Professional Documents
Culture Documents
Hse Plan
Hse Plan
HSE PLAN
Applied Sciences Razi Foundation
2
یا شرکت های رده باال ارائه نمایند HSE PLAN .مدرکی زنده و پویا است کBه بایBد در تمBام طBول مBدت
اجرای پیمان مورد بازنگری قرار گیرد .الزامی است که کلیه پیمانکBBاران و شBBرکت هBBای دینفBBع در هنگBBام
شروع پروژه های گوناگون در شرکت نسBبت بBه ارائBه HSE PLANاقBBدام نماینBد کBه توسBط کارشBناس
ایمنی و بهداشت آن شرکت تهیه و تدوین می گردد .در این طرح اهداف و تعهدات شBBرکت در قبBBال مسBBائل
ایمBBنی ( ، )SafetyبهداشBBت ( )Healthو محیBBط زیسBBت ( )EnvironmentمطBBرح می شBBوند و همچBBنین
اطالعات ایمنی و بهداشت شرکت در اختیار کارشناسان ایمنی و بهداشBBت شBBرکت هBBای رده بBBاال قBBرار می
گیرد.
هدف
اهداف شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی در قبال مسائل ایمنی ،بهداشت و محیط زیست ( )HSE Planبه
شرح ذیل می باشند:
.1حفظ و صیانت از سالمت پرسنل در قبال حوادث و بیماری های شغلی
.2ارتقاء سطح سالمت شاغلین با استقرار نظام بهداشت ،ایمنی و محیط زیست مطابق با استانداردها
.3آموزش و آگاه سازی پرسنل شرکت در زمینه های ایمنی و بهداشت شغلی
.4صیانت از محیط زیست و تالش در جهت حفظ منابع زیست محیطی
دامنه کاربرد
این طرح در کلیBBه محیBBط هBBای کBBاری شBBامل آزمایشBBگاه پلیمBBر ،کوانتومBBتری ،متBBالوگرافی ،شBBیمی ،تسBBت
خوردگی ،کارگاه مکانیک و کارگاه آماده سازی اولیه نمونه ها الزم االجرا می باشد.
تعاریف
شرکت :بنیاد علوم کاربردی رازی
کارکنان :به کلیه افرادی اطالق می شود که به صورت رسمی یا پیمانی در شرکت اشتغال دارند.
خطر :منبع ،وضعیت و یا اقدامی که دارای پتانسیل آسیب به صورت مصBBدومیت ،بیمBBاری و یBBا خسBBارات
مالی و یا ترکیبی از آن ها باشد.
شناسایی خطر :فرآیند شناسایی تشخیص وجود یک خطر و تعریف خصوصیات آن
ریسک ایمنی :ترکیبی از احتمال رخداد یک اتفBBاق خطرنBBاک و وخBBامت مصBBدومیت ،بیمBBاری یBBا خسBBارت
وارده که می تواند به موجب آن اتفاق پدید آید.
3
ایمنی :درجه دوری از خطر
رویداد :اتفاق مرتبط با کار که به موجب آن یک مصدومیت ،بیماری (صرف نظر از وخBBامت آن) ،مBBرگ
و یا خسارت به اموال رخ داده یا بتواند رخ دهد.
حادثه :یک حادثه رویدادی است که منجر به مصدومیت ،بیماری ،مرگ و یا خسارت به اموال شود.
شبه حادثه :رویدادی که به موجب آن مصدومیت ،بیماری یا مرگ و میر یا خسارت بBBه امBBوال رخ ندهBBد،
به عنوان یک "شبه حادثه"" ،شبه سانحه" " ،ختم بBBه خBBیر" یBBا رخBBداد خطرنBBاک مBBورد اشBBاره قBBرار می
گیرد.
بیماری شغلی :شرایط قابل تشخیص و نامطلوب جسمی یا ذهنی (روحی) که از یک فعالیت کاری و محیط
کار ناشی می شود و یا بر اثر آن فعالیت ،محیط کار بدتر می شود.
محیط زیست :محیطی شامل هوا ،آب ،خاک ،منابع طبیعی ،گیاهان ،جBBانوران ،انسBBان هBBا و روابBBط متقابBBل
بین آن ها که سازمان در آن فعالیت می کند ،این محیط از سازمان تا کل دنیا را شامل می شود.
جنبه محیط زیستی :بخشی از فعالیت ها یا محصوالت یا خدمات یک سBBازمان کBBه بتوانBBد بBBا محیBBط زیسBBت
تاثیر متقابل داشته باشد.
پیامد محیط زیستی :هر تغییری در محیط زیست مطلوب یا نامطلوب ،کBBه تمBBام یBBا بخشBBی از آن ناشBBی از
جنبه های محیط زیستی یک سازمان می باشد.
ریسک محیط زیستی :ترکیبی از احتمال رخBداد یBک جنبBه زیسBت محیطی و وخBامت پیامBد ناشBی از آن،
خواه این پیامد به صورت تدریجی رخ دهد و یا فاجعه بار باشد.
طرف ذینفع :فرد یا گروهی که به عملکرد HSEسازمان مرتبط می شود یا از آن تاثیر می پذیرد.
عدم انطباق :برآورده نشدن یک الزام ،یک عدم انطباق می تواند هر گونه انحراف از موارد زیر باشد:
استانداردهای کاری ،دستورالعمل های تخصصی ،روش های اجرایی ،الزامات قانونی
4
صالحیت :توانایی انجام یک کار مشخص مطابق با استانداردهای کاری
طرح اقتضایی :یک طرح از پیش برقرار شده برای کاهش اثرات ناشی از بروز یک وضعیت غیر معمول
را که پتانسیل ایجاد آسیب را داشته باشد.
مHHوقعیت اضHHطراری :یBBک مBBوقعیت اضBBطراری منتج از یBBک حادثBBه عمBBده می باشBBد .وسBBعت مBBوقعیت
اضطراری بستگی به نوع و میزان رویداد به وقوع پیوسته دارد .به دنبال آن ،تعBBداد سBBازمان هBBایی کBBه در
این وضعیت درگیر می شوند و وسعت مقابله با وضعیت اضطراری ،بستگی به شدت حادثه دارد.
عوامل بالقوه آسیب رسان :به شرایط یا اعمال ناایمنی گفته می شود که پتانسیل ایجاد یک حادثه را در بBBر
داشته باشد .به عبارت دیگر یک فاکتور حادثه محسوب می شود که در صورت جمع شBBدن بBBا یBBک یBBا چنBBد
عامل دیگر حادثه به وجود می آید.
خط مشی
بنیاد علوم کاربردی رازی
خط مشی سیستم مدیریت HSE
شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی فعال در زمینه ارائBBه خBBدمات آزمایشBBگاهی و پژوهشBBی ،بBBا اسBBتعانت از
خداوند متعال و پشتوانه نیروی انسانی متخصص و ماهر ،با ایجBاد تفکBر فرآینBد گBرا ،گBامی بلنBد در جهت
بهبود کیفیت خدمات خود ،رضایت مندی مشتریان ،بهبود عملکرد زیسBBت محیطی ،ایمBBنی ،بهداشBBت حرفBBه
ای و سالمت کارکنان برداشته است ،بدین منظور اقدام به استقرار سیستم مدیریت HSEدر سBBطح شBBرکت
نموده و خود را ملزم و متعهد به اصول زیر می داند:
.1تالش در جهت حفظ و ارتقاء سالمت کارکنان شرکت
.2تامین امکانات ایمنی و بهداشتی در محیط های کاری
.3توجه به منابع زیست محیطی و اطالع رسانی در جهت حفظ و نگهداری آن ها
.4پیشگیری از وقوع بیماری های شغلی و بروز حوادث ناشی از کار
.5در نظر گرفتن آیین نامه ها و دستورالعمل های OHSAS 18001
به منظور دستیابی به اصول باال ،این شرکت سیستم مدیریت HSEرا در کلیه سطوح به اجBBرا درآورده و
به طور مداوم خود را نسبت به بهبود مسBتمر و اثربخشBی این سیسBتم متعهBد می دانBد .همچBنین شBرکت در
ابتدای هر سال نسبت به تعیین اهداف ایمنی و بهداشت و محیط زیست در راستای این خط مشی اقدام نموده
و با بازنگری از طریق پایش ،اندازه گیری و تحلیل میزان تحقق اهداف ایمBBنی ،بهداشBBتی و محیBBط زیسBBتی
تعریف شده را بررسی می کند.
