T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ 2.

ÜNİTE ÇALIŞMA SORULARI

1. Kuvâ-yı Millîye’yi tanımlayarak özelliklerini yazınız.
Tanım: Kuvâ-yı Millîye, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasının ardından Anadolu ve Trakya'da başlayan işgallere
karşı halkın oluşturduğu silahlı direniş hareketidir.
Özellikleri:
-Kuvâ-yı Millîye, işgallere karşı bağımsızlık ve özgürlük mücadelesi veren bir direniş hareketidir.
-Halkın geniş bir kesimi, sivillerin yanı sıra asker ve subaylar da Kuvâ-yı Millîye hareketine katılmıştır.
-Hareket, millî cemiyetler kurarak halk arasında birlik ve beraberliği sağlamış, millî davanın duyurulmasını amaçlamıştır.
-Kuvâ-yı Millîye, bölgesel bir hareket olup, Güney Anadolu'da Fransızlar ve Ermenilere karşı, Batı Anadolu'da ise İzmir'in işgali
sonrasında Yunan ordusuna karşı etkili bir şekilde mücadele etmiştir.
-Kuvâ-yı Millîye'nin ihtiyaçları, halk tarafından karşılanmıştır.

2. Milli cemiyetlerin özellikleri nelerdir? Bu cemiyetlerden dört tanesinin adını yazınız.

Milli Cemiyetlerin Özellikleri:
-Millî cemiyetler, bölgesel düzeyde bağımsızlık faaliyetlerinde bulunmuşlardır.
-Milletin haklı davasını duyurmaya çalışmışlardır.
-İşgallere karşı alınacak tedbirleri belirlemek üzere çeşitli bölgesel kongreler düzenlemişlerdir.
-Kuvâ-yı Millîye ile iş birliği yaparak, işgallere karşı ortak mücadele yürütmüşlerdir.
-İşgallere karşı protesto mitingleri düzenler ve halkı bilinçlendirmişlerdir.
-Basın ve yayın aracılığıyla halkı bilgilendirmişlerdir.
-Azınlıkların faaliyetlerine karşı mücadele etmişlerdir.
Milli Cemiyetler: Anadolu Kadınları Müdâfaa-i Vatan Cemiyeti , Trakya Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti, İzmir Müdâfaa-i
Hukuk cemiyeti, Redd-i İlhak cemiyeti, Trabzon Muhâfaza-i Hukuk Cemiyeti, Kilikyalılar Cemiyeti, Millî Kongre Cemiyeti, Doğu
Anadolu Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti , Kars İslam Şurası

3. İstanbul Hükûmeti Mustafa Kemal’i hangi amaçla Samsun’a göndermiştir?

İstanbul Hükûmeti, Mustafa Kemal'i Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 7. maddesi gereğince, Karadeniz'deki Pontus çetelerinin
Türk yerleşim yerlerine düzenlediği saldırılar ve bölgedeki çatışmalar nedeniyle bölgedeki asayişi sağlamak ve düzeni temin
etmek amacıyla Anadolu'ya göndermiştir. İngilizlerin uyarısı üzerine, İstanbul Hükûmeti, Mustafa Kemal'i 9. Ordu Müfettişi
olarak atayarak bölgeye resmi bir görevle gitmesini sağlamıştır.

4. Mustafa Kemal, Millî Mücadele’nin hazırlık aşamasında sırasıyla hangi illerde çalışmalar yapmıştır?
1-Samsun 2-Havza 3-Amasya
4-Erzurum 5-Sivas 6-Ankara

5. Millî cemiyetler hangi kongrede ve hangi isim altında birleştirilmiştir?

Sivas kongresinde ,Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilmiştir.

6. Amasya Genelgesi’nin önemini yazınız.

Amasya Genelgesi ile Millî Mücadele’nin programı yani amacı, gerekçesi ve yöntemi belirtilmiştir. Millî Mücadele’nin birlik ve
beraberlik içinde kazanılabileceği dile getirilmiştir. Bu genelge ile millî hâkimiyete dayalı yeni bir devlet düzeninin işaretleri
verilmiştir.

