Przetłumaczone: angielski - polski - www.onlinedoctranslator.

com

Poziom technologiczny... 27

Acta Sci. Pol., Agricultura 11(1) 2012, 27-41

POZIOM TECHNOLOGICZNY I PLON JĘCZMIENIA

BROLOWEGO OZIMEGO

Anna Hasko-Nasalska, Dariusz Zauski, Bogdan Dubis

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie1

Abstrakcyjny. Celem badań było określenie związku czynników agrotechnicznych z plonem

jęczmienia browarnego ozimego odmiany. Corbiego. Omówiono plon ziarna i jego składowe.
Źródłem wyników było doświadczenie polowe przeprowadzone w Zakładzie Doświadczalnym
„Ba cyny Sp. z oo” k. Ostródy, w sprzyjających warunkach pogodowych dla jęczmienia
ozimego w latach 2006-2008. 35-2(IV) zastosowano projekt frakcyjny w dwóch powtórzeniach
po 27 kombinacji w każdym, w których jednocześnie testowano 5 czynników (A, B, C, D, E) na
trzech poziomach (0, 1, 2). Na glebie kompleksu pszenicy dobrej stwierdzono bardzo wysoki,
choć zróżnicowany latowo, plon jęczmienia ozimego odmiany Corbie. W trakcie badań rośliny
tej odmiany dobrze zimowały, w niewielkim stopniu wylegały, a ich porażenie chorobami
grzybowymi było niewielkie. Zależność plonu od poziomu technologicznego była mniejsza niż
zakładano w hipotezie roboczej. Najwyższy plon ziarna uzyskano z jęczmienia wysiewanego
najwcześniej (9-11 września).t), w ilości 450 ziaren·m-2z wiosennym nawozem N w dawce 60
kg N·ha-1. Były to zabiegi zabezpieczone opatrunkiem oraz 2 zabiegi grzybobójcze w czasie
wzrostu i poddane działaniu regulatora Retar 480 SL.

Słowa kluczowe: odmiana Corbie, regulacja wzrostu, nawożenie N, ochrona przed

chorobami, termin siewu, gęstość siewu

WSTĘP

Do produkcji słodu browarniczego preferowane jest ziarno jęczmienia jarego (większa od

jęczmienia ozimego masa ziaren, lepsza jednorodność, większa gęstość i ekstrakcyjność ziarna,
mniejsza zawartość azotu białkowego) [Budzyski 2005]. Jęczmień ozimy jest odmianą stosowaną w
browarnictwie na mniejszą skalę niż jęczmień jary. Jego zaletą jest brak głębokiej post-
- spoczynek żniwny i możliwość wykorzystania go w procesie słodowania bezpośrednio
po zbiorze. Dlatego też stosuje się go zazwyczaj bezpośrednio po zbiorach, zanim ziarno
jare uzyska odpowiednią energię kiełkowania. Zaletą jęczmienia ozimego jest wyższy
nawet o 25% plon w porównaniu z formą jarą. Uprawy jęczmienia ozimego w Polsce w
ciągu ostatnich 3 lat prowadzono na powierzchni 200 tys. ha w porównaniu z 1,61

Autor do korespondencji – Adres do korespondencji: dr inż. Anna Hasko-Nasalska, Katedra

Agrotechniki i Uprawy Uprawy Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie,
Oczapowskiego 8, 10-719 Olsztyn, e-mail: ahlas@uwm.edu.pl

Rolnictwo 11(1) 2012

28 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

mln ha całkowitej uprawy jęczmienia [Rynek zbóż… 2010]. Polskie rolnictwo w

niewystarczającym stopniu wykorzystuje zalety jęczmienia, jakim jest wysoki plon tej
formy jęczmienia [Budzyski i Szempliski 2003].
Plon ziarna i jego jakość warzenia są uwarunkowane odmianą, jednak źle dobrany poziom
czynników agrotechnicznych może zafałszować potencjał genetyczny plonu i jego jakości. W
uprawie jęczmienia browarnego występuje bardzo często.
Przeprowadzone badania miały na celu wykazanie związku wybranego wariantu
agrotechnicznego z plonem ziarna jęczmienia ozimego odmiany. Corbiego. Czynnikami
tymi były termin i gęstość siewu, poziom nawożenia azotem, stopień ochrony przed
chorobami oraz regulacja wzrostu w okresie wegetacji.

MATERIAŁ I METODY

Wyniki stanowią własność Katedry Agrotechniki i Uprawy Uprawy UWM w Olsztynie.

Doświadczenie polowe przeprowadzono w Uniwersyteckim Zakładzie Doświadczalnym
„Ba cyny Sp. z oo” k. Ostródy (53°90' N; 19°50' E), na glebie płowej utworzonej z gliny
piaszczystej naniesionej na glinę piaszczystą, klasy bonitacyjnej IIIa, należącej do 2.
kompleksu pszenicy dobrej. Gleba charakteryzowała się dużą zawartością potasu, średnią
zawartością fosforu i magnezu, a jej odczynem był pHKCl= 6,5. Badania przeprowadzono
na jęczmieniu ozimym odmiany. Corbie, uprawiana na poletkach po rzepaku ozimym.
Doświadczenia polowe prowadzono przez 3 kolejne lata (2006-2008). 35-2(IV) zastosowano
projekt frakcyjny w dwóch powtórzeniach po 27 kombinacji w każdym, w którym
jednocześnie testowano 5 czynników (A, B, C, D, E) na trzech poziomach (0, 1, 2) [Za uski i
Goaszewski 2006]. W hipotezie roboczej założono, że co najmniej 1 z poziomów
badanego czynnika agrotechnicznego będzie zbliżony do optymalnego, a analiza
kwartylowa wyników pozwoli na wyselekcjonowanie poziomu dla poszczególnych
czynników charakteryzujących się najwyższym plonem i wskaże projektowanie poziomu
czynników odpowiedzialnych za niski plon.
Powierzchnia zbiorów z każdego poletka wynosiła 15 m2. Przed siewem
zastosowano nawozy: superfosfat 46% (26 kg P·ha-1), sól potasowa 60% (75 kg K·ha-1
) i magnez (15 kg Mg·ha-1). Pozostałe zabiegi agrotechniczne stosowano według
schematu (tab. 1).
Rozkład warunków pogodowych opisano na podstawie danych ze Stacji
Meteorologicznej w Bacynach. W trakcie doświadczeń oceniano liczebność
roślin przed zimą. Zimowanie, stopień porażenia chorobami i wyleganie
oceniano za pomocą 9-stopniowej skali COBORU (Ośrodek Badań Odmian
Odmian, Polska), gdzie 9 oznacza najkorzystniejsze warunki rolnicze. Liczba
ustępujących kłosów na m2określono liczbę ziaren w kłosie i masę tysiąca ziaren
(g). Po zbiorach określano plon ziarna i plon słomy jęczmienia ozimego.
Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej. Wszystkie obliczenia
statystyczne wykonano przy użyciu programu STATISTICA®Pakiet 8.0.