5
اینجانب با اعتقاد کامل و عزمی راسخ از این سیستم پشتیبانی نموده و از یکایک همکاران شBBرکت انتظBBار
دارم ضBBمن درک صBBحیح آن ،در جهت بBرآورده سBاختن و حفBظ خواسBته هBای اسBتاندارد سیسBتم مBدیریت
HSEتالش نموده و در جایگاه سازمانی خویش جهت بهبود مستمر آن کوشش نمایند.
مدیر شرکت
هدف گذاری
ما باید از طریق اهداف ذیل به خط مشی HSEدست یابیم:
.1برگزاری آموزش های مرتبط با مباحث HSEپرسنل به میزان 4ساعت در ماه
.2انجام عملیات آزمایشگاهی و فنی مطابق با اسانداردها و دستورالعمل های ایمنی با کمترین مBBیزان بBBروز
خطر
.3کاهش میانگین عدد ریسک خطرات و عدد ارزیابی جنبه به میزان 20درصد
.4کاهش نرخ شاخص های مربوط به حوادث ()FSIبه حداقل میزان
.5تکمیل و تدارک تجهیزات مرتبط با HSEدر شرکت مطابق نیازسنجی انجام شده
مسئولیت ها
مدیر شرکت
وی مسئولیت های کلی در قبال مسائل HSEرا بر عهده دارد که شامل موارد ذیل می باشد:
.1پیگیری تهیه تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز
.2نظارت بر حسن اجرای دستورالعمل ها و آیین نامه های ایمنی ،بهداشت و محیط زیست
.3دریافت گزارش های روزانه مرتبط با مسائل ایمنی و بهداشت کار از کارشناس ایمنی و بهداشت شرکت
.4تخصیص منابع مالی جهت تهیه تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز شرکت
.5انجام مشورت در جهت تعیین نوع و کیفیت تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز شرکت
.6پیگBBیری نیازهBBای HSEمطBBرح شBBده از سBBوی کارشBBناس ایمBBنی و بهداشBBت شBBرکت و اقBBدام در جهت
برطرف نمودن آن ها
.7نظارت بر عملکرد کارشناس ایمنی و بهداشت شرکت
.8شرکت در جلسات کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار و مشارکت فعال در مباحث مطرح شده در جلسات
6
کارشناس ایمنی و بهداشت
.1تشکیل جلسات کمیته های حفاظت فنی و مطرح نمودن مشکالت ایمنی و بهداشت موجود در شرکت
.2انتخاب نوع و تعداد تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز شرکت
.3نظارت بر حسن استفاده از تجهیزات حفاظت فردی در حین انجام کار
.4پیگیری اندازه گیری عوامل زیان آور در محیط کار و مستندسازی نتایج حاصل از آن
.5پیگیری معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای پرسنل شرکت
.6بازرسی روزانه از محل های کاری و حصول اطمینان از ایمن بودن محیط کار
.7ارائه صورت جلسات کمیته حفاظت فنی ماهیانه به مرکز بهداشت و اداره کار و امور اجتماعی
.8برگزاری کالس های آموزشی مرتبط با مباحث HSEبر حسب نیازهای آموزشی و ارائه مدرک
.9تهیه و ارائه دستورالعمل های ایمنی و بهداشت کار
.10تهیه و ارائه برگه های ایمنی مواد ( )MSDSبه واحدهای آزمایشگاهی
.11مکاتبه طرح ایمنی ،بهداشت و محیط زیست
.12ارائه مشاوره مرتبط با اطفای حریق ،ایمنی برق ،کمک های اولیه
.13نظارت بر حسن اجرای دستورالمل ها و آیین نامه های ایمنی و بهداشت در شرکت
.14تذکر و برخورد قانونی با افرادی که اصول ایمنی و بهداشتی را در محیط کار رعایت نمی کنند.
.15بازنگری اهداف HSEشرکت و اعمال تغییر به اقتضای شرایط
.16ارائه پیشنهاد و راهکار در جهت بهبود شرایط ایمنی ،بهداشت و محیط زیست شرکت
.16انجام ارزیابی ریسک به روش متداول در شرکت برای مشاغل موجود در شرکت مربوطه
سایر پرسنل
.1رعایت نمودن تمامی اصول ایمنی ،بهداشت و محیط زیست در محیط کار
.2گزارش دادن هر گونه مغBایرت ایمBنی ،بهداشBت و محیBط زیسBت در محیBط کBار بBه کارشBناس ایمBنی و
بهداشت شرکت
7
.3ارائه راهکار و پیشنهاد ایمنی و بهداشت به کارشناس ایمنی و بهداشت شBرکت در جهت بهبBود وضBعیت
محیط کار
.4استفاده کردن از تمامی تجهیزات حفاظت فردی ارائه شده توسBBط کارشBBناس ایمBBنی و بهداشBBت شBBرکت و
آشنایی از طرز استفاده از آن ها
.5همکاری در جهت انجام ارزیابی ریسک ،اندازه گیری های عوامل زیBBان آور و غBBیره توسBBط کارشBBناس
ایمنی و بهداشت شرکت
.6عدم استفاده از مواد مخدر ،دخانیات و نوشیدنی های الکلی
چارت سازمانی
چارت سازمانی شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذیل می باشد:
8
نظافت چی
نگهبان
مدیر اجرایی
انباردار
مسئول آشپزخانه
9
ریسBBک هBBا از روش اجBBرایی شناسBBایی و ارزیBBابی مخBBاطرات ایمBBنی و بهداشBBتی JSAاسBBتفاده می گBBردد.
خطرات عمده مرتبط و قابل پیش بینی مرتبط با فعالیت های کاری در پروژه بBBا روش هBBایی نظBBیر JSAو
استفاده از چک لیست های بازرسی و بازدید از آزمایشگاه ها و کارگBBاه هBBا و نBBیز مشBBاهده سBBوابق حBBوادث
گذشته و مصاحبه با کارکنان با تجربه استخراج می گردد اما خطBBرات عمBBده و ذاتی این شBBرکت ،خطBBرات
مرتبط با فعالیت های ذیل می باشد:
.1تست های مخرب
.2تست های غیر مخرب
.3فعالیت های آزمایشگاهی
.4تراشکاری
.5دریل کاری
.6سنباده زنی
.7برشکاری سرد
.8حمل و نقل وسائل و تجهیزات
10
توان در تدوين يك برنامه مديريت ايمني و پيشگيري ازحوادث بهره جست و از آن جهت انتخاب تجهBBیزات
حفاظت فردي مورد نياز مي توان استفاده كرد.
تشکیل تیم JSA
آناليز ايمني شغل بايد توسط يك تيم انجام شود .ابتدا تيمي متشكل از يك سرپرست ،يك تکنسین بBBا تجربBBه و
يك كارشناس ايمني و بهداشت جهت انجBBام اين تكنيك بBBراي شناسBBايي و ارزيابي خطBBرات هBBر شBBغل بايد
تشكيل گردد.
مراحل اجرا
مراحل اجرای JSAبه 4مرحله زير تقسيم می شود:
.1شكستن شغل به مراحل پی در پی
پس از انتخاب يك شغل ،مراحل مختلف انجام آن شغل مشخص و براي هرشغل يك فرم JSAتكميل گردد.
.2شناسايي خطرات موجود در هر مرحله
در اين مرحله خطرات موجود يا بالقوه مرتبط با هر شغل شناسايي و تعيين می شوند.