7. Erzurum kongresinin önemini yazınız.

Toplanma şekli ve amacı bakımından bölgesel, alınan kararlar tüm yurdu kapsadığı için de millî bir kongre olan Erzurum
Kongresi, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin önemli bir kilometre taşıdır. Mustafa Kemal'in liderliğinde 23 Temmuz - 7
Ağustos 1919 tarihleri arasında toplanan kongre, millî birlik ve bağımsızlık mücadelesinin temel ilkelerini belirlemiştir. İlk kez
millî sınırlardan söz edilmiş, manda ve himaye konusu tartışılarak reddedilmiş, millî iradenin hâkim kılınması gerektiği açıkça
vurgulanmış, millî hâkimiyete dayalı yeni bir Türk devletinin ipuçları verilmiştir.

8. Sivas Kongresi'nde alınan kararlar hakkında bilgi veriniz.

Sivas Kongresi’nde, Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar küçük değişiklik ve ilavelerle kabul edildi. Millî cemiyetler, Anadolu
ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilerek millî birliğin sağlanması yönünde önemli bir adım atıldı.
Erzurum Kongresi sonrasında doğu illerini temsilen oluşturulan Temsil Heyeti tüm yurdu temsil eder hâle getirildi. Azınlıklara
siyasi egemenliğimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıkların verilmeyeceği bir kez daha vurgulandı. Mebusan Meclisinin
toplanması için çalışmalara devam edileceği belirtildi. Mandacılık kesin olarak reddedildi. Kongre sonunda Temsil Heyeti, Ali
Fuat Paşa’yı Batı Anadolu Kuvâ-yı Millîye Komutanlığına atadı. Millî Mücadele’yi halka duyurmak amacıyla Sivas’ta İrade-i
Milliye Gazetesi yayımlanmaya başlandı.
9. Milli Mücadele döneminde, Türklerin Batı Anadolu ve Doğu Anadolu’da haklılıklarını ispatlayan belgeler hangileridir?
Batı Anadolu’da: Amiral Bristol Raporu
Doğu Anadolu’da: General Harbord Raporu

10. Amasya görüşmeleri hakkında bilgi veriniz.

Bu görüşmelere İstanbul hükümeti adına Salih Paşa, Temsil heyeti adına Mustafa Kemal katılmıştır. Amasya Görüşmeleri ile
Temsil Heyeti, İstanbul Hükûmeti tarafından resmen tanındı. Temsil Heyeti Mebusan Meclisinin toplanması kararını İstanbul
Hükûmetine kabul ettirdi.

11. Misak-ı Milli nedir? Misak-ı Millî'nin kabulü sonrasında hangi gelişmeler yaşanmıştır?
Misak-ı Millî, Türk vatanının sınırlarını belirleyen ve Millî Mücadele'nin hedeflerini ortaya koyan Osmanlı Mebusan Meclisi
tarafından kabul edilen bir belgedir. Misak-ı Millî ile Türk vatanının sınırları belirlenmiş, bağımsızlığın korunması
kararlaştırılmış, İtilaf Devletleri'nin baskılarına karşı durulmuş ve millî iradenin hâkim kılınması vurgulanmıştır.
Misak-ı Millî'nin kabulü sonrasında İtilaf Devletleri'nin baskıları artmış, Ali Rıza Paşa Hükûmeti istifa etmiş, Salih Paşa
Hükûmeti kurulmuş, İstanbul resmen işgal edilmiş ve Mebusan Meclisi İtilaf Devletleri askerleri tarafından basılarak
milletvekilleri Malta'ya sürülmüştür.

12. 23 Nisan 1920 de açılan BMM’nin (Büyük Millet Meclisi) özellikleri nelerdir?
Büyük Millet Meclisinin açılışı ile Türk milletinin tarihinde yeni bir dönem başlamış ve yeni bir devletin temelleri atılmıştır.
Millî egemenliğe dayalı bu yeni Türk Devleti, daha sonra anayasaya girecek "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir." ilkesiyle
cumhuriyete dönüşecek yeni yönetim biçiminin ipuçlarını vermiştir. Demokratik bir nitelik gösteren bu Meclis'te farklı
düşüncelere sahip milletvekilleri ülkenin istiklali için bir araya gelmişlerdir. Bu yönüyle Meclis hem oluşum biçimi hem de
gayesi bakımından millî bir nitelik taşır. Büyük Millet Meclisi kurucu meclis niteliği taşımaktaydı ve geniş yetkilere sahipti.
Büyük Millet Meclisi milletin tek gerçek temsilcisi sıfatıyla güçler birliği ilkesine göre çalışmış yasama, yürütme ve yargı
güçlerini bünyesinde toplamıştır. Bunun sebebi, Millî Mücadele’nin devam etmesi nedeniyle hızlı ve etkili kararlar
alabilmektir. Milletvekilleri bu mecliste görev yapmak için zorlu şartları göze almışlardır.

