Professional Documents
Culture Documents
Bugtong at Alamat
Bugtong at Alamat
Bugtong at Alamat
2. Dalawang batong itim, malayo ang 16. Nang sumipot sa maliwanag, kulubot
nararating. na ang balat.
Sagot: Mga mata Sagot: Ampalaya
28. Isa ang pasukan, tatlo ang labasan. 41. Itapon mo kahit saan, babalik sa
Sagot: Kamiseta pinanggalingan.
Sagot: Yoyo
29. Kung kailan mo pinatay, saka pa
humaba ang buhay. 42. Hindi hayop hindi tao, nagsusuot ng
Sagot: Kandila sumbrero.
Sagot: Sabitan ng sombrero
30. Walang sala ay ginapos, tinapakan
pagkatapos. 43. Nagbibigay na, sinasakal pa.
Sagot: Sapatos Sagot: Bote
31. Kaban ng aking liham, may tagpi 44. Isang butil ng palay, sakop ang
ang ibabaw. buong buhay.
Sagot: Sobre Sagot: Bumbilya
32. Dikin ng hari, palamuti sa daliri. 45. Hinila ko ang baging, sumigaw ang
Sagot: Singsing matsing.
Sagot: Kampana o Batingaw
33. Isang hukbong sundalo, dikit-dikit
ang mga ulo. 46. Isang pirasong tela lang ito,
Sagot: Walis sinasaluduhan ng mga sundalo.
Sagot: Watawat
34. Huminto nang pawalan, lumakad
nang talian. 47. Panakip sa nakabotelya, yari lata.
Sagot: Sapatos Sagot: Tansan
35. Hiyas akong mabilog, sa daliri 48. Hindi hayop, hindi tao, pumupulupot
isinusuot: sa tiyan mo.
Sagot: Singsing Sagot: Sinturon
37. Ako’y aklat ng panahon, binabago 50. Sa buhatan ay may silbi, sa igiban ay
taun-taon. walang sinabi.
Sagot: Kalendaryo Sagot: Bayong o Basket
Ang ninuno ng tribo ng mga Bagobo na ngayo'y naninirahan sa kagubatan ng Mindanao ay mga
sakop ni Datu Duri. Ang kahulugan ng duli ay tinik pagka't siya ay laging nagbibigay ng ligalig
sa kanyang mga kaaway.
Iilan pang taon ang nakalilipas sa kanyang pagka-Datu nang siya ay nagkaroon sa kanyang
kabiyak ng isang tagapagmana ng kaharian. Ang bata'y pinangalanang Durian, na ang gustong
sabihi'y munting tinik.
Nagpakita sa Datu ang Dakilang Bathala at ipinaalam sa ama na ang kanyang anak ay
mabubuhay ng labingsiyam na taon lamang.
Lumakad ang mga araw. Nag-ugat sa puso ni Durian na mahalin ang sakop ng kanyang ama. Sa
di-kawasa ay dumating ang malungkot na sandali. Ang sinabi ng Dakilang Lumikha ay natupad.
Si Durian ay nagkasakit. Sinuman sa kaharian ay walang makapagbigay ng lunas. Ang Datu ay
nalungkot at nawalan ng lakas na harapin ang katotohanan.
Hiniling ni Durian sa kanyang ama na kapag siya'y namatay ang kanyang bangkay ay doon
ilibing sa ilalim ng durungawan ng kanyang ina upang maipagdasal ang kanyang kaluluwa sa
lahat ng sandali. Ito ay natupad.
Nagtumulin ang mga taon. Lumago ang halaman, yumabong ang sanga hanggang sa ito'y
namulaklak at namunga.
Isang araw, tinikman ni Datu Duri ang isang hinog na bunga. Nagsisunod ang mga kawal sa
palasyo pati ng mga nasasakupan. Nakita nilang ang balat ng bunga ay manipis at maliit ang
buto. Ang laman ay malasutla at matamis. Naniwala ang mga taong ito'y ibinigay ni Bathala
bilang isang alaalang tagapagpagunita hinggil kay Durian noong nabubuhay pa siya.
Si Datu Duri ay matandang-matanda na. Isang taksil ang naggulo sa mga alipin upang pag-
imbutan ang kanyang kapangyarihan at kayamanan. Ito'y si Sangkalan. Sa huli'y siya ang naging
datu. Kanyang dinigma at pinasuko pati ang mga Bilaan at Manobos.