.3ارزیابی ریسک
به منظور اولويت بندي ريسك ها و اقدامات كنترلي در اين مرحله خطرات شناسBBايي شBBده طبقBBه بنBBدي می
شوند .جهت انجام اين مرحله 2 ،پارامتر بايد مشخص گردند:
-احتمال وقوع يك حادثه ()Probability
-شدت پيامد آن ()Severity
سپس جداول شدت و احتمال وقوع حادثه در هم ادغام می شوند تا ماتريس ريسک بدست آيد ،در نهايت بر
اساس شاخص ريسك تصميم گيري می شود .عدد ريسك با استفاده از فرمول زير محاسبه می گردد:
شدت پيامد حادثه * احتمال وقوع حادثه = ريسك
.4ارائه اقدامات کنترلی
بر اساس ارزيابي ريسك ها و اولويت بندي آن ها اقدامات كنترلي ارائه می گردد .با توجBBه بBBه طبقBBه بنBBدي
ريسك ها مي توان مطمئن شد كه اقدامات كنترلي به صورت موثر اعمال مي شوند.
11
فرآیند انجام JSA
12
جدول :1طبقه بندی شدت حادثه
تعریف طبقه نوع خطر
مرگ و میر ،از بین رفتن سیستم 1 فاجعه بار
جراحات ،بیماری های شغلی یا آسیب های وارده به سیستم شدید است. 2 بحرانی
جراحات ،بیماری های شغلی یا آسیب های وارده به سیستم کوچک است. 3 مرزی
جراحات ،بیماری های شغلی یا آسیب های وارده به سیسBBتم خیلی کوچBBک 4 جزئی
13
است.
14
برگه کار آنالیز ایمنی شغل
شغل :تست خوردگی
تاریخ23/04/95 : آنالیز کننده :فرشاد کفائی
تاریخ25/04/95 : ارزیابی :فرشاد کفائی
تاریخ28/04/95 : تصدیق کننده :فرشاد کفائی
در كليه خطرات شناسايی شده موارد ذيل مورد توجه قرار می گيرند:
.1پرسنل و ذينفعان مرتبط با فعاليت تست خوردگی
.2تجهيزات مورد استفاده در فعاليت تست خوردگی
.3تاثير افراد و تجهيزات بر روی محيط زيست (آب ،خاک و هوا)
در طول مدت عملیات تست خوردگی تمBامی پرسBنل همBواره بBرای شBناخت و اصBالح و بBه روز رسBانی
خطرات به عنوان يک وظيفه در هر زمان ممكن تشويق خواهند شد.
16
جنبه های مصرفی شامل:
.2مصرف انواع مواد شیمیایی
.2مصرف آب
17
توضيحات مسئول مرجع قانونی عنوان دستورالعمل عنوان فعاليت رديف
پايش مربوطه
تمامی مراحل مسئول آیین نامه قوانین و دستورالعمل ایمنی و كار با مواد 1
کاری می بایست HSE مقررات ایمنی در بهداشتی کار با مواد شیمیایی در
مطابق با استاندارد آزمایشگاه شیمیایی آزمایشگاه
متودهای مربوطه
و همچنین توسط
افراد آموزش دیده
انجام شوند.
انبار نمودن مواد مسئول آیین نامه قوانین و دستورالعمل های انبارش مواد 2
شیمیایی می بایست HSE مقررات ایمنی در ایمنی انبار کردن شیمیایی
مطابق آزمایشگاه مواد شیمیایی
دستورالعمل های
ایمنی انجام شوند و
همچنین مکان
انبارش مطابق با
استانداردها بنا شده
باشد.
دفع پسماندهای مسئول راهنمای نحوه دستورالعمل های دفع پسماندهای 3
شیمیایی مطابق با HSE صحیح امحاء مواد زیست محیطی شیمیایی
الزامات و قوانین شیمیایی مدیریت دفع پسماند
مدیریت دفع
پسماندها و با
نظارت کارشناس
HSEانجام پذیرد.
18
مدير شرکت :تعهد نسبت به اجرای موضوعات HSEشBBرکت ،تBBامين منBBابع مBBالی و انسBBانی جهت اجBBرای
رويه های HSE
سرپرست كارگاه :حمايت از موضوعات ايمنی ،بهداشتی و محيط زيسBBت ،همBBاهنگی جهت اجBBرای برنامBBه
های HSE
مسئول HSEشرکت :توانايی در تدوين دستورالعمل های كاری ،HSEانجام شناسايی و ارزيابی ريسBBک
های HSE
.2آموزش
به منظBور تحقBق فرآينBد آمBوزش و ارتقBاء سBطح آگBاهی و دانش افBراد در فعBالیت هBای آزمایشBگاهی اين
شركت ،از روش های اجرايی آموزش تبعيت می نمايد .شركت موظف است كليه پرسنل تحت امر خBBود را
در خصوص موضوعات HSEو همچنين مقررات و دستورالعمل های مربوطه آموزش دهد.
قبل از شروع عملیات ،شركت موظف است ليستی از مشاغل مورد نياز در شرکت را تهيه و شرح
وظايف مرتبط با HSEرا برای آن ها تعيين نمايد .شBBركت موظBBف اسBBت شBBرح وظBBايف و حBBداقل
معيارهای صالحيت مورد نياز برای استخدام تخصص های مورد نياز در شرکت را قبل از شروع
عملیات تعيين نموده و پس از ثبت در فرم شناسنامه شغل و تاييد مدير پروژه بBBه تصBBويب كارفرمBBا
برسد.
ارزيابی صالحيت كليه كاركنان توسط شركت و بر اساس معيارهای مصوب كارفرما انجام خواهد
شد .شركت موظف است سوابق اين ارزيابی ها را به منظور ارائه بBBه كارفرمBBا در بازرسBBی هBBا و
مميزی های وی نگهداری نمايد.
كارفرما در ارزيابی های دوره ای و بازرسی ها ،صالحيت پرسنل (شامل توانايی ها ،مهBBارت هBBا
و دانش) و ميزان انطباق آن ها را با شرح وظايف آن ها بررسی می نمايد.
در صورت عدم احراز حداقل شBرايط مBورد نياز كارفرمBا ،شBركت آمBوزش هBايی را بBه منظBور
ارتقاء صالحيت پرسنل برنامه ريزی و اجرا خواهد نمود .بدين منظBور واحBد HSEبBا اسBتفاده از
سوابق ارزيابی صالحيت كاركنان در بدو اسBBتخدام ،اقBBدام بBBه اجBBرای دوره هBBای آموزشBBی خواهBBد
نمود.
شركت موظف است آموزش هايی را كه به منظور ارتقاء سطح شايستگی پرسنل انجBBام می گBBردد،
مطابق با ماتریس نياز سنجی آموزشی مطابق پيوست اجرا نمايد.
ماتريس نيازسنجی آموزش نشان دهنده آموزش های مورد نياز هر فرد با توجه بBه وظBايف محولBه
و فعاليت هايی است كه وی انجام می دهد .اين ماتريس به صBBورت سBاليانه در جلسBه كميتBه ايمBنی
بازنگری می گردد .واحد ايمنی/واحد آموزش پس از تصويب اين ماتريس با برنامه ريزی مناسBBب
اقدام به اجرای برنامه های آموزشی در زمان مناسب می نمايد.
به كليه كاركنان تازه استخدام شده شرکت قبل از شروع به كار ،آموزش های الزم و مرتبط با شغل
مطابق با اين ماتريس ارائه خواهد شد.
19
برنامه ريزی دوره های آموزشی با توجه به ماتريس نيازسنجی انجام شBBده و پس از تاييد مBBديريت
پروژه توسBط واحBد آمBوزش شBركت ،بBا همكBاری واحBد HSEشBرکت اجBرا خواهBد شBد .برنامBه
آموزشی مي بايست به اطالع كارفرما برسد.
سوابق مربوط به برگزاری كليه دوره های آموزشی و بBBازآموزی هBBا (شBBامل ليسBBت افBBراد شBBركت
كننده نتايج ارزيابی ها و احتماال گواهينامه های آموزشی) نگهداری خواهد شد.