13. Büyük Millet Meclisi’nin çıkan ayaklanmalara karşı aldığı önlemleri yazınız.
 Hıyanet-i Vataniye (Vatana İhanet) Kanunu Meclis’te kabul edilerek isyana karışanlar vatan haini kabul edildi
 İstiklal Mahkemeleri kurularak Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nda belirtilen suçları işleyenler yargılanmaya başlandı
 İstanbul Hükümeti’nin Şeyhülislamdan aldığı fetvaya karşı Ankara müftüsü Rıfat Efendi'den fetva alınarak halkın dinî
duygularının istismar edilmesi önlenmek istendi.
 Asker kaçaklarının önlenmesine yönelik tedbirler alındı.
 Halkın asilere desteğini önlemek, onları Millî Mücadele ile ilgili doğru bilgilendirmek için vilayetlere nasihat heyetleri
gönderildi.
 Anadolu’ya gelenler daha sıkı bir şekilde kontrol edilmeye başlandı.
 Anadolu ajansı kuruldu.

14. İstiklal Mahkemeleri hakkında bilgi veriniz.

İstiklal Mahkemeleri, Millî Mücadele’nin olağanüstü şartlarında kurulmuş, üyeleri Meclis tarafından oy çokluğu ile seçilmiş
mahkemelerdi. Bu mahkemeler geniş yetkilerle donatılmıştı. Büyük Millet Meclisinin yargı görevini de üstlenen bu
mahkemelerin verdiği kararlar kesindi. İstiklal Mahkemeleri ve Hıyanet- i Vataniye Kanunu ayaklanmaların bastırılmasında ve
Büyük Millet Meclisinin Anadolu’da düzeni sağlamasında önemli rol oynadı.

15. a) Sevr Antlaşması’na karşı Mustafa Kemal’in ve halkın tutumu hakkında bilgi veriniz.
b) Sevr Antlaşması neden uygulanmamıştır?
a)  İstanbul Hükûmeti’nin Sevr’i imzalayarak teslimiyetçi bir anlayışı benimsemesi halkın Millî Mücadele’ye katılımını
arttırmıştır.
 Mustafa Kemal ve Büyük Millet Meclisi antlaşmanın imzalanmasına çok sert tepki vermiş, başta Damat Ferit Paşa ve
Saltanat Şurası, Hıyaneti Vataniye Kanunu’a göre vatan haini olarak ilan edilmiştir.
b) Sevr Antlaşması'nın uygulanmamasının temel nedeni,
 Sevr Antlaşması'nın uygulanmamasının temel nedeni, Türk milletinin ve Anadolu'da başlayan millî mücadelenin kararlılığıdır.
 Büyük Millet Meclisi'nin ve Mustafa Kemal'in sert tepkisi ve aldığı kararlar, antlaşmanın yasal dayanağı olmamasına ve millî
iradeye aykırı olmasına yol açtı.
 Türk milletinin bu direnişi, Lozan Antlaşması ile bağımsız Türkiye'nin kurulmasına ve Sevr Antlaşması'nın geçersiz hale
gelmesine yol açtı.
16. Batı Cephesi’nde düzenli orduyla Yunanlara karşı sırayla hangi savaşlar yapılmıştır?
 1. İnönü Savaşı
 2. İnönü Savaşı
 Eskişehir- Kütahya Muharebesi
 Sakarya Meydan Muharebesi
 Başkomutanlık Meydan Muharebesi (Büyük Taarruz)

17. Milli Mücadele dönemi cephelerini, buralarda kimlere karşı savaşıldığını ve hangi cephelerin hangi antlaşmalarla
kapandığını yazınız.

Cephe Devlet Antlaşma

Doğu Ermenistan Gümrü
İtalya
Güney Fransa Ankara
Ermenistan
Batı Yunanistan Mudanya Ateşkes

18. Gümrü antlaşması hangi devletle imzalanmıştır? Önemi nedir?

Gümrü Antlaşması, Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanmıştır. Bu antlaşma, Büyük Millet Meclisi’nin uluslararası alanda
imzaladığı ilk antlaşma ve siyasi alanda elde ettiği ilk başarıdır. Ermenistan, yeni Türk Devleti’ni bu antlaşma ile resmen
tanımıştır. Türkiye, Ermeni ordusunun silahsızlanmasını sağlayarak Ermenileri tehdit unsuru olmaktan çıkarmıştır. Gümrü
Antlaşması ile Doğu Cephesi kapanmış, Büyük Millet Meclisi’nin itibarı artmış ve birliklerin bir kısmı Batı Cephesi’ne
kaydırılmıştır.