Warunki pogodowe w latach badań

Badania prowadzono w latach, w których warunki pogodowe były korzystne dla
jęczmienia ozimego (tab. 2). Jedynie zima 2005/2006 była mroźna (styczeń, luty, marzec),
jednak gruba warstwa śniegu chroniła rośliny przed zamieraniem, a straty nie
przekraczały 5% roślin. Pozostałe zimy były łagodne. Jęczmień dobrze zimował.

Acta Sci. Pol.

 29 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Tabela 1. Czynniki eksperymentalne i ich poziomy

Tabela 1. Czynniki do doświadczeń i ich poziome

Oznaczenie czynników
zmiennych – Oznakowanie Poziom czynnika – opis – Poziom wskaźnika – opis
czynniki regulacyjne
0 – 9-11 września – 9-11 wrzenia
Poziom technologiczny...

Rolnictwo 11(1) 2012

A termin siewu – termin siewu
gęstość siewu (liczba kiełkujących ziaren·m-2) g
B 1 – 350
sto siewu (liczba kie kuj cych ziarniaków·m-2 )
poziom nawożenia azotem wiosną, kg·ha-1
C poziom) nawoenia N wiosn , kg·ha-1
(BBCH 29-30)
poziom ochrony przed chorobami
D
poziom ochrony przed mieszkaniem
regulacja wzrostu roślin (opóźnienie)
mi
regulacja wzrostu roli (opóźnienie)
1 – 16-18 września – 16-18 wrzenia (opóźnienie 7 dni – o 7 dni późniejszy) 2 – 23-25
września – 23-25 wrzenia (opóźnienie 14 dni – o 14 dni późniejszy)
0 – 250
2 – 450
0 – 40
1 – 60
2 – 80
0 – wyłącznie tebukonazol + triazoksyd (opatrunek Dubelt J) – całkowicie tebukonazol
+ triazoksid (zaprawa Dubelt J)
1 – as 0 + flusilazol+karbendazym – jak 0 + flusilazol + karbendazym (Alert 375 SC
BBCH 32)
2 – as 1 + propikonazol + cyprokonazol – jak 1 + propikonazol + cyprokonazol (Artea
330 WE BBCH 52)
0 – bez regulacji – bez regulacji
1 – trineksapak etylowy – trineksapak etylu (Moddus 250 EC BBCH
32) 2 – etefon – etefon (Retar 480 SL BBCH 32)
29

Acta Sci. Pol.

 30 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

30

Tabela 2. Warunki cieplno-wilgotnościowe w latach badań (Stacja Meteorologiczna w Bacynach)

Tabela 2. Warunki atmosferyczne i wilgotne w latach bada (Stacja Meteorologiczna w Bacynach)

Miesiąc – Miesi c
Lata – Lata Wrzesień Październik Listopad Grudzień Styczeń Luty Marsz Kwiecień Móc Czerwiec Lipiec

wrzesie pa dziernik listopad grudzie stycze luty marzec kwiecie mjr wycieczka lipiec
Średnia dobowa temperatura powietrza – rednia dobowa temperatura powietrza,°C
2005/2006 18.1 10,5 5.2 - 0,7 - 8,7 - 3.3 - 2,5 7.8 12,5 16.0 21.0
2006/2007 15,7 10.1 5.6 4.2 2.4 - 2,0 5.4 7.3 13,7 17,5 17,5
2007/2008 12.6 7.4 1,0 0,5 0,7 2.5 2.9 7.8 12.3 16.6 18.3
Okres długoterminowy
Wielolecie 12.6 8.1 2.8 - 1,3 - 3,5 - 2,6 1.2 6.6 12.4 15,7 16.9
(1961-2000)
Opady deszczu ogółem – Suma przetrwa, mm

2005/2006 17.9 19.3 31.1 82,9 15.3 26,7 3.1 24.2 93,2 83,5 27.1
2006/2007 105,6 34.3 107,3 60,0 110.2 14.6 27,9 26,8 79,7 60,8 176,5
2007/2008 65,4 48,9 50,0 25.2 30.8 33,9 47.1 33,8 48,4 27,8 47,0
Okres długoterminowy
Wielolecie 57.1 54,0 51,4 40,4 26.3 19.6 27.4 35.2 56,7 68,3 81,3
(1961-2000)
Średnia pokrywa śnieżna – rednia pokrywa nie na, mm
2005/2006 3.5 7.8 15.1 23,6 21.1
2006/2007 22.0 0 1.6 0,5 0
2007/2008 1.7 0,2 1.1 0,6 0,3
A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Acta Sci. Pol.

Acta Sci. Pol.
T
3mi1poziom technologiczny... A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dub3I1S

Suma opadów jesienią i wiosną była bardzo niestabilna: w pierwszym cyklu badawczym
wystąpiła jesień sucha, w drugim w 2006 roku wystąpiły wysokie opady jesienne. Wiosenne
wzrosty i rozwój roślin w roku 2007 przebiegały przy nadmiernej wilgotności, zbliżonej do
średniej sumy opadów w pierwszym roku i w trzecim roku suchym. Rok suchy był korzystny dla
plonowania, natomiast w okresie wilgotnym 2006/2007 zaobserwowano wyraźny spadek
plonu.

