interakcyjny
• teoria interakcyjno-komunikacyjna, strategiczna,
strukturalna oraz modele transgeneracyjne

Cybernetyka II rzędu - postmodernistyczna faza terapii rodzin

 Konstruktywizm
 Konstrukcjonizm społeczny
 Wielowersyjność rzeczywistości
 Nurt narracyjny
 Nurt feministyczny
 Studia genderowe

Rodzina jako system

 System o określonej strukturze, granicach, wzorach funkcjonowania, komunikowania,
więzi i hierarchii – który aby przetrwać – musi się zmieniać
 Funkcjonalność – zdolność do poradzenia sobie ze zmianami
 Wymiary : biologiczny, indywidualny i społeczny
 Relacje wewnątrzrodzinne + kontekst
 System otwarty
 Autonomia i samoregulacja
Stałość i zmiana
 Homeostaza rodzinna
 Morfostaza – procesy zachodzące w rodzinie, które dążą do stałości
 Morfogeneza – procesy wprowadzające zmiany – dynamiczna równowaga
  Koherencja
Wielowersyjność realności rodzinnej
Systemy autopojetyczne – utrzymują się dzięki samowytwarzaniu
 Znaczenie używanego języka
 Wielowersyjność świata
Rozumienie objawów
Pacjent identyfikowany
 Osoba, która prezentuje zachowania problemowe i/lub objawy, i tak przedstawiana
przez członków rodziny, podczas gdy trudność dotyczy jakiegoś obszaru
funkcjonowania rodziny

Współcześnie w duchu konstrukcjonizmu

 Koncentracja na sposobie, w jaki członkowie rodziny i sam pacjent definiują
problemy i jakie przypisują im znaczenie, o ile to możliwe = bez odnoszenia się do
kryteriów zewnętrznych

Mechanizmy podtrzymujące
Mechanizmy podtrzymujące objawy czy trudności, czyli sekwencja interakcji, które pojawiają
się w odpowiedzi na zachowanie objawowe lub problemowe; obejmują system całej rodziny.
 Wzory rodzinnego funkcjonowania
 Rodzinne przesłanki życiowe
 Mity, które wpływają na selektywny przepływ informacji docierających do rodziny
 Inne systemy, np. szkolny
 -> zmiana systemu znaczeń, map
*cykl życia rodziny*
Szkoła komunikacyjna
Założenia teoretyczne – aksjomaty komunikacji
1. Ludzie pozostając ze sobą w kontakcie, nie mogą nie porozumiewać się.
2. Każdy komunikat pełni funkcję sprawozdawczą (aspekt treściowy) i relacyjną (aspekt
ustosunkowania).
3. Wzór porozumiewania się między ludźmi

Tezy wyjaśniające zaburzenia :

1. Każda próba uniknięcia komunikacji jest patologiczna.
 2. Ludzie komunikując się nie tylko przekazują sonie treści, ale określają wzajemne
ustosunkowania. Zdrowe są jedynie
3. Zaburzenie relacji komplementarnej polega na sztywnej komplementarności.
Patologia relacji symetrycznej może polegać na eskalacji

Główną funkcją symptomu

Cele terapii
Strategie, techniki terapeutyczne

Strategiczna terapie rodzin

Założenia teoretyczne
Cele terapii
Strategie i techniki terapeutyczne

25.10.22r.

Poznawczo-behawioralne podejście do psychoterapii dzieci i młodzieży

Założenia CBT
•Rodzina terapii, uznająca znaczenie procesów poznawczych
•Uwzględnia procesy uczenia się
•Nastawiona na leczenie objawowe i/lub przyczynowe wielu zaburzeń
psychicznych
•Bierze pod uwagę kontekst osobisty, społeczny i czynniki biologiczne
•Jest modelem integrującym psychoterapię, ale nie jest eklektyczna

1. Aktywność poznawcza wpływa na zachowanie

2. Treści i procesy poznawcze można monitorować
3. Zmianę behawioralną można wywołać poprzez zmianę poznawczą

Trzy fale CBT

- behawioryzm – terapia behawioralna
- terapia poznawcza włączająca techniki behawioralne
- terapie trzeciej fali: uważność, terapia akceptacji i zaangażowania, terapia
schematów, terapia dialektyczno-behawioralna, dialog motywujący
Korzenie CBT
- XX wiek – behawioryzm
 - lata 50./60. XX wieku – terapia poznawcza
- Albert Ellis – racjonalno-emotywna terapia behawioralna
- Aaron Beck – kliniczne leczenie depresji

Model ABC
Przekonania (A) -> myśli automatyczne (B) -> zniekształcenia poznawcze (C)

- Myśli automatyczne
- Zniekształcenia poznawcze
- Przekonania
- podstawowe (kluczowe):
- Kim jestem
- Jacy są inni ludzie
- Jaki jest świat wokół mnie
- pośredniczące:
- Opinie (postawy)
- Założenia
- Zasady
Podstawowe zasady CBT
1. Zorientowana na cel, skoncentrowana na problemie.
2. Ograniczona w czasie.
3. Sesje mają określoną strukturę.
4. W początkowej fazie zorientowana na teraźniejszość.
5. Ma charakter edukacyjny.
6. Praca opiera się na konceptualizacji problemu pacjenta.
7. Wymaga silnego przymierza terapeutycznego.
8. Oparta na współpracy.
9. Zachęca do rozwiązywania pracy domowej.
10. Terapeuta – aktywny, dyrektywny, podsumowujący.

