Stanisław Moniuszko.

Przedstawiciel polskiej opery

narodowej

Scenariusz zaplanowany do realizacji w czasie 45-minutowej lekcji, której celem jest

zapoznanie z sylwetką i najważniejszymi dziełami Stanisława Moniuszki - polskiego
kompozytora epoki romantyzmu. Przedstawienie cech charakterystycznych dla wybitnych
dzieł kompozytora oraz percepcja muzyczna wybranych utworów.

Stanisław Moniuszko. Przedstawiciel polskiej opery narodowej

Stanisław Moniuszko. Przedstawiciel polskiej opery
narodowej

Scenariusz lekcji

Stanisław Moniuszko. Przedstawiciel polskiej opery

narodowej
1.

Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością polskiego kompozytora narodowego Stanisława

Moniuszki. Przedstawienie najwybitniejszych dzieł operowych kompozytora
z uwzględnieniem tematyki i genezy powstania owych dzieł. Wskazanie stylu narodowego
w operach Halka i Straszny dwór, w aspekcie historycznego ujęcia powstania tych oper.
Przedstawienie innych gatunków, form i cyklów uprawianych przez Stanisława Moniuszkę.
Percepcja wybranych utworów.

Umiejętności
Uczeń potrafi:

1. Przedstawić i omówić życiorys Stanisława Moniuszki.

2. Przedstawić najważniejsze dzieła kompozytora wskazując na gatunki, formy i tytuły
kompozycji.
3. Wyjaśnić, na czym polega styl narodowy w twórczości Stanisława Moniuszki.
4. Przedstawić tematykę, pochodzenie i genezę powstania dwóch oper narodowych Halki
i Strasznego dworu.
5. Rozpoznawać wysłuchane na lekcji fragmenty oper i pieśni Stanisława Moniuszki.

Metoda i forma pracy

Aktywna metoda pracy z książką, metoda opisu z elementami pogadanki, percepcja
muzyczna wybranych utworów.

3. 1. Panek Wacław, Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‐3 gimnazjum, WSiP, Warszawa
2004.
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie utworów Stanisława Moniuszki: Mazur z opery Halka, Pieśń Prząśniczka.

1. Karta pracy ucznia.

 4.

- sprawdzenie obecności

- powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.

- wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki.

- podanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

Faza realizacyjna
1. Zapoznanie uczniów metodą opisu z postacią Stanisława Moniuszki, wskazując
najważniejsze wydarzenia historyczne, mające wpływ na twórczość kompozytora.
Przedstawienie sytuacji politycznej i społecznej Polski podczas życia kompozytora.
2. Przedstawienie, metodą opisu, pierwszych kameralnych utworów wokalnych Stanisława
Moniuszki, uwzględniając obsadę wykonawczą, cechy charakterystyczne i tematykę
utworów. Przedstawienie gatunku dającego kompozytorowi popularność – pieśni
i piosenki. Omówienie cyklu 12 zeszytów zawierających ok. 300 utworów na głos
z fortepianem, który opatrzył wspólnym tytułem Śpiewnik domowy i przeznaczył „dla
amatorów płci obojej, u których na modnych fortepianach leżą dotąd włoskie
i francuskie utwory” oraz cyklu piosenek zawartych w tytule Śpiewnik Polski, narodowy,
będący wyśmienitym unikiem cenzury carskiej i skuteczną bronią w walce z zaborcą.
3. Wysłuchanie i percepcja pieśni Prząśniczka Stanisława Moniuszki. Krótka analiza
i interpretacja utworu.
4. Przedstawienie utworów teatralno - muzycznych będących operami narodowymi
świadczącymi o posłudze Moniuszki dla państwa Polskiego.
5. Omówienie tematyki, budowy i cech charakterystycznych opery Halka.

Pierwsza opera, w której bohaterami są chłopi: góralska dziewczyna Halka i zakochany

w niej góral Jątek. Autorem libretta jest Włodzimierz Wolski. Przedstawił on tragiczne,
miłosne dzieje młodej góralki, zamiast umieścić akcję w salonach (co wtedy było mile
widziane). Operę tą wystawiono, z wielkim sukcesem w Warszawie, dopiero po
dziesięciu latach, i to w rozszerzonej wersji czteroaktowej. Przyniosło to Moniuszce
awans na dyrektora Teatru Muzycznego w Warszawie oraz wielką sławę.
Straszny dwór powstał po zakończonym Powstaniu Styczniowym. Był to utwór „ku
pokrzepieniu serc”. Uważany za najdoskonalsze dzieło Moniuszki. Twórcą libretta był
Jan Chęciński.

6. Wysłuchanie i percepcja Mazura z opery Halka Stanisława Moniuszki.

7. Wskazanie wartości artystycznej twórczości Stanisława Moniuszki i wpływu
kompozytora na rozkwit muzyki polskiej późniejszych epok.
(30 min.)

Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.

Notatka:
1. Życie i twórczość Stanisława Moniuszki.

Urodził się w 1819 roku w Ubielu – zmarł 1872 w Warszawie. Kompozytor, organista i dyrygent
polski. Dużo podróżował. Pracował w Wilnie, Petersburgu, Pradze, Berlinie, Paryż, ale wrócił
do Warszawy i objął stanowisko dyrygenta opery warszawskiej. Najważniejsze dzieła: opery
Halka i Straszy dwór, 12 zeszytów pieśni na głos z fortepianem opatrzone wspólnym tytułem
Śpiewnik domowy, Śpiewnik Polski narodowy, komedie muzyczne, wodewile i operetki, takie
jak np.: Nowy Don Kichot, Żółta szlafmyca, a także msze Litanie ostrobramskie.

2. Cechy charakterystyczne twórczości Moniuszki:

- pomysłowość melodyczna, wyrażająca się w prostocie i wdzięku

- stosowanie elementów narodowych: język narodowy, zwyczaje i podania ludowe,

wprowadzenie tańców ludowych oraz wykorzystywanie w utworach losów i historii narodu
Polskiego.

- muzyka „ku pokrzepieniu serc”

3. Tematyka opery Halka Stanisława Moniuszki:

- bohaterami są chłopi: góralska dziewczyna Halka i zakochany w niej góral Jątek.

- autorem libretta jest Włodzimierz Wolski.

- tragiczna historia miłości przedstawiona w górskim krajobrazie będąca przeciwieństwem

ówczesnej mody.

- wystawiona z wielkim sukcesem po 10 latach w Operze Narodowej w Warszawie.

Bibliografia
Panek Wacław, Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‐3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

6.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Stanisław Moniuszko. Przedstawiciel

polskiej opery narodowej.
Zadanie domowe

Przeczytaj z podręcznika temat: Przeboje Stanisława Moniuszki i wyjaśnij, dlaczego nazywamy

go „ojcem polskiej pieśni artystycznej”.

Opracowała:

Arleta Dzitko
Plik o rozmiarze 51.00 KB w języku polskim