Muskuli Kardiak - Zemra (seksioni i 3)

Zemra perbehet nga dy pompa te ndara:

1- pompa e djathte qe pompon gjak ne mushkeri
2- pompa e majte qe pompon gjak ne sistem te qarkullimit
(siguron fluksin e gjakut ne organe dhe inde te trupit).

Secila ane e zemres perbehet nga 2 dhomese: atriumet dhe ventrikujt

Atriumet: pompat e dobeta paresore per ventrikujt
(duke ndihmuar levizjen e gjakut per ne ventrikuj).

Ventrikujt: sigurojne forcen kryesore pompuese te cilat e shtyjne gjakun ne:

1. Qarkullim pulmonar - ventrikuli i djathte
2. Qarkullim sistemik - ventrikuli i majte

Ritmiciteti kardiak: paraqet tkurrjen e vazhdueshme ne seri te zemres. (sistem kontrolli

ritmik)

FIZIOLOGJIA E MUSKULIT KARDIAK (tema e pare te zemra)

Zemra perbehet nga tri tipe te muskujve kardiak:

Muskuli atrial
Muskuli ventrikular
Fibrat muskulare te specializuara qe mund te jene: nxitese dhe percuese

Muskuli atrial dhe muskuli ventrikular tkurren ne menyre te njejte sikurse muskuli
skeletor, vetemse kohezgjatja e tkurrjes eshte me e madhe.

Fibrat e specializuara: tkurren ne menyre te dobet sepse permbajne fibrile tkurrese.

- Realizojne percimin e potencialeve te veprimit pergjate zemres
- Ato ofrojne nje sistem konduktiv qe kontrollon rrahjet ritmike te zemres
Anatomia fiziologjike e muskulit kardiak

- Muskuli kardiak eshte i strijuar njesoj sikur muskuli skeletor.

- Permbane filamente te aktines dhe miozines sikurse muskuli skeletor.
- Filamentet e aktines mbivendosen ne filamentet e miozines ne te njejten menyre
si tek tkurrja e muskujve skeletor. (sidoqofte prape se prape ka shume diferenca)

● Fibrat muskulare kardiake perbehen nga shume qeliza te vecanta te lidhura ne

seri dhe paralel me njera- tjetren.
● Keto qeliza te vecanta dallohen nga njera tjetra me ndihmen e disqeve
interkalate.

- Disqet interkalate - paraqesin vendin ku membranat qelizore bashkohen duke

formuar “gap junctions”
- Keto kanale lejojne difunimin e shpejt te joneve duke mundesuar kalimin e shpejt
te joneve ne lengun brendaqelizor.
- Disqet interkalate, mundesojne poashtu qe kalimi i potencialit te veprimit nga nje
fiber muskulore kardiake ne tjetren te behet ne menyre me te shpejte dhe me te
lehte. (pra keshtu tere potenciali shperndahet psh ne te dy atriumet njekohesisht)

Muskuli kardiak perbehet nga dy sinsticiume:

1. Sinsticiumi atrial - 2 dhomezat e atriumeve
2. Sinsticiumi ventrikular - 2 dhomezat e ventrikujve

Edhe pse atriumet dhe ventrikujt ndahen me ane te valvules atrioventrikulare, impulset
nuk barten me ndihmen e kesaj valvule.

Impulset ne zemer perhapen me ndihmen e sistemit konduktiv apo me sakt me

ndihmen e tufes A-V.

Ndarja e muskulit te zemres ne dy sinsticiume funksionale mundeson qe atriumi te

tkurret ne nje kohe te shkurter pak para tkurrjes ventrikulare.
Kjo eshte shume kritike per efektivitetin e pompes kardiake.
Potencialet e veprimit ne muskulin kardiak

Potencialet e veprimit te regjistruara ne muskul ventrikular jane perafersisht 105mV.

(dmth. Potencialet brendaqelizore ngriten nga nje vlere shume negative e potencialit
prej -85mV ne +20mV (ku dhe paraqet plateau-n)
● Plateau paraqet piken ne te cilen potenciali membranor mbetet i depolarizuar per
rreth 0.2s, e cila pastaj percillet me nje repolarizim te menjehershem.

● Prania e kesaj kurbe apo plateau, shkakton qe kohezgjatja e tkurrjes ventrikulare

te jete rreth 15 here me shume se ne muskulin skeletor.

● Mund te shtrohet pyetja se pse potenciali i veprimit ne muskulin kardiak eshte kaq
i gjate dhe ka plateau, kuse ne muskulin skeletor jo?

- Ky fenomen shkaktohet nga dy diferenca madhore te cilat jane:

1. llojet e ndryshme te kanaleve jonike ne membranat e tyre

2. Pershkueshmeria e joneve te kaliumit ne membranen muskulare kardiake

zvoglohet rreth 5x, menjehere pas fillimit te potencialit te veprimit.

1. Kanalet jonike:
- Muskuli skeletor: potenciali i veprimit shkaktohet nga hapja e papritur te
nje numri te madh te:
- voltage dependent fast sodium channels: te cilat lejojne hyrjen e nje sasie
te madhe te joneve te Na ne brendesi te qelizes (which leads to making it
more positive aka depolarizes dhe cell).
- Keto kanale quhen si te shpejta, sepse ato mbeten te hapura per nje kohe
shume te shkurter dhe mbyllen papritur, duke vazhduar me nje repolarizim
te menjehershem te fibres muskulare.

