Linggo 4-6: Unit Learning Outcome (ULO2): Sa pagtatapos ng yunit na ito, inaasahan

kang
a. kilalanin ang pinagmulang lipunan at maunawaan ang mga pinagmulang lipunan
ni Jose Rizal at ang kontekstong pangkasaysayan nito.
b. alamin ang mga paraan ng edukasyon noong ika-19 Siglo at maunawaan ang
kahalagahan ng edukasyon.
c. iugnay ang kasaysayan at ang kontekstong kultura sa layunin ng kalayaan ni
Dr. Jose Rizal sa pamamagitan ng edeukasyon at mga paglalakbay sa iba’t-ibang
bahagi ng mundo.

BIG PICTURE in Focus

a. Kilalanin ang pinagmulang lipunan at maunawaan ang mga pinagmulang
lipunan ni Jose Rizal at ang kontekstong pangkasaysayan nito.

a.

METALANGUAGE

Sa bahaging ito, ang mga mahahalagang terminong nauugnay sa pag-aaral ng Buhay at

Mga Gawa ni Dr. Jose Rizal at sa ULO-2 ay bibigyang kahulugan upang magtatag ng
isang batayan sa kung paano maunawaan ang mga termino na makakaharap mo sa
kursong ito. Sa pag-aaral ng buhay at mga ni Dr. Jose Rizal, gawing batayan ang mga
sumusunod na termino at unawain ang kahulugan nito.

1. Genealogy - tumutukoy sa pagsubaybay ng linya ng angkan, sa teksto ang

konsepto ay tumutukoy sa angkan ni Dr. Rizal

2. Polyglot - isang taong marunong magsalita ng maraming wika

3. mercado - isang terminong mahigpit na tumutukoy noon sa "mangangalakal" na

kasalungat ng "sangley" na nangangahulugang "naglalakbay na mangangalakal"

4. ricial – terminong pinagmulan ng “Rizal”. Ito ay literal na nangangahulugang

"mga dahon na sumisibol muli kapag ang trigo ay pinuputol habang berde pa"

5. Bachelor of Arts - katumbas ng diploma ngayon ng sekondarya

 Essential Knowledge

Upang magampanan ang nabanggit na ULO - 2 para sa ika-apat na linggo ng kursong

ito, kailangan mong lubos na maunawaan ang sumusunod na mahahalagang kaalaman.
Mangyaring tandaan na hindi ka limitado sa ibinigay na modyul o ng aklat, inaasahang
gumamit ng iba pang mga libro, artikulo sa pagsasaliksik, mga mapagkukunan sa online
at iba pang mga mapagkukunan na magagamit sa silid-aklatan ng unibersidad hal.
elibrary, search.proquest.com, atbp.

I
Ang Angkan at Pinagmulan ni Dr. Jose Rizal

Upang mapahalagahan ang buhay at mga gawa ni Dr. Jose Rizal kinakailangang
malaman ang kanyang pinagmulang angkan upang maunawaan ang kanyang
paninindigan at pananaw sa kanyang panahon na maraming mga bagay ang nangyari.
Kilala siyang napakatalino sa isip at sa kilos; samakatuwid, kinakailangan upang
lampasan ang kanyang ninuno para sa sanggunian.

1.1 Dr. Jose “Pepe’ Rizal

Si Dr. Jose Rizal ay isang halimbawa ng isang henyo. Kilala siya bilang isang polyglot,
manunulat, makata, doktor, siyentista, pintor, etnologist, inhinyero, tagapagturo, at
marami pang iba, ngunit higit sa lahat, kilalang kilala siya para sa kanyang Political
Martyrdom sa pakikibaka para sa kalayaan at nasyonalismo.

Hunyo 19, 1861, gabi ng Miyerkules, ipinanganak si Jose sa Calamba, Laguna, Pilipinas.
Sinasabing dahil sa kanyang malaking ulo ang kanyang ina ay nasa bingit ng kamatayan
noong siya ay ipinanganak. Matapos ang ilang araw, siya ay nabinyagan, noong ika-21
ng buwan na iyon.