اثر بخشی كليه دوره های آموزشی حداكثر 1مBاه پس از برگBزاری دوره توسBط مBدير مسBتقيم هBر
يک از پرسنل سنجيده و در فرم اثربخشی آموزشی به واحد ايمنی/آموزش عودت داده می شود.
كليه بازديدكنندگان از كارگاه قبBل از بازديد از سBايت در جلسBات تBوجيهی ايمBنی شBركت خواهنBد
نمود .مسئوليت برگزاری اين جلسات بر عهده واحد HSEشركت/كارفرما می باشد.
كاركنان شركت بايد آموزش هBBای ايمBBنی ،بهداشBBتی و زيسBBت محيطی تعBBيين شBBده از طBBرف واحBBد
مرتبط HSEشركت را بBه صBBورت كامBل بگذراننBد .اين آمBوزش هBا حBداقل بايد شBامل خطBرات
مرتبBBط بBBا محيط كBBار ،مقBBررات و آيين نامBBه هBBا ،دسBBتورالعمل هBBای كBBاری و نتBBايج عBBدول از
دستورالعمل ها و قوانين و مقررات و نحوه آمادگی و مقابله با شرايط اضطراری می باشد.
20
.1مقدمه
توضيح اهداف از انجام كار ،شناسايی و سازماندهی مراحل انجام كار
.2روش انجام كار
توضيح روش انجام كار مدون
تعيين اينكه هر گام چگونه بايد انجام شود.
تعيين و تشريح كليه اقدامات احتياطی الزم ،لزوم اخذ پروانه انجام عمليات ( ،)PermitتسBBت هBBای
الزم پيش از شروع به كار و غيره
شناسايی كليه دسترسی ها و خروجی های ايمن
.3محيط انجام كار
تاثيرپذيری از شرايط جوی در فضای باز محل انجام عمليات
لوازم حفاظت شخصی مورد نياز
كار در فضاهای سرپوشيده و بسته و احتياط های الزم در خصوص مواجهBBه بBBا عوامBBل زيان آور
محيط كار از قبيل مواجهه با گرما و رطوبت شBديد ،گBرد و غبBار ،فيوم هBا ،سBر و صBBدا ،ميادين
مغناطيسی ،تهويه ناقص و يا عدم وجود تهويه
اطمينان از وجود روشنايی كافی در محل
.4خطرات و كنترل ها
مطرح كردن تمام حفاظت های مكانيكی و الكتريكی مورد نياز ،تمامی الزامات قيد شBBده در پروانBBه
انجام عمليات
اطمينان يافتن از انجام محدودسازی ها و جداسازی های مورد نياز برای دسترسی های ايمن
تاكيد بر اين موضوع كه هيچ فعاليتی نبايد پيش از ايمن سازی عمليات صورت پذيرد.
در جايی كه الزم باشد ارزيابی ريسک پيش از انجام عمليات صورت پذيرد.
.5تجهيزات
اطمينان از اينكه تجهيزات صحيح در دسترس هستند و همچنين اين تجهBBيزات قابBBل اسBBتفاده و ايمن
هستند .اين موضوع شامل تجهيزات ايمنی مورد نياز می باشد.
بازنگری تمام مواد مورد استفاده و مشخصات و استانداردهای مرتبط با آن ها
شناسايی هر گونه ماده شيميايی مورد استفاده
اطمينان از وجود و تفهيم برگه اطالعات ايمنی مواد شيميايی ()MSDS
وجود معارضات در هنگام انجام عمليات
شناسايی فعاليت های ديگری كه ممكن است در محل انجام عمليات انجام شود.
بررسی احتمال بروز تعارض در هنگام انجام عمليات
تشريح هر گونه اقدام پيشگيرانه ای كه بايد انجام شود.
تعامل با ساير شرکت ها
شناسايی ساير شرکت هایی كه فعاليتشان با فعاليت های شركت تداخل دارد.
21
شناسايی ماهيت فعاليت های ديگر شرکت های در تعامل
تشريح چگونگی اقدامات پيشگيرانه و كنترلی جهت ايمن سازی فعاليت ها
تشريح فعاليت های شركت برای ساير شرکت ها
موضوعات ديگر
به جز موادر ذكر شده در باال می توان موارد ديگری را نيز بBBر حسBBب مBBورد در هنگBBام آمBBوزش پيش از
شروع به كار مطرح نمود .مثال حوادث شكل گرفته در حين انجام عمليات مشBBابه .نكتBBه ای كBBه بايد بBBه آن
توجه شود اين است كه اين دوره بايد بسBيار كوتBاه بBوده و ترجيحBا از 15دقيقBه تجBاوز نكنBد و بايد بطBور
روزمره برای افزايش آگاهی كاركنان تكرار شوند و سوابق آن ثبت و نگهداری شود.
ارتباطات و مشاركت
برای موثر واقع شدن برنامه های HSEشركت ،تعامل طBBرفين در زمينBBه هBBای ايمBBنی ،بهداشBBت و محيط
زيست ضروری است .از آنجا كه ممكن است در مراحل قبل از ارائه پيشنهاد شرايط خاص ايمنی ،بهداشت
و محيط زيست ،به خوبی شناسايی و در رابطه با آن ها بحث نشده باشد .لذا ايجاد ارتباطات موثر در قBBالب
22
جلسات ،HSEدستورالعمل های HSEيا قوانين HSEمدون به منظور پيشرفت كار ضBBروری اسBBت .بBBه
اين منظور بايد ارتباطات موثری بين كارفرما ،شركت و نيروهای تحت امر شركت برقرار گBBردد .شBBركت
بايد روش های اجرايی را در زمينه ارتباطات و مشاركت به شرح ذيل در نظر بگيرد:
.1ارتباطات داخلی
به عنوان مثال نحوه گزارش دهی در خصوص خطرات مابين افراد سايت و واحد HSEمشخص
شود و يا مشاركت دادن ايشان در شناسايی مغايرت های HSE
.2ارتباطات خارجی
ارتباط بBBا مراجBBع قBBانونی مثال نحBBوه ارتبBBاط بBBا سBBازمان قBBانون گBBذار جهت بBBه روزآوری قBBوانين
مشخص شود.
ارتباطات با سایر شرکت هBا ،بBه عنBوان مثBال نحBوه ارائBه مغBايرت هBای HSEمرتبBط بBا سBایر
شرکت ها و چگونگی پيگيری جهت رفع آن ها
ارتباط با كارفرما مثال شركت در جلسات كارفرما و گرفتن پروانه انجام عمليات و صBBدور توسBBط
كارفرما
ج-كميته HSE
بBBه منظBBور مشBBاركت كBBارگران و كارفرمايان و نظBBارت بBBر حسBBن اجBBرای مقBBررات HSEدر كارگBBاه و
همچنين پيشگيری از حوادث و بيماری های ناشی از كار و بروز پيامدهای زيست محيطی نامطلوب ،حفظ
و ارتقاء سالمتی كارگران و سالم سازی محيط های كاری و همچنين جهت رعايت آيين نامه كميته حفBBاظت
فنی و بهداشت كار ،كميته HSEبا رعايت ضوابط و مقررات مندرج در اين آيين نامه ها در كارگاه هBBای
كشور الزامی است .عالوه بر اعضای ذكر شده در آيين نامه فBBوق افBBراد ديگBری نBيز بBر حسBب مBورد می
توانند در اين كميته حضور يابند.
در اين قسمت از طرح اعم از جلسات برگزار شده دربBاره موضBBوعات HSEدر پBروژه جBای می گBيرد.