WYNIKI

Wschody, porażenie roślin chorobami i wyleganiem

Wschody jęczmienia nie były różnicowane przez badane czynniki i należy je oceniać
jako w miarę wyrównane zarówno w ciągu lat, jak i pomiędzy zabiegami. Gęstość ziarna
zróżnicowana od 250 do 350 i 450 ziaren na 1 m2spowodowało różnicę pomiędzy
kombinacjami od 40 do 84 roślin przed zimą. Zależność ta występowała co roku. Jęczmień
dobrze zimował (przezimowanie sklasyfikowano na 9 stopni w drugim i trzecim cyklu
badawczym oraz na 8 stopni w pierwszym roku) (tab. 3).
Według oceny porażenia roślin chorobami (9-stopniowa skala COBORU) zdrowotność roślin
była bardzo dobra (8-9°). Dopiero w 2006 roku na niewielkim odsetku roślin stwierdzono
obecność mączniaka prawdziwego i plamistości liści oraz cechy charakterystyczne dla
porażenia grzybiczegoRhynchosporium secalisIStagonospora nodorum.
Wyleganie jęczmienia zaobserwowano jedynie w pierwszym cyklu badań i było ono
stosunkowo niewielkie (różnica nieistotna statystycznie). Charakterystyczne jest, że
regulator wzrostu, sposób ochrony i gęstość siewu nie miały wpływu na tę cechę pędu.
Najbardziej widoczną tendencję intensyfikacji wylegania stwierdzono przy
najpóźniejszym siewie i pod wpływem najwyższej dawki azotu (80 kg ha-1).

Składniki plonu
Liczba plonujących kłosów jęczmienia ozimego na 1 m2modyfikowano głównie
czynnikiem pogodowym (lata). Wczesny siew sprzyjał większej zawartości kłosów w
łanie (tab. 4). Liczba ustępujących kłosów na 1 m2wzrasta wraz z gęstością siewu.
Generalnie wzrost liczby kłosów był mniejszy niż proporcjonalny do liczby wysianych
ziaren, choć znaczny.
We wszystkich latach doświadczenia zaobserwowano korzystny wpływ azotu na
rozwój kłosów jęczmienia ozimego. Średnia z 3-letniego okresu wskazuje, że 80 kg N ha-1
wpłynęło na wzrost liczby kłosów na 1 m2o 10% w porównaniu ze stawką o
połowę niższą. W liczbie łodyg nośnych na 1 m2w łanie wystąpiła interakcja
pomiędzy latami a dawką N, pomiędzy latami a gęstością siewu oraz pomiędzy
latami a terminem siewu (tab. 4).
Zastosowana ochrona przed chorobami, choć nie zmieniała w sposób widoczny
nasilenia objawów chorobowych, w latach 2007 i 2008 korzystnie wpłynęła na liczbę
kłosów. Najbardziej korzystna okazała się ochrona obejmująca opatrunek i 1 zabieg
w okresie wegetacyjnym (wzrost liczby uszu o 11 i 7%). Regulacja wzrostu
preparatem Moddus spowodowała zmniejszenie gęstości kłosów w okresie 2006/07
o 6,5%. Nie potwierdziły tego wyniki uzyskane w pozostałych latach badań.

Rolnictwo 11(1) 2012 Acta Sci. Pol.

32 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Podobnie jak w przypadku zagęszczenia kłosów, zaobserwowano istotną modyfikację liczby

ziaren w kłosie jęczmienia ozimego pod wpływem czynnika pogodowego. Charakterystyczne
jest, że opóźnienie terminu siewu korzystnie wpłynęło na omawianą cechę. Wczesny siew
zwiększał krzewienie produktywne, zmniejszał natomiast liczbę ziaren w kłosie.
Na skutek gęstszego siewu zaobserwowano zmniejszenie liczby ziaren w kłosie
oraz zmniejszenie masy 1000 ziaren. Potwierdza to zasadę, że gęstszy siew sprzyja
występowaniu niskich pędów z kłosami o drobniejszym ziarnie, mniejszej masie i
liczbie ziaren w kłosie (tab. 4).

Plony zboża i słomy

Zebrano wysokie, ale zróżnicowane w ciągu lat plony ziarna (o 23-37%) (tab. 5). Rok
suchy był korzystny dla plonowania tego gatunku. Najwyższy plon uzyskano, gdy
jęczmień wysiewano w najwcześniejszym z badanych terminów, czyli w dniach 9-11
września. Wysiew w terminach późniejszych (o 7 i 14 dni) spowodował zmniejszenie
plonu w ciągu 3 lat jedynie o ok. 0,30 Mg·ha-1. Średnio od 3 lat duże zróżnicowanie
gęstości siewu nie wpływało na poziom plonu (tab. 5). W cyklu 2006/07 wysiew 350 i
450 ziaren·m-2spowodowało wzrost plonu ziarna o ok. 6 i 10% w porównaniu z
wysiewem 250 ziaren·m-2, jednak różnicy tej nie udało się potwierdzić statystycznie.
Tendencję do wzrostu plonu ziarna w takich warunkach zaobserwowano także w
trzecim cyklu badań.
W wyniku oddziaływania czynnika pogodowego i nawożenia azotem uzyskano
istotne zróżnicowanie wartości plonu. W drugim roku badań zastosowano wiosenną
aplikację 60 kg N·ha-1, a także 80 kg N spowodowały wzrost plonu o ok. odpowiednio
17 i 27% w porównaniu z obiektami nawożonymi dawką 40 kg N. W pozostałych
latach badań efekt nawożenia azotem wzrósł o 20 i 40 kg N·ha-1, nie było aż tak
jednoznaczne, choć było też pozytywne. Średnio przez 3 lata zwiększenie dawki N z
40 do 60 kg spowodowało wzrost plonów o 0,67 Mg·ha-1, czyli o 33,5 kg ziarna na
każde N kg.
Zastosowanie środków grzybobójczych (Alert i Artea) w okresie wegetacyjnym jęczmienia spowodowało
regularny, choć nieznaczny (~5%) i niemożliwy do udowodnienia statystycznie wzrost plonu ziarna.
Tendencja ta wystąpiła pomimo bardzo niskiego nasilenia zachorowań w latach 2006-2006.
- 2008. Wpływ opóźnienia pędu na plon ziarna był zmienny w latach, korzystny w
latach suchych i niekorzystny w roku o dużej sumie opadów.
W wynikach dotyczących plonu ziarna wystąpiła niewielka liczba oddziaływań
międzyczynnikowych. Interakcję pomiędzy terminem siewu, gęstością siewu i poziomem
nawożenia azotem wiosną przedstawiono w tabeli 6. W warunkach późnego siewu
korzystniejsze (o 0,46 Mg·ha)-1) był wysiewem zagęszczonym do 450 ziaren na m22.
Charakterystyczne jest, że także przy najwcześniejszym siewie (11 września brt) wyższą
wydajność uzyskano z traktowania B2z najgęstszym siewem. W tym przypadku wczesny
siew spowodował największy wzrost jęczmienia jesienią i jego stosunkowo największe
przerzedzenie zimą. Z interakcji czynników AXC wynika, że znaczny wzrost plonu w
pierwszym i drugim cyklu badań na jęczmieniu wysianym 11 wrześniati 18t
występowało tylko do dawki N – 60, natomiast w trzecim roku z ostatnim siewem, nawet
przy dawce N – 80 kg ha-1.

