ARALING PANLIPUNAN 8 Q3
PAG-USBONG NG BOURGEOISIE
• Bourgeoisie
- mga mamamayan ng mga bayan sa
medieval France na binubuo ng mga artisan,
mangangalakal, Banker (nagmamay-ari o
namamahala ng bangko), mga shipower
(nagmamay-ari ng mga barko), mga
pangunahing mamumuhunan at mga
negosyante.
- Sa huling bahagi ng ika-17 siglo, naging isang
makapangyarihang puwersa ito sa Europe
- Ang kapangyarihan ng bourgeoisie ay bunga
ng kayamanan at pakikipag-alyansa sa hari
laban sa mga landlord.
 Subalit ang para sa ekonomiya
lamang ito
• Artisan
- manggagawang may kasanayan sa paggawa
ng mga kagamitang maaaring may partikular
na gamit o pandekorasyon lamang.
- Ang daigdig nila ay hindi ang manor o
simbahan kundi ang pamilihan.
- Nanirahan sa mga nabuong pamayanan
Katangian ng mga Buorgeoisie
• Ang kanilang yaman ay hindi nanggaling sa lupa
kundi sa industriya at kalakalan.
• Hindi sila nakadepende sa sistemang piyudal at
binanayaran sila sa kanilang paggawa.
Maiuugat ang English Revolution, American
Revolution, at French Revolution sa pagnanais ng
bourgeoisie na palayain ang sarili mula sa anino ng
piyudalismo, sa pakikialam ng monarkiya sa personal na
kalayaan, at sa karapatan sa kalakalan at pagmamay-ari.
Epekto ng Buorgeoisie
Nagkaroon lamang ng politikal na kapangyarihan
ang mga bourgeoisie pagdating ng ika-19 na siglo.
Nagkamit sila ng karapatang politikal, panrelihiyon, at
sibil sa pamamagitan ng pagtataguyod ng liberalismo
Layunin ng Buorgeoisie
• Palaguin ang Negosyo upang magtamasa ng
yaman
• Merkantilismo
- kaisipang pang-ekonomiya at
pangkabuhayan na lumaganap sa Europa
- Gumagabay sa mga patakaran ng
maraming bansa sa daigdig noong unang
panahon
- Nagbibigay-diin sa paniniwalang
karangyaan ng isang bansa ay nakabatay
sa reserbang pondo o kapital nitong
bullion (ginto at pilak)
Prinsipyong nakapaloob sa Merkantilismo
• Ang pagtatamo ng kayamanan at kapangyarihan
ng bansa ay nakasalalay sa rami ng bullion
tinataglay nito
• Tinitipon ng bansa ang kanilang mga bullion sa
pamamagitan ng pagbubuo ng maraming
kolonya
Layunin ng Merkantilismo
• Magkaroon ng malaking kitang magbibigay-daan
upang ang hari ay makapagpagawa ng mga
barko, mapondohan ang kaniyang hukbo, at
magkaroon ng pamahalaang katatakutan at
rerespetuhin ng buong daigdig
 Isang elemento ng merkantilismo na nakatulong
sa pagkabuo at paglakas ng mga nation-state ay
ang tinatawag na nasyonalismong ekonomiko.
- kayang tustusan ng isang bansa ang sarili
nitong pangangailangan.
- Sa pamamagitan ng pagtataas sa dami ng
iniluluwas na produkto, hindi na aasa ang
bansa sa mga produktong dayuhan
National Monarchy
• Uri ng pamahalaan kung saan ay isang uri ng
pamahalaan kung saan ang indibidwal/pangkat
ng mga tao ay nasa kapangyarihan at natutukoy
sa pamamagitan ng mga bloodlines
• Ang mga tukoy na patakaran ay nasa lugar na
magdidikta kung sino ang magiging pinuno ng
estado sa isang monarkiya
• Karamihan ay pinasiyahan ng mga hari o reyna
PAG-USBONG NG MGA NATION-STATE
 Nation-state
- isang estado na pinananahanan ng mga
mamamayan na may magkakatulad na
wika, kultura, relihiyon, at kasaysayan.
 - tungkulin nitong ipagtanggol ang vassal
KATANGIAN NG NATION-STATE laban sa mga mananalakay
 Isang estado sapagkat nananahan sila sa isang • Vassal/Basalyo/Fief
tiyak na teritoryo at may pamahalaan silang may - Mga indibidwal na nakakakuha ng lupang
soberanidad o kasarinlan. sinasaka ng mga hari
- Pangunahing tungkulin nito ay ang
 Nagkakaisang lahi na may katapatan sa kanilang magkaloob ng serbisyong pangmilitar
bansa. - Nagbigay ng ilang kaukulang pagbabayad
tulad ng ransom o pantubos kung
 Pagkakaroon ng sentralisadong pamahalaan sa mabihag ang lord sa digmaan
ilalim ng isang pambansang monarkiya na may
kakayahan at kapangyarihan na magpatupad ng • Knight
- Mandirigmang nakasakay sa kabayo at
batas sa buong nasasakupan.
nanunumpa ng katapatan sa kaniyang
lord
MGA BAGONG INSTITUSYON NA NABUO
Pagkabuo ng isang hukbo ng mga propesyunal Lipunan sa Panahon ng Piyudalismo
na sundalo na tapat sa hari.  Serf
- Binubuo ng masa ng tao noong
medieval period
 Tungkulin ng hukbo na palawigin ang teritoryo
- Nanatili silang nakatali sa lupang
at kapangyarihan ng monarkiya kahit
kanilang sinasakahan
mangahulugan ito ng digmaan.