انواع جلسات برگزار شده در پروژه حول موضوعات HSEشامل موارد ذيل می باشد:
.1جلسات آغاز كار
.2جلسات ارزيابی ريسک
24
.3جلسات گزارش دهی و تجزيه و تحليل حوادث
.4جلسات روزانه و ماهانه بازرسين HSEشركت و كارفرما
Tool Box Meetings .5
جلسات ارزيابی ريسک بايد توسط شركت قبل از آغاز بBBه كBBار ،قبBBل از شBBروع عمليات اجBBرايی ،قبBBل از
برچيدن كارگاه و به صورت سه ماهه و در هBBر زمBBان كBBه ضBBرورت دارد ،برقBBرار شBBود .اين جلسBBات بBBه
منظور بازنگری در سيستم مديريت و كنترل ريسک های HSEپروژه ،شناسايی ريسک های HSEجديد
از سوابق و از شرح فعاليت های سه ماهه آتی و تعيين راهكارهای كنترلی اين خطرات ،تشكيل می شود.
الزم است جلسات روزانه بازرسين HSEشركت هر روز با استفاده از چك ليست های مدون انجام شBBود.
نتايج اين بازرسی ها بايد به صورت مكتوب به واحد مرتبط HSEكارفرما گBBزارش شBBود .آيتم هBBای حBBائز
اهميت كه به صورت معمول در اين جلسات مورد بحث و بررسی قرار می گيرد عبارت است از:
.1گزارش حوادث
.2فعاليت های در دست انجام در سايت
.3آموزش های HSEانجام شده در روز قبل و برنامه ريزی شده برای روز جاری
.4بازرسی های HSEو نتايج حاصله
موارد برنامه ريزی شده شركت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذيل می باشد:
برگزار كننده زمان برگزاری شركت كنندگان موضوع جلسه رديف
واحد HSE صبح هر روز و کلیه کارکنان جلسات روزانه قبل از 1
شرکت قبل از شروع به شروع کار (ToolBox
کار )Meeting
واحد HSE ماهیانه/زمان وقوع اعضای کمیته جلسات کمیته ایمنی 2
شرکت حوادث
واحد HSE به محض ورود به افراد تازه وارد، جلسات توجیهی 3
شرکت/کارفرما/گ محوطه کارگاه بازدیدکنندگان،
روه بازدید ایمنی ناظرین ،بازرسین
و ممیزان
واحد HSE هفتگی و ماهیانه نمایندگان شرکت ها جلسه با سایر شرکت ها 4
شرکت
واحد HSE ماهیانه سرپرستان واحدها جلسات پیشرفته ماهانه 5
شرکت
واحد HSE روز قبل و بعد از واحد HSEشرکت جلسات آموزش 6
شرکت دوره آموزشی
واحد HSE ممیزی ممیزان و واحئ ممیزی و بازرسی ها 7
25
شرکت ممیزی شونده
کارفرما نمایندگان کارفرما و حداقل شش ماهه/بر بازرسی های کارفرما 8
حسب ضرورت واحد HSEشرکت
لیستی از شرکت کنندگان در جلسات به انضمام صورت جلسه مربوطه تهیه و توسط واحBBد برگBBزار کننBBده
تهیه خواهد شد و سوابق آن در آن واحد نگهداری خواهد شد.
ارتباط با کارفرما
کلیه ارتباطات HSEاعم از نامه نگاری ها ،پیام ها ،گزارشات و غیره از طریق مدیر شرکت یا کارفرمBBا
صورت می گیرد .مسئول HSEشرکت مستقیما با کارفرما در موارد الزم ارتبBاط برقBرار کBرده و مBوارد
HSEرا مبادله می نمایند .مسئول HSEبه صورت ادواری جلساتی را بBBا کارفرمBBا و بBBا حضBBور مسBBئول
اجرایی شرکت برگزار می نمایند .در صورتی که کارفرما از عملکرد سیستم ایمنی ،بهداشت کار و محیBBط
زیست شکایتی کتبی و یا شفاهی داشته باشد ،می توانBBد مسBBتقیما بBBه واحBBد HSEجهت بررسBBی و رسBBیدگی
ارسال نمایند.
26
کنترل عملیات
.1کنترل عملیات از دیدگاه ایمنی
-1-1دستورالعمل های مقابله با مخاطرات ایمنی خاص شرکت
ايمني مواد شیمیایی
ايمنی حریق
ايمنی برق
ايمنی ساختمان
ایمنی آزمایشگاه
.1پسماندهای عادی
به پسماندهایی گفته می شود که به صورت معمول از فعالیت های روزمره انسBBان هBBا تولیBBد می شBBوند .از
قبیل زباله های خانگی و نخاله های ساختمانی حاصل از تخریب
27
.2پسماندهای پزشکی
به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستان ها ،مراکBBز بهداشBBتی و درمBBانی و سBBایر مراکBBز
مشابه گفته می شود.
.3پسماندهای صنعتی
به کلیه پسماندهای ناشی از فعالیت های صنعتی و معدنی و امثال آن گفته می شود از قبیBBل بBBراده هBBا ،آهن
آالت و ضایعات .دسته بندی دیگری از نظر تفکیک زباله وجود دارد که به شرح ذیل می باشد:
.1زباله تر
به آن دسته از پسماندها اطالق می شود که دارای خاصیت فساد پذیری هستند .محاسبات نشBBان داده از هBBر
تن پسماند یا %80مواد آلی که به صورت تلنبBار دفن می شBوند 400 .مBتر مکعب گBاز گلخانBه ای و 600
لیتر شیرابه رها می گردد که %99آلودگی های محل دفن را شامل می شود.
.2زباله خشک
این بخش از پسماندها به صورت تفکیک شده جمع آوری شود تمامBBا قابBBل بازیBBافت می باشBBند .پسBBماندهای
کاغذ ،شیشه ،فلز و پالستیک از این دسته اند.
28
.4نحوه مدیریت ،نگهداری و دفع پسماندهای ویژه
.4تجهیز کارگاه
راهنما :عبارت است از اقدامات و تدارکاتی که باید به صBBورت مBBوقت بBBرای دوره اجBBرای عملیBBات انجBBام
شود و تا آغاز و انجام دادن عملیات موضوع پیمان طبق سند و مدارک پیمان میسر می شود.
تجهیز کارگاه شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی شامل موارد زیر می باشد:
.1ساختمان پشتیبانی
آزمایشگاه ها
کارگاه ها
انبارها
تامین تجهیزات ایمنی و حفاظتی
.2ساختمان عمومی
دفاتر ثابت و متحرک (کانکس)
نحوه تامین تجهیزات مورد نیاز در شرکت و همچنین تجهیزات ایمنی و حفBاظت فBBردی بBBه صBBورت آمBBاده
سازی لیست سفارش و تایید توسط مدیریت شBرکت و سBپس تهیBه ابBزارآالت ،تجهBیزات و وسBایل حفBاظت
فردی از شرکت های بیرون و سپس حمل و جابجایی آن ها به داخل شBBرکت مربوطBBه و انبBBارش آن هBBا در
انبار شرکت می باشد.
29
ایمنی و آنان در زمینه چگونگی فرار از موقعیت هBBای خطرنBBاک بBBوده کBBه این عالئم بBBه صBBورت دائمی و
گاهی به صورت موقت در قسمت های مختلف کارگاه و در حین پروسه های کاری نصب می شوند.
30
عالمت مواد آتشگیر
31
مواد خورنده
تشعشع
32
-4-2تجهیزات حفاظت فردی
راهنما :جهت پیشگیری از حوادث ناشی از عوامل زیان آور در محیط کار در کنBBار مBBواردی چBBون خطBBر
حریق ،انفجار و غیره الزم است اقدامات کنترلی مناسبی در نظر گرفته شود ،از این رو در راستای حBBذف
و کاهش خطرات به یکی از اولویت های سازمان های امروزی تبدیل شBBده اسBBت ،امBBا علBBیرغم تالش هBBای
فراوانی که در این راستا صورت می گیرد ،هیچ گBBاه خطBBرات بBBه طBBور کامBBل حBBذف نمی شBBوند و احتمBBال
بروز حوادث همواره وجود دارد.