- Muskuli kardiak: potenciali i veprimit shkaktohet nga hapja e dy llojeve te

kanaleve te cilat jane:
- voltage dependent fast sodium channels (te njejta me qelizen e muskulit
skeletor)
 - slow calcium channels apo sodium-calcium channels (calcium channels -
L type).
- Dmth: slow sodium-natrium channels hapen me ngadal dhe mbeten te
hapura per disa te dhjetat e nje sekonde.
- Gje qe rezulton ne depertimin e shume joneve te Na dhe Ca ne brendesi te
fibres muskulare kardiake.
- I gjithe ky proces rezulton ne nje periudhe te zgjatur te depolarizimit (ne
krahasim me ate te muskujve skeletor) qe percillet me PLATEAU-ne.
- Jonet e kalciumit qe futen ne fibren muskulare kardiake gjate periudhes se
formimit te kurbes apo plateau, gjithashtu kontribojne ne tkurrjen
muskulare (per dallim nga fibra muskulare skeletore, e cila i mer jonet e Ca
nga retikulumi sarkoplazmatik)

2. Pershkueshmeria e joneve te kaliumit ne membranen muskulare kardiake

zvoglohet rreth 5x, menjehere pas fillimit te potencialit te veprimit.
- Kjo pershkueshmeri e zvogluar e kaliumit mundet me rezultu ne hyrje te
tepruar te kalciumit.
- Poashtu pershkueshmeria e vogel e kaliumit ne fibren muskulare kardiake
rezulton qe edhe dalja e joneve te Kaliumit te jete me e vogel=> qe gje
rezulton ne parandalimin e hershem te potencialit te veprimit ne gjendje
qetesie. (me bo qelizen negative prap)
- Kur kanalet ngadalta e kalcium-natriumit mbyllen, dhe depertimi i ketyre
joneve nderpritet, pershkueshmeria e joneve te kaliumit fillon te rritet
menjehere. (leaky kalium channels are still open)
- Dhe me pershkrim me te madh te joneve te kaliumit, kemi poashtu lirimin
me te madh te ketyre joneve, gje qe na ndihmon ne kthimin e potencialit
te veprimit te fibres muskulare kardiake ne gjendje qetesie. (negative)

Shpejtesia e perqimit te sinjalit nxites ne muskulin kardiak pergjate:

fibrave muskulare atriale dhe ventrikulare eshte- 0,3-0,5m/s
fibrave purkinje 4m/s.

Qe paraqet:
Rreth 1/10 e shpejtesise se perqimit te sinajlit ne muskul skeletor
Rreth 1/250 e shpejtesise se perqimit te sinjalit ne fiber nervore te madhe
Permbledhje e te gjitha fazave te potencialit te veprimit ne muskulin kardiak

Faza 0 depolarizimi:
- kanalet e shpejta te natriumit hapen
- jonet e natriumit (+) hyjne me shpejtesi ne brendesi te fibres muskulare kardiake
- e bejne miocitin ate me pozitiv apo duke e depolarizuar ate (duke mundesuar
hapjen e kanaleve te shpejta te kaliumit)

● Ne kete faze, action potential eshte +20mv

Faza 1 repolarizimi fillestar:

- kanalet e shpejta te natriumit mbyllen
- qeliza fillon me u repolarizu
- kanalet e shpejta te kaliumit jane te hapura qe rezulton ne largimin e joneve te
kaliumit.
(kjo shpjegon qe nuk ka me input ose output pozitiv)

Faza 2 Plateau:
- kanalet e shpejta te kaliumit mbyllen
- Kanalet e ngadalta te kalciumit hapen
- Nje repolarizim i shkurte ndodhe, dhe pastaj potenciali i veprimit mbetet konstant
si rezulat i pershkueshmerise se shtuar te Ca dhe pershkueshmerise se ulur te K.
- qe rezulton ne formimin e plateau apo kurbes.

Faza 3 repolarizimi i shpejte:

- Mbyllen kanalet e ngadalta te kalciumit-natriumit
- Hapen kanalet e ngadalta te kaliumit
- Qe rezulton ne kthimin e potencialit te veprimit ne gjendje qetesie

Faza 4 potenciali membranor ne gjendje qetesie: eshte -90mV

Periudha refraktare

Nenkupton se nese nje pjese e muskulit kardiak eshte e stimuluar, ajo nuk mundet me u
stimulu menjehere pas stimulimit te pare, por ka nevoje per nje faze pushimi apo faze
refraktore. Shembull i njejte eshte edhe tek ejakulacioni.

- Periudha refraktare ne muskulin kardiak ventrikular eshte 0.25s - 0.3s

- Periudha refraktare e muskulit atrial eshte 0,15s
(e cila shkaktohet nga zgjatja e potencialit te veprimit gjate plateau)

Muskuli ventrikular ka nje periudhe refraktare relative shtese qe eshte 0,05s.

Gjate fazes refraktare relative muskuli shume veshtire stimulohet, vetem nese
stimulohet nga nje sinjal shume te forte nxites.

Ciftimi nxitje-tkurrje - funksioni i joneve te Ca dhe tubulet T

- Termi ciftim nxitje-tkurrje i referohet mekanizmit me ane te se cilit potenciali i

veprimit shkakton tkurrjen e miofibrileve muskulare.