- Nakatira sila sa maliit at maruming silid
na maaaaring tirahan lamang ng hayop
 Institusyon ng burukrasya sa mga opisyal o
sa ngayon
kawani na may kasanayan para patakbuhin ang
- Napilitang magtrabaho nang walang
pamahalaan ayon sa kautusan ng monarkiya.
bayad
- Kabilang sa katungkulan ng mga opisya
 Kabalyero
at kawani ang pangongolekta ng buwis,
- Mga matatapang at malalalakas na
pagpapatupad ng batas, at pagkakaloob
kalalakihan na nagkusang-loob na
ng hustisya.
maglingkod sa mga hari at sa mga may-
 Nabuo sa Europe ang mga bagong institusyong
ari ng lupa upang iligtas ang mga ito sa
pampolitika, panlipunan, at pang-ekonomiya.
mga mananakop
- nagbigay-daan din sa pagpapalawak nito
- Magigiting na sundalo
ng impluwensiya
 Pari
- Naganap ito sa panghihimasok at
- hindi namamana ang kanilang posisyon
pananakop ng mga Europeong nation-
dahil hindi sila maaaring mag-asawa
state sa Asya, America, at nang
- maaaaring manggaling ang mga par isa
kinalaunan, sa Africa
hanay ng Maharlika, manggagawa, at
mga alipin
Sistemang Piyudalismo
Sistemang Manor
• Pangangasiwa ng lupa kung saan ang lupang
- sentro ng lipunan at ekonomiya ng mga
pag-aari ng may-ari ay nalilinang sa ma
tao na nakatira dito.
subordinate na empleyado na may tungkuling
 Fief
maglingkod at tapat sa may-ari
- Binuo ng mararaming manor na
• Pinakamahalagang kayamananng Europe ay ang
nakahiwalay sa isat isa
mga lupain
- Maaaarring maihalintulad sa isang
• Feudal Lord/Liege/Suzerain
pamayanan kung saan ang mga
- Nagmamay-ari ng lupain
naninirahan dito ay umaasa ng kanilang
- Ibinahagi ang lupa sa mga nobility o
ikabubuhay sa pagsasaka sa manor
dugong bughaw
- mga indibidwal na nagmamay-ari ng
Ang kastilyo ng panginoong piyudal ang
lupa
pinakapusod ng isang manor. Maaari ring
- tungkulin nitong suportahan ang
ang bahay sa manor ay isang malaking
pangangailangan ng vassal
nababakurang gusali o kaya ay palasyo

Mayroon ding simbahan, pandayan, at
pastulan. Kung maibigan ng panginoon, ang
mga kaparangan at kagubatan ay kaniyang
hinahati ngunit nag-iiwan siya ng pastulan
na maaaaring gamitin ng lahat
Oath of Fealty
 Homage
- isang seremonya na inilalagay ng basalyo ang
kaniyang kamay sa pagitan ng mga kamay ng lord at
nangangakong magiging tapat na tauhan nito
 Investiture
- isang seremonya sa pagtanngap ng lord sa basalyo
at pagbigay sakanya ng fief.
Panahong Medyibal
- Unti-unting namayagpag ang simbahang
katoliko
- Nagsimulang maging kristyano ang mga tao sa
Europe, subalit bumagsak ang Holy Roman
Empire, nawalan ng malakas na pinuno
- Nakuha ng mga muslim ang Jerusalem
Pagbagsak
- • Pagsapit ng huling bahagi ng Panahong
Medyibal, humina ito dahil sa pag-usbong ng
mga national monarchies o pambansang
kaharian.
- • Sa pagbagsak nito, marami ang nakalaya sa
pagkakatali sa lupa.
- • Ang lupain ng mga panginoong piyudal ay
naging sentro ng kalakalan.
- • Umusbong ang ekonomiyang nakabatay na sap
era.
- • Ang mga dating serf ay natutong
makipagkalakal kaya umusbong ang
mayayamang lungsod.
Krusada
- Ekspedisyong military na inilunsad ng
Kristyanong Europeo dahil sa panawagan ni
Pope Urban II noong 1095
- Banal na labanan ng mga relihiyosong Europeo
laban sa mga turkong muslim na sumakop sa
banal na lupain ng Jerusalem
- Hinimok ni Papa Urban II ang mga kabalyero na
maging krusador at pinangakuang papatawarin
ang mga kasalanan nito
 Krusada ng mga Bata (1212)
- Isang labindalawang taong French na
ang pangalan ay Stephenay na naniwala
na siya ay tinawag ni Kristo upang
mamuno ng krusada.
- Libong daang mga bata ang sumunod sa
kaniya at namatay sa karagatan,
nagkasakit, at ang iba naman ay
ibinenta bilang alipin ni Alexandria
PAG-USBONG NG RENAISSANCE
Dahil sa pag-unlad sa agrikultura bunga ng mga
pagbabago sa kagamitan at pamamaraan sa pagtatanim,
umunlad ang produksiyon sa Europe noong Middle
Ages. Humantong ito sa paglaki ng populasyon at
pagdami ng pangangailangan ng mga mamamayan na
natugunan naman ng maunlad na kalakalan.
 Renaissance
- “muling pagsilang” o rebirth
- Sa pagtatapos ng Middle Ages sa huling
bahagi ng ika-14 na siglo, isinilang ang
Renaissance.