حذف یاکاهش خطرات به طور کلی در سه مرحله (محل ایجاد ،مسیر انتقال و محل دریBBافت) صBBورت می
گیرد .تغییر در طراحی تجهیزات و نحوه انجام کار ،حفاظ گذاری و ایزوله کBBردن تجهBBیزات و ...از جملBBه
فعالیت ها در راستای مواجهه با خطرات در محیط کار هسBBتند .در این میBBان اسBBتفاده از تجهBBیزات حفBاظت
فردی به عنوان آخرین عامل کاهنده شدت اثرات حادثه (به دنبال لحاظ نمدن تدابیر حفاظتی مناسب) اهمیت
خاصBBی دارد .تجهBBیزات حفBاظت فBBردی راحت نبBBوده و بBBاعث کBBاهش عملکBBرد افBBراد می شBBوند .این اقBBدام
کنترلی به هیچ عنوان باعث حذف خطر نشده و در بسیاری از موارد پیامدهای ناشBBی از مواجهBBه بBBا خطBBر
کاهش می دهد .انتخاب صحیح ،تجهیزات حفاظت فردی متناسب با نوع کار ،استفاده درسBBت از تجهBBیزات،
مراقبت و نگهداری مناسBBب از جملBBه مBBواردی هسBBتند کBBه بایBBد در برنامBBه هBBای حفBBاظتی و پیشBBگیرانه هBBر
سازمان در نظر گرفته شوند.
در شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی روش اجرایی شناسایی ،تهیه ،توزیع و مBBدت اسBBتفاده بBBه شBBرح ذیBBل
می باشد:
.1شناسايی
تعيين و شناسايی نوع وسايل حفBBاظت فBBردی بBBه وسBBيله شناسBBايی عوامBBل زيان آور فBBيزيكی و شBBيميايی و
ارگونوميكی محيط كار و همچنين با استفاده از ليست مشاغل و خطرات آن ها انجام می شود .به طور مثال
جهت انجام فعاليت های تراشکاری وسايل ذيل مورد نياز می باشند:
.1لباس کار (شامل پیراهن آستین کوتاه و شلوار)
.2ماسک فيلتر دار ()FFP2
.3گوشی ایمنی ()Earmuff
.4کفش ایمنی
.5عینک ایمنی (گاگل)
33
.2تامين
وسايل حفاظت فردی پس از تهيه ليست (شامل نوع و تعداد هر وسيله) توسط شركت سفارش داده می شود
و پس از آماده سازی ،تجهيزات به داخل شركت حمل و جابجا می شوند و در واحد انبار انبارش می شوند.
.3توزيع
وسايل حفاظت فBBردی بBBا توجBBه بBBه دسBBتورالعمل هBBا و آيين نامBBه هBBای اسBBتفاده از تجهBBيزات (نBBوع و مBBدت
استفاده) بين پرسنل شركت توزيع می شوند .الزم به ذكر است كه تحويل هر گونه تجهيز در دفتر ثبت و به
امضاء کارمند می رسد.
.4كنترل
برخی از تجهيزات حفاظت فردی مانند گاگل های ايمنی ،گوشی های خلبانی و ماسBBک هBBای كBBارتريج دار
پس از تحويل از پرسنل به دقت چک و كنترل می شوند و در صورت سالم بودن مجددا مورد استفاده قرار
می گيرند.
وسايل حفاظت فردی مورد استفاده توسط شركت بنیاد علوم کاربردی رازی
تجهيزات مورد استفاده توسط شركت به شرح ذيل می باشد:
مدت زمان استفاده نوع تجهيزات حفاظت فردی مورد نياز عنوان شغل رديف
34
1سال گوشی خلبانی تراشکاری 1
15روز ماسك فيلتردار ()FFP2
6ماه لباس كار
6ماه كفش ايمنی
6ماه عینک ایمنی
15روز ماسک فيلتردار ()FFP2 برشكاری با اره نواری 2
6ماه لباس كار
6ماه كفش ايمنی
1سال عینک ایمنی
1سال گوشی خلبانی
6ماه لباس كار دریل کاری 3
6ماه كفش ايمنی
6ماه گوشی خلبانی
15روز ماسک فيلتردار ()FFP2
1سال عينک ايمنی (گاگل)
6ماه لباس كار سنباده كاری 4
6ماه كفش ايمنی
1سال عینک ایمنی
15روز ماسک فيلتردار ()FFP2
6ماه لباس كار عملیات آزمایشگاهی 5
1سال كفش مخصوص
1هفته دستكش نیتریل
15روز ماسک فيلتردار ()FFP2
35
راهنما :مجوزهای کار ،برای مجاز کردن انجام فعالیت ها در موقعیت هBBای خطرنBBاک خاصBBی از کBBار در
اماکن خطرناک مورد استفاده قرار می گیرند .در تمام فعالیت هBBای غBBیر اسBBتاندارد و خطBBر آفBBرین قبBBل از
شروع کار بایستی مجوز صادر شود .به طور خالصBBه مجBBوز کBBار یBBک گBBواهی مکتBBوب اسBBت کBBه توسBBط
فردی مسئول ارائه می شود و گواه بر این مطلب است که انجام کاری معین توسط افرادی مشخص در یک
محل معین و در طی یک زمان معین ،ایمن می باشد .ضمنا در مجوز بیان می شود که چBBه اقBBداماتی انجBBام
شده و یا باید انجام بگیرد تا به هنگام کار افراد از خطرات جلوگBBیری بBBه عمBBل آیBBد .از این رو یBBک سیسBBتم
مجوز کار برای تضمین ایمنی با زمان ،روش و محل کار ارتباط پیدا می کند .به طBBوری کBBه در آن افBBراد،
خطرات و کارها شناسایی و کنترل می شوند .مجوز کار بایستی فعالیت هایی نظBBیر کBBار گBBرم ،کBBار سBBرد،
کار در فضای محصور ،کار مرگبار ،کار الکتریکی ،جابجایی مواد خطرنBBاک ،عملیBBات حفBBاری ،کBBار در
ارتفاع زیاد و ...را شامل و بر اساس اصول ذیل صادر شود:
عمده مواردی كه در خصوص سيستم های مجوز انجام كار بايد به آن ها پرداخته شBBود ،بBBه شBBرح ذيل می
باشد:
.1مسئوليت ها
.2ساختار عمومی يک مجوز كار
.3انواع مجوزهای كار
.3-1مجوز كار گرم
.3-2مجوز كار سرد
.3-3مجوز ورود به فضاهای بسته
.3-4مجوز گودبرداری و خاک برداری
.3-5مجوز كار در ارتفاع
.3-6مجوز كار در با مواد راديواكتيو
.3-7مجوز كار با تجهيزات الكتريكی با ولتاژ باال
36
.2سيستم گزارش دهی ،ثبت و بررسی حوادث و رويدادها
راهنما :وقوع حوادث همه ساله باعث وارد آمدن خسBBارت هBBای مBBالی ،جBBانی ،زيسBBت محيطی و اعتبBBاری
مختلف می شود .صرف نظر از علت وقوع و نوع حوادثی كه بBBه وقBBوع می پيوندنBBد ،بررسBBی و تجزيه و
تحليل حBBوادث يكی از مراجBBع مهم بBBه منظBBور تBBدوين برنامBBه هBBای ايمBBنی در راسBBتای پيشBBگيری از وقBBوع
حوادث مشابه در سازمان هاست .از اين رو برخورداری از يک سيسBBتم جBBامع بBBه منظBBور گBBزارش دهی،
بررسی ،تحقيق و تجزيه و تحليل حوادث ضرورتی امكان ناپذير است .اين سيستم بايد جوابگBBوی نيازهBBای
اطالعاتی و عملياتی برای كليه فعاليت های گزارش دهی ،بررسی ،تحقيق ،تجزيه و تحليل جمع بندی نتايج
و درس های حادثه باشد.
