SÜREKLİ ZAMAN FOURIER ANALİZİ

Fourier analizi titreşim olan her alanda gereken, mühendislikte çok önemli yöntemleri kapsar. Sürekli zaman
sinyallerinden periyodik olanlar üzerinde uygulanan Fourier serileri ve periyodik olan veya olmayanlar üzerinde
uygulanan Fourier dönüşümü başlıca iki hesap yöntemidir.

FOURİER SERİLERİ

ile periyodik bir ( ) sinyali, çok özel istisnalara takılmıyorsa (Drichlet şartları denilen ve matematiksel bazı
zorlamalar dışında pratikte parçalı sürekli hemen her sinyal için sağlanan şartları sağlıyorsa), ana frekansın tam

= 2 ⁄ olmak üzere
katı frekanslarda sinüzoidal dalgaların toplamı halinde ifade edilebilir. Dalganın bu şekilde ifadesine Fourier
serisi denir. Yani

( )= +( cos + sin )+( cos 2 + sin 2 )+( cos 3 + sin 3 )+⋯

2
biçiminde yazılabilen seridir. Sin ve cos fonksiyonlarının karmaşık üstel karşılığı da kullanılabilir. Yani Fourier
serisi gerçel ya da karmaşık biçimlerde gösterilebilir:

( )= + cos + sin = . / 0 12 3
2
! " 4 ! "
#$%ç$' #ö*+$%,- 56%-6ş85 #ö*+$%,-

= . = ortalama değer = dc bileşen

92
Burada,

cos + sin = .4 / 4012 3 + . / 012 3 = temel bileşen = 1. harmonik

cos + sin = .4 / 40 12 3
+ . /0 12 3
= k. harmonik diye adlandırılır.
Dikkat: Süreksizlik (ani sıçrama) noktalarında sinyalin asıl değeri ne tanımlanırsa tanımlansın, Fourier serisi,
sağdan ve soldan limitlerin ortalamasını verir.
Bir Soru
Kataloğunda 100 MHz’e kadar sabit bir kazançla ideal sayılabilecek bir kazançla çalıştığı söylenen doğrusal bir
yükselticinin girişine 30 MHz’lik ideal bir kare dalga uygulanırsa çıkışında ideal sayılabilecek bir kare dalga mı
elde edilir yoksa bozulmuşu mu? Neden?
Cevap
30 MHz’lik kare dalganın Fourier serisinde 3. harmoniğe (90 MHz) kadarki bileşenler sınırın altında olduğundan
ideale yakın sabit kazançla yükseltilir. Sonraki harmonikler ise bozularak çıkışa ulaşır. Bu yüzden çıkışta
bozulmuş bir kare dalga görülür. Sinyalin yavaş değişen kısımları alçak frekans bileşenleriyle, hızlı değişen
kısımları ise yüksek frekans bileşenleriyle ifade edilir. Yüksek numaralı harmoniklerin bozulması bu yüzden daha
çok kare dalganın ani değişim civarında bozulmaya karşılık gelir.

/0 12 3
+ / 40 12 3
/0 12 3
− / 40 12 3
Gerçel seriden karmaşık seriye geçiş

cos + sin = : ;+ : ; = .4 / 40 12 3
+ . /0 12 3
2 02
−0 +0
. = , . = , .4 = ; = 1,2, … , +∞
2 2 2
Sinyal gerçel ise, tüm ve katsayıları gerçel olacağından, .4 = . ∗ olur ( 0 ayrılmaz ikilidir).

1
 = 2. , = . + .4 , = 0(. − .4 ) ; = 1,2, … , +∞
Karmaşık seriden gerçel seriye geçiş

Sinyal gerçel ise .4 = . ∗ kullanılarak, = 2 ∙ ℛ/E. F ve = −2 ∙ ℐHE. F bulunur.

Seri katsayılarının bulunması

Gerçel seri katsayıları: Karmaşık seri katsayıları:

2 1
= I ( )J (ortalamanın 2 katı) . = I ( )J (ortalama değer)
K2 K2

2 1
= I ( ) cos J . = I ( )/ 40 12 3
J
K2 K2

2
= I ( ) sin J
K2
Bu integrallerde sınırlar yerine sadece alta yazılmasının anlamı, keyfi bir p için demektir.
İspat: ( ) ’nin Fourier serisi biçiminde yazılabildiği kabulüyle özel bir k için karmaşık seri katsayısının
formüldeki gibi olduğunu ispatlayalım. Formüldeki ( ) yerine Fourier serisini karışmasın diye n ’e göre yazalım.

1 1
IV .W / 0W12 3 X / 40 12 3
J = .W ∙ Y I / 0(W4 )12 3
J Z
K2 W 4 W 4 K2

/ 0(W4 )12 3
= cos(([ − ) ) + 0 sin(([ − ) )

olduğundan, [ = ise 1 olur ve periyodu üzerinden

ortalaması da 1’dir. [ \ ise
|[ − | adet tam sinüzoidal dalga içerir. Mesela
periyodu içinde

|[ − | = 2 için yandaki şekildeki gibi olur ve

periyodu üzerinden ortalaması sıfırdır:

1 1 [= ise
I / 0(W4 )12 3
J =^
0 [\ ise
K2

Bunu yerine yazarsak, değişkeni [ olan toplamın sadece [ = durumu kalır:

1
.W ∙ Y I / 0(W4 )12 3
J Z=.
W 4 K2

= 2 ∙ ℛ/E. F ve = −2 ∙ ℐHE. F formülleri gereği gerçel seri katsayılarına geçiş ise açıkça görülmektedir.
ve . formülleri aslında = 0 için ve . formülleriyle aynıdır. Ancak sinyalde sabit veya doğru rampa
gibi W biçimli parça varsa genel , veya . formülleriyle yapılan ara hesaplamalar = 0’da belirsizlik veya
tanımsızlık verebilmekte, fakat sonrasında bu belirsizlik veya tanımsızlık gözden kaçabilmektedir. Ara

yerine konulup o katsayılar buna göre ayrıca hesaplanmalıdır. Buna da en çok = 0’da karşılaşıldığı için
hesaplamalarda herhangi bir için belirsizlik veya tanımsızlığın ilk çıktığı yerden bir önceki adımda o k değeri

. formülleri ayrıca verilmiştir. Böyle bir belirsizlik veya tanımsızlık olmadığından eminsek buna gerek yoktur.
ve

2
Dikkat: Bu integralleri hangi periyot üzerinden almak istiyorsak, önce o periyot için sinyalin fonksiyonu

örneğimizde rampa doğru parçalarından orijinden geçenin fonksiyonu 2` ⁄

yazılmalı, sonra integraller alınmalıdır. Her periyotta fonksiyonun analitik ifadesi değişebilir. Mesela ilk
iken, sağa doğru her bir
periyottaki, 2V kadar daha eksiltilmişidir.
Örnek

serisine açmak için, 0 a b aralığında

Şekilde verilen ile periyodik sinyali Fourier

0a b
d K2

( )=c K2

0 a b
K2

fonksiyonunu yazıp, gerçel seri katsayıları formüllerini uygulayalım:

K2 K2 ⁄ K2 K2 ⁄
2 2 2` 2 4` 4` 4`
K2 ⁄
= I ( )J = I J + I 0∙J = I J =f g = = =
2 8 2̀
K2 ⁄

Kısaca, bir üçgenin alanını tam periyoda bölerek ` ⁄4 ortalaması, bunun da 2 katı ile bulunabilirdi.
=2 ⁄
K2 K2 ⁄ K2
olmak üzere
2 2 2` 2 4` K2 ⁄
= I ( ) cos( )J = I cos( ! ) J" + I 0∙J = n ∙ o − I oJ p
ij k'*lm K2 ⁄

K2 ⁄
1 4` K2 ⁄
4`
\ 0 şartıyla o = sin( ) → = n sin( )p − I sin( )J

4` 4`
\ 0 şartıyla = sin( ⁄2) − 0 + scos( )tK2 ⁄ , =2 olduğu için:
2

4` 4` `
\ 0 şartıyla = ( ") +
sin! ncos w x − cos 0p = ! ") − 1{
ycos(
4 4 2
(4 )z

0 \ 0 çift ise
−2` −2` −2`
= | −2` → = , =0, = , =0 , = ,…
tek ise 9 • €
25

K2 K2 ⁄ K2
2 2 2` 2 4` K2 ⁄
= I ( ) sin( ) J == I sin( ! ) J" + I 0∙J = n ∙ o − I oJ p
ij k'*lm K2 ⁄

K2 ⁄
−1 4` − K2 ⁄
4`
o= cos( ) → = n cos( )p + I cos( )J

4` − 4`
= ∙ cos( ⁄2) − 0 + ssin( )tK2 ⁄ , =2 olduğu için:
2
K2 ⁄

4` 4` `
=− ( ") +
cos! ‚sin w x − sin 0„ = (−1)
4 4 ! 2"
z (4 )
*,m( ƒ)

3
 −`
çift ise ` −` ` −`
=… → = , = , = , = ,…
` 2 3 •
4
tek ise

Katsayıları yerine yazarsak, gerçel seri:

2` cos( ) cos(3 ) cos(5 ) ` sin( ) sin(2 ) sin(3 )
( )= − : + + +⋯; + : − + − +⋯;
4̀ 1 3 5 1 2 3

Karmaşık seriye geçiş yaparsak:

. = = . =
2 4̀

`
−0 0 çift ise
. = = . =… 2
2 ` `
− −0 tek ise
2
.4 = . ∗ olduğundan, bu formül b 0 için de geçerlidir. Katsayıları yerine yazarsak, karmaşık seri:
1 1 1 1 1 1 1 1
( ) = ` †⋯ + w− + 0 x / 40 12 3 − 0 / 40 12 3 + w− + 0 x / 4012 3 + + w− − 0 x / 012 3
9 6 4 2 4 2
1 0 13 1 1
+0 / 2 + w− − 0 x / 0 12 3 + ⋯ ˆ
4 9 6
Örnek

serisine açmak için, 0 a b aralığında

Şekilde verilen ile periyodik sinyali Fourier

` sin( ) 0a b
K2

‰( ) = c
0 a b
K2

fonksiyonunu yazıp, karmaşık seri katsayıları formüllerini uygulayalım. =2 ⁄ olmak üzere:

K2 K2 ⁄ K2
1 1 1
. = I ‰( )/ 40 12 3
J = I ` sin( ) / 40 12 3
J + I 0∙J
K2 ⁄

K2 ⁄ K2 ⁄ K2 ⁄
1 / 012 3 − / 4012 3 40 ` `
. = I `: ;/ 12 3
J = I / 40( 4 )12 3
J − I / 40( )12 3
J
02 02 02

` `
. = Š/ 40( 4 )12 3 ‹K2 ⁄
− Š/ 40( )12 3 ‹K2 ⁄
, \ ∓1 ( = 0 dahil)
−0( − 1) 02 −0( + 1) 02
= 2 olduğu için:
’ ’

` / −/ / −/
Ž•••‘ Ž•••‘
40( 4 )12 K2 ⁄ 40( )12 K2 ⁄
. = ‚ − „ , \ ∓1 ( = 0 dahil)
4 −1 +1

/ 40( ∓ )ƒ
= (−1) ∓
= (−1) 4
olduğundan,

4
 ` 1 1 ` 2
. = s(−1) 4
− 1t n − p= s(−1) 4
− 1t , \ ∓1 ( = 0 dahil)
4 −1 +1 4 −1
−`
çift ise `
. =c ( − 1) = 0 dahil olduğundan . =
0 tek ise ( \ ∓1)

Burada yarım dalga doğrultulmuş sinüzoidal dalganın ortalama değeri (dc bileşeni) . üzerinde biraz duralım.
Tam dalga doğrultulmuş sinüzoidal dalganın dc bileşeni bunun 2 katı olur. AC voltmetrelerin en ilkel olanları,

dc voltmetreden geçirir. Bu değeri rms değere (` ⁄√2) dönüştürmek için ⁄√2 ≈ 2,2 katsayısıyla çarpılmış
gerçekten etkin (rms) değer ölçmez; sensörü dc voltmetredir ve ac gerilimi bir diyot ile yarım dalga doğrultarak

olarak göstergeye iletir. Bunları anlamak için ac voltmetre kademesinde dc gerilim, mesela bir pil, ölçeriz. Bir
yönde sıfır volt veya diğer yönde dc voltajın 2,2 katını göstermesinden, bunun ilkel bir voltmetre olduğunu
anlarız. Bunların ac voltmetre kademesine sinüzoidal dalgalar için güvenebiliriz ama diğer dalgalar için ölçüm
geçersizdir. Tam dalga doğrultulmuş sinüzoidal dalganın dc bileşeni bunun 2 katı olur.
Çözüme devam edelim. Henüz = ∓1 için . ’yı bulmamıştık. Belirsizlik veya tanımsızlığın ilk çıktığı yerden
hemen önceki adımda = 1 yazarak devam edelim:
K2 ⁄ K2 ⁄ K2 ⁄
` ` ` `
. = I / 40!1"
23 J − I / 40 12 3
J = − I cos(2 )−
!0 sin(2 )J
"
02 02 02 2 02
•$%,–k—l K2 ⁄ k'—lğl ,ç,m
˜l *8m8%'6%—6 ,m+$#%6', *8™8%

` `
. = = −0 → .4 = . ∗ = .4 = =0
04 4̀ −04 4̀

Bu sinyalin gerçel serisini yazmak bizim için daha anlamlı olacaktır:

−2` 2`
= 2 ∙ ℛ/E. F = =| çift ise , =
( − 1)
0 tek ise

= −2 ∙ ℐHE. F → \ 1 için = 0 ve =
2̀
Katsayılar yerine konulup gerçel seri yazılırsa:
` 2` cos(2 ) cos(4 ) cos(6 )
‰( ) = + sin( )− : + + + ⋯;
2̀ 3 15 35

Dikkat edilirse temel bileşen hariç, ki o da sadece sin terimidir, tek numaralı harmonik yoktur. Bunun sebebini
daha sonra belirteceğiz; şimdilik sadece dikkat çekmekle yetinelim.

