Zabór pruski Zabór rosyjski – Królestwo Polskie (KP) Zabór austriacki
Sytuacja - znaczna i rosnąca liczebność Polaków (1870 r. – - szybki przyrost ludności (1870 r. – 6mln, - gwałtowny wzrost liczby ludności (1870 r. – społeczna i 4 mln, 1910 r. – 6 mln) i ich udział procentowy w 1910r.– 12 mln; Polacy 80 %, Żydzi 14 %) 5,5mln, 1910 r. – 8,5 mln; Polacy 50 %, gospodarcza społeczeństwie (Wielkopolska – 60%, - dynamiczny rozwój przemysłu (Łódź i okolice – Ukraińcy 40 %, Żydzi 10 %) i masowa emigracja Górny Śląsk – 50 %, włókiennictwo, Zagłębie Staropolskie, Zagłębie zarobkowa Pomorze Gdańskie – 35 %) Dąbrowskie, Warszawa ) organizowanego głównie - brak przemysłu z wyjątkiem Śląska - duże i nowoczesne gospodarstwa rolne przez niepolski kapitał – KP najbardziej Cieszyńskiego (przemysł ciężki) (Wielkopolska rolniczym zapleczem Niemiec) uprzemysłowioną częścią Imperium - zacofana rolniczo, przeludniona, rozdrobniona i - rozwój przemysłu spożywczego, a na Górnym Rosyjskiego alkoholizowana wieś galicyjska Śląsku także ciężkiego) - rozdrobnione rolnictwo po uwłaszczeniu w - konflikty polsko-ukraińskie na tle kwestii 1864 r., bankructwa ziemian, konflikty o serwituty gospodarczych i kulturalnych Polityka zaborcy - kulturkampf (1872 – 1878): dążenie do objęcia Represje po upadku powstania styczniowego: Autonomia galicyjska: wobec ludności administracji kościelnej kontrolą państwa, - konfiskata setek majątków ziemskich i - przyznanie Polakom autonomii w Dyplomie polskiej egzaminy z „kultury niemieckiej” i aresztowania kontrybucja nałożona na ziemian, zsyłki na Sybir październikowym 1860 r., obejmującej: samorząd, księży - 1865-1869 r. - likwidacja ministerstw gospodarkę, oświatę, kulturę i opiekę socjalną - rugi pruskie – wysiedlenia Polaków – obywateli zajmujących się odrębnie sprawami KP - utworzenie instytucji autonomicznych w Galicji rosyjskich (1885 r.) - 1874 r. – zniesienie urzędu namiestnika KP i obsadzonych przez Polaków: Sejm Krajowy - Komisja Kolonizacyjna (1886 r.) - próba utworzenie na jego miejsce urzędu generalnego (ustawodawstwo w zakresie spraw gospodarczych, finansowanego przez państwo wykupu ziemi z rąk gubernatora warszawskiego (szerokie samorządowych i oświatowych), Wydział polskich uprawnienia, prawo deportacji do Rosji osób Krajowy (organ wykonawczy sejmu), namiestnik - hakata w Poznaniu (1894 r.) – organizacja uznanych za niebezpieczne dla władzy rosyjskiej) (reprezentant cesarza i zwierzchnik urzędów nacjonalistyczna wspierająca germanizację - 1885 r. – likwidacja Banku Polskiego (ostatnia galicyjskich), Rada Szkolna Krajowa (zarząd nad - nowela osadnicza (1904 r.) – obowiązek instytucja pozostała po autonomii KP) szkołami i seminariami nauczycielskimi) uzyskania zgody władz na postawienie - unifikacja ustroju administracyjnego KP z Rosją i - polonizacja szkolnictwa i administracji nieruchomości wprowadzenie nazwy Kraj Przywiślański (namiestnik Agenor Gołuchowski, starostowie, - germanizacja administracji i szkolnictwa - rusyfikacja szkolnictwa (Aleksander Apuchtin; koło polskie w parlamencie we Wiedniu) - ustawa kagańcowa (1908 r.) – zakaz używania polski nauczany jako język obcy) i administracji - poważne ograniczenie cenzury języka polskiego na spotkaniach z udziałem - szykanowanie duchownych i likw.75% klasztorów - zezwolenie na nieskrępowane działanie szkół Polaków poniżej 60% - depolonizacja ziem zabranych (kresów wschodn.) wyższych i teatrów (Kraków, Lwów) Postawy Polaków - praca organiczna – walka o ziemię i język - działania pozytywistów warszawskich - całkowita lojalność wobec władz w Wiedniu wobec zaborcy (Centralne Towarzystwo Gospodarcze - Hipolit („Przegląd Tygodniowy”, Aleksander - działalność stańczyków („Teka Stańczyka” w Cegielski, kółka rolnicze - Maksymilian Świętochowski, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa) „Przeglądzie Polskim” – Józef Szujski, Stanisław Jackowski, banki spółdzielcze – księża Augustyn idee: pracy organicznej, pracy u podstaw, Koźmian, Ludwik Wodzicki, Stanisław Szamarzewski i Piotr Wawrzyniak, czytelnie emancypacji kobiet, asymilacji Żydów Tarnowski) i sprzeciw wobec „liberum conspiro” ludowe, biblioteki publiczne - Raczyńskich w - próby rozwijania szkolnictwa zawodowego - powstanie krakowskiej szkoły historycznej Poznaniu i Tytusa Działyńskiego w Kórniku, koła (Szkoła Handlowa w Warszawie – zał. przez (Michał Bobrzyński, Walerian Kalinka, Józef sportowe i śpiewacze) Leopolda Kronenberga, Szkoła Techniczna Szujski) obarczającej zacofany i anarchiczny naród - strajk szkolny we Wrześni (1901 r.) – walka o Hipolita Wawelberga) i obrony języka polskiego winą za rozbiory Polski prawo nauczania religii po polsku (tajne koła oświatowe) - rozwój kultury polskiej (Jan Matejko, Józef - wóz cyrkowy Michała Drzymały – walka z - niewielka popularność i nieskuteczność postawy Chełmoński, Józef i Wojciech Kossakowie, nowelą osadniczą lojalistycznej (Zygmunt Wielopolski) modernistyczna Młoda Polska, Stanisław - pielęgnowanie postawy wielkopolskiego kultu Przybyszewski, Stanisław Wyspiański) pracy i solidaryzmu narodowego