- Ky mekanizem eshte i njejte sikurse te muskuli skeletor, vetemse ka nje efekt

dytesor:
Pervec joneve Ca qe leshohen ne sarkoplazme nga cisternat e retikulumi
sarkoplazmatik, jonet Ca perhapen ne sarkoplazme edhe nga vet tubujt T qe gje
hap kanalet votalzhe depedente te kalciumit ne tubulet T.
- Kalciumi qe hyn ne qelize me pas aktivizon kanalet e receptorit ryanodine, duke
shkaktuar leshimin e Ca ne sarkoplazme.
Jonet e Ca me pas nderveprojne me troponinen per te filluar krijimin e urave
lidhese dhe tkurrjen.
- Pa kalciumit e tubuleve T, forca e tkurrjes se muskulit kardiak do te zvoglohet
dukshem.
Perarsyese, retikulumi sarkoplazmatik i muskulit kardiak eshte me pak i zhvillur ne
 krahasim me muskulin skeletor, dhe nuk ruan mjaftueshem Ca per te kryer nje
tkurrje te plote.
- Tubujt T ne muskulin kardiak kane nje diameter 5 here me te madh se ne
muskulin skeletore (dmth vellim 25 times bigger).
- Brenda tubujve T gjendet nje sasi e madhe e mukopolisakarideve qe jane te
ngarkuara elektronegativisht
- Keto molekula lidhin nje numer te madh te joneve te Ca dhe i mbajne ato te
disponueshme per difuzion ne brendesi te fibrave te muskulit kardiak kur nje
potencial i veprimit shfaqet.

- Forca e tkurrejes se muskulit kardiak varet nga perqendrimi i joneve te kalciumit

ne lengun jashtqelizor.Ne fakt nje zemer e vendosur ne nje tretesire pa Ca, do te
pushoj se rrahuri.
- Perarsye se sistemi i tubujve vendoset mes membranes dhe lengut jashtqelizor,
dhe per mu shkaktu tkurrje nevoitet nje sasi e madhe te joneve Ca ne lengun
extracellular.
(psh kjo nuk aplikohet te muskujt skeletor sepse ata varen vetem nga jonet e Ca te
leshuar nga retikulumi sarkoplazmatik)

- Ne fund te kurbes (plateau) rrjedhja e joneve te Ca nderpritet menjehere.

- Jonet Ca pompohen jashte qelizes ne retikulum dhe ne hapsiren e lengut

jashtqelizor.

- Transporti i Ca ne retikulum sarkoplazmatik mundesohet permes nje pompe

ca-atp.

- Gjate kohes qe Ca largohet, natriumi hyn ne qelize.

- Pastaj natriumi del permes pompes Na-K-ATP-aze

- Si rezultat tkurrja ndalon.

Kohezgjatja e tkurrjes se muskulit kardiak varet kryesisht nga kohezgjatja e potencialit
te veprimit, duke perfshire dhe plateaun.
(0,2 ne muskulin atrial dhe 0,3 ne muskulin ventrikular).

CIKLI KARDIAK (tema e dyte) - ninja nerd

Cikli kardiak paraqet ciklin gjate se cilit gjaku rjedh brenda dhe jashte zemres e cila
zgjate rreth 0.8 sekonda. Perkatesisht perbehet nga nje diastole dhe nje sistole e
plote.

Ky cikel i nenshtrohet 4 fazave:

- Faza e mbushjes se ventrikujve (kontraktimi i atriumeve)
- Faza e kontraktimit izovolumetrik
- Faza e ejeksionit ventrikular
- Faza e relaksimi izovolumetrik

Faza e mbushjes se ventrikujve pastaj ndahet ne:

- Fazen e shpejte
- Fazen e ngadalshme
Faza e shpejte e mbushjes se ventrikujve: depolarizimi i ventrikujve

● Ne kete faze gjaku nga qarkullimi venoz kthehet ne atriume, (nga sinusi
koronar, vena cava superiore dhe inferiore, venat pulmonare).
Kjo gje shkakton qe automatikisht presioni ne atriume te jete me i madh se
ne ventrikule dhe valvulat atrioventrikulare hapen.
● Pas hapjes se valvulave rreth 80% e gjakut bie ne ventrikuj pasivisht me
ndihmen e gravitetit (dmth pa kontraksion atrial)
Vlene te ceket se edhe nese nuk e kemi fazen e kontraktimit atrial qe
vazhdohet, ventrikujt do te jene te mbushur 80% pa marre parasysh.
Qe dmth se, nuk tregon ndonje insignifikance.

Faza e ngadalte e mbushjes se ventrikujve:

Kjo faze realizohet me mire kur psh jemi aktiv gjate ushtrimeve
 ● Gjate kesaj faze, kemi gjenerimin e impulsit nga nyja sinuatriale ne atriumin
e djathte te zemres, ku kjo shkakton qe atriumet te kontraktohen.
● Kontraktimi i tyre shkakton qe gjaku qe ka mbetur rreth 20%, te bije ne
ventrikuj permes valvulave atrioventrikulare.
● Ky fenomen paraqitet si vale P ne EKG.
● Poashtu duhet cekur se:
Ventrikujt gjate kesaj faze nuk kane filluar akoma qe te kontraktohen
Presioni atrial eshte akoma me i madh se ai ventrikular
Valvulat pulmonare dhe aortale jane akoma te mbyllura.