Simetri özellikleri

= = 0 ∀ ve sinyal gerçel ise karmaşık

1) Sinyal tek ise:

seride . daima sanal olur.

Gerçel seri sadece sin terimlerinden oluşur. Yani gerçel seride
integrali ise keyfi bir aralık değil, sıfırdan itibaren yarı periyot üzerinden
basitleşir:

5
 K2 ⁄
4
= I ( ) sin( ) J = 02.

= 0 ∀ ve sinyal gerçel ise karmaşık seride .

2) Sinyal çift ise:
Seri sadece cos terimlerinden oluşur. Yani gerçel seride
daima gerçel olur. integrali ise keyfi bir aralık değil, sıfırdan itibaren yarı periyot üzerinden basitleşir:
K2 ⁄ K2 ⁄
4 4
= I ( )J = 2. , = I ( ) cos( ) J = 2.

3) Sinyal tek harmonik simetrili ise:

Bu simetriyi tek sinyallerle karıştırmamak gerekir. Tek harmonik simetrisi, sinyalin her bir yarı periyodunun,
komşu yarı periyottakinin zıt işaretlisi olmasıdır:

( + )=− ( ) ∀
2
Yataydaki kayma bu simetriyi değiştirmez.
Bu sinyallerde sadece tek harmonik bulunur.
Yani çift k ’lar için
=. = = =. =0
Tek k ’lar için ise tüm katsayı formüllerindeki integraller herhangi bir yarı periyot için alınıp 2’yle çarpılarak
basitleştirilebilir.
Tek harmonik simetrili bir sinyalin ortalama değeri sıfırdır. Elektrik işlerinde karşılaşılan sinyallerin pek çoğu bu
simetriye sahiptir. Simetrik kare ve üçgen dalga, trafo boşta çalışma akımı, güç elektroniği devreleri ile kıyılmış
pek çok dalga vb.
Dikkat: Bazen sinyal bu simetrilerden birine doğrudan sahip olmasa da, bir sabit farkıyla bu simetrilerin bir veya
ikisine sahip bir sinyal cinsinden ifade edilebilir. Bu durumda, sabit terim dışındaki katsayılar için simetri
kolaylıklarından faydalanılabilir.

Aşağıda solda görülen = 2 periyotlu ‰( ) sinyali, ne tektir, ne çifttir, ne de tek harmonik simetrilidir. Fakat
Örnek

1 eksiltilerek elde edilen ( ) = ‰( ) − 1 sinyali, aşağıda sağda görüldüğü gibi hem tektir, hem de tek harmonik
simetrilidir. =2 ⁄ =1

− a b
ƒ ƒ

− a b aralığında ( )=c
ƒ ƒ ƒ
−ƒ + 2 a b
ƒ ƒ

‰( ) = ⏟
1 + sin( )
92 ⁄ ! "
•(3)

6
Burada bulunurken simetri kolaylığından faydalanmak için formüllerde ( ) sinyali kullanılmalıdır. Aşağıda
tek sinyale göre kolaylık formülü solda, tek harmonik simetrisine göre kolaylık formülü sağda verilmiştir. Soldaki
iki parçalı, sağdaki tek parçalı integral olduğu için, tek harmonik simetrisine göre olanla devam edelim:
ƒ ƒ⁄
4 4
= I ( ) sin( ) J = I ( ) sin( ) J
2 2
4ƒ⁄

ƒ⁄
2 2 1
= I sin(! ) J" , o = − cos( )
4ƒ⁄ ij

ƒ⁄
4 ƒ⁄
4 ƒ⁄
4 4
= n ∙ o − I oJ p = n− cos( )p + I cos( ) J = ssin( )tƒ4ƒ⁄ ⁄
4ƒ⁄ ! 4ƒ⁄" 4ƒ⁄

0 çiftse
⎧ 8
4 8 ⎪ = 4[ + 1 ise
= ssin( ⁄2) − sin(− ⁄2)t = sin( ⁄2) = =
⎨ −8
⎪ = 4[ − 1 ise
⎩

Katsayılar yerine yazılırsa:

8 sin( ) sin(3 ) sin(5 )
‰( ) = 1 + : − + − +⋯;
1 3 5

Parseval Eşitliği (Fourier Serileri için)

Akım, gerilim, basınç, kuvvet, hız, elektrik alan, manyetik alan gibi, karesi güç ile orantılı olan sinyaller ile
ortalama güç hesabında, “kare ortalamasının karekökü (rms = root mean square)” kullanılır. Parseval eşitliğine
göre gerçel bir sinyal için rms değer, her bir frekans bileşeninin rms2’lerinin toplamının kareköküdür. Yani son
karekökü almadan (rms2 olarak) yazılırsa:

1 +
rms = I | ( )| J = + = |. |
4 2
K2 4

İspat: Karmaşık seri üzerinden ispatlayalım.

∗
1 1
rms = I ( ) ∗ ( )J = IV .W / 0W12 3 X V . /0 12 3 X
J
K2 K2 W 4 4

Burada ( ) ve eşleniği yerine Fourier seri karşılıklarını birinde n diğerinde k indisiyle yazmamızın nedeni,
çarpmanın toplama üzerine dağılma özelliğini kullanırken terimlerin karışmamasıdır.

1
rms = .W . ∗ I / 0(W4 )12 3
J
W 4 4 K2

Daha önce gösterildiği gibi

7
 1 1 [= ise
I / 0(W4 )12 3
J =^
0 [\ ise
K2

Bunu yerine yazarsak, değişkeni [ olan toplamın sadece [ = durumları kalacağından:

rms = . .∗ = |. |
4 4

Gerçel seri için ispat ise buradan geçişle bulunabilir.

rms = |. | = . + (. . ∗ + .4 .4∗ )
4

( −¥ )( −¥ )∗ ( +¥ )( +¥ )∗
=¢ £ + ¤ + ¦
2 2 2 2 2

+ + +
= + ¤ + ¦= +
4 4 4 4 2

Örnekler
Sinyal rms değer
(§ cos ¨) + (−§ sin ¨) §
§ cos( + ¨) = § cos ¨ cos( ) − § sin ¨ sin( ) © =
2 √2
7 +8
3 + 7 sin( ) + 8 cos( ) ©3 +
2
−4 + 10 sin( + 60°) + 6 cos( ) − 7 sin( )
©4 + ¬5√3 + 6- + 5 + 7
= −4 + ¬5√3 + 6- cos( ) + 5 sin( ) − 7 sin( )
2

Periyodik Olmayan Sinyaller İçin Fourier Serisi

Periyodik olmayan bir sinyalin Fourier serisi olmaz. Ancak, bu sinyalin ilgilendiğimiz bir zaman aralığında bu
sinyale eşit olan periyodik bir sinyal tanımlarsak, o periyodik sinyalin Fourier serisini, ilgilenilen zaman
aralığında periyodik olmayan sinyal için kullanabiliriz.
Örnek