Maaari itong ilarawan sa dalawang paraan:
1. bilang kilusang kultural o intelektuwal na
nagtangkang ibalik ang kagandahan ng
sinaunang kulturang Greek at Roman sa
pamamagitan ng pag-aaral sa panitikan
at kultura ng mga nasabing sibilisasyon.
2. bilang panahon ng transisyon mula sa
Middle Ages tungo sa Modern Period o
Modernong Panahon.
BAKIT SA ITALY?
 Dahil sa magandang lokasyon nito, nagkaroon
ng pagkakataon ang mga lungsod dito na
makipagkalakalan sa Kanlurang Asya at Europe.
 Italy ang pinagmulan ng kadakilaan ng
sinaunang Rome at higit na may kaugnayan ang
Italyano sa mga Romano kaysa alin mang bansa
sa Europe.
 Mahalagang papel ang ginampanan ng mga
unibersidad sa Italy, naitaguyod at napanatiling
buhay ang kulturang klasikal at ang mga
teolohiya at pilosopiyang kaalaman ng
kabihasnan
 Pagtataguyod ng mga maharlikang angkan sa
mga taong mahusay sa sining at masigasig sa
pag-aaral

ANG MGA HUMANISTA
 Humanismo
- Ang mga digmaan, epidemya, at
suliraning pang-ekonomiya ay tuluyan
nang nagwakas.
- bagong pananaw na dulot ng interes sa
pag-aaral ng sinaunang Greece at Rome
- isang kilusang intelektuwal noong
Renaissance na naniniwalang dapat
pagtuunan ng pansin ang klasikal na
sibilisasyon ng Greece at Rome sa pag-
aaral
- naglalaman ito ng lahat ng aral na dapat
matutuhan upang magkaroon ng isang
moral at epektibong buhay
 Humanista
- mga iskolar na nanguna sa pag-aaral sa
klasikal na sibilisasyon ng Greece at
Rome
- humanist o humanista, mula sa salitang
Italian na nangangahulugang “guro ng
humanidades, partikular ng wikang
Latin.”
- Sa pag-aaral ng mga ito, napagtanto ng
mga humanista na dapat gawing
modelo ang mga klasikal na ideyang
matatagpuan sa mga asignaturang ito
Ang mga tao ay:
 Natutong magtiwala sa sarili
 Magbigay halaga sa buhay
 Maging handa na subukan ang kakayahan
 Maniwala sa kahalagahan ng bawat nilikha
Pagkakaiba ng Panahong Medyibal sa Panahong
Renaissance
 Panahong Medyibal:
- Kasiyahang Ispiritwal
- Bibliya
- Teolohiya
- Simbahan
 Panahong Renaissance:
- Kasiyahang Materyal
- Agham
- Pulitika
- Sinig & Pilosopiya
 Repormasyon (ika-14-ika-17 dantaon)
- kaganapan na yumanig sa
kakristyanuhan na humantong sa
pagkakahati ng simbahang Kristiyano.
- nagsimula ang paghihiwalay ng mga
Protestante sa simbahang Katoliko
Romano, gayunpaman hindi nagpabaya
ang mga Katoliko Romano.
- sinimulan nila ang pagbabago sa sariling
relihiyon nang hindi binabago ang
kanilang doktrina.
 Martin Luther
“Ama ng Protestanteng Paghihimagsik”
- mongheng Augustinian na naging
Propesor ng Teolohiya sa Unibersidad
ng Wittenberg
- nabagabag at nagsimulang magduda
nang mabasa niya ang kaibahan ng
katuruan ng simbahan sa katuruan ng
Bibliya tungkol sa kaligtasan….
”Ang pagpapawalang sala ng Diyos sa mga tao ay
nagsisimula sa pananampalataya, at naging ganap sa
pamamagitan ng pananampalataya” (Roman 1:17).
Nagpasiklab ng galit ni Luther ang kasuklam-
suklam na gawain ng simbahan, ang pagbenta ng
indulhensiya, kapirasong papel na nagsasaad at
nagpalabas na ang grasya ng Diyos na maaaring ipagbili
at bilhin para sa kapatawaran at kaligtasan ng tao.
Ang hindi pagsang-ayon ni Luther sa patakaran
ng simbahan tungkol sa pagkamit ng indulhensiya, ang
nagtulak sa kaniya para ipaskil sa pintuan ng simbahan,
noong ika-31 ng Oktubre, 1517 ang kaniyang
“Siyamnapu’t limang Proposisyon” (Ninety-five theses).
