Opozycja demokratyczna w PRL – analiza źródeł

1. List 59 polskich intelektualistów protestujących przeciwko wpisaniu do konstytucji

kierowniczej pozycji PZPR oraz żądających demokratyzacji życia politycznego
 Podaj definicję listu otwartego oraz jego 2 przykłady.
List otwarty - jest to tekst interwencyjny Napisany w formie bezpośredniej do jednej osoby lub szerszego
grona odbiorców, podany do publicznej wiadomości w celu zwrócenia uwagi opinii publicznej na
przedstawioną sprawę lub wymuszenie zajęcia w tej sprawie stanowiska przez adresata listu.

Napisany w formie bezpośredniej do władzy. Podany do publicznej wiadomości. W celu zwrócenia uwagi
opinii publicznej na daną sprawę.
Przykład: List 59 (z 1975 r.), List 34 (z 1964 r.)

 Wymień wolności, których domagali się autorzy listu.

„Wolność sumienia i praktyk religijnych, wolność pracy, wolność słowa i informacji, wolność nauki”

 Wyjaśni, dlaczego sygnatariusze listu nie zgadzali się na wprowadzenie do

konstytucji PRL zapisu dominującej pozycji PZPR.
Kierownicza rola PZPR jest sprzeczna z pluralizmem (wielopartyjność), nie gwarantuje wolności oraz
jest sprzeczna z zasadą trójpodziału władzy. Brak demokracji w Polsce.
 2. Deklaracja Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża
 Wymień formy działalności opozycji.
Działacze opozycyjni organizowali manifestację, protestowali przeciw łamaniu praw człowieka w Polsce, prowadzili
działalność edukacyjną a przy poprzez zorganizowanie prasy i literatury tzw. Drugiego obiegu przełamali monopol
PZPR na informowanie społeczeń stwa o sytuacji w kraju. (Podsumowanie 4 kropka)

Działacze opozycji stosowali różne formy protestu, organizując manifestacje, sprzeciwiając się
naruszeniom praw człowieka. Dodatkowo, edukowali społeczeń stwo i przeciwdziałali monopolowi PZPR
poprzez niezależne media, takie jak prasa "Drugiego obiegu". Dążyli do zmiany sytuacji w Polsce.

 Wyjaśnij w jakim celu powstały Wolne Związki Zawodowe.

Cel: obrona praw pracowniczych, ponieważ związki zawodowe podporządkowane władzy tego nie robiły

 Podaj, z jakiego powodu twórcy WZZ odwołują się do daty 1 maja.

1 maja wypada Święto Pracy (bardzo ważny święto w tamtym czasie), obchodzone od 80 lat

 Główni działacze WZZ (co najmniej 3):

- Kazimierz Świtoń
- Bogdan Borusewicz
- Andrzej Gwiazda
- Joanna Duda– Gwiazda
- Anna Walentynowicz
- Lech Wałęsa
 3. Fragment Apelu do społeczeństwa i władzy PRL wystosowanego przez KOR
 Jakie znaczenie dla działalności opozycji miało powstanie KOR‘u?
Powstanie KOR zapoczątkował rozwój opozycji demokratycznej w Polsce i doprowadziło do powstania kolejnych
organizacji, m.in. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Ruchu Młodej Polski, Konfederacji Polski
Niepodległej, Studenckich Komitetów Solidarności, Wolnych Związków Zawodowych oraz Komitetów Samoobrony
Chłopskiej. (Podsumowanie 3 kropka)

Powstanie KOR było kluczowe dla rozwoju opozycji w Polsce, stymulując powstanie wielu innych
organizacji, takich jak Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Ruch Młodej Polski czy Wolne
Związki Zawodowe. To wydarzenie istotnie wzmocniło opozycję, wpływając na różne dziedziny
społeczeń stwa.

 Przedstaw przyczyny, które skłoniły sygnatariuszy dokumentu do zawiązania

KOR.
„Ofiar obecnych represji nie mogą liczyć na żadną pomoc i ochronę ze strony instytucji do tego powołanych, np.
związków zawodowych, których rola jest żałosna pomocy odmawiają też agendy opieki społecznej.”

Sygnatariusze dokumentu zdecydowali się na utworzenie KOR’u ze względu na brak wsparcia i ochrony
dla osób będących ofiarami obecnych represji. W ich przekonaniu żadne instytucje, takie jak związki
zawodowe czy agendy opieki społecznej, nie spełniały swojej roli w zapewnianiu pomocy
potrzebującym. Sytuacja ta skłoniła ich do podjęcia działań w ramach KOR, aby samodzielnie
angażować się w obronę praw i interesów robotników i innych represjonowanych grup społecznych.

 Zacytuj fragmenty apelu, które są adresowane do władz, i te, które są

adresowane do społeczeństwa. Czego domagają się sygnatariusze?
Do władz: „Zastosowane wobec robotników represje stanowią naruszenie podstawowych praw człowieka
uznanych zarówno w prawie międzynarodowym jak i obowiązujące w polskim prawodawstwie: prawo do
pracy, prawo do swobodnego wyrażania własnych przekonań , prawa do udziału w zebraniach i
demonstracjach.”

Do społeczeń stwa: „W tej sytuacji rolę musi wziąć na siebie społeczeń stwo, w interesie, którego wystąpili
prześladowanie. Społeczeń stwo bowiem nie ma innych metod obrony przed bezprawiem, jak solidarność
i wzajemna pomoc.”

Sygnatariusze apelu do władz PRL domagali się zaprzestania represji wobec robotników, argumentując
naruszenie podstawowych praw człowieka. W apelu do społeczeń stwa nawoływali do solidarności i
wzajemnej pomocy jako środków obrony przed bezprawiem.

 Określ, jakie cele stawiali przed KOR jego założyciele.

Na podstawie fragmentu Apelu do społeczeń stwa i władzy PRL, założyciele KOR postulowali
zakoń czenie represji wobec robotników, uznając to za naruszenie podstawowych praw człowieka. W
apelu do społeczeń stwa nawoływali do solidarności i współdziałania w obronie przed bezprawiem.
Ogólnie rzecz biorąc, ich cele obejmowały walkę o prawa obywatelskie, demokratyczne zmiany i
sprzeciw wobec represyjnej polityki władz PRL.