Sa kabanatang ito, nakapokus ang kwento sa karakter ni Padre Florentino, isang matandang pari na

dating nagpakasal sa mga magulang nina Crisostomo Ibarra at Maria Clara. Sa kanyang mga naging
karanasan, nakita ni Padre Florentino ang kagipitan ng mga Pilipino sa ilalim ng pamamahala ng
mga prayle at mga opisyal ng gobyerno. Kabilang sa mga ito ang pagpapahirap sa mga mag-aaral sa
pamamagitan ng mga mapanlinlang na asignatura, ang pagpapabayad ng malaking buwis at iba
pang bayarin, at ang pagpapahirap sa mga manggagawang Pilipino sa pamamagitan ng mga
kontrata na hindi makatarungan.Sa pamamagitan ng kwento ni Padre Florentino, ipinapakita ni
Rizal ang kahalagahan ng edukasyon at kaalaman sa pagpapalaya sa sarili at sa bayan. Sa halip na
manatili sa kanyang posisyon bilang pari, nagpasya si Padre Florentino na mag-aral sa Europa para
mas mapaglingkuran ang kanyang bayan at makapagbigay ng tamang edukasyon sa mga kabataan.
Sa kanyang pagsusuri sa lipunang Pilipino, narealize niya na ang tunay na pagbabago ay
nagsisimula sa pagpapalaya sa isipan at pagpapalawak ng kaalaman.Bukod dito, ipinapakita rin ng
kabanatang ito ang pagiging mapagpatawad at pagpapakumbaba ni Padre Florentino sa kabila ng
mga katiwalian at kasakiman ng mga tao sa kapangyarihan. Sa halip na maghiganti sa mga taong
nagpahirap sa kanya at sa kanyang pamilya, pinili niya na magpakumbaba at magpakatatag sa harap
ng mga pagsubok na dumating sa kanyang buhay.Sa pangalawang kabanata ng El Filibusterismo,
natutunan natin ang mahalagang aral na hindi dapat tayo maging biktima ng mga katiwalian at
pagpapahirap ng mga taong nasa kapangyarihan. Sa halip, dapat tayong magpakatatag, mag-aral, at
maging mapagpatawad sa kabila ng mga hamon na hinaharap natin. Ang tunay na pagbabago ay
nagsisimula sa ating sarili at sa ating pakikipaglaban para sa kabutihan ng bayan.