BİYOLOJİ Çok Alellilik ve Kan Grupları

Arke

Özet

1. Çok Alellilik
Bir karakter için ikiden fazla alel genin bulunması durumu çok alellilik olarak
tanımlanır.

Çok alellilik gösteren bir karakter için genotiplerden fenotiplerin belirlenmesi, alel genler
arasındaki baskınlık, çekiniklik, eş baskınlık ya da eksik baskınlık durumları
değerlendirilerek gerçekleştirilir.

Çok alellilik durumu gösteren bir karakter için genotip çeşit sayısı, n alel gen sayısı
olmak üzere n · (n + 1) / 2 formülü ile hesaplanır.

2. AB0 Sistemi
A–B–0 sisteminde A, B ve 0 alel genleri bulunur. Bu karakter için ikiden fazla alel gen
bulunduğundan çok alellilik durumu gözlenir.

A, B ve 0 alel genleri ile oluşabilecek genotipler AA, BB, 00, A0, B0 ve AB olmak üzere
6 çeşittir. A ve B alel genleri, 0 genine baskındır. A ve B alel genleri ise eş baskındır.

AA ve A0 genotipli bireylerin fenotipi A kan gruplu, BB ve B0 genotipli bireylerin fenotipi

B kan gruplu, 00 genotipli bireyin fenotipi 0 ve AB genotipli bireyin fenotipi AB kan
grupludur. A, B ve 0 alel genleri arasındaki baskınlık, çekiniklik ve eş baskınlık
durumları ile A, B, 0 ve AB olmak üzere 4 çeşit fenotip ortaya çıkar.

Alyuvarlarının zarında, A kan gruplu bir bireyde A antijeni, B kan gruplu bir bireyde B
antijeni, AB kan gruplu bir bireyde hem A hem B antijeni bulunur. 0 kan gruplu bireyin
kanında A ya da B antijeni bulunmaz.

1/3
BİYOLOJİ Çok Alellilik ve Kan Grupları
Arke

Özet

A kan gruplı bireyin kan plazmasında B, B kan gruplu bireyde A, 0 kan gruplu bireyde
hem A hem de B antikorları bulunur. AB kan gruplu bireyin kanında antikor bulunmaz.

Aynı çeşit antijen ile antikor bir araya geldiğinde kanda çökelme (aglütinasyon)
gözlenir. Bu nedenle kanında A antijeni bulunan A kan gruplu bir bireyi ele alırsak, bu
bireyin kanında A antikorunun bulunmamasını bekleriz. Çünkü A antikoru, A antijeni
bulunduran bir kanda kanın çökelmesine neden olur.

3. Rh Sistemi
Rh sistemi, kan grubu sistemlerindendir. Bu karakter için R ve r olmak üzere iki alel gen
bulunur.

Bu karakter için Rh+ ve Rh– olmak üzere iki çeşit fenotip gözlenir. Rh+ kan gruplu
bireyde Rh antijeni bulunurken Rh– kan gruplu bireyde Rh antijeni bulunmaz.

R ve r alel genleri ile oluşabilecek genotipler RR, Rr ve rr olmak üzere 3 çeşittir. RR ve

Rr genotipli bireylerin fenotipi Rh+, rr genotipli bireyin fenotipi Rh–‘tir.

Antikor Rh aynı zamanda Anti– Rh ya da Anti–D olarak da adlandırılır. Rh+ olan

bireyde anti–D bulunmaz. Rh– kan gruplu bir bireyde anti-D bulunmaz, ancak Rh+ bir
bireyin kanı bu bireye verilirse Rh antijenine karşı Rh antikoru oluşumu gözlenir.

Kan uyuşmazlığı, Rh– kan gruplu bir annenin Rh+ olan ikinci çocuğunda gözlenir. Kan
uyuşmazlığı, Rh– kan gruplu bir annenin Rh+ olan ikinci çocuğunda gözlenir. 1. Rh+
kan gruplu çocuğa olan hamileliğin sonu ya da doğum sırasında damar çatlaması
sonucu kanların birbirine karışması, annede antikor üretimi ile sonuçlanır. Kanlarının
karışması durumunda annede bulunan antikorlar 2. Rh+ kan gruplu çocuğun kanının
çökelmesine neden olur.

2/3
BİYOLOJİ Çok Alellilik ve Kan Grupları
Arke

Özet

4. M - N Sistemi
M–N sisteminde M ve N alel genleri eş baskındır.
M ve N alel genleri ile MM, MN ve NN olmak üzere 3 çeşit genotip, M, N ve MN olmak
üzere 2 çeşit fenotip ortaya çıkar.

M kan gruplu bireyde M antijeni, N kan gruplu bireyde N antijeni, MN kan gruplu
bireyde hem M hem de N antijeni bulunur.

3/3