37
.11ارائه پيشنهادات كنترلی و اقدامات پيشگيرانه
سيستم ثبت و تجزيه و تحليل حوادث شركت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذيل می باشد:
شركت HSE
شركت واحد
HSE واحد
افرادافراد
كمک كمکحادثه با .كنترل
حادثه با 1 1
.كنترل
حراستحراست ديده و آموزش
ديده و آموزش
جهت احتمالی مصدومين
مصدومين احتمالی جهت .اعزام 2 2
.اعزام
درمانی/درخواست
درمانی/درخواست مراكز مداوا به
مراكز مداوا به
نجات و امداد مراكز از
كمک از مراكز امداد و نجات كمک
سرپرست
سرپرست .همكاری با 3 3
.همكاری با
گزارش از
گزارش از تهيهتهيه
واحد/كارگاه در
واحد/كارگاه در
حادثهحادثه
.3بازرسی HSE
راهنما :يک بازرسی به طور معمول به صورت يک آزمون سازماندهی شده و با يک ارزيابی رسمی می
باشد .اين عمل شامل اندازه گيری و يا تست هايی است كه بر روی ويژگی های معينی از يک موضBBوع يا
فعاليت اعمال می شود و نتايج آن معموال با استاندارد و يا الزامات مشخصی مقايسه می شBBود تBBا از تطBBابق
اقدامات مورد بررسی با اهداف از پيش تعيين شده اطمينان حاصل شود.
39
.17انبار
.18آشپزخانه ،ناهار خوری و سرویس های بهداشتی
40
تجهيزات حمل و جابجايی صالحيت/نماينده HSE بار
بار
دستورالعمل HSE روزانه نماينده HSE تجهيزات حفاظت فردی
تجهيزات حفاظت فردی
دستورالعمل بهداشت كار روزانه نماينده HSE بهداشت كار
دستورالعمل های نظم و هفتگی انباردار/نماينده HSE انبار
ترتيب در كارگاه 5S
دستورالعمل های ايمنی در روزانه نماينده HSE رويه های اجرای كار
كار
دستورالعمل های حفاظت روزانه نماينده HSE جنبه های زيست محيطی
محيط زيست
دستورالعمل ايمنی كار با همزمان با نماينده HSE كار با مواد شیمیایی
مواد شیمیایی شروع كار
دستورالعمل های ایمنی کار روزانه نماينده /HSEاپراتور کار با ابزارآالت
با تجهیزات و ابزارآالت دارای صالحيت
41
شرايط اضطراری
در بر گيرنده وقايعی غير عادی است كه ايمنی ،سالمت و يا آسايش عمومی افراد سازمان را تهديد كنBBد و
يا محيط زيست را به طور گسترده به خطر بيندازد .اين موضوع می تواند باعث انحBBراف كلی سBBازمان از
خط مشی گردد.
بحران
اگر وضعيت های اضطراری به درستی كنترل نشوند ،ممكن است به خارج از محيط صنعتی سرايت كنند
و جامعه را نيز تحت تاثير قرار دهند .در اين حالت وضعيت اضطراری حالت بحران يا فاجعه به خBBود می
گيرد و برنامه ريزی جامع تری می طلبد و می تواند به صورت ريشBBه ای ،خBBوش نBBامی سBBازمان ،آينBBده و
فرآيند توليد آن تحت تاثير مطلوب قرار دهد.
با توجه به مطالب فوق الذكر به منظور پيشگيری از پيامدهای ناشBی از بBروز رويدادها ،در نظBر گBرفتن
طرح واكنش در شرايط اضطراری ( )Emergency Planدر HSE Planالزامی است .مواردی كه در
تدوين يک Emergency Planبايد در نظر گرفته شود ،موارد ذيل می باشد:
.1شناسايی انواع وضعيت های اضطراری
.2طرح ريزی كميته اضطراری ،ساختار و وظايف آن
.3ارتباط با منابع خارجی
.4دستورالعمل های پيشگيری ،مقابله و بازيابی
.5روابط عمومی و اطالع رسان
.6اطالعات مربوط به پرسنل
.7عمليات مقدماتی با اقدامات قبل از وقوع (طرح پيشگيری)
.7-1ارزيابی ريسک ،تدوين مقررات و برنامه های HSE
.7-2آموزش و تمرين
.7-3تدوين سناريوها و اجرای مانورهای اضطراری و بررسی گزارش ها
.7-4استقرار تجهيزات مناسب نظير خاموش كننده ها ،آالرم ها و ...
.7-5خطوط تلفن و ارتباط اضطراری
.8اقدامات حين وقوع (مقابله)
.8-1نحوه اطالع از حادثه
.8-2ارسال تجهيزات
42
.8-3اعالم وضعيت
.8-4توقفات اضطراری
.8-5نجات و درمان
.8-6تخليه
.8-7اقدامات عمومی و اختصاصی مورد نياز
.9عمليات پس از وقوع (بازيابی)
.9-1تهيه گزارش حادثه (بررسی در محل)
.9-2پاكسازی محل حادثه
.9-3تشكيل جلسات كميته اضطراری
.9-4بازنگری روش ها و سناريوها
مواردی که باید در ارتباط با طرح واکنش اضطراری ،به عنوان نمونه در نظر گرفته شود ،شامل:
.1طرح ریزی اضطراری
.2انواع وضعیت های اضطراری
.3کمیته اضطراری ،ساختار و شرح وظایف
.4ارتباط با منابع خارجی
.5دستورالعمل های آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری
.6روابط عمومی و اطالع رسانی در شرایط اضطراری
.7اطالعات مربوط به پرسنل در یک طرح واکنش اضطراری
.8عملیات مقدماتی با اقدامات قبل از وقوع (طرح پیشگیری)
.8-1ارزیابی ریسک ،طرح ها و برنامه های HSEتدوین و بکارگیری مقررات HSE
.8-2آموزش (کارکنان جدید ،کارکنان قدیم ،آموزش های اپراتوری)
.8-3مانورهای ایمنی و آتش نشانی
.8-4استقرار تجهیزات ایمنی و آتش نشانی (دستگاه های سBBنجش آالینBBده هBBای محیطی ،سیسBBتم آالرم گBBاز،
خاموش کننده های دستی و )...
.8-5استقرار تجهیزات اعالم و اطفای حریق
.8-6تعیین خطوط تلفن اضطراری (خط آتش نشانی ،ایمنی ،اورژانس و بهداری)
43
.9اقدامات حین وقوع (طرح مقابله)
.9-1اطالع از حادثه اضطراری
.9-2ارسال تجهیزات ایمنی و آتش نشانی
.9-3اعالم وضعیت اضطراری
.9-4توقف اضطراری
.9-5نجات و درمان مصدومین و انجام کمک های اولیه
.9-6تخلیه اضطراری
.10فاز 3عملیات پس از وقوع (طرح بازیابی)
.10-1گزارش حادثه اضطراری (بررسی اولیه در محل)
.10-2پاکسازی محل حادثه
.10-3تشکیل جلسه کمیته اضطراری
44
به محض دریافت خبر و یا اعالم آن توسط آژیر یا بلندگوها ،کلیه پرسنل واحد مربوطه با همکاری مسئول
آن واحد یا کارگاه ها به وسیله عالئمی که نصب شده اسBBت و راه هBBای خBBروج را نشBBان می دهBBد ،از محBBل
حادثBBه تخلیBBه می شBBوند و جهت محBBافظت از خBBود و جلوگBBیری از تBBداخل در عملیBBات اطفBBاء و امBBداد و
آمارگیری در محل تجمع ایمن گرد هم می آیند.
پاکسازی محیط
پس از مهار حادثه باید محیط مربوطه کامال پاکسازی شود .نحوه عمل در هر یBBک از شBBرایط اضBBطراری
در دستورالعمل های مربوطه تشریح شده است.
