Językowy obraz tekstu i jego profilowanie w języku potocznym

•Teksty występują w ramach pewnych stylów (tekst urzędowy, tekst artystyczny), odmian języka
(tekst ustny, tekst pisany) i gatunków wypowiedzi (tekst depeszy, pieśni, wiersza, bajki).
• Tekst ma twórcę, autora, nadawcę — por. tekst autorski, tekst anonimowy; tekściarz ‘autor
tekstów piosenek.
• Proces tworzenia tekstu i działań na tekście — por. kiełkowanie pomysłu, rozrastanie się tekstu,
ktoś spłodził tekst, tekst się rodzi, teksty świeżo upieczone, smakowite, wysmażyć tekst

• Praca nad tekstem: tworzenie, redagowanie, wprowadzanie zmian; poprawa, wygładzanie,

cyzelowanie, szlifowanie; kosmetyka tekstu (tekst ma być gładki).
• Działania na tekście: analiza, interpretacja; komentowanie, objaśnianie, indeksowanie,
streszczanie, parafraza, konspekt; porównywać, konfrontować teksty ze sobą, przekładać teksty (z
jednego języka na drugi lub z jednego systemu pojęciowego na inny).
• Teksty, które istnieją w niepełnej postaci, postaci nieczytelnej, skażonej lub niepełnej mogą być
przedmiotem rekonstrukcji, obserwacji zmian, które zaszły w tekście.

•Tekst może podlegać upowszechnianiu i rozpowszechnianiu — por. powtarzanie, powielanie,

publikowanie tekstu; druk, wydawanie tekstów. Kolejne etapy pracy redakcyjnej nad tekstem mają
swoje nazwy.
• Tekst ma odbiorcę (czytelnik lub słuchacz). Tekst z założenia ma być odebrany, zrozumiany,
przyswojony; może odbić się szerokim echem, wywołać polemikę. Rozumienie tekstu może
nastręczać trudności lub nie (prosty tekst, zwykły tekst; trudny tekst, zaszyfrowany tekst).
• Sytuacja, okoliczności użycia lub występowania tekstów — por. tekst na seminarium, tekst na
zamówienie; tekst z okazji jubileuszu, imienin, promocji; tekst na czymś. Typy tekstów — np. w
encyklopedii, w podręczniku; w mediach, prasowy; na opakowaniu, w gablocie.

• Tekst jest pewną całością — ma początek i koniec, określoną budowę, kompozycję. Teksty
większych rozmiarów podlegają podziałowi na rozdziały, podrozdziały, akapity. W pracach
naukowych wyróżniamy tekst główny i tekst poboczny. Dobry tekst ma oś kompozycyjną, szkielet.
• Rozmiary tekstu — mały, duży, długi, krótki.
• Tekst ma swój temat — coś jest przedmiotem rozważań w tekście.

• Cechy tekstu — spójny, niespójny, logiczny, nielogiczny, rozbudowany, pełny, niepełny, dobry, zły,
rewelacyjny, oryginalny, słaby, banalny, grafomański ´ ; tekścik, tekścidło, tekścina.
• Język tekstu — gładki, kwiecisty, barwny, piękny, bogaty; chropawy, kulawy, suchy; wulgarny,
pikantny, pieprzny.
• Tekst może być przedmiotem badan naukowych ´ — tekstologia, tekstolog.