ARKUSZ SPRAWDZAJ¥CY VII

CHEMIA ORGANICZNA
Zakres podstawowy

Czas rozwi¹zania — 90 minut

Maksymalna liczba punktów — 70 punktów

Informacje:
1. Przy ka¿dym zadaniu podana jest maksymalna liczba punktów, któr¹ mo¿na uzyskaæ za jego poprawne roz-
wi¹zanie.
2. Nale¿y uwa¿nie przeczytaæ treœæ zadania i wykonaæ wszystkie polecenia w nim zawarte.
3. Równania reakcji powinny byæ pe³ne i uzgodnione.
4. W rozwi¹zaniach zadañ obliczeniowych nale¿y przedstawiæ tok rozumowania prowadz¹cy do koñcowego wyni-
ku oraz pamiêtaæ o jednostkach.
5. Masy molowe substancji nale¿y przyj¹æ z dok³adnoœci¹ do 1 g/mol, z wyj¹tkiem substancji zawieraj¹cych chlor.
Masê molow¹ chloru nale¿y przyj¹æ za równ¹ MCl = 35,5 g/mol.
6. Wyniki koñcowe nale¿y podawaæ z dok³adnoœci¹ okreœlon¹ w temacie zadania.
7. Podczas rozwi¹zywania zadañ mo¿na korzystaæ z uk³adu okresowego, tabeli elektroujemnoœci, kalkulatora.

www.wsip.com.pl 1
ZADANIE 1. (4,5 punkta)
Podaj wzory i nazwy produktów monochlorowania 2,4-dimetylopentanu.

ZADANIE 2. (5 punktów)
Napisz odpowiednie równania reakcji, przedstawiaj¹ce metody otrzymywania nastêpuj¹cych zwi¹zków:
l 1,1-dibromoetanu (2 etapy)
l 1,2-dichloroetanu (2etapy)
l etanalu (1 etap)

maj¹c do dyspozycji acetylen i dowolne odczynniki nieorganiczne.

ZADANIE 3. (6,5 punkta)

Dany jest schemat reakcji:

Napisz równania reakcji przedstawionych na powy¿szym schemacie i podaj nazwy zwi¹zków X, Y, Z, T.

2
Równania reakcji:
1.

2.

3.

4.

5.

Nazwy zwi¹zków:
X — ................................................................................. Z — ...........................................................................
Y — ................................................................................. T — ...........................................................................

ZADANIE 4. (2,5 punkta)

Który z wymienionych zwi¹zków reaguje z sodem? Napisz równanie odpowiedniej reakcji i podaj nazwê produktu:
l heksan l propan-1-ol
l toluen l butan-2-on

Z sodem reaguje .........................................................................................................................................................

Równanie reakcji:

Nazwa produktu .........................................................................................................................................................

ZADANIE 5. (2 punkty)
Poni¿ej podano wzór pewnego zwi¹zku. Podaj jego nazwê systematyczn¹ oraz nazwy oznaczonych grup funkcyjnych.

1. Grupa ....................................................................................................................................................................
2. Grupa ....................................................................................................................................................................
3. Grupa ....................................................................................................................................................................
Nazwa zwi¹zku: .........................................................................................................................................................

www.wsip.com.pl 3
ZADANIE 6. (4 punkty)
Uzupe³nij poni¿sze schematy reakcji, podaj¹c w miejsce kropek wzory pó³strukturalne zwi¹zków organicznych.

ZADANIE 7. (4 punkty)
Podaj wzory pó³strukturalne, nazwy oraz rzêdowoœæ alkoholi, z których po ich utlenieniu otrzymano :
A. 3-metylopentan-2-on B. 4-metylopentanal

A B

Wzór

Nazwa

Rzêdowoœæ

ZADANIE 8. (3 punkty)
Narysuj wzór pó³strukturalny kwasu 2-amino-3-metylobutanowego (waliny), a nastêpnie napisz równania reakcji
tego kwasu z:
I. zasad¹ sodow¹ II. kwasem solnym
Wzór:

Równania reakcji:
I

II

4
ZADANIE 9. (2 punktów)
Jakie typy reakcji organicznych przedstawiaj¹ poni¿sze równania?

ZADANIE 10. (3,5 punkta)

Narysuj wzór pó³strukturalny metanianu potasu (mrówczanu potasu), a nastêpnie podaj trzy równania reakcji ilu-
struj¹ce sposoby otrzymywania tej soli.
Wzór:

Równania reakcji:
1.

2.

3.

www.wsip.com.pl 5
ZADANIE 11. (5 punktów)
Podaj wzory pó³strukturalne alaniny (kwas 2-aminopropanowy) i glicyny (kwas aminoetanowy), a nastêpnie nary-
suj wzór pó³strukturalny oraz podaj nazwê tripeptydu o nastêpuj¹cej sekwencji aminokwasów: Ala-Gly-Ala.
Wzory aminokwasów:

Wzór tripeptydu:

Nazwa tripeptydu: ......................................................................................................................................................

ZADANIE 12. (6 punktów)

Aldehydy i ketony maj¹ taki sam wzór ogólny CnH2nO. Oblicz wzór sumaryczny aldehydu i ketonu o masie cz¹ste-
czkowej 58 u. Narysuj ich wzory pó³strukturalne i podaj ich nazwy.
Obliczenia:

Wzór sumaryczny: ....................................................................................................................................................

Aldehyd Keton

Wzór

Nazwa

ZADANIE 13. (3 punkty)

Który ze zwi¹zków: aldehyd czy keton ulega próbie Tollensa i próbie Trommera? Wiedz¹c, ¿e wzór sumaryczny
tego zwi¹zku to C3H6O, napisz jego wzór pó³strukturalny, a nastêpnie napisz równania reakcji zachodz¹cych pod-
czas wy¿ej wymienionych prób.

6
Wzór wybranego zwi¹zku:

Równania reakcji:
Próba Trommera:

Próba Tollensa:

ZADANIE 14. (2,5 punkta)

Aminy to zwi¹zki organiczne o charakterze zasadowym. Podaj wzór pó³strukturalny etyloaminy oraz wyka¿ jej
charakter zasadowy, pisz¹c reakcje etyloaminy z wod¹ i kwasem solnym.

Wzór etyloaminy:

Równania reakcji:
I

II

ZADANIE 15. (3 punkty)

Uzupe³nij schemat poni¿szej reakcji podaj¹c wzór pó³strukturalny drugiego produktu.

Uzupe³nij zdania:
A. Brakuj¹cy produkt reakcji jest g³ównym sk³adnikiem ............................................................................................
B. Podana reakcja nosi nazwê ....................................................................................................................................

www.wsip.com.pl 7
ZADANIE 16. (9 punktów)
Kwasy i estry maj¹ ten sam wzór ogólny CnH2nO2. Podaj wzory pó³strukturalne i nazwy dwóch kwasów i czterech
estrów o wzorze sumarycznym C4H8O2.

WZÓR NAZWA

Kwasy

Estry

ZADANIE 17. (2 punkty)

Napisz sumaryczne równanie procesu fermentacji alkoholowej.

8
ZADANIE 18. (4 punkty)
Podaj wzór pó³strukturalny oraz sumaryczny 4-aminofenolu i oblicz jego sk³ad procentowy.
Wzór pó³strukturalny:

Wzór sumaryczny: .....................................................................................................................................................

Obliczenia:

www.wsip.com.pl 9
BRUDNOPIS

10