( ) sinyali için, 2 a b 2
4K K
Yandaki periyodik olmayan

aralığında geçerli bir

Fourier serisi bulalım.
Bunun için ile
periyodik ve

a b ⇒ ¯( ) = ( )
4K2 K2

olan bir ¯ ( ) sinyali tanımlıyoruz. Bunu karmaşık Fourier serisine açalım. Her ne kadar sinyal çift ise de bu

8
örneğe özel, simetri özelliğini kullanmadan daha kolay bulunmaktadır. =2 ⁄ olmak üzere
K2 ⁄ K°
1 1 1 / 40 12 3 K°
. = I ( )/ 40 12 3
J = I 1 ∙ / 40 12 3
J = f g ; \0
−0 4K°
4K2 ⁄ 4K°

−/ 40 12 K°
+ /0 12 K°
/0 12 K°
− / 40 12 K°
1
. = = = sin( )=. ; \0
0 ± 02
ƒ

²\0
*,m ³
Burada sinc(²) = ¤ ³
1 ²=0
fonksiyon

tanımını kullanalım. Dikkat edilirse ² = 0’daki

tanım, ² → 0 limit değerine eşit olduğundan
sinc(²) fonksiyonu süreklidir. p ’nin sıfır hariç,
π’nin tam katlarında sıfırdan geçen ve genliği iki
yönde azalan bir fonksiyondur.
. ’yı sinc fonksiyonuyla ifade etmeye çalışalım:
sin(2 ⁄ ) 2
\0 ⇒. = ∙
2 ⁄
. ortalama değer olduğu için . = 2 ⁄ olduğu kolayca görülür. Buna göre = 0 da dahil olmak üzere:

2
. = sinc(2 ⁄ ) ¯( ) = . /0 12 3

Dikkat edilirse = 4 olduğunda, ¯ ( ) yatayda simetrik bir kare dalga olur. Ayrıca ortalama değeri (1⁄2)

tam katları olur. Yani . hariç çift k’lar için . = 0 olur.

kadar eksiltilirse tek harmonik simetrisine de sahip olur. Zaten bu durumda k’nın çift değerlerinde sinc içi π’nin

Spektrum Çizimleri

olabilir. s0, +∞) frekans aralığında çizilebileceği gibi, özellikle karmaşık Fourier serisi ve Fourier
Bir büyüklüğün frekansa karşı çizilmesidir. Frekans yerine harmonik numarası kullanılarak ayrık bir çizim de

dönüşümündeki gibi eksi ve artı frekanslar ayrı harmonikler gibi düşünülerek (−∞, +∞) aralığında da çizilebilir.
Mesela bir fotodiyodun hangi frekanslardaki ışığa ne derece duyarlı olduğunun grafiği, LED ışığın hangi
renklerde ne kadar yoğunlaştığının grafiği, yükselticinin hangi frekanslara ne kadar kazanç ve faz kayması
uyguladığının grafiği gibi.

Örnek: x(t )  maxsin t , 0 sinyalinin gerçel Fourier seri katsayıları spektrumunu çizelim.

Daha önce yapılan örnekte ` = 1 ve =1

( = 2 ) alınıp adına ( ) denilmiştir.
a0 
x (t )    ak cos(k0t )  bk sin(k0t )
2 k 1

Temel bileşen yanda kesikli çizgiyle

gösterilmiştir.
Gerçel seri katsayıları ve çizilebilir:

9
Burada 1. harmonik sadece b1 sin t teriminden ibarettir ve bunun dışında tek harmonik bulunmamaktadır. Bunun
da nedeni, eğer bu 1. harmonik sinyalden çıkarılırsa elde kalan kısmın ( y(t )  x(t )  b1 sin t ) çift harmonik
T
simetrisine ( y (t  0 )  y (t ) t ) sahip olmasıdır ki bu da aşağıda gösterildiği gibi o kısmın periyodunun T0 2
2
olduğu anlamına gelir. Ayrıca 1. harmonik teriminden başka sin terimi yoktur. Çünkü aşağıdaki şekilden
görüldüğü gibi 1. harmonik çıkartılınca kalan kısım y (t ) çifttir.

Çift harmonik simetrisi, periyodun ana periyodun

2 katı alınmasıyla aynı anlama gelmektedir.
Böylece ana frekansın hep çift katlarında
harmonikler varmış gibi düşünülür. Çift harmonik
simetrisi bu yüzden karışıklığa yol açar ve bundan
pek bahsedilmez; ancak bu örnekteki gibi bir
sinyalin bileşeni olarak anlamı vardır.

İstenirse yandaki gibi her bir harmoniğin genliği olan

a k2  bk2 değerlerini de k ’ya karşı çizebiliriz.

Soldaki gibi ck ’nın gerçel ve sanal

kısımları da çizilebilir, fakat bu pek
tercih edilmez.

10
Genellikle |. | ve ∡. açısı (derece) tercih edilir:

Sanal kısım sıfır ise tek bir çizimle ck çizilebilir. Bunu sıradaki konudaki örnek üzerinde göreceğiz.

FOURİER DÖNÜŞÜMÜ

Fourier Serisinden Fourier Dönüşümüne Geçiş

Anlatım örneği olarak,

şekildeki ¯( ) sinyalinin daha önce bulduğumuz

2
¯( ) = . /0 12 3
; . = sinc(2 ⁄ )
4

karmaşık Fourier seri katsayılarının spektrumunu inceleyelim ( = 2 ⁄ ).

Gerçel olduğu için ck katsayılarının spektrumu tek bir çizimle gösterilebilir. Ancak biz şimdi aynı T1 , farklı T0
değerleri için bu spektrumun nasıl değiştiğine bakalım. Sırasıyla T01  4T1 , T02  8T1 ve T03  16T1 için ck
spektrumunu k değerlerine karşı çizelim:
11
Görüldüğü gibi T0 artarken genlik azalmakta ve spektrum yüksek harmonik numaralarına doğru genişleyerek
yayılmaktadır.

Şimdi de bu üç spektrumu yatay ve düşey eksenleri farklı ölçeklerle çizelim. Düşey eksen c k T0 , yatay eksen ise
  k 0 diye adlandıracağımız yeni bir büyüklük olsun. Çizimler arasında T0 değişirken  0 da değişecek fakat
T1 değişmeyecektir. Bu yüzden T1 değerine göre büyüklükleri karşılaştırmak yerinde olacaktır. Önceki üç ve
sonraki üç grafikteki eksenlerdeki sayısal değerler T1  1 içindir.

12
 ck T0  2T1sinc2k T1 T0   2T1sinck0T1   2T1sinc T1 
olacaktır. Çizimler şöyle olur:

Görüldüğü gibi T0 artarken c k T0 , genliği ve genişliği aynı olan bir zarf fonksiyonuna yakınsamaktadır.
T0   ’a giderken bu kesikli çizim, sürekli bir fonksiyona yakınsar. İşte bu fonksiyon, T0   durumunda
artık periyodik olmayan x (t ) ’nin Fourier dönüşümü olarak tanımlanır.