Acta Sci. Pol.

 33 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Tabela 3. Wartości wybranych cech jęczmienia ozimego Tabela 3.

Warto ci wybrać cechę ro lin j czmienia ozimego

Symbol leczenia – Symbol obiektu

A B C D mi
termin siewu gęstość siewu nawożenie azotem wiosną ochrona przed chorobami regulator wzrostu
Poziom technologiczny...

termin siewu g sto siewu nawo enie azotem wiosn przed ochroną wzrost regulatora

Rolnictwo 11(1) 2012

X

40
60
80

250
350
450

+ 7dni
+ 14 dni

+ 7 dni
ubieranie się
zaprawa
zaprawa
zaprawa

+ 14 dni
– 0,6 dm3
– 1,5 dm3

brak- brak

ubieranie +
+ 1 zabieg
ubieranie +
+ 2 lekarzy

1 zabieg
2 zabiegi
Retar 480 SL

9-11 września
9-11 września
Moddus 250 EC

0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2
Średnia liczba roślin przed zimą – rednia liczba ro lin przed zimem (2005-2007), szt.·m-2
334 339 337 295 335379327333350324363 323 346 333 331 336
Stopień zimowania (skala 9°)* – Stopie przezimowania (skala 9°)*
7,5 8,0 8.1 8.1 8.1 7.7 8.1 8,0 8,0 8.1 8.1 7.9 8,0 8,0 8.1 8,0
Kwatera (skala 9°)* – Wyleganie (skala 9°)*
8.9 8.8 8.3 8.8 8.6 8.7 8.9 8.7 8.4 8.8 8.7 8.6 8.6 8.8 8.7 8.7
Zakażenie (skala 9°) liści flagowych – Pora enie (skala 9°) li ci flagowych przez
mączniak prawdziwy zbóż i traw (Erysiphe graminis)* – m czniaka prawdziwego zbó trawię (Erysiphe graminis)*
8,0 7.8 8.3 8.1 8.1 7.9 7.9 8.1 8.1 7.9 7.9 8.3 8,0 8.2 7.9 8,0
pasek liści (Drechslera graminea)* – pasiasto li ci j czmienia (Drechslera graminea)*
8.2 8.3 8.3 8.4 8.3 8.1 8,0 8.1 8.8 8.1 8.1 8.3 8.1 8.2 8.6 8.3
poparzyć (Rhynchosporium secalis)* – rynchosporioz zbo (Rhynchosporium secalis)*
8.4 8.8 8.8 8.6 8.6 8.9 9,0 8.6 8.4 8.1 8.4 8.7 8.1 8.2 8.6 8,5
Zakażenie (skala 9°) uszu – Pora enie (skala 9°) k osów przez
septorioz pług (Stagonospora nodorum)*
8.2 8.1 8.3 8.1 8.2 8.3 8.3 8.2 8.1 8.2 8.3 8.1 8.2 8.3 8.1 8.2
*tylko okres 2005/2006 – wy całkowicie sezon 2005/2006
33

Acta Sci. Pol.

 34 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Tabela 4. Wartości składników plonu

34

Tabela 4. Warto ci numerowe elementy sk adowych plonu

Symbol leczenia – Symbol obiektu

A B C D mi
termin siewu gęstość siewu nawożenie azotem wiosną ochrona przed chorobami regulator wzrostu
termin siewu g sto siewu nawo enie azotem wiosn przed ochroną wzrost regulatora
Lata X
Lata

40
60
80

250
350
450
brak
hamulec

+ 7 dni
+ 14 dni

+ 7 dni
ubieranie się
zaprawa
ubieranie się
zaprawa
ubieranie się
zaprawa

+ 14 dni
– 0,6 dm3
– 1,5 dm3

+ 1 zabieg
+ 2 zabieg
Retar 480 SL

+ 1 zabieg

9-11 września
+ 2 zabiegi

9-11 września
Moddus 250 EC

0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2
Liczba ustępujących kłosów·m-2– Liczba k osów plonuj cych·m-2
2005/2006 574 570 598 554 588 600 550 576 616 582 554 606 570 589 583 581
2006/2007 774 770 741 675 768 842 693 787 806 722 801 762 774 723 789 762
2007/2008 978 846 834 824 881 953 862 895 901 854 917 887 896 870 892 886
X 775 729 724 685 746 798 702 752 774 719 757 752 747 727 754 –
statystycznie istotny wpływ czynników i interakcji znacząco różniących się wynikami: czynniki A, B, C; interakcje: lata × A; lata × B; years × C
statystycznie zarządzany wp yw czynniki i interakcje istotnie ró nicuj ce wyniki: A, B, C; interakcje: lata × A; lata × B; lata × C
Liczba ziaren w kłosie – Liczba ziarniaków wk osie
2005/2006 19.3 19.9 19,5 19.8 19,7 19,2 18,8 20.1 19.8 19.8 19,5 19.6 19,7 19,5 19.6 19.6
2006/2007 21.3 22.4 22.0 22.9 21.6 21,3 21,6 22.0 22.2 22,7 21,5 21,5 22.0 22.2 21.7 21.9
2007/2008 19.1 19.9 22,5 21.0 20,5 20.0 20.1 20.8 20,5 20.2 21.1 20.2 21.4 20.7 19.4 20,5
X 20.2 20,5 21.3 21.1 20.6 20.2 20.2 20.8 20.8 20.9 20.7 20.2 21.0 20.8 20.1 –
statystycznie istotny wpływ czynników i interakcji znacząco różniących się wynikami: czynnik A; interakcje: lata × A; years × C
statystycznie działający wp yw czynników i interakcji istotnie ró nicuj ce wyniki: czynnik A; interakcje: lata × A; lata × C
Masa 1000 ziaren, g – Masa 1000 ziarniaków, g
2005/2006 50,06 48,17 48,39 50,56 47,32 48,74 50,40 50,36 45,86 47,86 50,81 47,94 49,23 48,64 48,74 48,87
2006/2007 35,71 31,15 35,52 34,90 34,55 32,92 33,26 33,60 35,51 34,42 32,90 35.05 34,01 34,99 33,37 34,12
2007/2008 53,23 57,21 51,41 55,96 53,97 51,93 55,25 54,58 52,02 55,50 50,72 55,63 49,71 53,94 58,20 53,95
X 46,33 45,51 45,11 47,14 45,28 44,53 46,30 46,18 44,46 45,93 44,81 46.21 44,32 45,86 46,77 –
statystycznie istotny wpływ czynników i interakcji znacząco różniących się wynikami: czynnik B; interakcje: lata × A; lata × E; lata × C × E
statystycznie występują wp yw czynniki i interakcje istotnie ró nicuj ce wyniki: czynnik B; interakcje: lata × A; lata × E; lata × C × E
A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Acta Sci. Pol.