Faza e dyte e ciklit kardiak apo - Kontraktimi Izovolumetrik

● Kjo eshte faza ku sasia e gjakut as nuk del e as sasi e re e gjakut nuk hyn ne
ventrikuj gjate kontraktimit te tij.
Pershkak se:
Valvula mitrale mbyllet dhe gjaku nuk kthehet ne atriume sepse presioni ne
ventrikuj rritet me shume se ne atriume.
Valvula aortale mbyllet dhe gjaku as nuk del ne aorte. Sepse presioni ne
ventrikuj dhe atriume eshte i barabart (80mmHg)
● Ketu kemi paraqitjen e volumit end-diastolik : gjaku i akumuluar ne
ventrikulin e majt para kontraktimit te tij.
● Ne kete faze miocitet depolarizohen dhe ventrikujt fillojne qe te
depolarizohen (kontraktohen) dhe e drejtojne gjakun ngadale kah truncus
pulmonis dhe aorta per ne qarkullim sistemik.
● Pas nje kohe presionet ventrikulare rriten me shume se ato atriale dhe kjo
shkakton qe valvulat atrioventrikulare te mbyllen dhe te ndegjohet toni i
pare i zemres aka “lab” ne “lab-dab”.
● Pas mbylljes se valvules mitrale, ventrikuli vazhdon te kontraktohet si
dhomez e mbyllur dhe presioni brenda tij shkon deri 80mmHg (sa ne aorte).

Evente te rendesishme qe ndodhin gjate vazes se kontraktimit izovolumetrik

jane:
 1. Fillimi i kontraktimit ventrikular
2. Mbyllja e valvules bicuspidale/mitrale
3. Mbyllja e valvules aortale
4. Rritje e vogel e presionit ne atrium te majte, sepse gjaku akumulohet per tu
kthyer nga mushkerite ne atrium permes venave pulmonare.

Faza e trete e ciklit kardiak apo sistola ventrikulare

● Kjo quhet ndryshe edhe si faza e ejeksionit ventrikular.

Ejeksioni mund te kete fazen e: shpejte dhe te ngadalshme
1. Faza e shpejte e ejeksionit:
● Kur presioni i ventrikulit te majte rritet mbi presionin e atriumit te majte,
valvula aortale hapet dhe me kontraksion te ventrikulit gjaku del jasht ne
aorte.
● Presioni ne ventrikul gjate kesaj faze eshte rreth 120mmHg
● Duhet cekur se gjate kesaj faze, presioni ne aorte dhe presioni ne ventrikul
jane te barabarta ku kjo indikon qe ato te funksionojne si nje dhomeze
vetme.
2. Faza e ngadalte e ejeksionit
● Pastaj presioni ne ventrikuj fillon qe te bije ngadale

Faza e katert e ciklit kardiak apo faza e relaksimit izovolumetrik

Gjate kesaj faze presioni ne ventrikul te majt fillon qe te bjere dukshem, gje qe
shkakton qe edhe presioni ne aorte te bjere.
Kjo eventualisht shkakton mbylljen e valvules aortale.
Por duhet cekur se edhe pse presioni ventrikulit te majt eshte duke rene, valvula
mitrale/bikuspidale qendron prap e mbyllur sepse presioni ne ventrikul eshte
akoma me i madh se ne atrium.
Gjate kesaj faze presioni ventrikular bie deri ne piken ku eshte me i ulet sesa ai
atrial.
Gjate kesaj faze kemi paraqitjen e volumi end-sistolik, qe eshte volumi i mbetur
ne ventrikul pas hedhjes kardiake ne aorte - VOLUMI SISTOLIK.
● Faza ku aspak gjak nuk hyn e as nuk del nga ventrikujt kur eshte ne fazen e
leshimit.
● Ketu kemi paraqitjen e volumit end-sistolik: gjaku qe mbetet ne ventrikuj
pas fazes sistolike te tij.
● Ne kete faze pershkak se ventrikujt jane ne relaksim, presioni i tyre bie qe
shkakton qe valvula aortale dhe pulmonare te mbyllen.
● Ne kete rast kur presionet arteriale jane me te medha sesa ato ventrikulare,
na qojne deri tek gjenerimi i tonit te dyte te zemres.
● Ky ton eshte “dab” ne “lab-dab”
● Ky fenomen i relaksimit te ventrikujve na jep valen t ne EKG.
Rregullimi i pompes kardiake (tema 3)- Ligji Frank Starlingut

Outputi Cardiak i zemres apo aftesia pompese e zemres ne gjendje qetesie eshte
rreth 5L, por nese organizmi jone i ndeshkohet ushtrimeve fizike, ky output mund
te rritet deri ne 4-7 here me shume.
Shtrohet pyetja se cka eshte outputi cardiac?
- Outputi kardiak eshte sasia e gjakut qe pompohet jasht nga ventrikujt ne
qarkullim sistemis ose pulmonar per cdo minut.
Ky output mund te kontrollohet dhe rregullohet apo varet nga dy variabile te cilat
jane:
1. Rregullimi intrensik i pompes kardiake qe ka te beje me ndryshimet e
vellimeve qe jane prezente ne ventrikuj, ku ketu folim edhe per ligjin Frank
Starling.
2. Rregullimi ekstrinsik i pompes kardiake

C.O= heart rate x stroke volume = 70 beats/min x 70 ml/beats = 4900 ml/min = 5L

Frekuenca mesatare normale eshte rreth 70beats/min

Stroke volume (fluksi i gjakut) mesatare eshte rreth 70ml/beats - dmth se stroke
volume paraqet sasine e gjakut te pompuar nga ventrikujt per cdo rrahje te
zemres.