Si Fr. Rufino Collantes, kura-paroko ng Calamba, ay bininyagan siya at binigyan ng

pangalang “Jose Protacio Rizal Mercado Y Alonso Realonda.” Ang ninong niya ay si Fr.
Pedro Casanas.

Ang Gobernador-General ng Pilipinas sa panahong ito ay si Tenyente-Heneral Jose

Lemery (Pebrero 2, 1861 - Hulyo 7, 1862). Siya ay kasapi ng Spanish Cortes at naging
Senador ng Espanya.
1.2 Angkan ng Ama ni Pepe

Si Lameo, isang imigranteng Tsino, ay ama ng kaniyang lolo sa tuhod ng panig ng

kaniyang ama. Siya ay nagmula sa Fukien City, nakarating ang Tsina sa Maynila noong
1690. Naging Kristiyano siya at nagpakasal kay Ines de la Rosa at ginamit ang apelyidong
Mercado noong 1731. Sinabing pinarangalan siya ng apelyidong ito dahil sa sipag at
katapatan nito bilang isang mangangalakal sa Maynila.

Ipinanganak si Francisco na nanirahan sa Binan, Laguna at kalaunan ay naging

Gobernadorcillo. Siya ay nagpakasal sa isang Chinese-mestiza na si Cirila Bernacha, at
nabiyayaan ng tatlong anak. Si Juan (Lolo ni Pepe) ay ikinasal kay Cirila Alejandro na
naging gobernadorcillo din ng Binan. Sina Juan at Cirila ay binasbasan din ng 13 anak
na lalaki at isang anak na babae. Si Francisco Mercado, Ama ni Pepe, ang bunso sa
magkakapatid.

Sa edad na 8 si Francisco Mercado ay namatay ang kanyang ama. Nag-aral siya ng Latin
at Pilosopiya sa Kolehiyo ng San Jose sa Maynila. Habang nag-aaral ay nakilala niya si
Teodora Alonso Realonda na nag-aral sa Kolehiyo ng Sta. Rosa. Napagpasyahan nilang
magpakasal noong Hunyo 28, 1848, at tumira sa Calamba. Pagsasaka at pagnenegosyo
ang kanilang hanapbuhay.

1.3 Angkan ng Ina ni Pepe

Katapangan ang isa sa mga ugali na nakilala sina Pepe at ang kanyang kapatid na si
Paciano. Sinabing si Dona Teodora ay mula sa angkan ni Lakandula, ang huling
katutubong Hari ng Tondo; sa gayon ay siyang nabigay ng Pilipinong ninuno sa pamilya
ni Rizal.

Ang kanyang lolo sa tuhod ay si Eugenio Ursua isang Hapon na nagpakasal sa isang
Filipina na si Benigna na nanganak kay Regina. Si Regina ay ikinasal kay Manuel de
Quintos, isang abogado mula sa Pangasinan at nagkaroon ng anak na babae na si
Brigida na ikinasal kay Lorenzo Alberto Alonso, isang Spanish-Filipino mestizo. Sila
Brigida at Lorenzo Alberto Alonso ay may mga anak na sina Narcisa, Teodora (Ina ni
Pepe), Gregorio, Manuel, at Jose. Ikinasal si Doña Teodora Morales Alonso Realonda
Mercado Rizal Y Quintos kay Don Francisco Engracio Alejandro Rizal Mercado.