UNANG YUGTO NG KOLINISASYON
- Impersyon sa nabigasyon
- Ipalaganap ang kristiyanismo
- Magtamo ng ginto at pilak
- Pakikipagkalakalan
- Kamangha-manghang kwento ni Marco
Polo
- Kabantugan
-
 PAGTUKLAS AT PANANAKOP
o PORTUGAL
- Pasilangang ruta tungong Asya
- nanguna sa pagtuklas ng ruta patungong
Indies o Asya
- (Vasco da Gama) nahawi ang daan
patungo rito
 Prinsipe Henry the Navigator
 - Nagpatayo ng paaralang pangnabigasyon  Juan Sebastian Del Cano
- Ginalugad ang Atlantic at baybayin ng Aprika - 1522, pinamunuan ang pagbabalik sa
‣ Porto Santo – Madeira Espanya, pagkamatay ni Magellan
‣ Cape Verde – Senegel - Victoria; unang barkong nakaikot sa buong
‣ Azores - Cape Bojador mundo

 Bartolomeu Diaz  Hernando Cortez

- 1483, natuklasan ang Cape of Good Hope
 Vasco De Gama
- 1498, narating ang India
- Unang Europeong humari ng daan tungong
Indies o Asya
- SPICES; pinakamahalagang kalakal ng mga
Europeo sa Asya
 Pedro Alvarez Casral
- 1500, natuklasan ang Brazil
o SPAIN
- Pakanlurang ruta tungong Asya
- 1521, sinakop ang kabisera ng Aztec sa
Mexico
o NETHERLAND
- Pakanluran at pasilangang ruta
 Cornelius Van Houtman
- 1595, naglayag sa Cape of Good Hope at
naki-pagkalakal sa Indies
 Henry Hudson
- 1508(?) - Hudson River
- Hilagang Amerika
 William Janszoon
- 1606(?) - Baybayin ng Australia

 Christopher Columbus  Abel Tasman

- marinong Italyano - 1642 - Tasmania at New Zealand
- 1492, narating ang isla sa Bahamas (bahagi
ng New World o Amerika; hango sa pangalan o ENGLAND
ni Amerigo Vespucci) - Pasilangan at pakanlurang ruta
 John Cabot
 Juan Ponce De Leon - 1497, Hilagang baybayin ng "Bagong
- 1513, sa paghahanap ng Fountain of Youth, Daigdig"
natagpuan ang Florida
 Reyna Elizabeth I
 Vasco Nunez De Baleca - Winasak ng English Navy ang Invincible
- 1513, natuklasan ang Pacific Ocean Armada ng Spain
- England; Reyna ng Karagatan
 Ferdinand Magellan
- Nabigador na Portuges  Sea Doge o Piratang Ingles
- Nahikayat at nakumbinsi si Charles I(hari - Ninakawan ang mga galyon ng Espanya
ng spain) na tustusan ang kanyang na
paglalakbay taun-taon naghahatid ng ginto't pilak
- 1519, limang sasakyang dagat & 205 na mula
tao ang nagsimulang maglakbay Amerika.
- 1521, natuklasan ang Pilipinas (Kapuluan + Francis Drake
ni San Lazaro) + John Hawkins
+ Walter Feign
Mga Natuklasan ni Magellan  Capt James Cook
- 1769-1770, nakuha ang Australia at New
1) Mas malawak ang bahaging katubigan kaysa Zealand
bahaging kalupaan o FRANCE
2) Ang mundo ay bilog - Pakanlurang ruta
3) Ang Asya at Amerika ay hiwalay kontinente
 Giovanni Verrazano
 - 1524, ginalugad ang Amerika
 Jacques Cartier
- 1534, narating ang ilog St. Lawrence
- nasakop ang Canada
 Samuel Chaplain
- Ama ng bagong Pransya
- 1603, itinatag ang permanenteng kolonya sa
Quebec, Canada
 Sieur De La Salle
- 1832, Ibabang bahagi ng Mississippi river
pinangalanang Louisana parangal kay Louis
XIV
 Naging mahigpit na karibal ng Portugal ang
Espanya sa pagpapadala ng mga ekpedisyon
Aprika ang hinuhuli at ibinabyahe ng mga
Ingles sa Amerika upang doon ibenta
 Tight Packing
- magkakasama silang nakakadena at
nakahiga sa higaang sakto lamang sa
kanilang katawan
- sa ilang araw na pagtawid sa Atlantiko;
ungol, iyak & panaghoy ang naririnig
mula sakanila, dahil sa kalagayang ito,
marami sa kanila ang namamatay bago
makarating sa Amerika
- (Sinasadya ng mga Europeo upang
malulusog lamang ang matira at mahal
na maibenta sa Amerika)

- Parehong pakay ang Asya;

 naniniwala ang mga Espanyol na
nabigador na pinakainam ang rutang
pakanluran papunta rito

 Nais patunayan ni Christopher

Columbus sa basbas ni Haring o
Ferdinand V & Reyna Isabella, naglayag
Rebolusyong Siyentipiko (ika-16 at ika-17 siglo)
patungong kanluran at narrating ang
 Nagpatingkad sa interes ng mga tao na pag-
isla sa Bahamas
aralan ang kalikasan at unawain ang mga batas
nito.
 (Inakala niyang India kaya tinawag niya
ang mga tao rito bilang Indians)
 Ang mga obserbasyon ay nagdulot ng mga
EPEKTO NG UNANG YUGTO NG KOLONISASYON
bagong katanungan at teorya
1. Natagpuan ang mga lupaing hindi pa natutuklasan at
nagagalugad
 Ang kanyang pagsisikap na hanapan ng
2. Nakapukaw ito ng interes sa mga makabagong
kasagutan ang mga tanong na ito ang nagresulta
pamamaraan at teknolohiya
sa mga bagong tuklas na kaalamang may
3. Sumigla ang paglaganap ng sibilisasyong kanluranin
kaugnayan sa siyensya o agham
sa silangan
4. Nagdulot ng maraming suliranin sa mga bansang
 Geocentric
nasakop, tulad ng pagkawala ng kasarinlan,
- ang daigdig ang sentro ng sansinukob at ang iba
paninikil, at pagsasamantala sa kanilang likas na
pang planeta kabilang na ang araw ay umiikot sa
yaman
kanya
5. Nagkaroon ng pagbabago sa ecosystem
o Slave Trade
- Lumaki ang pangangailangan sa lakas-
- mula sa Griyegong salita na geo- daigdig at
paggawa sa mga plantasyon ng tubo &
kentrikos centro o gitna
kape sa Amerika dahil sa pagkamatay ng
kalahati ng populasyon nito dahil sa sakit
na dala ng mga Europeo.