Faktoret qe ndikojne ne outputin kardiak ndahen kryesisht ne:

1. Faktoret qe ndikojne ne frekuencen kardiake
2. Faktoret qe ndikojne ne stroke volume

Faktoret qe ndikojne ne stroke volume - rregullimi intrinsik

Varet nga 3 faktore madhore qe jane:

 1. Pre-loadi ventrikular apo volumi end diastolik
2. Kontraksionet miokardiake
3. after-load

Pre-loadi ventrikular apo volumi end diastolik:

Me thene me pak fjale, me rritjen e pre-loadit rritet edhe cardiac output dhe
anasjellas.
Ky fenomen mundet me u shpjegu edhe me ndihmen e mekanizmit Frank Starling
i cili thot se: “sa me shume qe tendoset muskuli i zemres gjate mbushjes
ventrikulare, aq me e madhe do te jete tkurrja ventrikulare dhe sasia e gjakut qe
shkon drejt aortes”
Si shpjegohet ky mekanizem? (very important)
Me mbushjen e ventrikulit me gjak, forca kontraktuese miokardiale rritet sepse
kemi nje tendosje me te mdhe te miokardit qe shkakton qe shtrirja e fibrave
muskulore te:
- rrit afinitetin e troponinës C për kalciumin
- duke shkaktuar që një numër më i madh i urave të kryqëzuara aktin-miozinë
të formohen brenda fibrave muskulore. (per me mund me pompu gjakun e
teper jasht)
- Ky eshte nje fenomen qe eshte karakteristik per muskujt skeletor dhe jo
kardiak.

Pre-loadi varet nga tri faktore kryesore qe jane:

1. Kthimi venoz
2. Aktiviteti i pompes atriale
3. Komplianca ventrikulare

Kthimi Venoz: nje faktor shume kritik per rritjen ose uljen e outputit kardiak
- Paraqet sasine e gjakut qe kthehet ne atriumin e majte qe eshte gati te
pompohet nga ventrikuli i majt per ne qarkullim sistemik.
- Kthimi venoz varet nga shume faktor si:
 1. Pompa muskulare skeletore
2. Pompa torakale
3. Pompa abdominale
4. Volumi ne lengun ekstracelular - pregnancy (high ECF high C.O)
5. Very important: Aktiviteti Simpatetik (sns) - venat jane te inervuara
nga fibrat simpatetike, ku ato shkaktojne konstriktimin e tyre dhe ne
kete forme e rrisin kthimin venoz (dhe anasjelltas)

(menyra tjeter pt.2) Rregullimi i pompes kardiake

Mund te jete:
1. ekstrinsik
2. Intrinsik

Rregullimi Intrinsik i pompes kardiake

- Mund te thirret ndryshe edhe si autorregullimi i pompes kardiake
- Varet nga dy mekanizma:
1. Mekanizmi Frank-Starling
2. Rate-induces regulation
3. After-load
Frank-Starling’s mechanism:
- me rritjen e vellimit te ventrikulit do te rritet edhe forca e tkurrjes
ventrikulare.
- Pra sa me i madh qe eshte kthimi venoz (pre-loadi ose volumi end diastolik)
aq me shume filamente te aktine-miozines do te mbivendosen dhe aq me i
madh do te jete kontraktimi miokardial
- Ky fenomen do te paraqitet edhe nese muskuli kardiak eshte komplet i
denervuar, pra eshte purely nje funksion intrinsik

Pre-loadi varet nga tri faktore kryesore qe jane:

4. Kthimi venoz
5. Aktiviteti i pompes atriale
6. Komplianca ventrikulare
Rate Induced mechanism:
- Me rritjen e frekuences kardiake, rritet edhe puna e pompes kardiake apo
outputi cardiak.
- Qe dmth- nese outputi kardiak rritet, do te rritet edhe kontraktimi
miokardial, e cila ndodh pershkak te futjes se tepert te joneve te kalicumit
gjate kohes se plateut.

Afterload: sa me shume after-load ose volum end sistolik, aq me pak output

kardiak.

Rregullimi ekstrinsik i pompes kardiake:

- Rregullimi nervor
- Rregullimi humoral
- Rregullimi kimik

Rregullimi nervor:
- Rregullimi simpatetik : nese kemi vazokonstriksion -> C.O rritet dhe
anasjelltas.
Rregullimi humoral ka kryesisht te beje me:
- hormonet e tiroides
1. Duke rritur aktivitetin e miozinës ATPase, rritet
- bashkimi eksitim-tkurrje.
- 2. Rrit numrin e receptorëve β ne miokard dhe kështu, rrahjet e zemrës dhe
kontraktueshmëria e miokardit rriten.
- 3. Rrit sintezën e proteinave në qelizat e miokardit që shkakton hipertrofinë
ventrikulare.
Rritja e masës ventrikulare rrit kontraktueshmërinë e miokardit.
- 4. Rrit metabolizmin e trupit, rrit temperaturen qe na qon deri te rritja e
heart rate.

- Katekolaminat
 - Insulina, Glukagoni
- Somatotropina
Kontrolli kimik:
Psh mild hypoxia causes heart rate increase -> cardiac output increase
E huazuar:
- Edhe nje factor tjeter e rrit pompimin e zemres kur volumi I saj eshte rritur
dhe ky eshte zgjerimi I murit te djathte te atriumit automatikisht e rrit
pompimin e gjakut per 10-15%.
- Pervec kesaj,zgjerimi I atriumit te djathte e fillon nje reflex nervor te quajtur
Bainbridge reflex,I cili se pari shkon ne qendren vazomotorike te trurit e
pastaj prapa ne zemer me ane te nervave simpatike dhe nervit vagus per
me e rrit te rrahuren e zemres.

- Kete rregullim te pompimit te gjakut mund ta kuptojme edhe permes

lakimeve funksionale te ventrikujve.
Tipi I pare I lakoreve- stroke work out put curve – tregon rritjen e stroke work
output ndaj rritjes se presionit arterial.
E dyta eshte- rritja e vellimit te ventrikujve ndaj rritjes se presionit arterial, lakorja
merr emrin ventricular volume output curve.
Keto do te rriten deri sa te arrihet kufiri I aftesise pompuese te zemres.