Ang tunay na apelyido ng mga Rizal ay ang Mercado, na ginamit ni Domingo Lameo
noong 1731. Ang Rizal ay kilala na kanilang pangalawang apelyido, na ibinigay ng isang
alkalde-mayor na isang kaibigan ng pamilya sa Laguna.
 II
Edukasyon ni Dr. Jose Rizal sa Pilipinas

Kahit na sa kasalukuyan, ang edukasyon ay lubos na isinasaalang-alang bilang isa sa

mga pangunahing kadahilanan para sa tagumpay. Ang edukasyon ay itinuturing na
kinakailangan upang makakuha ng karanasan at kaalaman sa mundong ito. Kaya iyon
ang dahilan kung bakit ang edukasyon ng mga Pilipino ay isang mahalagang
pamumuhunan na ibibigay sa kanilang mga anak. Tulad ng ibang pamilya, itinuturing ng
mga Rizal na mahalaga ang edukasyon kung kaya ay makikita na silang lahat ay
nakapagtapos sa kanilang napiling mga landas sa larangan ng edukasyon.

Sa kanyang edukasyon bilang isang miyembro ng Illustrados ay nakakapagod. Ang

pagtuturo gamit ang isang latigo ay isang kilalang pamamaraan sa panahong iyon. Ang
kaalaman ay sapilitang ibinabahagi sa isipan ng mga mag-aaral. Ito ay itinuturing na
mabisang paraan ng pagkatuto.

2.1 Mga Unang Guro

Si Teodora ang itinuring na unang guro ni Pepe. Itinuro niya ang mga pangunahing
kaalaman na pagbasa, pagsulat, pagbilang, at relihiyon. Ngunit si Dona Teodora ayon sa
mga alaala ni Pepe, ay nakatuon sa pagtuturo sa kanya kung paano bumasa at
manalangin nang mapagpakumbaba sa Diyos.

Siya ay isang pasensyosa at maunawain. Natuklasan ni Dona Teodora ang talento ni

Pepe sa pagsulat ng tula. Ayon sa kanya, hinihimok niya si Pepe sa paggawa ng mga
tula upang turuan sya sa pagkabisado at paunlarin ang kanyang pagkamalikhain at
imahinasyon. Habang tumatanda si Pepe ay kumuha ay kumuha si Teodora ng isang
tagapagturo upang mabigyan siya turuan sa bahay.

Ang mga magulang ni Pepe ay kumuha ng guro para kay Pepe. Ang unang guro niya ay
si Maestro Celestino, pangalawa si Maestro Lucas Padua at ang huli ay kaklase ng
kanyang ama na si Maestro Leon Monroy. Si Maestro Monroy ay matanda at nanatili sa
kanila, ngunit sa kasamaang palad, hindi siya nabuhay ng matagal at namatay
pagkatapos ng limang buwan.

Sa pagkamatay ni Maestro Monroy, ay nagpasyahan nila Don Francisco, at Doña

Teodora na ipadala si Pepe sa isang pribadong paaralan sa Binan, Laguna kung saan
siya ay tumira sa bahay ng kanyang tiyahin. Kasama niya si Paciano na pumunta sa
Binan gamit ang isang carromata, ito ang kauna-unahang pagkakataon na umalis si Pepe
sa kanilang tahanan. Ito ay isang Linggo ng hapon ng Hunyo 1869, umalis sila
pagkatapos ng kanyang paalam sa kanyang mga magulang at mga kapatid.
2.2 Pormal na Edulasyon
Sa kanyang unang araw sa Binan, sinamahan si Pepe ang kanyang kapatid na pumunta
kay Maestro Justiniano Aquino Cruz, kung saan 30 metro lamang ang layo sa bahay ng
kanyang tiyahin at pinsan na si Leandro. Sa kanyang unang araw, nakaaway niya ang
anak ng maestro na si Pedro. Kahit na hindi siya nakikipag-aaway ay hindi niya ito
inatrasan. Natuto si Jose ng pakikipagbuno mula sa kanyang tiyuhin na si Manuel na
kapatid ni Dona Teodora.

Natuto din siyang magpinta kasama ang kanyang kamag-aral na si Jose Guevarra.
Tinuruan sila ni Juancho na biyenan ng guro. Ang magandang bagay nito ay libre itong
ibinigay sa kanila.