- Nagmula sa mga sinaunang Griyego tulad ni
Aristotle at matagal na itinaguyod ng simbahang
- dito nagsimula ang kalakalan ng alipin ng
katoliko noong panahong medyibal
mga Europeo na pinangunahan ng mga
Ingles taon-taon, libo-libong katutubo sa
 - Nang sumapit ang Rebolusyong Siyentipiko
marami ang humamon sa paniniwalang ito Isa
na
rito si Nicolas Copernicus (1473-15-43) na
nagsabing hindi daigdig kundi ang araw ang
sentro ng sansinukob
 Heliocentric
- hindi daigdig kundi ang araw ang sentro ng
sansinukob
- tinawag ang ideya ni Nicolas Copernicus
- mula sa salitang Griyego na Helios - araw at
kentrikos sentro o gitna
- marami ang sumuporta sa teoryang ito ni
Copernicus, tulad ni Galileo Galilei al Johan
Kepler hindi niya agad ito inilahatla dahil
maituturing itong erehe o taliwas sa turo ng
Simbahan
- Noong panahon ang pagsusulong ng
paniniwalang erehe ay maaaring maparusahan
ng ekskomunikasyon (pagtitiwalag sa simbahan)
at pagsusunog ng buhay sa pamamagitan ng
inquisition
o Enlightenment o kaliwanagan
 pagbabago sa ibat-bang aspekto ng buhay ng tao
 Marami ang gumamit ng pamamaraang
makaagham upang mapaunlad ang buhay ng tao
sa larangan ng pangkabuhayan, pampolitika,
panrelihiyon at
maging sa
edukasyon
 itinaguyod ang
mga
pagbabagong ito
ng mga
philosopher
 pangkat ng mga intelektuwal na
humihikayat sa pagamit ng katwiran,
kaalaman at edukasyon sa pagsugpo sa
pamahiin at kamangmangan
o “Rebolusyong Intelektuwal”
 Ang monarkiya at simbahan ang dalawang
pinakamakapangyarihang institusyon noong
panahon
- Ang monarkiya na kinabibilangan ng hari at mga
maharlika ang tanging nagtataglay ng lubos na
karapatan at kapangyarihan sa pagpapatakbo ng
pamahalaan
 May pag uuri-uri ng tao sa lipuhan at yung nasa
mababang antas ay may blangkong karapatan sa
buhay Kalayaan at pag-aan (ito talaga nakalagay kay
maam)
 naging mapanuri ang mga tao sa kaayusan ng
lipunan at sinubukang ipaliwanag ang sa tingin
nila’y mali gamit ang agham at pangangatwiran
 sa pangunguna ng mga intelektuwal tulad ni John
Locke at Jean Jacques Rousseau, umusbong ang
mga makabagong kaisipan ukol sa lipunan at
pamahalaan
o Rebolusyong Industriyal
 pangyayari na nagdulot ng malawakang
pagbabago
 Pagkatapos ng agham at politika sunod na
pinagtuunan ng pansin ng tao kung paano
mapapagaan ang kanyang mga gawain at
mapabilis ang produksiyon o ang paglikha ng
mga produkto
 Sinimulan niyang mag-imbento ng mga
makinarya na unti-unti pumalit sa mga gawaing
kamay tulad ng sa pagsasaka
 Nagsimula sa Britanya dahil sa pagkakaroon nito
ng maraming uling at iron na pangunahing gamit
sa pagpapatakbo ng mga makinarya at pabrika.
 Naimbento ang maraming makinarya na higit na
nagpagaan sa gawain ng mga tao
IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMONG
KANLURANIN
 Nagsimula ang pananakop ng mga Kanluraning
bansa sa ibang lupain nang pumalaot ang mga
barkong Europeo.
Mga nanakop na bansa:
• Portugal
• Spain
• Netherlands
 • France
• Britain
Lugar ng pinagtayuan ng mga kolonya:
• Asia
• America.
Ngunit lahat ng mga imperyong ito ay bumagsak bago
nagsimula ang ika-19 na siglo.
 Nawalan ng kolonya sa North America ang
Netherlands at France.
 Matagumpay na nakapagalsa laban sa
pamahalaan ang 13 kolonya ng Britain sa
America, ang Timog Canada at ang
pinakamagandang kolonya ng Spain at
Portugal.
• Nabuo ang mga makabagong imperyo noong ika-
19 na siglo at sa unang bahagi ng ika-20 siglo,
samantalang nagaganap ang ikalawang
Rebolusyong Industriyal.
• Ang panahon mula noong 1871 hanggang sa
nagsimula ang Unang Digmaang Pandaigdig noong
1914 ay panahon nang mabilis na paglawak ng
pagkakanluranin o Westernization ng ibang lupain.
MGA DAHILAN NG PANANAKOP
• manifest destiny
- may karapatang ibigay ng Diyos ang United
States na magpalawak at angkinin ang buong
kontinente ng Hilagang America
• white man’s burden
- paniniwalang tungkulin ng mga Europeo at ng
kanilang mga inapo na panaigin ang kanilang
maunlad na kabihasnan sa mga katutubo ng
mga kolonyang kanilang sinakop.