Kontrollimi I zemres nga nervat parasimpatike dhe simpatike

- Efekti I pompimit eshte I kontrolluar edhe nga sistemi nervor autonom.
Stimulimi:
- Nga stimulimi simpatik sasia e gjakut qe pompohet mund te rritet deri ne
100 here ne krahasim me stimulimin parasimpatik ose vagal I cili mund ta ul
sasise deri ne zero.
- Stimulimi I forte I zemres dmth simpatik mund te rrit rrahjet e zemres tek
adultet e rjnje nga 10 te rrahura per minute deri ne 180-200 te rrahura per
minute e ndonjehere edhe ne 250 te rrahura/min.
- Stimulimi simpatik poashtu rrit edhe forcen e kontraksionit duke rrit keshtu
edhe sasine qe pompohet.
Inhibimi :
- Inhibimi nga fijet simpatike ne zemer mund ta ul pompimin kardiak deri te
nje nivel normal.
- Stimulime te forta nga parasimpatiku mund te ndalin rrahjet e zemres per
disa sekonda (por zemra zakonisht iu ik dhe rreh ne nje ritem prej 20-40
rrahje per min pergjate stimulimit te parasimpatikut).
- Fijet parasimpatike jane te perhapura kryesisht tek atriumet dhe kjo
shpjegon se pse ndikon ne uljen e rrahjeve dhe jo te forces se kontraksionit.

Efektet e joneve te calciumit,kaliumit dhe temperatures ne funksionimin e zemres:

Kaliumi:
1. Sasite e medha te kaliumit ne lengun ekstracelular, zemra behet e dilatuar
dmth e zgjeruar, flaccide ose e dobet apo e leshuar dhe te rrahurat e zemres
zvogelohen. (hiperkalemi)
2. Sasite e medha gjithashtu mund ta bllokojne percjelljen e impulseve
kardiake nga atriumi ne ventrikuj me ane te tufes atrioventrikulare.
3. Rritja e sasive te kaliumit deri ne 8-12 mEq/l dmth dy deri ne tri here me
shume se sasia normale mund te shkaktoj dobesim te zemres e cila mund te
qon ne vdekje.
Kalciumi:
1. efekti I sasive te medha te calciumit shkakton ndryshime te kunderta me
efektin e sasive te medha te kaliumit.
2. Ky perkatesisht e qon zemren drejt kontraksioneve me maje ose spatike.
3. Mungesa e joneve te calciumit shkakton flacciditet dobesim kardiak ,efekte
te njejta me kaliumin.
4. Per fat te mire sasia e calciumit mbahet ne nivele te pandryshueshme
keshtu qe efektet kardiake te shkaktuara nga koncentrimi abnormal i joneve
te calciumit eshte I rralle.

Rritja e temperatures trupore:

- sic ndodhe ne raste te semundjeve shkakton rritjen e te rrahurave te
zemres e ndonjehere edhe dyfish sa eshte normalja.
 Prandaj funksioni optimal I zemres varet shume nga kontrolli I duhur I
temp.tr nga mekanizmat e kontrollit te temperatures.

Sistemi Konduktiv i Zemres (tema 4)

- Sistemi konduktiv eshte nje sistem i vecante per vet-stimulim ritmik dhe
kontraksion te perseritur afersisht rreth 100,000 here ne dite.
- Ky sistem:
1. Gjeneron impulse elektrike ritmike per me shkaktu kontraksion ritmik
te muskulit te zemres.
2. Perhap keto impulse pergjate tere zemres me shpejtesi te madhe
- Nese puna e sistemit konduktiv eshte ne rregull, kontraksioni i atriumeve do
te jete per 1/6s me heret sesa kontraktimi i ventrikujve
- Gje qe rezulton ne nje mbushje korrekte te ventrikujve.

Sistemi konduktiv ka keto elemente:

1. SA node
2. AV node
3. Hiss bundles
4. Purkinje fibers

SA node:
- Eshte nje forme e specializuar e muskulit kardiak e cila eshte e vogel,e
shtypur dhe e lokalizuar ne murin superior dhe posterolateral te atriumit te
djathte.
- Velociteti i konduksionit te impulseve ne nyje SA eshte i ngadalshem
0.05m/s.
- Fibrat e sinusit nodal nuk kane fije kontraktile.
- Sinusi nodal eshte I lidhur drejtperdrejt me atriumin ne ate menyre qe
potenciali aksional bartet prej sinusit nodal ne atrium.
- Ka aftesi te vete-ekscitohet prandaj I kontrollon te rrahurat e zemres.
 - Kjo nyje gjeneron impulsin I cili ndermjet rrugeve internodale arrin ne nyjen
atrioventriculare.
- Fillimisht potenciali membranor I qetesise per sinusin nodal eshte -55 deri
-60mv ne krahasim me psh te ventrikulit qe eshte -85 deri -90mv.
- Arsyeja pse eshte me pak negative eshte se membrana e qelizave te fijeve
te sinusit nodal kane leaky Na dhe Ca channels dhe keto kur hyjne e
neutralizojne negativitetin intracellular. (e bejne me pozitive dhe gjenerohet
impuls)
- Per arsye se potenciali membranor I qetesise te nyja SA eshte -55mv, ne
kete potencial kanalet e shpejta te Na mbyllen ndersa jane kanalet e
ngadalshme te Ca te shkaktojne potencialin e aksonit dhe per kete arsye
edhe kontraksioni I nyjes SA ndodhe me ngadale se I asaj ventrikulare.