Sa kanyang pag-aaral sa Binan, siya ay unti-unti at patuloy na naging pinakamahusay na

mag-aaral. Dinaig niya ang lahat at natapos ang kanyang pag-aaral makalipas ang 1 at
½ na taon. Bumalik siya sa Calamba pagkatapos ng kanyang pag-aaral sakay ang bapor
na "TALIM" na nalaman niya sa pamamagitan ng isang liham mula sa kanyang kapatid
na si Saturnina. Sakay ang kaibigan ng kanyang ama na "Arturo Camps" na nag-alaga
sa kanya.

Ang 11 taong gulang na Pepe ay nag-aral ng mas mataas na edukasyon sa Ateneo de

Municipal, sa ilalim ng pangangasiwa ng mga Jesuits, Society of Jesus. Noong Hunyo
10, 1872, sinamahang muli si Pepe ni Paciano upang kumuha ng mga pagsusulit sa sa
College of San Juan de Letran, ngunit sa kasamaang palad, hindi siya natanggap.

Bumabalik sa Calamba para sa pagdiriwang ng pista, nagpunta muli si Pepe sa Maynila

upang kumuha ng pagsusulit sa Ateneo. Noong una ay tinanggihan ni Fr. Magin
Fernando ang pagpasok ni Pepe. Batay sa 2 kadahilanan; 1. Huli na sa pagpaparehistro,
2. Siya ay may karamdaman at kulang sa edad. Ngunit sa kabutihang palad sa
pamamagitan ni Manuel Burgos na pamangkin ni Fr. Burgos ng GOMBURZA, siya ay
tinanggap.

Ito ay matatagpuan sa Intramuros. Una siyang nanirahan sa labas ng Ateneo. Ang

sistemang pang-edukasyon ng mga Jesuits ay mas maunlad kaysa sa iba. Mayroong
dalawang pangkat ng mga mag-aaral ang nag-aaral sa Ateneo. Ang Roman Empire ay
itinuturing na mga interno o mga mag-aaral na nakatira sa loob ng paaralan. Ang
Carthaginian Empire ay ang mga mag-aaral na nananatili sa labas ng Ateneo (externos).

Makalipas ang 4 na taon, nagtapos si Jose na may pinakamataas na parangal at nanguna

sa kanyang klase. Nanatili siya sa Ateneo mula 1872 hanggang 1877. Sa kanyang
paggunita noong Marso 23, 1877, natanggap niya ang degree na Bachelor of Arts in
Philosophy and Letters. Sa edad na 16, nagtapos siya ng kanyang unang kurso.
2.3 Pag-aaral ng Medikal
Sa kanyang pag-aaral sa Ateneo, lumipat si Jose Rizal sa Unibersidad ng Sto. Tomas,
ngunit nagpatuloy sa kanyang kursong bokasyonal sa Ateneo na surveying. Kumuha siya
ng kursong medikal, na pinamamahalaan ng Dominican Friars.

Noong 1877, sinimulan niya ang kanyang pag-aaral ng medisina. Kung saan nakita niya
ang iba't ibang pamamaraan ng Heswita at Dominikano sa pagtuturo. Nakita niya na
mahigpit ang mga Dominikano at ang mga estudyanteng Pilipino ay dinidiskrimina sa
mga Espanyol at panghuli, ang pamamaraan ng pagtuturo ay "lipas na at mapanupil."

Pagkaraan ng apat (4) na taon, natapos niya ang kanyang kurso sa medisina. Mula 1879
hanggang 1892, nag-aral at natapos ang kanyang kurso, bagaman nabigo siyang
makuha ang pinakamataas na karangalan. Gayunpaman nakatuon sa pagpapatuloy ng
karagdagang pag-aaral sa ibang bansa.

SELF-HELP
Maaari ring sumangguni sa mga hanguan na nakatala
sa ibaba upang higit na maunawaan ang mga aralin:

Maghuyop, R. (2018). The Life and Works of Rizal. Malabon City: Mutya Publishing
House Inc.
Pangilinan, M.C. (2016). Dr. Jose P. Rizal, Works and Writing. Rev. ed. Manila:
Mindshapers.