Acta Sci. Pol.
 Poziom technologiczny... 35

Tabela 5. Plon ziarna i słomy, Mg ha-1

Tabela 5. Plon zboża to omy, Mg ha-1

Symbol leczenia – Symbol obiektu

A B C D mi
nawożenie azotem w
termin siewu gęstość siewu ochrona przed chorobami regulator wzrostu
Poziom technologiczny...

wiosna – nawo nie

Rolnictwo 11(1) 2012

termin siewu g sto siewu przed ochroną wzrost regulatora
azotem wiosn
Lata X
Lata

40
60
80

250
350
450
brak
hamulec

+ 7 dni
+ 14 dni

+ 7 dni
ubieranie się
zaprawa
ubieranie się
zaprawa
ubieranie się
zaprawa

+ 14 dni
– 0,6 dm3
– 1,5 dm3

+ 1 zabieg
+ 2 lekarzy

+ 1 zabieg
Retar 480 SL

9-11 września
+ 2 zabiegi

9-11 września
Moddus 250 EC

0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2
Plon ziarna – Plon zboża
2005/2006 7,85 7,71 7,79 7,77 7,77 7,82 7,40 8,00 7,96 7,63 7,82 7,91 7,61 7,88 7,86 7,79
2006/2007 6,67 6.16 6,47 6,12 6,46 6,71 5,60 6,55 7,14 6,37 6,45 6,47 6,56 6,35 6,39 6,43
2007/2008 10,44 10,20 9,85 10,02 10,14 10,34 9,97 10,45 10,07 9,87 10,22 10.40 10.08 9,98 10,43 10.16

X 8,32 8,02 8,04 7,97 8,13 8,29 7,66 8,33 8,39 7,96 8,17 8.26 8.08 8.07 8.23 –
statystycznie istotny wpływ czynników i interakcji znacząco różniących się wynikami: czynnik A, C, E; interakcje: lata × A; lata × C; years × E
statystycznie działający wp yw czynników i interakcji istotnie ró nicuj ce wyniki: lata; A; C: mi; interakcje: lata × A; lata × C; lata × E
Plon słomy – Plon s omy

X 5.35 5.05 5.23 5,18 5,27 5,19 5,06 5,42 5,16 5.12 5.28 5.24 5,20 5,23 5,20 –
statystycznie istotny wpływ czynników i interakcji znacząco różniących się wynikami: czynnik A, C; interakcje: A × B; A×C; lata × A; years × C
statystycznie działający wp yw czynników i interakcji istotnie ró nicuj ce wyniki: lata; A; C; interakcje: A × B; A×C; lata × A; lata × C
35

Rolnictwo 11(1) 2012

36 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Analiza kwartylowa wyników pozwoliła na określenie zabiegów charakteryzujących się

najwyższym i najniższym plonem ziarna (tab. 7). Dlatego też najwyższe plony ziarna
uzyskano z najwcześniejszego siewu jęczmienia (A0), o gęstości 450 ziaren·m-2(B2) przy
średnim nawożeniu wiosennym w dawce 60 kg N·ha-1(C1). Były to zabiegi zabezpieczone
opatrunkiem oraz dwa zabiegi grzybobójcze w okresie wegetacyjnym (D2) i potraktowano
regulatorem Retar 480 SL (E2). Czynniki zastosowane na innych poziomach nie
gwarantowały uzyskania najwyższych plonów ziarna (tab. 6).
Plon słomy był stosunkowo niski (stosunek ziarna do słomy przez 3 lata wynosił 1:0,6),
a tzw. wskaźnik zbioru wynoszący 0,60 był silnie modyfikowany przez pogodę (lata).
Charakterystyczne jest, że w drugim mokrym cyklu badań była ona najniższa. Wystąpiła
istotna interakcja międzyczynnikowa (tab. 4), z której wynika, że zakres oddziaływania
czynników agrotechnicznych był mniejszy niż pogody.

Tabela 6. Plon ziarna Mg ha-1; istotne podwójne interakcje

Tabela 6. Plon zboża, Mg ha-1; istotne interakcje podwójne

A B C
gęstość siewu nawożenie azotem wiosną
g sto siewu nawo enie azotem wiosn X
termin siewu
termin siewu 250 350 450 40 60 80
0 1 2 0 1 2
11 września – 11września 0 8.21 8.11 8,64 7,97 8.47 8,52 8.32
+ 7 dni – +7 dni 1 7,97 8.09 8.02 7,54 8.26 8.27 8.03
+ 14 dni – +14 dni 2 7,74 8.17 8.20 7,46 8.27 8.38 8.04
X 7,97 8.13 8.29 7,66 8.33 8.39 –

Tabela 7. Technologie wysokiego i niskiego plonu ziarna według analizy wyników kwartylowych
Tabela 7. Technologie stosowania i niskich plonów ziaren według kwartylowej analizy wyników

Czynnik i jego poziom – Czynnik i jego poziom Plon ziarna – Plon zboża Mieć na myśli

rednia
A B C D mi 2006 2007 2008 (lata – lata)
Kwartyl wysokich plonów – Kwartyl oznacza plonów
0 2 1 2 2 8.61 7.32 11.30 9.08
Kwartyl niskich plonów – Kwartyl niskich plonów
2 0 0 0 0 6,94 5.42 9.48 7.28

DYSKUSJA

Główną przyczyną zmienności plonów zbóż jest zróżnicowany w ciągu lat rozkład
warunków klimatycznych. Badania jęczmienia jarego w Bacynach potwierdziły, że w
warunkach wzrostu sumy opadów o 40% zróżnicowanie plonu ziarna jęczmienia
sięga 30%, czyli osiąga wartość zbliżoną do uzyskiwanej pod wpływem nawożenia
azotem [Mazur i Grabowski 2008]. Badania przeprowadzone w warunkach
klimatycznych Dolnego Śląska wskazują na zróżnicowanie plonów jęczmienia
ozimego w ciągu lat, sięgające 51% [Gandecki i Wac awowicz 2006], a w kujawsko-
- województwo pomorskie do 71% [Barczaki in. 1994]. Badania własne wykazały

Acta Sci. Pol.