19. I. İnönü Savaşı’nın sonuçları nelerdir?

 Düzenli ordunun önemi anlaşıldı, askere alma işlemlerini hızlandırdı.
 Zafer, halkın Millî Mücadele’nin kazanılacağına olan inancını güçlendirdi.
 Büyük Millet Meclisi ve Mustafa Kemal’in otoritesini artırdı.
 Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalandı.
 İstiklal Marşı, millî marş olarak kabul edildi.
 İtilaf Devletleri, Türk milletine Sevr Antlaşması’nı kolay kabul ettiremeyeceklerini anlayarak Büyük Millet Meclisi
Hükûmeti’ni Sevr Antlaşması’nı birtakım düzenlemelerle kabul ettirmek amacıyla Londra Konferansı’na davet etti.
 Afganistan ile Dostluk Antlaşması imzalandı.
 Teşkilat-ı Esasiye (1921 Anayasası) yürürlüğe girdi.

20. Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nun (1921 Anayasası) hakkında bilgi veriniz.

Yeni Türk devletinin ilk anayasasıdır. Büyük Millet Meclisinin açılmasıyla yeni bir Türk devletinin temeli Ankara’da atıldı. Bu
devlet, geçici değil sürekliydi. Bu devletin idaresi için kendine ait bir anayasaya ihtiyacı vardı. Osmanlı Devleti’nin anayasası
olan Kanun-ı Esasi, Büyük Millet Meclisinin ihtiyaçlarını tam olarak karşılamıyordu. Yeni anayasa için yapılan hazırlıklar
tamamlanarak Teşkilât-ı Esasiye Kanunu adıyla 20 Ocak 1921’de Mecliste kabul edildi. “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.”
Ve “Kuvvetler Birliği” ilkelerine dayanan bu anayasada olağanüstü koşullar nedeniyle kişi hakları gibi birçok konuya yer
verilmedi. Bu anayasanın ihtiyacı karşılamadığı durumlarda Kanun-ı Esasi’nin maddelerine başvuruldu.

21. Londra Konferansı hakkında bilgi veriniz.

İtilaf Devletleri I. İnönü Muharebesi’nden sonra Londra’da bir konferans yapılmasını kararlaştırdı. Amaçları Sevr
Antlaşması’nda bazı değişiklikler yaparak antlaşmanın uygulanmasını sağlamaktı. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti bu
konferansa katılarak barış istemediği propagandasını önlemeyi ve Misak-ı Millî’yi dünya kamuoyuna duyurmayı amaçlamıştı.
Bu amaçlarını gerçekleştiren Türkiye Büyük Millet Meclisi konferansa katılarak yeni Türk devletinin İtilaf Devletleri tarafından
hukuki olarak tanınmasını sağladı. İtilaf devletleri Sevr antlaşmasından, TBMM ise Misakı Milliden taviz vermek istemediği için
konferanstan bir sonuç alınamamıştır.

22. İstiklal marşının kabulü hakkında bilgi veriniz.

Mehmet Âkif Ankara’ya geldiğinde Maarif Vekâleti millî marş yazılması için bir yarışma açmıştı. Türk milletinin bağımsızlık
azmini ortaya koyan bir millî marşa gerek duyulmuştu. Ancak yarışmaya katılan şiirlerin hiçbiri değerlendirme komisyonu
tarafından beğenilmemişti. Bu arada Mehmet Âkif’in millî bir destan olabilecek bir şiir üzerinde çalıştığı duyulmuştu. Ancak
para ödülü nedeniyle şiirini yarışmaya sunmayacağı söyleniyordu. Maarif Vekili Hamdullah Suphi, Mehmet Âkif’e mektup
yazarak ondan yarışmaya katılmasını istedi. Mehmet Âkif Türk ordusuna ithaf ettiği “İstiklâl Marşı” adlı şiirini yarışmaya
gönderdi. Şiir Meclis’te okunurken daha ilk mısrada alkışlarla karşılandı. 12 Mart 1921’de millî marş olarak onaylandı.
Mehmet Âkif para ödülünü bir yardım kuruluşuna bağışladı.