Siniyasat ni Sangkalan at ng mga tao ang puno. Ang mga bunga ay nagkaroon ng malaki at
maraming tinik na katulad ng rimas. Nagalit si Sangkalan at isinumpa ang Diyos. Pinagpalaluan
ang Kanyang karunungan.
Noon di'y nangalaglag ang lahat ng mga bunga ng punong-kahoy at natabunan ang katawan ni
Sangkalan. Nadurog ang kanyang bungo at nalamog ang buong katawan. Noon di'y itinanghal na
bangkay si Sangkalan. Ang mga tao ay nasiyahan sa nangyari.
Nang buksan ng mga tao ang ilang bunga ng punong-kahoy, kanilang nakitang ang balat ay
makapal at ang buto ay malaki, ngunit ang laman nama'y matamis. Nakatawag ng pansin ang
masama nitong amoy.
Iyan ang kauna-unahang puno ng Durian.
Noong unang panahon ang mundo ay pawang nababalot ng kaliwanagan. Laging magkasama
and mag-asawang araw at buwan. Hindi matiwasay ang pagsasama ng mag-asawa dahil hindi
binibigyan ng kapantay na karapatan ng araw ang kanyang asawang si buwan. Isa namang
hulwarang ina at martir si buwan sa kanyang asawa at kahit na alam nyang hindi na tama ang
inaasal ng kanyang asawa ay sinusunod pa din niya ito, kahit anu pang hirap ng iniuutos ng
naghahari-hariang si araw.
Nagbalak mamasyal si araw ngunit bago sya umalis ay inutusan niya ang asawang si buwan na
ipaglaga siya ng isang punong palayok ng gabi. Marahan namang ipinaliwanag ng buwan na
hindi maaring mapuno ang palayok kahit na lagain ang mga dahon ng gabi sapagkat uurong
lamang ang mga ito kapag naluto. sinigawan na lamang siya ng araw at iginiit pa din ang utos
nito na sa kanyang pagbalik ay dapat niyang maabutan ang isang palayok na puno ng nilagang
dahon ng gabi.
Naluha ang buwan sapagkat hindi maaaring mangyari ang ninanais ng asawa, ngunit inani pa din
nya ang mga halamang gabi na kanyang matatanaw at nilaga. Nang makarating ang araw ay
hindi pa rin puno ang palayok gaya ng inutos nya. Ipinaliwanag ng buwan na hindi talaga maari
ang gustong mangyari ng araw at galit na sinigawan ang asawa sa pagkukulang nito.
"Lagi ka na lang ganyan! Hindi ka marunong sumunod sa kautusan. Noong nakaraan ay inutusan
kitang palitan ng ibang kulay ang asul na karagatan, at pantayin naman ang mga bundok at burol
sa kanluran ngunit ano ang iyong ginawa? Ipinagkibit-balikat mu na lang ang kautusan ko." galit
na sinisi ng araw ang asawang si buwan.
Napuno na ang salop at galit na sinagot ng buwan ang mapang-abusong asawa. "Asawa mo ako
at hindi utusan. Ako ay iyong kapantay. Kung ituturing mu din lang akong utusan ay mabuti
pang maghiwalay na tayo!", maluha luhang pagtatapos ng asawa.
"Sa aking pag-alis ay isasama ko ang mga anak natin. Ako ang ina nila."
"Isasama sila, para ano? Mamatay sa lamig mo?" ang paghahamon at panunukso ng araw.
"Kung sa iyo sila sasama ay mamatay lamang sila sa init mo!" ang mariing pagtutol ng asawa.
"Ako ang ang ama, sa akin sila!" dabog ng araw at hinila ang ngayo'y umiiyak na mga batang
bituin.
"Ako ang tunay na nagmamahal sa kanila, at kayakap nila. Sa akin sila sasama!" Paghatak naman
ng inang buwan sa mga anak niyang bituin.
Sa kanilang pag-aaway at paghila sa mga bata ay nahulog sa kalawakan ang kanilang mga anak.
Agad na hinabol ng ina ang mga anak na patuloy na lumalayo patungo sa kalawakan habang ang
amang araw ay magiting at mapangmataas na tumayo lamang sa kanyang trono para sa
pagbabalik ng kanyang asawa at mga anak.
Ito ang dahilan kung bakit magiting na nakatanglaw ang mainit na araw sa tanghaling tapat,
habang sa gabi naman ang buwan ay nagbibigay ng malamlam na liwanag sa karimlan ng gabi
kasama ang kanyang mga anak sa bituin sa kalangitan.