Ang dahilan ng iba ay upang sanayin ang sarili sa
pamamahala at marami pang pagbabalat-kayo. Iba-iba
rin ang uri ng kolonyang itinatag batay sa katayuan ng
mamamayan.
Ang ilan sa mga ito ay:
1. Kolonya
- pagbibigay sa kolonya ng proteksiyon laban sa
paglusob ng ibang bansa
2. Protectorate
- pagbibigay sa kolonya ng proteksiyon laban sa
paglusob ng ibang bansa
3. Concession
- ay ang pagbibigay ng espesyal na karapatang
pangnegosyo.
4. Sphere of Influence
- isang lugar o maliit na bahagi ng bansa kung
saan kontrolado ang pamahalaan at pulitika ng
makapangyarihang bansa
Paggalugad at Pag-aagawan sa Gitnang Africa
• Hindi gaanong kilala ng mga Europeo ang Africa
sapagkat mahirap marating ang kaloob-looban
nito.
 Nagkaroon lamang ng kaalaman dito nang
marating ito ng isang misyonerong Ingles, si
David Livingstone.
 David Livingstone
- Noong 1854, ginalugad niya ang Ilog Zambesi.
- unang dayuhan na nakamasid sa magandang
talon ng Victoria na ipinangalan sa reyna ng
England.
- Nakita niya ang lawa ng Nyasa at Tanganyika at
siya dito namatay dahil sa sakit.
Noong panahon ng katanyagan ng pananakop, ang
paglaganap ng relihiyon, ang pambansang ambisyon at
mga pangkabuhayang pangangailangan ang nagbunsod
upang pag-agawan ang gitnang Africa.
Sa loob ng 30 taon, ang dating hindi kilalang mga
pook ay naangkin lahat ng mga Kanluraning bansa.
Nakuha ng Belgium noong 1885 ang pinakamalaking
bahagi ng Congo basin sa pamumuno ng pinakatusong
mangangalakal ng Europe, si Haring Leopoldo I.
Pinaghatian ng France, Britain, Germany, Portugal at
Italy ang ibang bahagi.
Ang Pag-aagawan sa Africa ng mga Bansa ng Europe
Nahahati sa tatlong rehiyon ang kontinente ng Africa:
a. hilagang bahagi na nakaharap sa Dagat
Mediterranean
b. pinakagitnang bahagi ng tropiko o mainit na
bahagi
c. malamig na bahagi sa may timog.
Madaling marating mula sa Europe ang unang
rehiyon sa pamamagitan ng Dagat Mediterranean.
Ngunit matapos bumagsak ang imperyo ng Rome,
nahiwalay ito sa Europe hindi lamang sa pamahalaan
kundi maging sa relihiyon man.
Islam ang naging malaganap sa hilagang Africa
at naging mahigpit na kalaban ng Kristiyanismo sa
Europe. Yumaman ang mga lungsod sa bahaging ito
tulad ng Tunis at Algiers dahil sa pangungulimbat sa mga
sasakyangdagat ng mga Europeo.
 Sa simula, interesado lamang ang mga Europeo
sa kalakalan ng alipin. Ngunit sagana sa likas na yaman
ang mga pook na at magagandang panirahan ng mga
Europeo. Pinaniniwalaang may mina ng bakal ang
bundok ng Atlas sa Morocco. Kahina-hinayang na
palagpasin ang ganitong mga pagkakataon at
kayamanan para sa mga Europeo.
Imperyalismong Ingles sa Timog Asia
Sa mga mananakop, hindi natinag ang imperyo ng
Great Britain. Sa halip, lalo pang lumawak ito. Bagaman
lumaya ang 13 kolonya sa America sa Rebolusyong
Amerikano, nadagdagan naman ito sa ibang dako.
 Ang British East India Company
- naging lubhang makapangyarihan sa
pamahalaan at dinala ang mga kaisipan,
kaugalian, edukasyon at teknolohiya sa bansa.
- Hindi naglaon, inilipat ang kontrol ng kompanya
sa pamahalaan ng imperyo noong huling bahagi
ng 1800.
- Tinawag na “pinakamaningning na hiyas” ng
imperyo ang India.
- Sa Kasunduan sa Paris noong 1763 na nagwakas
sa Pitong Taong Digmaan ng France at Britain,
nawalan ng teritoryo sa India ang France.
Ang United States sa Paligsahan ng mga Bansang
Mananakop
Hindi nagpahuli ang United States sa mga
bansang industriyalisado. Bagaman marami sa Africa
ang hindi sang-ayon sa pananakop ngmga teritoryo,
napasali ito nang nakipagdigmaan ang United States
laban sa Spain noong 1898.
Ang tagumpay ng America laban sa Spain ay
nagdulot ng pagsakop sa Guam, Puerto Rico at Pilipinas.
Ayon kay Pangulong William Mckinley, pinag-isipan pa
niya kung ano ang nararapat gawin sa Pilipinas. Nakuha
ng United States ang Pilipinas at iba pang dating mga
sakop ng Spain tulad ng Guam na naging himpilang-
dagat patungo sa Silangan at ang Puerto Rico bilang
himpilang-dagat sa Carribean.
Matapos ang Unang Digmaang Pandaigdig, nakuha rin
nila ang dalawang teritoryo
 Samoa
– naging mahalagang himpilang-dagat
 Hawaii
– kung saan makikita ang Pearl Harbor
– pinakatampok na baseng pandagat ng
United States sa Pacific
Ang Protectorate at Iba pang Uri ng Kolonya
Mahihina ang West Indies, Australia, New
Zealand at mga bansa sa Central America at walang
pagkakaisa ang mga ito upang maipagtanggol ang
kanilang bansa. Ang hukbo ng America ang nagsilbing
tagapangalaga sa mga pook na ito upang mapanatiling
bukas ang pamilihan, makakuha ng hilaw na sangkap at
mapangalagaan ang kanilang ekonomikong interes.