13
Yani aşağıda soldaki x (t ) sinyalinin Fourier dönüşümü sağdaki µ( ) fonksiyonudur:

FOURİER DÖNÜŞÜMÜ
Fourier Dönüşümü ve Ters Fourier Dönüşümü, Anlam ve Formülleri
Periyodik sinyallerin içindeki frekans bileşenlerinin, ana frekansın tam katı frekanslarda olduğunu Fourier serileri
ile görmüştük. Peki periyodik olmayan sinyaller için frekans bileşenlerinden bahsedilebilir mi? Mesela bir
arabanın taşlı bir yolda giderken maruz kaldığı titreşimlerin frekansından bahsedebilir miyiz? Bu titreşimler
periyodik değildir, ancak araba hızlanırsa kuşkusuz titreşimler sıklaşacaktır. “Sıklık” kelimesinin eş anlamlısı
“frekans” olduğuna göre demek ki bahsedebilmeliyiz.
Periyodik olmayan bir ( ) sinyali için bir Fourier serisi kullanabilmek için, ilgilendiğimiz aralıkta o sinyale eşit,
o aralığın dışında da periyodik bir ¯( ) sinyali tanımlayıp onun Fourier serisini ilgilendiğimiz aralık için ilk sinyal
yerine kullanabiliyorduk. ¯( ) sinyalini, (− ⁄2 , ⁄2) aralığında ( ) ’ye eşit ve
→ ∞ için ¯( )’yi Fourier serisine açarsak, tüm zamanlarda ( )’ye eşit olacağından,
ile periyodik olarak

= 2 ⁄ sonsuz
tanımlarsak, ve lim
aradığımız frekans bileşenlerini bulacağımızı düşünebiliriz. Ancak bu durumda ana frekans

= tanımıyla sürekli bir frekans değişkenine göre incelemek mümkün olur. Fakat lim →∞
küçük olacağından, bunun katlarındaki frekans bileşenleri sonsuz küçük frekans adımlarıyla bulunacaktır. Bu iyi
bir şeydir;
için seri katsayıları, yani frekans bileşenlerinin katsayıları da genellikle sonsuz küçük olacaktır. Farklı sinyallerin

karşılaştırılabilir büyüklüklere getireceğinden, ¯( ) ’nin karmaşık Fourier seri katsayılarının

frekans bileşenlerini karşılaştırmak için bu haliyle kullanışsızdır. Ama katsayıların ile çarpılması, onları

. ’ın = = 2 ⁄ tanımıyla lim → ∞ hali, ilk sinyalimiz ( ) ’nin Fourier dönüşümü olarak
ile çarpımı olan

tanımlanır ve µ( ) şeklinde gösterilir.

K2 ⁄

. = ¯ ( ) / 40
I ± 12 3
J → ℱ E ( )F = µ ( ) = I ( )/ 4013 J
4K2 ⁄ •(3) 3 4

eksenlerde ölçeklendirilmiş halidir. Fourier serisinin limit hali ise ters Fourier (ℱ 4 ) dönüşümü olarak tanımlanır.
Dikkat: Fourier dönüşümü, Fourier serisinin limit hali değildir! Seri katsayılarının limit halinin yatay ve düşey

1 2
¯( ) = . /0 12 3
= (. )/ 0 12 3
2 ·
4 4
12

= ve lim → ∞ için, ¯ ( ) → ( ) , (. ) → µ( ) , →J ( ’daki sonsuz küçük bir adımlık

değişim) ve

→ I
4 1 4

olacağından,

1
ℱ 4 Eµ ( )F = ( ) = I µ( )/ 013 J
2
1 4

14
 ( ) ile µ( ) arasındaki ilişki, şu şekillerde de gösterilebilir:

Fourier dönüşümü, periyodik olan veya olmayan sinyallerin frekans analizi için kullanılır. Zaman uzayındaki
(domain = tanım kümesi) bir sinyalin, frekans uzayındaki (domenindeki) karşılığını verir. Dönüşüm genellikle
aynı fonksiyon sembolünün büyük harfle yazılmasıyla gösterilir. Frekans uzayında zaman değişkeni yoktur,
frekans değişkeni vardır (rad/s).

frekansta ne kadar yoğunlaştığını ve ne kadar faz kaymasına maruz kaldığını verir. ( ) ’deki yavaş değişen
Fourier dönüşümünün kutupsal gösterimdeki mutlak değeri ve açısı sırasıyla, sinyalin frekans bileşenlerinin hangi

bileşenler, |µ ( )| ’da sıfır frekans civarında kendini gösterir. Hızlı değişen bileşenler ise |µ ( )| ’da + – yüksek
frekanslarda kendini gösterir.

ℜ/E F ¹ 0 olmak üzere ( ) = / 493 º( ) sinyalinin Fourier dönüşümünü bulalım:

Örnek 1:

ℱ E/ 493 º( )F = µ ( ) = I ( )/ 4013 J = I / 493 º(

±) / 4013 J = I / 4(9 01)3
J
3 4 3 4 3» ⇒ 3
3¼ ⇒

/ 4(9 01)3 1 1
µ( ) = f g = − ¢ lim / 4(9 01)3
£
−( + 0 ) 3 ( + 0 ) ( + 0 ) 3→ ! "
½ ¾ℜ¿EÀF∙Á ∙½ ¾0ÂÃ
!"
ÄÅÆÇÈ

1
µ ( ) = ℱE/ 493 º( )F = ℜ/E F ¹ 0
+0

ℜ/E F ¹ 0 olmak üzere ‰( ) = / 49|3| sinyalinin Fourier dönüşümünü bulalım:

Örnek 2:

ℱÉ/ 49|3| Ê = Ë( ) = I / 49|3| / 4013 J = I / (9401)3 J + I / 4(9 01)3

J
3 4 3 4 3 ! "
⁄(9 Ì1)

1 / (9401)3 1 1
Ë( ) = +f g = + Y1 − lim / (9401)3 Z
( +0 ) −0 3 ( +0 ) ( −0 ) 3→4 ! "
4

1 1 2
Ë( ) = + =
+0 −0 +

Şimdi son iki örnekteki iki sinyali, hem zaman hem frekans uzaylarında karşılaştıralım. Gerçel a için Ë( ) gerçel
olduğundan tek bir çizimle gösterilebilir. µ ( ) ise karmaşık olduğundan kutupsal gösterimdeki mutlak değeri
|µ( )| ve açısı ∡µ ( ) ile gösterilecektir.
15
‰( ) sinyali, ( ) sinyalinin sıfırdan farklı kısmının simetriğini de içerdiği için, yavaş değişen bileşenleri
( )’dekinin 2 katıdır. Bu yüzden sıfır frekansta |Ë(0)| = 2 ∙ |µ(0)| .
‰( ) sinyali ani değişim içermemektedir; sadece = 0’daki türevinde ani değişim vardır. ( ) sinyali ise = 0
anında ani değişim gösterdiği için hızlı değişen bileşenleri ‰( )’dekinden daha çoktur. Bu yüzden artı ve eksi
yüksek frekanslarda |µ( )| ¹ |Ë( )| .