Poziom technologiczny... 37

wahania plonów jęczmienia ozimego w latach 2007 i 2008 sięgały 37%, tj. 3,73 Mg·ha-1. Należy
podkreślić, że w badaniach uzyskano bardzo wysoką plenność jęczmienia.
Jęczmień ozimy charakteryzuje się stosunkowo niską zimotrwalosc. Główne ośrodki jej
uprawy w Polsce znajdują się w Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku [Budzyski i Szempliski
2003]. Pisulewska [2005] określiła ryzyko na głównych obszarach uprawy jako najniższe.
Wpływ terminu siewu na zimowanie tego gatunku na podstawie dużej liczby doświadczeń
odmianowych w Ośrodku Oceny Odmian opisał Szymczyk [1996]. Wyniki badań wskazują,
że jęczmień lepiej zimuje wysiewany po 15 września niż wcześniej. Zagrożenie
przezimowaniem wiąże się głównie z warunkami atmosferycznymi panującymi w okresie
jesiennym i jego wpływem na rozwój materii roślinnej oraz na zahartowanie roślin przed
spoczynkiem zimowym [Noworolnik 2007c]. Duża ilość materii roślinnej (wczesny siew)
lub niewielka ilość węglowodanów zgromadzonych w organach nadziemnych (zbyt późny
siew) zwiększają ryzyko śnięcia roślin przez zimę [Gut 2000, Leszczy skai in. 2005].

W badaniach własnych zimowanie jęczmienia należy ocenić jako bardzo dobre (8

stopni w pierwszym roku, 9 stopni w pozostałych latach). Wpływ terminu siewu i
gęstości siewu na tę cechę był mniejszy niż sądzono.
Termin siewu nie był czynnikiem najbardziej różnicującym plon, jednakże najwyższe
plony uzyskiwano regularnie już z najwcześniejszego siewu, tj. 9-11 września. Jej
opóźnienie wynoszące 7 dni spowodowało spadek plonu ziarna o 0,30 Mg. Siew w 3r & D
dekada września (poziom 2) nie nasiliła spadku plonów. Wyniki potwierdziły istotną
interakcję pomiędzy terminem siewu a gęstością. Ze względu na uzyskanie najwyższych
plonów z wczesnego siewu, najkorzystniejszy był plon N w tych kombinacjach (interakcja
pomiędzy terminem siewuXstawka N). Noworolnik [2007c] wskazał jednak na silną
zależność terminu siewu od warunków klimatyczno-glebowych i doboru odmiany. W
badaniach Leszczyskiej i Noworolnika [2005], którzy porównywali reakcję dwurzędowych i
wielorzędowych odmian jęczmienia ozimego na termin siewu, najwyższy plon uzyskano,
gdy jęczmień wysiewano w dniach 7-9 września, pod warunkiem, że rośliny przezimowały
Dobrze. Gorsze zimowanie roślin (porażenie pleśnią śnieżną i przyduszenie) istotnie
obniżyło plon ziarna w porównaniu z siewem późniejszym.
W gorszych warunkach klimatyczno-glebowych zwiększenie gęstości siewu zbóż
jest efektywne pod względem plonotwórczym [Noworolnik 2007b]. W badaniach
własnych wysiew kondensacyjny od 250 do 450 ziaren na 1 m2regularnie korzystnie
wpływał na główny składnik strukturalny plonu, jakim jest liczba kłosów. I choć
wpłynęło to na spadek wartości masy 1000 ziaren, to plon ziarna w drzewostanach
zwartych wykazywał regularną tendencję wzrostową. Wcześniej zależności takie
opisano w pracach Noworolnika i Kozowskiej-Ptaszyskiej [1997], Kozowskiej-
- Ptaszyskiej i Pecio [1999] oraz Szymczyka [1996], a także w dobrze udokumentowanych
pracach dotyczących jęczmienia browarnego jarego [Pecio 2002, Noworolnik 2007a].
Badania własne wykazały, że czynnik nawożenia N najbardziej różnicował
plon ziarna. Efekt N był zmienny w poszczególnych latach i w wilgotnym roku
2007 różnica w plonie ziarna roślin nawożonych dawką 40 i 80 kg sięgała 1,54
Mg·ha-1, czyli 27,5%. Średnio w ciągu 3 lat przyrost plonu jęczmienia
nawożonego dawką 40 i 60 kg wyniósł 0,67 Mg·ha-1, a zwiększenie dawki o
kolejne 20 kg nie dało wzrostu plonu. Korzystny wpływ azotu na plon uzyskano
przede wszystkim poprzez wzrost liczby kłosów. Potwierdzają to badania
Szmigla [1998].

Rolnictwo 11(1) 2012

38 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Również Noworolnik [2007b] wskazuje na dużą skuteczność wysokich dawek azotu w