Ang malalaking samahan sa negosyo ng America
ay nakakuha ng malalaking bahagi ng lakas-
pangkabuhayan sa pag-aari ng mga minahan, mga balon
ng langis, mga taniman, mga daangbakal at samahan ng
mga sasakyang dagat. Isa pang pook na nakaligtas sa
pagkakaroon ng hidwaan ng mga bansang mananakop
ang Australia at ang kalapit na New Zealand dahil
matibay itong hawak ng Great Britain.
Dito ipinadala ng Britain ang mga bilanggo
matapos ang himagsikan sa America. Nang makatuklas
ng ginto sa Australia, maraming Ingles ang lumipat dito
at ito ang simula ng pagtatatag ng mga kolonya sa
Australia at New Zealand. Ito ang isang halimbawa kung
paanong ang sakop na lupain ay magagamit na tirahan
ng dumaraming tao.
EPEKTO NG IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO
AT KOLONISASYON
Ang mga gawaing pampolitika, pang-ekonomiya,
panlipunan at espiritwal at pangkultura ay ginamit ng
mga mananakop upang ganyakin ang mga bansang
sakop na sumunod sa kanilang ipinagagawa tulad ng
pagtatrabaho sa pataniman, pagawaan ng barko at
pagsisilbi sa hukbo.
Epekto ng Kolonisasyon sa mga Lupang Sakop
May pagbabagong pampolitika, pang-
ekonomiya, panlipunan at pangkultura.
Epekto ng Imperyalismo
 Pagsasamantala ang katutubong populasyon mula
sa mga mapaniil na patakaran ng mga dayuhan.
 Pinagsamantalahan ng mga Kanluranin ang
kanilang likas na yaman at lakaspaggawa.
 Pagkasira ng kulturang katutubo sa ilang bahagi ng
kolonya dahil sa pananaig ng impluwensiyang
Kanluranin.
 Sa usapin ng hangganang pambansa, ang pamana
ng mga Kanluranin ay ang hidwaan sa teritoryo na
namamayani pa rin ngayon sa ilang bahagi ng
 Africa at Asya bunga nang hindi makatuwirang
pagtatakda ng mga hangganan.
Sa huling bahagi ng ika-18 siglo, ibang uri ng
himagsikan ang lumaganap sa bahagi ng Atlantiko. Ito
ay naimpluwensiyahan ng mga ideyang pinalaganap
noong Panahon ng Enlightenment.
Inilatag nito ang mga pagtatanong tungkol sa
absolutong monarkiya at sa dominasyon ng Simbahan
sa mga panlipunan at pampolitikang galaw ng mga tao.
Ang ganitong kaisipan ay naging daan upang patalsikin
ang tradisyunal na rehimen sa America at France.
Nagsimula ang digmaan noong 1775 sa pagitan ng
13 kolonya sa Timog America at Great Britain. Ito ang
unang himagsikan na naghangad ng kalayaan at
pagbabago sa lipunan.
Naging daan din ito sa paglawak ng mga
prinsipyong rebolusyonaryo sa France at sa isang
madugong himagsikan noong 1789.
Itinuturing na mas malaki ang naiwang epekto ng
Himagsikan sa France sa kabuuan ng Europa at iba
pang panig ng mundo sa dahilang iniwan nito ang
tatlong mahahalagang prinsipyo ng pagbubuo ng isang
nasyon-estado: ang kalayaan, pagkakapantay-pantay
at ang kapatiran.
Rebolusyong Amerikano
Digmaan Para sa Kalayaan ng Amerika
 Ang Digmaan para sa kalayaan ng Amerika ay
kilala sa katawagang “Himagsikan sa Amerika”
Nagpasimula ang himagsikan nang ang mga Ingles
na naging mga migrante sa Timog Amerika ay
nagrebelde sa malabis na pagbubuwis na ipinataw sa
kanila ng Parliamentong Ingles, nguni't wala naman
silang kinatawan sa Parliamento upang sabihin ang
kanilang mga hinaing
1776 - Nagdeklara sila ng paglaya sa mga Ingles at
pagkatapos sila'y nagbuo ng isang malakas na hukbo na
magiging tagapagtanggol nila sa mga hinaharap na alitan
o sigalot sa Britanya.
Ang Labintatlong Kolonya
Ang malaking bilang ng mga Ingles ay
nagpasimula nang lumipat at manirahan sa Hilagang
Amerika noong pang ika-17 siglo.
Karamihan sa kanila ay nakaranas ng mga
persekyusyon dahil sa kanilang mga bagong
pananamplataya na resulta ng Repormasyon at
Enlightenment sa Europa.
Sa kalagitnaan ng ika-18 siglo ay nakabuo na sila
ng 13 magkakahiwalay na kolonya. Ang bawa't isa ay
may sariling lokal na pamahalaan.
• Ang 13 kolonya ng ESTADOS UNIDOS
(nakatala magmula hilaga hanggang sa timog)
ay ang mga sumusunod:
> Massachusetts > Pennsylvania
> New Hampsphire > Dalaware
> Rhode Island > Maryland
> Connecticut > Virginia
> New York > North Carolina
> New Jersey > South Carolina
> Georgia
• Nang maganap ang 7 Years War (1756-1763)
 gumastos ng napalaking halaga ang Britanya
laban sa Pransiya upang mapanatili sa ilalim ng
kanilang imperyo ang 13 kolonya.