Fourier Dönüşümünün Mevcudiyeti için Şartlar

Fourier dönüşümü için Drichlet şartları denilen şu 4 şartın tümünü sağlayan sinyallerin Fourier dönüşümü
alınabilir:

1) I | ( )|J b ∞ (yani sonlu) olmalı. Mesela º( ) gibi olmamalı.

4

2) I | ( )| J b ∞ olmalı. Mesela Ñ( ) gibi olmamalı.

4

3) Her sonlu zaman aralığındaki ekstremum (maksimum, minimum ve büküm) nokta sayısı sonlu olmalı.
4) Her sonlu zaman aralığındaki süreksizlik nokta sayısı sonlu olmalı.

alınabilmektedir. Mesela bahsi geçen º( ) ve Ñ( ) sinyalleri tüm şartları sağlamasa da Fourier dönüşümleri
Bunlar yeterlilik şartlarıdır, gereklilik değil. Bu şartları sağlamayan bazı sinyallerin de Fourier dönüşümü

mevcuttur.

16
Birim Darbenin Fourier Dönüşümü

ℱ EÑ ( )F = I Ñ ( )! " J = I Ñ ( )J = 1
/ 4Ì13
3 4 Ò(3)½ ¾ÓÂ∙2
!" 4
°

Yani birim darbenin spektrumu yandaki şekildeki gibidir.

uzayındaki birim darbe sinyalinin (Ñ( )) rengi beyazdır.

Bütün frekanslara eşit yoğunlukta dağıldığı için, zaman

Fourier Dönüşümü Yardımıyla Fourier Seri Katsayılarının Bulunması

Periyodik bir sinyalin karmaşık Fourier seri katsayıları, o sinyalin yalnız bir periyodunu kesip alıp, kalan kısmını
sıfırlayarak alınan Fourier dönüşümü yardımıyla bulunabilir.

( )= . /Ì 12 3

4
3° K2 3° K2
1 1 1
. = I ( )/ 40 12 3
J = I ( )/ 40 12 3
J = I ( )/ 40 12 3
J = ℱ E ( )F
3° 3° 4

µ( )
. =

Yani diğer kısımları sıfır kabul edilerek kesilip alınan yalnız bir periyodun Fourier dönüşümünden alınan
örneklemeler, ’a bölünerek katsayılar bulunmaktadır. Burada keyfidir.

17
Örnek:

Buradaki ‰( ), daha önceki bir örnekte tersi sırayla tanımlanan ¯( )’dir ama ‰ ( ) o örnekteki ( ) ’den farklı
seçilmiştir.
K° K2

ℱ E‰ ( )F = I ‰ ( )/ 4013 J = I 1 ∙ / 4013 J + I 1 ∙ / 4013 J

4 K2 4K°

1
=Ë( )= ¬/ 401K° − / + / 401K2 − / 401(K24K° ) - ( \ 0)
−0

‰ ( )= . /Ì 12 3
ve =2 ⁄ olmak üzere
4

Ë( ) 1 Ö’ Ö’

. = = :/ 40 12 K°
− 1 + / ! " − / ! " /0
40 Ž•‘
12 K2 40 Ž•‘
12 K2 12 K°
; ( \ 0)
−0 ±
ƒ

2
1 /0 12 K°
− / 40 12 K°
. = : ;= sin w2 x ( \ 0)
¥2 2

2
. = sinc w2 x

Ortalama değerin . = 2 ⁄ olması nedeniyle = 0 için de geçerli olan bu son ifade, bahsedilen önceki
örnekteki ¯( ) serisindeki . ile aynıdır.
Bu örnek, kolaylığı göstermese de keyfi bir andan başlayarak kesilen bir periyodun dönüşümüyle de aynı
katsayıların bulunduğunu göstermiştir. Sıradaki örnek ise yöntemin kolaylık sağladığı bir örnektir.
Örnek: Darbe treninin Fourier serisi

18
Darbe treninin Fourier seri katsayılarını, yalnız = 0 darbesinin (diğer kısımları sıfır alıp − ⁄2 a b ⁄2
periyoduyla) dönüşümü ile bulalım. Bu aralıktaki darbe Ñ( ) olup Fourier dönüşümü 1 olduğundan yerine
yazılsa da 1 olacaktır. Böylece darbe treninin Fourier seri katsayıları ve serisi şöyle elde edilir:

1 1 2
. = ∀ → ²( ) = /Ì 12 3
( = )
4

Periyodik Sinyallerin Fourier Dönüşümü

İddia:

Burada bir sabittir. Zaman uzayında değişkeni olmaz ama sabit frekans olabilir. Ñ ( − ) ise frekans
uzayında bir darbedir.
İspat:
Bu iddiayı ters dönüşümle ispatlamak daha kolaydır:

1
ℱ 4 E2 Ñ( − )F = I 2 Ñ( − )/ Ì13 J
2
1 4

Bu defa bir sinyalin bir darbeyle çarpımı frekans uzayında karşımıza çıktı. “Darbenin etkidiği an” değil, “darbenin
etkidiği frekans ( )” değeri, çarpılan sinyalde yerine yazılmalıdır. Darbe ise aynen kalır:

= I Ñ( − ) / Ì1
!"23 J = / Ì12 3 I Ñ( − )J = / Ì12 3
1 4
1 ×–6 #ö%$
1 4 ! "
*6˜,+

Periyodik bir sinyali önce karmaşık Fourier serisine açıp sonra bu özelliği kullanabiliriz. Burada Fourier
dönüşümünün henüz anlatılmayan doğrusallık özelliğinden de faydalanıyoruz, ki doğrusallık ispata gerek
duyulmayacak kadar açıktır.

= 0 periyodunun fonksiyonu:
Örnek: Darbe treninin Fourier dönüşümü
Darbe treninin Fourier seri katsayılarını, normal yöntemle bulalım.

− a b için ²( ) = Ñ( )
K2 K2

K2 ⁄ K2 ⁄
1 1 1
. = I Ñ ( )!
/ 4Ì13
"J = I Ñ ( )J = =.
3 4K2 ⁄ Ò(3)½ ¾ÓÂ∙2
!" 3 4K2 ⁄! "
°

19
 = 2 ⁄ olur. Zaman
Görüldüğü gibi zaman uzayındaki darbe treninin Fourier dönüşümü, frekans uzayında bir darbe trenidir. Zaman
uzayındaki periyot ise frekans uzayındaki periyot, ki bu elbette frekans türündendir,
uzayındaki darbelerin katsayısı 1 ise (dikkat, genliği değil katsayısı; darbe genliği sonsuzdur) frekans uzayındaki
darbelerin katsayısı da ’dır.
Örnek: ℱ Ecos F =?
Çözüm: Bunun karmaşık Fourier serisi olduğu gözden kaçabilir ama öyledir:
1 4Ì1 3 1 Ì1 3 1 1
cos = / 2 + / 2 2 Ñ( + ) + 2 Ñ( − )
2 2 2 2

Yukarıdaki spektrum şeklinde soldaki darbe / 4Ì12 3 ⁄2 bileşenine, sağdaki de / Ì12 3 ⁄2 bileşenine aittir.