Let’s Check

Let’s Check 2.1 Ngayong natapos na ang yunit na ito, susubukin ko ang iyong kaalaman
at pag-unawa sa mga sumusunod na aktibidad at pagsasanay upang malaman kung
gaano kalalim ang iyong pag-unawa at kaalaman sa Unit ULO-b na ito.
Gumawa ng Family Tree ni Dr. Jose Rizal. Be (Artistic & Creative)
 Note: Huwag muna itong Sagutin, hintayin na ma-post sa QUIZ Ulo 4.
Let’s Check 2.2 Punan ang patlang. Isulat ang sagot sa ibinigay na espasyo.

paciano
___________1. Ang nag-iisang kapatid na lalaki ni Dr. Jose Rizal
ikapito (7)
___________2. Si Jose ay ___ na anak ni Don Francisco.
___________3.
soledad mercado Siya ang bunsong kapatid na babae nina Paciano at Jose.

___________4.
maestro justiniano aquino cruz Ang Maestro ni Jose sa Binan, Laguna.
8
___________5. Si Jose ay ___ taong gulang pa lamang nang una niyang isulat ang
kanyang unang tula.
___________6.
Calamba, Laguna, Pilipinas Ang lugar ng kapanganakan ni Jose Rizal.
___________7.
Ines de la Rosa Si Domingo Lamco ay ikinasal sa isang ginang na nakatira sa Maynila.
Teodora___________8.
Alonso Realonda Siya ay itinuturing na unang guro ng ating pambansang bayani.
___________9.
Maestro Leon Monroy Ang kamag-aral ni Don Francisco na nagturo kay Jose Spanish at Latin
___________10.
Manuel Ang kapatid ni Doña Teodora na nagturo kay Dr. Jose Rizal na
Makipagbuno.

Note: Huwag muna itong Sagutin, hintayin na ma-post sa QUIZ Ulo 4.

Let’s Check 2.3

Column A
P 1. Calamba, Laguna
I 2. Biñan, Laguna
3. Ateneo de Municipal
B nior year
L 4. Santa Isabel College
J 5. Carthagian Empire
C 6. Fr. Francisco Sanchez
D 7.La Juventud Filipina
8. University of Santo Tomas
O
N
9. Saturnina
F 10.Rajha Lakandula
E 11.Nelly Busted
Column B
A Ang maestro ni Pepe na namatay
B Paaralang pinamamahalaan ng Heswita
C Ang Propesor ni Pepe sa panahon ng kanyang se
D Ang nanalong tula ni Jose Rizal
E Ang lover/ kasintahan ni Jose Rizal sa Paris
F Ang ninuno ni Doña Teodora
G Siya ang kaibigan ni Segunda Katigbak
H Ang tula na isinulat ni Jose Rizal noong siya ay 8
taong gulang pa lamang.
I Saan naganap ang unang Pormal na pag-aaral ni
Jose Rizal.
J Mga Externo
K Mga Interno
 M 12. Leonor Rivera
H 13. Un Recuerdo A Mi Pueblo
K 14. Roman Empire
A 15.Leon Munroy
L Kung saan kinuha ni Jose ang pribadong aralin sa
Espanyol.
M Siya ay Kilala bilang Taimas
N Panganay na kapatid na babae ni Paciano
O Paaralan na pinamamahalaan ng Dominicans
P Lugar / Tirahan ng mga Mercado

Let’s Analyze

Let’s Analyze 2.1 Sa isang makasaysayang paraan, tulad ng ginagamit natin sa kurso,
batid na ang mga mahalagang katotohanan ay hindi sapat. Ang mas malalim na
pagsusuri ay kailangan din upang magkaroon ng mas malinaw na mga damo o buod ng
makatotohanang mga kuwento (Kwento). Gayundin, ang pagbuo ng kahulugan (kwenta)
mula sa mga kuwento (kwento) ay mahalaga sa paggawa ng mas personal na pag-aaral.
Hinihiling ko ngayon na sagutin mo nang lubusan ang sumusunod na mga aytem.