تهیه گزارش
گزارش حادثه توسط سرپرست HSEکارگاه یBا دفBBتر مرکBزی تهیBه شBده و بBه نماینBده مBدیریت و نماینBده
HSEکارفرما ارائه می شود .پس از وقوع حBBوادث ،کمیتBBه حفBBاظت و ایمBBنی تشBBکیل جلسBBه داده و ضBBمن
بررسی گزارش تهیه شده توسط اعضای کمیته ،پیشنهادات ارائه شBBده را مBBورد بررسBBی و تجزیBBه و تحلیBBل
قرار داده و مصوبات این جلسه توسط کمیته حفاظت و ایمنی پیگیری می گردد .خروجی جلسات می توانBBد
اقدامات اصالحی و پیشگیرانه مورد نیاز مانند پیش بینی آموزش های الزم ،تجهیزات مورد نیBBاز ،اصBBالح
دستورالعمل ها و انجام تمرینات دوره ای بیشتر باشد.
45
آموزش
کلیه پرسنل درگیر در مهار و کنترل شرایط اضBBطراری بایBBد آمBBوزش هBBای الزم را دیBBده و آمBBادگی کBBافی
برای مقابله با شرایط اضطراری را داشته باشند.
46
طرف های مرتبط را آگاه کنند.
سلسله عوامل و علت ریشه ای محتمل را تعیین نماید.
یک طرح اقدام با یک طرح بهبود ایجاد کند.
اقدامات پیشگیرانه متناسب با ماهیت عدم انطباق آغاز نماید.
کنترل هایی را به کار گیرد تا اطمینان حاصل کند که همه اقدامات پیشگیرانه موثر واقع شده اند.
روش هBBای اجBBرایی را بBBه منظBBور یکپBBارچگی اقBBدامات چهت پیشBBگیری از تکBBرار مجBBدد ،انتقBBال
اطالعات تغییرات به کارکنان مربوطه و اعمال آن ها بازنگری کند.
عدم انطباق بالفعل
برآورد نشدن و یا انحراف از یک الزام مشخص و یا یک استاندارد
اصالح
اقدام برای اصالح موردی عدم انطباق شناسایی شده (اقدام سریع)
اقدام اصالحی
شناسایی علل اصلی و ریشه ای ایجاد عدم انطباق و هBBر گونBBه اقBBدام بBBه منظBBور حBBذف آن و جلوگBBیری از
بروز مجدد آن.
اقدام پیشگیرانه
شناسایی علل اصلی و ریشه ای عدم انطباق که احتمال بروز آن در آینده وجود داشته و هر گونBBه اقBBدام بBBه
منظور حذف آن و جلوگیری از ایجاد عدم انطباق ممکن است در هر یک از بندهای طرح ایمنی ،بهداشBBت
و محیط زیست به وجود آید .به عنوان مثال در نظر گرفته نشدن یک الزام قانونی ،تعریف نشدن یک الBBزام
قانونی ،تعریف نشدن خط مشی ،در نظر گرفته نشBBدن شBBرح وظBBایف افBBراد در زمینBBه موضBBوعات ،HSE
عدم انجام صحیح رویه مجوز (پروانه) ،انجام عملیات ،عدم انجام صحیح عملیات کار در ارتفاع و غیره.
لذا جهت اطمینان از اثربخشی و بهبود هر یک از بندهای ذکر شBBده در طBBرح HSEالزم اسBBت بخشBBی را
نیز تحت عنوان اقدامات اصالحی و پیشگیرانه در نظر بگیریم.
47
بخش هایی که در این مرحله به عنوان نمونه می توان در نظر گرفت ،به شرح ذیل می باشد:
.1مسئولیت ها
.2تعریف موضوع عدم انطباق و مشخص نمودن مشخصات کامل آن
.3مشخص نمودن روش و نحوه تعیین علل ریشه ای بروز عدم انطباق
.4نحوه تصمیم گیری در خصوص پذیرش و یا رد عدم انطباق
.5نحوه تعریف اقدام اصالحی و یا پیشگیرانه (در مورد اقBBدامات اصBBالحی و پیشBBگیرانه بایBBد بBBه این نکتBBه
توجه شود که ممکن است تعریف اقدامات اصالحی و پیشگیرانه سبب ایجBBاد ریسBBک در سیسBBتم گBBردد ،لBBذا
الزم است در هنگام تعریف اقدام به مخاطرات احتمالی آن توجه شود).
.6پیگیری اجرا و نحوه اطمینان از اثربخشی اقدامات تعریف شده
48
ایمنی ،بهداشت کار و یا الزامات زیست محیطی به شرح ذیل مشاهده گردیده است:
با در نظر گرفتن احتمال بروز جراحت ،مرگ ،خسارت سنگین به اموال شرکت و یا پیامد بارز زیست
محیطی ،عملیات فوق الذکر متوقف می گBردد .جهت شBروع مجBدد این عملیBات شBرایط ذیBل می بایسBت
مهیا شود.
شرایط ایمنی ،بهداشت کار و زیست محیطی مورد نیاز برای ادامه عملیات:
نBBBBام و امضBBBBاء بBBBBازرس امضاء در این قسمت صBBرفا بBBه منزلBBه اطالع رسBBانی و ابالغ حکم توقBBف
عملیات می باشد. :HSE
نBBBام و امضBBBاء سرپرسBBBت مجBBBری نام و امضاء مدیر/سرپرست سایت:
عملیات:
مجوز رفع توقف:
با توجه به بررسی به عمل آمده در مورخ ....................ساعت ...........از محل اجرای عملیات ،با
مشاهده رفع خطرات بارز و رعایت شرایط ایمنی ،از عملیات رفع توقف شده و به مجری عملیات اجازه
داده می شود به فعالیت های خود ادامه دهد.
توضیحات:
بازنگری
راهنما :مدیریت ارشد شرکت باید در فواصل زمBBانی مناسBBب ،سیسBBتم مBBدیریت HSEو عملکBBرد آن را بBBه
منظور اطمینان از پیوستگی تناسب و اثربخشی آن بازنگری کند .بازنگری باید به صورت ویژه به مBBوارد
ذیل بپردازد ،ولی منحصرا به این موارد نیز نمی شود:
نیاز به تغییرات احتمالی در خط مشی و اهداف در پرتو تغییر شرایط و تعهد برای تالش در مسBBیر
بهبود مستمر
تخصیص منابع برای استقرار و نگهداری سیستم مدیریت HSE
محل و /یا موقعیت ها بر پایه خطرات و ریسک های ارزیابی شده و طرحریزی اضطراری
دامنه بازنگری شامل شرکت و فعالیت ها ،محصوالت و خدماتش با تمرکز بBBر سیسBBتم مBBدیریت HSEدر
فعالیت های بحرانی HSEمی باشد .بنBBابراین ،بBBه عنBBوان مثBBال بBBازنگری عناصBBر سیسBBتم مBBدیریت HSE
49
برای طراحی یک تاسیسات جدید ،گستره اهداف HSEپروژه که نیازمنBBد اصBBالح می باشBBند .قضBBاوت در
خصوص این که آیا تخصیص منابع پروژه در رابطه با موضوعات HSEرضایت بخش بوده است یا خیر
و تعیین اینکه آیا توصیه های ممیزی با موفقیت اعمال شده است را بررسی خواهد نمود.
50
نمایم/نماییم.
همچنین متعهد می شوم /می شویم هر گونه تغییری در طرح HSEمBBذکور بBBه وجBBود آمBBد ،آن را اجBBرا
نمایم/نماییم.
اینجانب/اینجنابان مسئولیت توجیه کلیه نفرات ،پرسنل و پیمانکاران فرعی خود را بر عهده گرفتBBه و در
صورت عدم رعایت موارد ایمنی و زیست محیطی از جانب ایشان ،متعهBBد می گBBردم/می گBBردیم تBBا هBBر
گونه ضرر ،زیان ،جرائم و خسارات مالی و جانی احتمالی که توسط مراجع قانونی ذیصالح تعBیین و یBا
ازجانب اشخاص حقیقی و حقوقی متضرر ،از کارفرما مطالبه گردد را جبران نمایم /نماییم.
تاییBBBد متعهدلBBBه (دارنBBBدگان حBBBق امضBBBاء اسBBBناد مهر شرکت تامین کننده
تعهدآور):
امضا(ها): نام(ها):
51