= 0 frekansında sonsuz
Örnek: Sabitlerin Fourier dönüşümü

yoğunlaştığı, diğer frekanslarda sıfır olduğu sezgisel olarak anlaşılabilir. Formülle bulmak için 1 sabitini / Ì ∙3
Sabitler değişmediği için en yavaş değişen sinyal türü olduğu düşünülerek

karmaşık üslü üstel sinyal şeklinde yazıp iddiadaki formülü = 0 için kullanırsak:

Herhangi bir . sabitinin Fourier dönüşümü ise bunun . katıdır.

Fourier Dönüşümü Özellikleri

1. Doğrusallık
Her , sabiti ve her , sürekli zaman sinyali için
( )+ ( ) µ ( )+ µ ( )

( ) gerçel ise geçerli bir grup özelliktir:

2. Simetri Özellikleri

a) µ ∗ ( ) = µ(− ) Çünkü ( ) gerçel ise ¥ ayrılmaz ikilidir.

b) (a) şıkkındaki özelliğin sonucu olarak:
ℐHEµ( )F tektir.
ℛ/Eµ( )F çifttir.
c) ( ) tek ise µ( ) sanaldır. Çünkü ( ) yerine − (− ) yazılabiliyorsa µ ( ) = −µ ∗ ( ) bulunur.
( ) çift ise µ( ) gerçeldir. Çünkü ( ) yerine (− ) yazılabiliyorsa µ( ) = µ ∗ ( ) bulunur.
d) ( ) = K ( ) + Ç ( ) biçiminde tek ( K) ve çift ( Ç) bileşenler toplamı olarak düşünülürse, (c) şıkkındaki
özelliğin sonucu olarak
ℱE K( )F = ¥ ∙ ℐHEµ( )F

ℱÉ Ç ( )Ê = ℛ/Eµ( )F
20
 ( − ) / 4Ì91 µ( )
3. Zamanda Ötelenme

İspat:

ℱ E ( − )F = I ( −
!" )/ 4Ì13 ·
J = I (²)/ 4Ì1(³ 9)
J² = / 4Ì91 I (²)/ 4Ì1³ J²
3 4 ³ i³ ³ 4 ³ 4 ! "
Ú(1)

Örnek:
ℱ EÑ( − 3)F = / 4Ì 1
ℱ EÑ( )F = / 4Ì 1
∙ 1 = / 4Ì 1

/ ÌÛ3 ( ) µ( − )
4. Frekansta Ötelenme

İspatı kendiniz yapınız. Zamanda ötelenmenin aksine iki taraftaki ’lerin zıt işaretli olduğuna dikkat ediniz.
Örnek:
−1 4Ì1 3 1 Ì1 3 ¥ ¥
ℱ Esin F = ℱ† / 2 + / 2 ˆ = ℱÉ/ 4Ì12 3 ∙ 1Ê − ℱÉ/ Ì12 3 ∙ 1Ê
¥2 ¥2 2 2
ℱ E1F = 2 Ñ( ) bulmuştuk. Yerine koyup 2’leri sadeleştirirsek:
ℱ Esin F = ¥ Ñ( + ) − ¥ Ñ( − )
Tek sinyal olan sin ’nin dönüşümü sanal, çift sinyal olan cos ’nin dönüşümü gerçel bulunmuştur.

1
5. Zaman ve Frekans Ölçeklendirilmesi
( ) µ¢ £
| |
Sezgisel olarak, | | ¹ 1 için zaman uzayındaki şekil sıklaşmakta, dolayısıyla frekans uzayında şekil +⁄− yüksek
frekanslara doğru genişlemektedir. İspatı kendiniz yapınız.
Örnek: Ñ ( ) =? Fourier dönüşümünün ters dönüşümünü alarak bulalım:
1 1
ℱEÑ ( )F = ∙ ℱ EÑ ( )F = ∙1
| | | |
1 1
ℱ 4 E1F = Ñ( ) = Ñ( )
| | | |
6. Sıfır Frekans Bileşeni Yoğunluğu

µ (0) = I ( )J
4

Bu değer, = 0 için µ ( ) olduğundan, sıfır frekanstaki yoğunlaşmayı gösterir. Ortalaması sıfırdan farklı olan
sinyallerde sonsuzdur. Ortalaması limit hesabı gerekmeksizin tam sıfır olanlarda sıfırdır. Ortalaması sonsuz
küçük olanlarda ise herhangi bir değer olabilir.
Örnek: Birim basamak sinyalin Fourier dönüşümüne Ü( ) dersek, º( ) ’nin ortalaması 1/2 olduğu için

Ü(0) = I º( )J = I 1 ∙ J = +∞
4
21
 JW
7. Türevin Fourier Dönüşümü
E ( )F (¥ )W µ ( )
J W
İspat: [ = 1 için ters Fourier dönüşümüyle gösterelim:

J 1 J 1
( )= I µ ( ) /±
Ì13
J = I µ( ) (¥
±) / Ì13 J = ℱ 4 E(¥ )µ( )F
J 2 J 3 *6—$Ý$
2 3üj½Þi½W
1 4 1 4
˜l%6—6 ß½àáj

Frekans uzayındaki (¥ ) çarpanı, zaman uzayında türev operatörüne karşılık gelir.

Ü(0) = +∞ olduğu için, dönüşümü doğrudan hesaplamakta zorluk vardır. Bu yüzden önce º( ) ’nin ortalaması
Örnek: Birim basamağın Fourier dönüşümü:

tam olarak sıfıra çekilmiş halini tanımlayalım:

1
â ( ) = º( ) −
2

−1 1
` (0) = I â ( )J = I ∙J +I ∙J = 0
2 2
4 4

Simetriden dolayı limitsiz tam olarak sıfır olduğu anlaşılmaktadır. Türevinin dönüşümü yardımıyla:
âã ( ) = Ñ ( ) ¥ `( ) = 1
1⁄( ¥ ) \ 0 ise
`( ) = ^
0 = 0 ise
Diğer yandan sabitlerin Fourier dönüşümünü de kullanırsak:
1 1
º ( ) = â( ) + Ü( ) = ` ( ) + ∙ 2 Ñ( )
2 2
1
⎧ + Ñ( ) \ 0 ise
¥
Ü( ) =
⎨
⎩ Ñ( ) = 0 ise

Bu yazım da Ñ( ) ’nın sadece = 0’da sıfırdan farklı değer almasından dolayı biraz problemlidir. Daha kısa
bir ifade biçimi

1
ℱ Eº( )F = Ü( ) = + Ñ( )
¥

= 0’da bulunmayıp tanımsızlığa yol açmaz.

Ì1
Ancak buradaki terimi, aslında

8. Konvolüsyonun Fourier Dönüşümü

( )∗ ( ) µ ( )µ ( )
İspat:

ℱE ( ) ∗ ( )F = I Y I (ä) ( − ä)JäZ / 4Ì13 J

3 4 å 4

22
 = I (ä ) Y I ( − ä)/ 4Ì13 J Z Jä = µ ( ) I (ä)/ 4Ì1å Jä = µ ( )µ ( )
å 4 3 4 ! " å 4 ! "
ℱE•Ö (34å)F ½ ¾ÓÂæ ÚÖ (1) Ú° (1)
(ç6-6m—6 ö+$'$m-$)

3
µ( )
9. İntegralin Fourier Dönüşümü

I (ä)Jä + µ(0)Ñ( )
¥
å 4

= 0’da bulunmayıp tanımsızlığa yol açmaz.