warunkach opóźnionego siewu (ale także przy mniejszej gęstości i uboższych glebach).
Tłumaczy to wpływem azotu na krzewienie roślin i interakcją z innymi czynnikami. W
prezentowanym doświadczeniu średni plon ziarna z poletek nawożonych azotem i siewu
14 dni później niż kontrola (poziom 0) był nieco wyższy niż w przypadku opóźnienia siewu
o 7 dni, co może potwierdzać korygującą rolę nawożenia azotem w stosunku do
opóźnienie siewu.
Ochronne działanie środków grzybobójczych na plon realizuje się głównie poprzez
zwiększenie masy 1000 ziaren, a w mniejszym stopniu poprzez zróżnicowanie liczby
ziaren w kłosie. Jęczmień wymaga wczesnej ochrony grzybobójczej [Sowi ski 1995], co
potwierdza Youngi in. [2006], którzy wyjaśniają, że w związku z koniecznością
zapobiegania zmniejszeniu produkcji inokulum na dolnych liściach (aplikacja preparatu
przeciwkoRhynchosporium secalisprzed pojawieniem się liści, a więc wcześniej niż u
pszenicy ozimej). W badaniach Yangi in. [2000] najbardziej chroniące plonowanie było
dwukrotne zastosowanie preparatów (na liście i kłosy), co spowodowało wzrost plonu o
1,10 Mg. Korzystny efekt ochrony przed chorobami w warunkach epidemicznych
potwierdził Youngi in. [2006], którzy uzyskali przyrost o około 1,00 Mg w wyniku
zastosowania środka grzybobójczego na początku fazy strzelania i o 0,50 Mg, gdy zabiegi
przeprowadzono w pozostałych terminach. Sowiski [1995] wskazał wzrost plonów o 0,39
Mg·ha-1w wyniku stosowania środka grzybobójczego w połączeniu z herbicydem,
opóźniaczem i nawozem azotowym.
W badaniach własnych, pomimo niewielkiego nasilenia chorób jęczmienia, stwierdzono
regularną tendencję wzrostu plonu po zastosowaniu jednego i dwóch zabiegów. Wzrost ten w
porównaniu z obiektami chronionymi jedynie opatrunkiem wyniósł 0,21 Mg·ha-1i 0,30 Mg·ha-1
odpowiednio i nie dało się tego udowodnić statystycznie.
Ochronny wpływ regulatorów wzrostu na plon zwykle zależy od warunków
pogodowych. Ich zastosowanie może powodować zmniejszenie masy ziaren, a
czasem nawet zmianę ich liczby w kłosie. W badaniach własnych trineksapak i etefon
nie zmieniały liczby kłosów, lecz powodowały tendencję (szczególnie w roku suchym)
do zwiększania masy 1000 ziaren. Wpłynęło to na wzrost plonu, niewielki (0,15 Mg.
ha-1), ale statystycznie istotne. Korzystny wpływ etefonu na rozwój ziarna
zaobserwowano w badaniach technologicznych Sowiskiego [1995]. Zastosowany
opóźniacz spowodował zwiększenie udziału ziaren o średnicy >2,5 mm średnio o ok.
8% i wzrost plonu ziarna o 0,44 Mg ha-1, ale w połączeniu z oddzielnym nawożeniem
azotem, herbicydami i grzybobójcami. W badaniach własnych wykazano, że
zastosowanie etefonu korzystniej wpłynęło na wartość plonu ziarna niż regulacja
wzrostu za pomocą trineksapaku etylowego.
Technologię uprawy zabiegów najkorzystniejszych dla wartości plonu zapewniono:
wczesny siew przeprowadzony w dniach 9-11 września w obsadzie 450 ziaren, dawka 60
kg N zastosowana jednorazowo wczesną wiosną oraz pełna ochrona (BBCH 32 + Alert 375
SC, BBCH32 + Artea 330 EC, BBCH 52 + etefon BBCH 32). Intensywna technologia
zapewniła bardzo wysoki plon odmiany Corbie (>8,0 4,96 i 5,06 Mg·ha-1). Inni autorzy
stosując technologie intensywne uzyskali plony formy jęczmienia ozimego na poziomie
5,08 Mg·ha-1[Szmigiel 1998], 6,83 Mg·ha-1[Sowi ski 1995], 4,96 i 5,06 Mg·ha-1
[Harasim i Noworolnik 1998].
Wyniki dotyczące wpływu poziomu agrotechnicznego na jakość warzenia piwa
przedstawiono w pracy Zauskiegoi in. [2012].

Acta Sci. Pol.

Poziom technologiczny... 39

WNIOSEK

Plon jęczmienia ozimego cv. Corbie uprawiana na glebie kompleksu pszenicy dobrej
jest bardzo wysoka, choć zróżnicowana w latach. W czasie badań (2005-2008) rośliny tej
odmiany dobrze zimowały, w niewielkim stopniu wylegały, a ich porażenie chorobami
grzybowymi było niewielkie. Zależność plonu od poziomu technologicznego była niższa
niż zakładano w hipotezie roboczej. Zróżnicowanie plonowania pod wpływem: poziomu
nawożenia azotem wyniosło 0,73 Mg·ha-1, gęstość siewu 0,32 Mg·ha-1, termin siewu nie
osiągnął 0,30 Mg·ha-1(3,5%), sposób ochrony przed chorobami 0,30 Mg·ha-1i opóźnienie
pędu 0,16 Mg·ha-1. Najwyższy plon ziarna browarniczego zapewniła technologia: wczesna
(9-11 września) i zagęszczona do 450 ziaren·m-2siew jęczmienia, nawożenie dawką 60 kg
N/ha, intensywna ochrona środkami grzybobójczymi i opóźniaczem wzrostu. Opóźnienie
siewu o 2 tygodnie, siew rzadki (250 ziaren), niska dawka azotu (40 kg) i brak ochrony
chemicznej w okresie wegetacji spowodowały, że plon ziarna był niższy o 1,80 Mg·ha-1.

BIBLIOGRAFIA

Barczak B., Cwojdzi ski W., Nowak K., 1994. Wp yw ych cych dawek azotu na plon
i jako bia ka trzech odmian j czmienia ozimego. Zesz. Problem. Post. Nauk Rol. 414,
235-244.

Budzy ski W., 2005. Jczmie browarny. [W:] Rynki i technologie produkcji
ro lin uprawnych, pod czerwonym. J. Chotkowskiego, Wyd. Wie Jutra Warszawa 2005,
171-181.
Budzy ski W., Szempli ski W., 2003. Jczmie. [W:] Szczegó owa uprawa ro lin
[Specjalna produkcja roślinna], Z. Jasi ska i A. Kotecki (red.), Wyd. AR Wrocław,
195-238.
Gandecki R., Wac awowicz R., 2006. Ocena dzia ania nast pczego nawoenia zakończonego
i bezpo redniego mineralnego nawo enia azotowego na plon j czmienia ozimego.
Pam. Pu. 142, 93-103.

Gut M., 2000. Mrozoodporno i zimotrwałe ow hodowli zbó ozimych – przegl d literatury.
Cz. I. Uwarunkowania fizjologiczno-biochemiczne Odporność na mróz i przetrwanie zimy w
uprawie zbóż ozimych - przegląd literatury. Część I. Uwarunkowania fizjologiczno-
biochemiczne. Biul. IHAR 215, 23-31.
Harasim A., Noworolnik K., 1998. Porównanie intensywne ci i efektywno ci kilku technologii
produkcja j czmienia ozimego. Pam. Pu. 112, 61-66.

Kozowska-Ptaszyska Z., Pecio A., 1999. Wp yw ochrony przed urządzeniami oraz g sto ci siewu
na plon i architektur anu odmiany j czmienia browarnego. Wpływ ochrony roślin
przed chorobami i gęstości siewu na plon ziarna i architekturę łanu odmian
jęczmienia browarnego. Fragm. Agronom. XVI 3(63), 77-88.
Leszczy ska D., Noworolnik K., 2005. Porównanie reakcji wielorz dowych i dwurz dowych
odmiany j czmienia ozimego na poziom nawo enia azotem i termin siewu. Porównanie
reakcji wielorzędowych i dwurzędowych odmian jęczmienia ozimego na poziom nawożenia
azotem i termin siewu. Biul. IHAR 237/238, 39-50.
Mazur T., Grabowski J., 2008. Warunki meteorologiczne a plon j czmienia jarego w zale no ci
od rodzaju nawoenia. Warunki meteorologiczne i plonowanie jęczmienia jarego w
zależności od rodzaju nawożenia. Acta Agrof. 12 ust. 2, 469-475.