23.Eskişehir –Kütahya Muharebelerinin kaybedilmesinin sonuçları nelerdir?

Kurtuluş savaşının tek başarısız olunan savaşıdır. Muharebenin kaybedilmesi ve ordunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi Millî
Mücadele’nin kaybedildiği düşüncesinin yayılmasına neden oldu Hızlı ve etkili karar almayı sağlamak ve orduyu Yunan
ordusunun taarruzuna hazırlamak için TBMM bir yasayla 5 Ağustos 1921 tarihinde Mustafa Kemal’e “Başkomutanlık” görevini
verdi. Bu yasayla Meclis, kendi manevi kişiliğinde bulunan başkomutanlık görevini Mustafa Kemal Paşa’ya verdi. Bu görev ve
yetkiler üç ay süresinde geçerli olacaktı. Başkomutan görevini üstlenen Mustafa Kemal, aldığı kararlarla ordunun ihtiyaçlarını
karşılamaya çalıştı. Mustafa Kemal’in öncülüğünde Yunan ordusunun taarruzuna karşı hazırlıklara başladı. Ordumuzun başta
silah, cephane, erzak ve ulaşım araçları olmak üzere birçok ihtiyacı vardı. Başkomutan Mustafa Kemal, bu ihtiyaçların
karşılanması için halktan ellerinde ordunun ihtiyaç duyabileceği malzeme ve taşıtları vermesini isteyen “Tekâlif-i Millîye
Emirleri”ni (Millî Yükümlülük Emirleri) yayımladı (7-8 Ağustos 1921).

24. Sakarya Meydan Muharebesinin sonuçları hakkında bilgi veriniz.

Türk tarihinin en önemli zaferlerinden biri olarak tarihteki yerini aldı. Halk zaferi sevinçle karşıladı .Türk ordusu 350’si subay
olmak üzere 25.000 şehit verdi. Sakarya’da çok sayıda subayımız şehit olduğu için bu muharebeye “Subay Muharebesi” adı da
verilmiştir. 1683 İkinci Viyana Kuşatmasından sonra başlayan geri çekilme sona erdi. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Sakarya
Meydan Muharebesi’nin Başkomutanı Mustafa Kemal Paşa’ya mareşallik rütbesi ile gazilik unvanı verdi. İtilaf devletleri
arasındaki görüş ayrılıkları daha da arttı. Fransa, TBMM ile Ankara Antlaşması’nı imzalayarak Anadolu’dan çekildi. İngiltere’nin
Yunan ordusuna güveni sarsıldı. Yunan ordusu savunma, Türk ordusu taarruz hazırlıklarına başladı. İtilaf Devletleri, TBMM
Hükûmetine ateşkes önerisinde bulundu. Ancak tam bağımsızlığımızla çelişen ve Sevr Antlaşması’nda bazı değişiklikler
öngören teklif kabul edilmedi.

25. Mudanya Ateşkes Antlaşması hakkında bilgi veriniz.

Büyük Taarruz ’un zaferle sonuçlanmasından sonra Türk ordusu Boğazlar bölgesine yöneldi. Amacı Doğu Trakya, İstanbul ve
Boğazları düşman işgalinden kurtarmaktı. Türk ordusunun Çanakkale ve İzmit’e yaklaşması ile İngilizlerle Türk ordusu savaşın
eşiğine geldi Bu durum karşısında İtilaf Devletleri, ateşkes görüşmelerinin başlamasını teklif ettiler. TBMM Hükûmeti ateşkes
görüşmelerinin 3 Ekim’de Mudanya’da başlayabileceğini bildirdi. Mudanya’da yapılan görüşmelere TBMM temsilcisi,
İngiltere, Fransa ve İtalya katıldı .Yunanistan görüşmelere katılmadı ancak ateşkes antlaşmasını imzaladı. Görüşmede
TBMM’yi Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa temsil etti. 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı. Mudanya
Ateşkes Antlaşması ile Mondros Ateşkes Antlaşması hukuken geçerliliğini kaybetti. TBMM Hükûmeti, Doğu Trakya ve
İstanbul’u savaşmadan aldı. Bu antlaşmayla Millî Mücadele’nin askerî safhası sona erdi. Kalıcı barış için düzenlenecek
konferansın hazırlıklarına başlandı.