Ú(1)
Ì1
Ancak buradaki terimi, aslında

İspat: Konvolüsyon özelliği kullanılarak yapılır.

3

I (ä)Jä = I (ä)º( − ä)Jä = ( ) ∗ º( ) µ ( )Ü ( )

å 4 å 4

µ( )
µ ( )Ü ( ) = + µ( !
)Ñ( ")
¥
Ú( )Ò(1)

Burada darbeli terim sadece sıfır frekans üzerinde etkilidir. Diğer frekanslar için frekans uzayındaki 1⁄( ¥ )
çarpanı, zaman uzayında integral operatörüne karşılık gelir.

è( ) é( ) dersek,
10. İkili Simetri (Duality)

é( ) 2 è(− ) olur.

uzayında, hem de veya − argümanıyla frekans uzayında kullanılmaktadır. Sinyal fonksiyonunda zaman veya
Burada dönüşümler için özellikle büyük harf kullanılmamıştır. Çünkü aynı fonksiyon, hem argümanıyla zaman

frekans parametresi de varsa bunları da uygun boyuttaki karşılığı ile değiştirerek kullanmak iyi olur.
İspat:

é( ) = I è ( )/ 4Ì13 J
3 4

1
ℱ 4 E2 è(− )F = I 2 è(− )/ Ì13 J
2
1 4

² = − dersek, = ê∞ sınırlarına karşılık sırasıyla ² = ∓∞ olur ve J = −J²’deki eksi işaretini atarak

sınırları ters çevirirsek yukarıdaki é( ) integralinde iç değişken olarak yerine ², ve yerine de kullanılmışını
elde ederiz:

= I è (²)/ 4̳3 J² = ℱ Eè( )F = é( )

³ 4

İkili simetri bazı özelliklerde de kendini gösterir. Mesela zamanda ötelenme ile frekansta ötelenme, zaman
uzayında türev ile frekans uzayındaki türev, zaman uzayındaki konvolüsyon ile frekans uzayındaki konvolüsyon

benzerliktir. Frekansın bu anlatımdaki gibi rad/s değil de Hz cinsinden è değişkeniyle kullanıldığı anlatımlarda
aralarında hep ikili simetri vardır. Bu tam bir simetri olmayıp katsayı ve işaret gibi küçük farklılıklarla

ise katsayı farklılıkları ortadan kalkar. Mesela ters Fourier dönüşüm integrali önündeki 1⁄(2 ) katsayısı olmaz.
23
 parametresine de bağlı olan aşağıda sol üstteki şekildeki è( , ) sinyalinin Fourier dönüşümü, sağ
üstte é( , ) şekliyle hazır veriliyor. Buna göre sol alttaki é( , ë ) sinyalinin Fourier dönüşümü sağ alttaki gibi
Örnek:

bulunur. Burada zaman boyutunda, ë frekans boyutunda birer parametre oldukları için formülde verilene
ilaveten düzenleme gerekmiştir.

JW
11. ile Çarpımın Fourier Dönüşümü
W ( ) ¥W Eµ( )F
J W
Yani frekans uzayındaki türev, zaman uzayında (−¥ ) ile çarpıma karşılık gelmektedir. İspatı kendiniz yapınız.
Örnek: ℛ/E F ¹ 0 için ℱ E / 493 º( )F =?

Çözüm: ℛ/E F ¹ 0 için ℱ E/ 493 º( )F =

9 Ì1
olduğunu daha önce bulmuştuk. Buna göre

J
ℱ E / 493 º( )F = ¥ E( + ¥ )4 F = ¥ ∙ (−1) ∙ ( + ¥ )4 ∙ ¥
J
1
ℛ/E F ¹ 0 için ℱ E / 493 º( )F =
( +¥ )

Karesi güç ile orantılı olan sinyallerin (−∞, +∞) zaman aralığında bıraktıkları enerji hesabında gereken
12. Parseval Eşitliği (Fourier Dönüşümü için)

integralin, zaman ve frekans uzaylarında da benzer biçimde hesaplanabildiğini gösterir. Tüm zamanlardaki
toplam enerji, tüm frekans bileşenlerinin toplam enerjisine eşittir diye de yorumlanabilir.

1
I | ( )| J = I |µ( )| J
2
3 4 1 4

Frekansın bu anlatımdaki gibi rad/s değil de Hz cinsinden è değişkeniyle kullanıldığı anlatımlarda J ⁄(2 ) =
Jè olacağından zaman ve frekans (è ) uzaylarındaki hesaplamalar tamamen aynı biçimi alır.
İspat: Mutlak değer karesi, eşlenikle çarpıma eşittir. ( ) yerine µ( ) ’nın ters Fourier dönüşümü konursa
24
 ∗
1 1
I ( ) ∗ ( )J = I ( )Y I µ ( )/ Ì13 J Z J = I ( )Y I µ ∗ ( )/ 4Ì13 J Z J
2 2
3 4 3 4 1 4 3 4 1 4

1 1
= I µ ∗( ) Y I ( )/ 4Ì13 J Z J = I |µ( )| J
2 2
1 4 3 4 ! " 1 4
Ú(1)

Örnek: ì = 25 Ω’luk bir direnç üzerindeki â( ) gerilim sinyalinin genlik spektrumu aşağıda sağdaki şekilde
verilmiştir. Şekildeki = 500 rad/s ve = 100 Vs veriliyor (Dikkat: Sinyalin frekans uzayındaki birimi =
zaman uzayındaki birimi × zaman birimidir). Bu direnç üzerinde (−∞, +∞) zaman aralığında harcanan enerjiyi
(í ) bulunuz.
Çözüm: Anlık güç ² = |â( )| ⁄ì

1 1
í= I |â( )| J = I |`( )| J
ì 2 ì
3 4 1 4
9
1 ( − (− )) 500 î 100 200
í= I J = = = ï= ï ≈ 63,66 ï
2 ì 2 ì ì 25
1 49

1
13. Modülasyon Özelliği
( ) ( ) µ ( )∗µ ( )
2
Zaman uzayındaki çarpım, frekans uzayındaki konvolüsyonun 2 ’ye bölümüdür. İspatı kendiniz yapınız. Bu
özellik haberleşmedeki genlik modülasyonu ve örnekleme gibi işlemlerin analizini oldukça kolaylaştırır.
Örnek: Frekansta ötelenme özelliğini bu özelliği kullanarak da ispatlayabiliriz. sabit bir frekans olsun.
1
ℱÉ/ Ì12 3 ( )Ê = µ( ) ∗ ℱÉ/! " = µ( ) ∗ Ñ( −
Ì12 3 Ê ) = µ( − )
2
ƒÒ(1412 )

25