Rolnictwo 11(1) 2012

40 A. Hasko-Nasalska, D. Zauski, B. Dubis

Noworolnik K., 2007a. Plon zboża i bia ka j czmienia jarego w zale no ci od g sto ci siewu
Plon ziarna i białka jęczmienia jarego w zależności od gęstości siewu. Acta Agrof. 10
ust. 3, 617-623.
Noworolnik K., 2007b. Podstawy istniejących technologii produkcji zbó
optymalna technologia produkcji zbóż]. Post. Nauk Rol. 1, 23-30. Noworolnik K.,
2007c. Znaczenie terminu ig sto ci siewu w uprawie i czmienia ozimego
Znaczenie terminu i gęstości siewu w uprawie jęczmienia ozimego. Studia i Raporty
IUNG-PIB 9, 47-54.
Noworolnik K., Kozowska-Ptaszyska Z., 1997. Wp yw rónej intensywno ci technologii
uprawy na plonowanie j czmienia ozimego. Fragm. Agron. 1(53), 19-25.

Pecio A., 2002. rodowiskowe i agrotechniczne siedlisko wielkoci i jako ci plonu zboża
j czmienia browarnego. Środowiskowe i agrotechniczne uwarunkowania ilości i
jakości plonu ziarna jęczmienia browarnego. Fragm. Agron. 4, 4-112.
Pisulewska E., 2005. Jczmie ozimy. [W:] Rynki i technologie produkcji ro lin
uprawnych [Rynki i technologie produkcji roślinnej], J. Chotkowski (red.), Wyd. Wie
Jutra Warszawa, 150-162.
Rynek zbó – stan i perspektywy, 2010. [Rynek zbóż: stan i perspektywy] IERiG , ARR,
MRiRW Warszawa, Analizy 39, 44.
Sowi ski J., 1995. Wp yw aktywnej technologii upraw na plonach oraz jako zboża
j czmienia ozimego Wpływ złożonej technologii uprawy na plon i jakość ziarna
jęczmienia ozimego. Rocz. Nauk. Rol. A 11(1-2), 73-83.
Szmigiel A., 1998. Wp yw technologii uprawy na plonowanie i czmienia ozimego.
technologia uprawy na plon jęczmienia ozimego]. Pam. Pu., Mat. sem. 112, 261-266.

Szymczyk R., 1996. Przyrodnicze i rolnicze wykorzystanie upraw j czmienia ozimego w Polsce
ze szczególnym uwzgl dnieniem zimotrwałym o ci. Naturalne i rolnicze uwarunkowania uprawy
jęczmienia ozimego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem odporności na zimę. COBORU S
upia Wielka.
Yang JP, Sieling K., Hanus H., 2000. Wpływ środka grzybobójczego na plon ziarna jęczmienia uprawianego w
różne systemy uprawy. J. Agron. Przyciąć. Nauka. 185, 153-162.
Young CS, Thomas JM, Parker SR, Paveley ND, 2006. Związek pomiędzy pojawieniem się liści
i optymalny czas oprysku w przypadku plamistości liści (Rhynchosporium secalis) kontrola jęczmienia ozimego.
Patologia roślin 55, 413-420.
Zauski D., Goaszewski J., 2006. Efektywność 35-Pułamkowy projekt czynnikowy określony za pomocą
dodatkowe informacje na temat zmienności przestrzennej pola doświadczalnego. J. Agron. Przyciąć. Nauka. 192,
303-309.
Za uski D., Hasko-Nasalska A., Bepirszcz K., 2012. Zastosowanie uk adu frakcyjnego typu 35-2
do oceny wp yw poziomu agrotechniki na jako browarn ziarna j czmienia ozimego (
Hordeum wulgarneL.). [Zastosowanie 35-2Projekt frakcyjny w ocenie wpływu poziomu
agrotechnicznego na jakość browarną ziarna jęczmienia ozimego (Hordeum wulgarneL.)].
Acta Sci. Pol., Agricultura 11(1), 125-132.

POZIOM TECHNOLOGII A PLONOWANIE OZIMEGO J

CZMIENIA BROWARNEGO

Streszczenie. Celem bad by o okrelenie zwi zku pomi pomiędzy czynnikami

agrotechnicznymi a wydajnościno ci browarnego j czmienia ozimego zastosowania Corbie.
Omówiono plon zboża i jego sk adowe. ród wyników uzyskanych przez eksperyment polowy
działający w ZPD „Ba cyny Sp. z oo” ko o Ostródy, w praktycznych pogodowo dla j czmienia
ozimego lat 2006-2008. Zastosowano uk ad frakcyjny typu 35-2(IV) w dwóch po-

Acta Sci. Pol.

Poziom technologiczny... 41

powtórzeniach po 27 skutków w ka dym, w których jednocześnie nie testowano 5 czynników

(A, B, C, D, E) na trzech skutków (0, 1, 2). Wykazano bardzo du , cho zmienn w latach
wydajnościno j czmienia ozimego zastosowania Corbie na glebie kompleksu pszennego
dobrego. W czasie badania ro liny stosowania tej zimowej y dobrze, w szerokim zakresie
wylega y, a ich pora nie przez chorobę grzybową przez o ma e. Zwiek efektno ci z
zastosowanej technologii przez mniejsze ni zak adano w hipotezie stosowania. Najwysze sze
plony ziarna zapewniają wysiew j czmienia w terminie najwczesniejszym (9-11 wrzenia), w ilo
ci 450 szt. ziarniaków·m-2z wiosennym nawo eniem N w 60 kg N·ha-1. Przez y do obiektów
chronionych zapraw i 2 zabiegów grzybicydowych w czasie wegetacji oraz wykonywania
regulatora Retar 480 SL.

Sowa kluczowe: g sto siewu, nawo enie N, ochrona przed aplikacją, odmiana Corbie,
regulacja wzrostu, termin siewu

Przyjęto do druku – Zaakceptowano do druku: 05.03.2011

Rolnictwo 11(1) 2012