(S.

P s 102)

Lekcja 9 – Życie umysłowe po Kongresie Wiedeńskim - nowe idee polityczne –

liberalizm, konserwatyzm, socjalizm – kl.3

1. Kongres Wiedeński i Święte Przymierze przywracały stary porządek na mapie politycznej Europy.
Nie zatrzymały jednak zmian w mentalności społeczeństw. W I połowie XIX w. pojawiają się nowe
ideologie, czyli koncepcje dotyczące roli różnych warstw społecznych w państwie.
2. Nowe idee polityczne (IDEOLOGIE) :
a) .................................................. – burżuazja, zwolennicy wolności i równości
b) ................................................ – konserwatyści, szlachta, zwolennicy starego systemu władzy
c) ................................................... – obrońcy proletariatu
d) .................................................. – zwolennicy obalenia kapitalizmu siłą.
Główni myśliciele epoki:
Adam Smith, John Stuart Mill, Karol Monteskiusz, John Lock - liberałowie
Edward Burke, Franciszek Chateaubriand - konserwatyści
Henri Saint-Simon, Robert Owen – socjaliści utopijni
Karol Marks i Fryderyk Engels - komuniści.
3. Doktryny nowych 4 ideologii:
a) LIBERALIZM (z j.łac. liber – wolny) - główna doktryna społeczno-polityczna burżuazji,
według której nadrzędną wartością jest wolność i równość jednostki
• zakładał ........................................................................... w sferę gospodarki, akceptował wolną
konkurencję na rynku i własność prywatną.
• państwo powinno być „.....................................................” – dbać o bezpieczeństwo obywateli
i porządek prawny.
• ład w państwie zapewni
przestrzeganie .................................................................................................
• nadrzędną wartością
jest .................................................................................................................- wolności słowa,
sumienia i wyznania, równość wobec prawa.
• granice wolności wyznacza ...................................................– mój interes nie narusza interesu
ogółu.
• człowiek z natury jest dobry, nie trzeba go ograniczać.
LIBERAŁOWIE:
 głosili hasła Wielkiej Rewolucji Francuskiej - równość wszystkich wobec prawa,
 zniesienie ....................................................................................
 krytykowali ................................................................władców,
 żądali dostępu .......................................................... do władzy,
 chcieli ........................................................................ (przedstawicieli społeczeństwa),
  dążyli do wolnej ............................................ w gospodarce i nienaruszalności prawa własności,
 domagali się ograniczenia udziału państwa w gospodarce.

b) KONSERWATYZM – to doktryna szlachty, którą charakteryzuje:

• dążenie do zachowania ........................................................................, przywiązanie do
istniejącego, zakorzenionego w tradycji stanu rzeczy (wartości, obyczajów, praw, kultury, ustroju
politycznego itp.) oraz niechętny stosunek
do ............................................................................................................
• fundamentem życia społecznego i źródłem jedności moralnej jest........................................, dlatego
konserwatyzm stawał w obronie „.....................................................................................................” –
przestrzeganie zasad moralności i religii gwarantuje ............................................................................
• podstawą ładu jest hierarchiczny układ społeczny, własność prywatna, prawo i silna
................................................................
• Konserwatyzm zakłada, że człowiek jest z
natury.................................................................................
KONSERWATYŚCI
 byli przeciwnikami zmian rewolucyjnych i liberalizmu,
 za trwałe podstawy państwa uznawali ........................................................, religię oraz Kościół,
 byli zwolennikami ......................................................................................
 uważali, że aby wzmocnić państwo trzeba rozwijać jego organy bezpieczeństwa np...................
polityczną,
 każdy ma swoje miejsce w społeczeństwie, dlatego nie wolno burzyć hierarchii społecznej,
 krytykowali liberalne zmiany w gospodarce dążące do rozwoju przemysłu,
 nie popierali dążenia do demokratyzacji życia i ............................................................obywateli
ROZWÓJ RUCHU ROBOTNICZEGO
Skutkiem rozwoju przemysłu w I poł. XIXw. było powstanie nowych grup społecznych:
a) właścicieli fabryk (...............................................)
b) robotników (.........................................................).
Robotnicy pracowali po 12-16 godzin dziennie (także dzieci) za bardzo niskie płace. Nie byli objęci
opieka zdrowotną. Dlatego zaczęli się organizować, aby walczyć o swoje prawa. Tak powstał ruch
robotniczy. Zrzeszenia robotników organizowały ................................. (przerwy w pracy), manifestacje
uliczne, protesty. W Wielkiej Brytanii powstały pierwsze ........................................................................
– organizacje do prowadzenia negocjacji z właścicielami fabryk.
c) SOCJALIZM UTOPIJNY
Część myślicieli uważała, że nie należy wywoływać buntów robotników, tylko wprowadzić zmiany
(reformy) drogą ..............................................Mieli nadzieję, że właściciele fabryk z własnej woli
podzielą się swoimi majątkami z robotnikami. Poglądy te nie mogły być zrealizowane dlatego
nazwano je utopijnymi. Termin „utopia” pochodzi od tytułu dzieła (1516r.) Tomasza Moore’a,
Oznacza miejsce, którego nie ma.
d) SOCJALIZM NAUKOWY ( marksizm, komunizm) - Hasło – „Proletariusze wszystkich
krajów łączcie się”. Program ogłoszony w 1848r. w Manifeście Komunistycznym.
• zakładał walkę .................................................. o swoje prawa (walka klas),
• celem było obalenie własności ...................................– fabryki, maszyny, narzędzia powinny
być własnością całego społeczeństwa. Należy zabrać je siłą, w drodze rewolucji proletariackiej.