1. Ang makulay na ninuno ni Rizal ay hindi lamang naglalaman ng mga pangalan ng mga
patay na tao; ikinukuwento rin nito ang mga impluwensyang namana ng ating bayani mula
sa kanyang mga ninuno. Ano, sa inyong pang-unawa, ang pinakamalaking impluwensya
ng kanyang ninuno ni Rizal na alam natin?

______________________________________________________________________
________________________________________________.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________.

2. Ang makukulay na ninuno ni Rizal ay hindi lamang naglalaman ng mga pangalan ng

mga patay na tao; ikinukuwento rin nito ang mga impluwensyang namana ng ating bayani
mula sa kanyang mga ninuno. Ano, sa inyong pang-unawa, ang pinakamalaking
impluwensya ng kanyang mga ninunong ina ni Rizal na alam natin?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
__________________________________________________________.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________________________.

3. Si Rizal, batay sa kanyang mga ninuno, ay mula sa isang makapangyarihan at

impluwensya ng pamilya. Isinilang ba si Rizal at walang impluwensyang sosyo-
pulitikal, magagawa pa rin ba niya ang nagawa niya sa pakikipaglaban para sa
Pilipinas?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
____________________________________.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________.

4. Anong mga katangian na ipinakita ni Rizal sa kanyang scholastic paglalakbay sa

Maynila na magagamit sa kabutihan ng mga kabataan sa kasalukuyang panahon?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
__________________.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
________________.

5. Ang isang pinagkukunan ng debate, kahit ngayon, ay ang pagkakaiba-iba sa pagitan

ng pagtatanghal ni Rizal habang siya ay nasa Ateneo at ang kanyang pagtatanghal sa
UST. Sa mga dahilang binanggit para sa kanyang average performance na pagtatang
-hal sa UST, sa palagay mo ba ay sangkap dito pinaka? (pinakamahusay, pinakamaga
ling at pinamakalinaw na debate).

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_____________________________________.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_____________________________________________.

In a Nutshell

Batay sa kaalamang nakuha mo at sa mga pag-aaral na nagawa mo, mangyaring

huwag mag-atubiling isulat ang iyong mga argumento o pag-aaral na natutuhan. Sa
ibaba, ipinahiwatig ko, na natutuhan ko ang aking mga argumento o aralin.
1.Tulad ng kaso ni Rizal, ang mga impluwensyang namana natin mula sa ating mga nin
uno ay gumaganap ng malaking papel sa pagbubuo sa atin na maging mga
taong kinabibiyuan natin ngayon.

2. Ginawa ni Rizal ang diskriminasyon na ang "brown"o ang pagkakayumangging kulay

na mga mag-aaral na tulad niya ay nagdusa mula sa mga kamay ng mga estudyanteng
Espanyol habang nahihikayat siyang magpakahusay. Dito, ipinakita ni Rizal na ang di-
kanais-nais na sitwasyon ng isang tao ay hindi dapat gamitin bilang dahilan para magsa
gawa ng sub-park.

Ibahagi ang iyong natutunan dito.

3. ____________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________________________.

4. ____________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________________________.
Tanong at Sagot

KUNG MAYROON KAYONG MGA KATANUNGAN SA ARALIN, IBAHAGA O ISULAT

NINYO SA BAHAGING ITO.

Isulat ang inyong mga tanong sa kolum na ito Isulat ang inyong sagot sa inyong tanong

1.

2.

3.

Susing Salita

Tyranny Pilosopiya at mga Panulat

Guardia Sibil Teknolohiya ng Steamer
Mercado Rayadillo

Dito natapos ang Week 4, Ulo 4

Maraming Salamat sa inyo!

Professor: GINA G. CAHUCOM-Case/LD