 Ito ang dahilan kung bakit nais ng Britanya na
ang mga kolonya ay mag-ambag sa naging
gastusin ng Britanya at ito'y nais nilang kunin sa
pamamagitan ng pagdaragdag ng mga buwis.
"Stamp Act of 1765"
- nagdagdag ng buwis para sa pamahalaan ng Britanya
sa pamamagitan ng paglalagay ng mga selyo sa
anumang produkto na dadalhin sa Britanya mula sa mga
kolonya.
British Parliament (House of Commons)
- Ang mga kolonya ay walang representante sa
Parliamento ng Britanya sa London kaya sila ay
nagprotesta sa pagbabayad sa malabis na buwis
na ipinapataw sa kanila.
 "Walang Pagbubuwis, Kung walang
representasyon"
December 16,1773
- ay isang grupo ng mga kolonista ang nagsuot ng
kasuotan ng mga Katutubong Amerikano at
nakapasok sa isang pangkalakal na bapor ng
mga Ingles.
 Kanilang itinapon ang mga tone toneladang
tsaa sa pantalan ng Boston harbor sa
Massachusetts
 Nagpasa ang pamahalaan ng Britanya ng
kaparusahan sa mga kolonista na naging
kabahagi ng nabanggit na insidente.
- Itinawag ito ng mga amerikano ng "Intolerable
Acts"
Unang Kongresong Kontinental

September 5, 1774
- nagpulong ang 56 na kinatawan mula sa 13
kolonya
- (hindi kasama ang Georgla).
 Pinagkaisahan na ititigil na ang
pakikipagkalakalan sa Britanya
 Bumuo ng mga boluntaryong® sundalo na
handang makipaglaban
Pagsimula ng Digmaan
Abril 1775
- nagpadala ang Britanya ng tropa ng mga
sundalo sa Boston upang kunin puwersahan ang
isang tindahan ng pulbura sa bayan ng Concord.
Paul Revere
- amerikanong Panday
- kasangkapan, upang malaman ng mga tao na
may paparating sundalong British.
 Ito ang dahilan kaya't nakapaghandaang mga
tagapag-bantay na mga Amerikano at
nahadlangan ang mga sundalong British na
papalapit na sa bayang ng Lexington.
April 19, 1775
- Battle of Lexington and Concord
Ikalawang Kongresong Kontinental
• Idineklara ang pamahalaan na tinawag nilang
"United Colonies of America"
(Pinagbuklod na mga kolonya ng Amerika)
• Ang hukbo ng mga militar ay tinawag na
"Continental Army"
• Ang commander-in-chief ay si George Washington
June 1776
• Nagpadala ng malaki puwersa ang British sa Amerika
July 4, 1776
- Deklarasyon ng Kalayaan.
December 25, 1776
• Naglunsad ng isang sorpresang pag-atake si George
Washington laban sa mga British gamit ang Ilog
Delaware.
New Jersey, December 26, 1776
- Battle of Trenton at Princeton
Paglusob mula Canada
• Simula noong 1777 ay pinasimulan ng mga
British ang pag-atake sa Amerika mula sa Canada.
• Ang bilang ng Continental Army ay umabot sa halos
20,000 sundalo.
Pagtulong ng mga Pranses sa Labanan
• Ang bansang Pransiya ay tradisyunal na kalaban ng
Britanya at ang mga Pranses ay naging lihim na taga-
suporta ng mga rebeldeng Amerikano simula pa lamang
ng labanan.
• Nagpadala sila ng mga bapor pandigma upang
matulungan ang mga Amerikano sa kanilang
pakikipaglaban sa mga British.
• Dahil sa lumalakas na puwersa ng mga rebelde ay
minabuti ng Britanya na sakupin ang katimugang bahagi
ng kolonva isa-isa.
Diyembre 1778
- ay nakuha ng mga British ang daungan ng
Savannah at nakontrol ng buo ang Georgia
- naging mahirap sa mga Amerikano upang
muling makuha ang Savannah kahit may tulong
na nagmumula sa mga Pranses.
- Kinubkob naman ng mga British ang Continental
Army sa daungan ng Charleston at pinuwersa
itong sumuko sa pamahalaan ng Britanya.
Ang Labanan sa Yorktown
 Sa pamumuno ng British commander na si Gen.
Charles Cornwallis ay tinangkang sakupin ng
Britanya ang South Carolina.
 Natalo ang mga British sa Labanan:
- King's Mountain noong huling bahagi ng 1780
- Cowpens unang bahagi ng 1781
• Pansamantalang humimpil sa Yorktown ang grupo ni
Gen. Chales Cornwallis
• May dumating na 6,000 sundalong Pranses para
tumulong sa mga Amerikano
• Nagdesisyon si Gen. George Washington
na tuluyan nang talunin ang mga British.
October 19, 1781
- sumuko si Gen. Charles Cornwallis at tuluyan
nang nakuha ng Amerika ang kanyang Kalayaan.
Epekto ng Rebolusyong Amerikano
• Ang pagkapanalo ng mga Amerikano sa digmaan ay
nagdulot ng malaking pagkamangha sa mga British sa
maging sa mundo.
• Tinalo ng mga Amerikano na hindi nagkaroon ng
pagsasanay sa pakikipaglaban.