Psychoterapia CBT dzieci i młodzieży

- Psychoterapia dzieci i młodzieży to wiele różnych terapii (rodzaj zadań, proporcja pracy
poznawczej i behawioralnej, używany język, zabawa na sesji)
- Terapia poznawcza wiąże się z rozwojem myślenia abstrakcyjnego
- Zmodyfikowane techniki pracy
- Struktura sesji *

Psychoterapia CBT dzieci a dorosłych

Ograniczenia CBT
- CBT nie jest zbiorem technik, a jej celem nie jest to, by młody człowiek wprowadził w życie
rozwiązania sugerowane przez dorosłego -> cel: wyposażenie w nowe umiejętności
- jeśli w trakcie leczenia wyjdą na jaw dodatkowe problemy lub fakt stosowania przemocy
wobec pacjenta, terapia nie może ich pominąć; konieczna jest wówczas modyfikacja sposobu
pracy (rozwiązania prawne)
- aby terapia mogła się zakończyć sukcesem, musimy mieć wobec niej rozsądne oczekiwania
- dzieci i młodsze nastolatki potrzebują rodziców;

Aby rozpocząć psychoterapię już od pierwszego spotkania, pacjent powinien mieć:

-

Realność:
Na pierwszą wizytę zgłasza się pacjent bez postawionej diagnozy, często niewidzący
przyczyn swoich

Różnice pomiędzy psychoterapią prowadzoną w ramach badań naukowych a

psychoterapią w ramach praktyk

Cele wywiadu:
- nawiązanie kontaktu z rodzicami
- zebranie informacji potrzebnych do diagnozy terapeutycznej
Wywiad diagnostyczny
Na etapie zbieranie wywiadu konieczne jest zauważenie i uwzględnienie w pracy nie
tylko emocji dziecka, ale też jego rodziców
- poczucie winy
- wstyd i poczucie porażki
- lęk przed oceną siebie samych w rodzicielskiej roli
- złość na otoczenie jako wyraz bezradności i lęku

Identyfikacja problemowych zachowań

Przykładowe źródła wytycznych :
- nice.org.uk
- aacap.org

Konceptualizacja
0
 17.01.23r.
Psychoanalityczne podejście do psychoterapii dzieci i młodzieży
Rozwój wg Freuda
 trzy dogmaty w teorii Freuda (kanon psychoanalizy)
o (1) o determinizmie i biologicznej naturze energii psychicznej
o (2) o istnieniu nieświadomości
o (3) o występowaniu konfliktów psychicznych
 osobowość = „aparat psychiczny”
 Model topograficzny
 Model strukturalny
 *tabela*
 Zestawienie mechanizmów obronnych
o I. Narcystyczne mechanizmy obronne
 zaprzeczanie
 zniekształcenie
 prymitywna idealizacja
 projekcja
 projekcja identyfikacyjna
 rozszczepienie
o II. Niedojrzałe mechanizmy obronne
 acting out (border line)
 blokowanie
 hipochondryzacja

o III. Neurotyczne mechanizmy obronne
 kontrolowanie
 przemieszczanie (impulsów na innych)
 dysocjacja
 eksternalizacja
 zahamowanie
 intelektualizacja
 izolowanie
 racjonalizacja
 reakcja upozorowana
 wyparcie (represja)
  seksualizowanie
 odczynianie (np. Lady Makbet)
o IV. Dojrzałe mechanizmy obronne
 altruizm
 antycypacja
 ascetyzm
 humor
 sublimacja
 tłumienie (supresja)
 *zdrowo funkcjonujący człowiek używa elastycznie z wszystkich grup
mechanizmów obronnych*
 Mały Hans
o ur. W 1903r. – Herbert von Graf
o Max von Graff
o fobia swoista – lęk przed końmi
o nieświadomy konflikt edypalny – zastąpienie figury ojcowskiej obrazem konia
(obiekt zastępczy) – oddalenie pierwotnego konfliktu edypalnego
 Kolejność urodzenia – Adler
o Dziecko najstarsze
o Dziecko środkowe
o Dziecko najmłodsze
o Jedynacy
 Teoria relacji z obiektem (rozwój dziecka wg Mahler)
o 1. Faza autyzmu (1-4tydz. – 1msc) – autyzm fizjologiczny, pierwotny
o 2. Faza symbiotyczna (2-5/6msc) – różnicowanie się self (okres
schizoparanoidalny)
o 3. Faza separacji-indywiduacji (6—36msc)
 subfaza różnicowania (5-10msc)
 subfaza praktykowania (10-16msc); (pozycja depresyjna vs pozycja
paranoidalna)*
 subfaza ponownego zbliżenia (16-24msc)*
 subfaza konsolidacji (24-36msc)
*najmniej obarczone emocjonalnie fazy – najlepsze okresy do
zatrudnienia niani lub zapisania dziecka do żłobka)
 Teoria relacji z obiektem
o pozycja paranoidalno-schizoidalna (0-4msc)
o pozycja depresyjna (6-9/10msc)
o