Si behet gjenerimi i impulsit ne nyjen SA? - ka autonomitetin e vet

- Separi duhet me i dite elementet perberese ne membranen e nodusit SA te
cilat jane:
- NA/K- ATPase
- K+ leaky channels
- Na+ leaky channels
- Ca++ sensitive channels
- K+ efflux channels
Duke e ditur se membrana eshte gjithmone duke hedhur Na+ jasht dhe K+ duke e
marre brenda mundemi me thone se dmth qeliza eshte e pasur me jone te K+.
Por, nje fakt interesant eshte se edhe pse kemi leaky channels te kaliumit qe i
nxerrin jonet jasht tere kohes, ne kemi edhe leaky channels te natriumit qe sjellin
natrium ne qelize: ku kjo paraqet arsyen se pse resting membrane potential
mesatare mund te mirret:
nyja synoatriale nuk eshte -85mV si ne miocite por eshte -55 ose -60 mV (me pak
negative).
- Por qelizat e SA node nuk munden me mbajte gjendjen e qetesise se
potencialit membranore pershkak te ketyre leaky channels.
- Dhe me hyrjen e joneve te Na+ sa me shume ne qelize, potenciali
membranor arrine vleren e thresholdit (kufirit) -45mV.
 - Ky threshold nuk arrine te hap kanalet voltage dependent Na channels per
arsye se ato happen ne -70mV, por ai arrine te hap kanalet sensitive te
Ca2+.
- Me hapjen e kanaleve sensitive te kalciumit, qeliza i nenshtrohet
depolarizimit te menjehershem.
- Pasi kryhet depolarizimi, kanalet efflux te K+ hapen, ku kaliumi i qelizes del
jasht dhe qeliza i nenshtrohet repolarizimit te menjehershem.
- Vlen te permendet se keto qeliza qe e perbejne pacemakerin tone (p-cells)
jane te lidhura me disqe interkalate, dhe ne momentin kur qeliza eshte e
depolarizuar, jonet e Ca shkojne edhe ne qelizat tjera dhe i depolarizojne
ato ne nderkohe qe qeliza paraprake repolarizohet.

● Ndermjet rrahjeve te zemres, influksi pozitiv I joneve brenda qelizes

shkakton nje rritje te ngadalshme ne potencial membranor te qetesise.
Dhe kur ky potencial arrin vleren prej -40mv aktivizohen kanalet e ngadalshme te
joneve te calciumit qe shkaktojne aksionin e potencialit.
Andaj rrjedhja e joneve te natriumit dhe calciumit ne nyjen sinuatriale shkakton
vetekscitimin e saj.

● Ndersa pas 100-500 milisekondave pas hapjes se kanaleve te Ca ato

inaktivizohen, ndersa aktivizohen kanalet e K me crast nje sasi e madhe e
tyre dalin jashte perkatesisht vjen deri te neutralizimi/ripolarizimi.

AV node:
- Nga nyja AV dalin dy tufa qe e percjellin impulsin kardiak pergjate tere
ventrikujve.
- Karakteristike e tufave A-V eshte se ato e lejojne kalimin e impulsive vetem
prej atriumit ne ventrikuj e jo e kunderta.
- Tufat A-V kalojne pergjate septumin ventricular dhe ne afersi te apeksit
ndahen tufat e hisit dexter dhe sinister, te cilat kalojne nen endocardium
duke u ndare ne tufa ende me te vogla te cilat vazhdojne anash ventrikulit
deri te baza e zemres.
 - Mbaresat e fijeve te purkinjeut penetrojne ne masen muskulore dhe
vazhdojne me fijet e muskulit kardiak.
- Dhe nevojiten 0.03 sekonda qe impulsi me u bart nga tufat ne mbaresat e
purkinjeut.

- Nyja AV eshte e vendosur ne murin e pasem te atriumit te djathte.

Nevojiten diku rreth 0.03 sekonda qe impulse te kaloj prej nyjes sinoatriale
ne nyjen atrioventrikulare. (llogaritet si velocitet i ngadalshem)
- Ne nyjen atrioventrikulare ky impulsvonohet edhe 0.09 sekonda para se te
penetrohet dhe te ndahet ne tufa.
- Nje vonese tjeter prej 0.04 sekondave eshte edhe ne penetrimin e tufave
AV.
- Vonesa totale ne sinusin atrioventricular eshte 0.13 sekonda se bashku me
vonesen 0.03 sekonda qe ndodhe ne mes te nyjes SA dhe nyjes AV vonesa
eshte 0.16 sekonda per percjelljen e impulsit para se sinjalet elektrike te
shkojne ne muskujt kontraktil te ventrikujve.
- Arsyeja e kesaj vonese eshte per shkak te zvogelimit te numrit te gap
junctions ne mes te qelizave fqinje prandaj rritet rezistenca e konduktimit te
joneve ekscitore.

EKG - elektrokardiografia

- EKG eshte nje metode e paraqitjes grafike te punes elektrike te zemres.

- Ajo punon ne baze te parimeve te galvanometrit.
- Para se me fole per EKG, duhet njehere me i dite disa koncepte kryesore se
si vjen deri te depolarizimi dhe repolarizimi i zemres te cilat jane:
1. Siq e dijme zemra fillon me nje resting membrane potential qe ka
elektronegativitet negativ.
2. Me stimulimin e saj, hapen kanalet e kalciumit dhe kanalet voltage
dependent te natriumit qe e qojne ate deri ne depolarizim
3. Ky depolarizim shperndahet neper muskul kardiak me ndihmen e
disqeve interkalate apo gap junctions.
 4. Kur kryhet repolarizimi, hapen kanalet qe i nxjerrin jonet e kaliumit
jasht dhe keshtu fillon repolarizimi miokardial.
5. Dmth:
Depolarizim: flow i impulseve pozitive
Repolarizimi: flow i impulseve negative

EKG principles:

- Kur vendosim elektrodat mbi muskuj dhe muskuli eshte ne qetesi dmth nuk
ka aktivitet elektrik dhe ne EKG nuk ka ndryshime.

- Kur muskuli fillon depolarizimin dhe depolarizohet:

Keep in mind that depolarizing is a pozitive charge flow
ne drejtim te elektrodes positive - deflektimi eshte pozitiv
ne drejtim te elektrodes negative - deflektimi eshte negativ.

- Kur muskuli depolarizohet ne teresi:

Nuk levizje te ngarkesave vektori zhduket dhe gjilpera mbetet ne poziten 0
dmth neutrale

- Kur muskuli fillon repolarizmin dhe eshte duke u repolarizu:

Keep in mind that repolarizing is a negative charge flow
ne drejtim te elektrodet negative - deflektimi eshte pozitiv
ne drejtim te elektrodet positive - deflektimi eshte negativ.

Prej ketu mundemi me vazhdu lidhjen e ketyre fazave me elementet e EKG-se.

Nisemi prej valeve qe paraqiten ne EKG te cilat jane:
- P wave
- QRS complex
- T wave
- In between these we have
1. PR segment
2. ST segment
P wave: eshte vala e pare e paraqitur ne imazhin grafik te EKG-se, e cila ne raste
kur kemi nje EKG normale, paraqet nje defleksion pozitiv e cila prodhohet nga
depolarizimi i atriumeve.
Si prodhohet kjo vala P? Dhe cka nenkuptojme me defleksion pozitiv?
1. Vala P, formohet nga gjenerimi i impulsit ne nyjen sinuatriale e cila i
shkakton te dy atriumet qe te kontraktohen.
2. Pershkak se depolarizimi eshte nje flow i elektronegativitetit pozitiv, dhe kjo
charge leviz kah elektroda pozitive, formohet nje defleksion pozitiv.

QRS complex: ne raste normale te EKG-se ky kompleks paraqet depolarizimin e

ventrikujve.
Nuk dmth qe paraqitja e kompleksit QRS duhet i kete 3 vale, ai ndonjehere mund
te kete me pak ose me shume.

Q- indikon depolarizim septal qe shkaktohet nga tufat e majta te hisit

R- depolarizim i ventrikujve
S- depolarizim i bazave te ventrikujve (drejtim lart)

Analiza Vektoriale:

- Çdo ngjarje elektrike në zemër gjeneron një vektor që përfaqëson rrjedhën

e rrymës elektrike.
- Analiza vektoriale përfshin ekzaminimin e këtyre vektorëve për të kuptuar
drejtimin dhe intensitetin e forcave elektrike gjatë fazave të ndryshme të
ciklit kardiak.

- Siq e dijme, kur ne nyjen SA gjenerohet impuls, ai impuls perhapet ne forme

te vektoreve te vegjel neper tere zemren.
- Por, keta vektore kur mblidhen e perbejne nje mean QRS vektor i cili ne
kushte normale te nje EKG-je te shendoshe gjendet ne nje kend prej 59
shkalleve.
 - Ky vektor eshte i drejtuar prej bazes se atriumeve deri tek apexi i zemres
- Depolarizimi separi ndodh ne septum te zemres, pastaj ne pjeset e
endocardiumit, dhe pastaj del ne siperfaqen e zemres.
- Kur del ne siperfaqen e zemres, drejtimi i mean QRS vector ndryshon pak.

Si eshte kalkuluar the 59 degree angle?

- Çdo derivat ka pamjen e vet specifike të zemrës, ose këndin e orientimit.
Këndi i secilit derivat mund të përcaktohet duke tërhequr një vijë nga
elektroda negative tek elektrodapozitive.
Më pas këndi rezultues shprehet në gradë duke e mbivendosur në rrethin
360° të rrafshit frontal.
- Kendi i vektorit te tre derivatet standarde përcaktohen si më poshtë:
1. Derivati 1 krijohet duke e bërë krahun e majtë pozitiv dhe të djathtë
negative. Këndi i tij i orientimit është 0°.
2. II - 60 krahu i majt negativ, krahu i djathte pozitiv
3. III - 120 krahu i majte negativ kemba e djathe pozitiv

Boshti normal i zemrës është midis -30° dhe 90°.

- Nëse boshti është më shumë pozitive se 90° quhet devijimi i boshtit të
djathtë. Nëse boshti është më negativ se –30° është referuar si devijimi i
boshtit të majtë.
- Aksi llogaritet si pika me e afert nga aparati EKG. Aksi mund të përafrohet
gjithashtu manualisht duke gjykuar drejtimin neto të kompleksit QRS në
priza I dhe II.
- Zbatohen rregullat e mëposhtme:
• Boshti normal:
Kompleksi QRS neto pozitiv në derivatett I dhe II.
• Devijimi i boshtit të djathtë:
Kompleksi QRS neto negativ në derivatin I por pozitiv në derivatin II.
• Devijimi i boshtit të majtë:
Kompleksi QRS neto pozitiv në derivatin I por negativ në derivatin II.
• Devijimi ekstrem i boshtit (–90° deri në 180°):
Kompleksi neto negativ QRS në derivatet I dhe II.