FILIPINO 10

Matalinghagang salita - ay mga pahayag na may malalim na kahulugan.

Ang kahulugan nito ay hindi literal o hindi tiyak na kahulugan ng
mga salita. Narito ang ilang halimbawa at kahulugan ng mga ito: balitang
kutsero - hindi totoo.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Ang talaan ng mga pangyayari sa buhay ng isang tao. - Panitikan
Ito ay nagpapatungkol sa mga salitang nagsilbing pananda upang hindi
maging paulit-ulit. - Kohesyong Grammatikal
Ito ay isang anyo sa Panitikang Filipino kung saan ito ay tumutukoy sa iba’t
ibang paksa sa buhay ng isang tao. - Dagli
Ang ibig sabihin nito ay magtipid na. - Mahigpit ang sinturon
Ang teoryang ito ay nagtataglay sa kaanyuan o kayarian at paraan ng
pagkasulat ng akda. - Pormalismo
Nakabibinging katahimikan ang kanyang nadama. - Oksimoron
Ang mga nangangalaga ng kalikasan ay mga anghel ng kagubatan. -
Pagwawangis
Grabe! Ang pangit niya, bumibilis ang pagtibok ng puso ko kapag nakikita ko
siya. - Pag-uyam
Litaw ang gustong iparating ng tula. - Larawang-diwa
Paraan ng pagtutugma ng tunog na ang salita ay nagtatapos sa katinig. -
Kaanyuan
----------------------------------------------------------------------------------------------
Misa de Gallo
– misa sa hatinggabi o madaling-araw sa panahon ng kapaskuhan

Primer año
– unang taon

Adsum
– narito po ako

Aprobado
– mainam na marka

Sobreseliente
– pinakamataas o pinakamahusayna marka

Kinahihimlayan
– kinalilibingan

Magpaalila
- magpaalipin

Binulay-bulay
– pinagisipan

Di makagulapay
– nahihirapan gumalaw

Masikhay
– masipag

Napahinuhod
- nanaig/nanalo/nangibabaw
Pangyayari:

Si Basilio ay nagtungo sa gubat ng mga Ibarra attinungo niya ang
libingan ng kanyang ina.

Lanbintatlong taon (13) na ang nakalipas nangnamatay ang kanyang ina.

Isang lalaking sugatan ang nagutos sa kanya nasunugin ang lugar kasama
ang kaniyang bangkay (Elias). Isa pang lalaki ang tumulong sakanya,
binigyan siya ng salapi at iniutos nalumayo sa bayan na iyon (Ibarra).

Lumuwas siya ng Maynila upang kunin angnaipong pera

Natagpuan niya sina Kapitan Tiyago o DonSantiago de los Santos at
Tiya Isabel, Malungkotsi Kap Tiyago dahil kakapasok lang ni MariaClara
sa monasteryo, kaya tinanggap na utusansi Basilio at pinag-aral siya
sa San Juan deLetran.

Unang Taon: tanging maibigkas niya ay"adsum" at ang kanyang
pangalan. Nilalayuanng mga kaklase maging ang kanyang
gurongDominiko ay hindi siya tinatanong sa klase.

nakamit ni Basilio ang markang aprobado.

Ikalawang Taon: Binigyan ng sumbrero,sapatos, at mga lumang damit si
Basilio galingkay Kap Tiyago.

Ikatlong Taon: Naging guro niya ang isangDominikong masayahin,
palabiro at magpatawa. Naisipan ng propesor na magtanong kay
Basilioupang lituhin ito sa pagtatanong ng liksyon. Nasagot ni Basilio
nang tuloy-tuloy.

Nagkaroon ng alitan ng ilang mga kadete ang isaniyang propesor at
naghamunan sa labanangamit ang sable at baston. Kung sino man
angsasali ay bibigyan ng malaking marka. Sumali atnanalo sa labanan si
Basilio. Nakamit niya ang pinakamahusay na marka (sobrasaliente).

Inilipat si Basilio sa Ateneo Municipal.

Gusto sana ni Kapitan Tiyago na abogasya ang pipiliin ni Basilio sa pag-
aaral pero pinili niyaang medisina dahil sa sariling hilig at pag-uugali.

Pumayag si Tiyago sa medisina dahil samagagawang lason mula sa dugo
ng intsik nanamatay sa sipilis.

Dalawang buwan na lamang at doktor na siya.Makakauwi na siya sa kanyang
bayan upangmagpakasal kay Huli.
K A B A N A T A 7 : S i S i m o u n Talasalitaan

Mulato
– mestisong negro

Mulala
– tanga, hangal, walang malay, inosente

Alatiit
–

Natigatig
–

Nagkikibit balikat
– ipinagwalang bahala

Kasagwaan
–
Pangyayari:

Nakita ni Basilio si Simoun, nakilala niya itonoong nagtanggal ng shades

Natuklasan niya ang dalawang lihim nito: SiSimoun at Ibarra ay iisa;

Ang plano ni Simounna pabagsakin ang pamahalaan at simbahan

Pagtanggi ni Simoun sa pagpapatayo ngakademya dahil makakalimutan

daw ng mgaindyo ang sarili nilang wika

Hindi pumayag dito si Basilio: maghiganti manay huli na daw; hangad

nya pang maging doctorat makatulong sa kapwa

Hinayaan ito ni Simoun dahil baka magbago paisip nito, sa utang na loob,
kapwa sawimpalad

pinagkatiwalaan niya din si Basilio na di niyaipagsasabi ang nalaman

KABANATA 8: Maligayang
P a s k o Talasalitaan

Himala
– milagro

Nasalat
– nahipo

Sapantaha
– akala

Tumitinag
– gumagalaw

Pumulas
– lumabas
Pangyayari:

Paghiling ng himala ni Huli sa mga birhen namalutas na ang kanilang
mga suliranin sa buhay

Simula na ng paninilbihan ni Huli kay HermanaPenchang

Pinagluto ng umagahan si tandang selo, dali daliitong lumabas, umiiyak
na ang dalawa

Ang pasko ay di daw para sa mga bata dahil:gumigising ng maaga,
nagdadamit ng bago at dikomportable, nagmimisa, pagkanta o
pagsayaw.Tapos ay kinukuha ng inyong magulang ang bigay na pera

Aprobado
– mainam na marka

Sobreseliente
– pinakamataas o pinakamahusayna marka

Kinahihimlayan
– kinalilibingan

Magpaalila
- magpaalipin

Binulay-bulay
– pinagisipan

Di makagulapay
– nahihirapan gumalaw

Masikhay
– masipag

Napahinuhod
- nanaig/nanalo/nangibabaw
Pangyayari:

Si Basilio ay nagtungo sa gubat ng mga Ibarra attinungo niya ang
libingan ng kanyang ina.

Lanbintatlong taon (13) na ang nakalipas nangnamatay ang kanyang ina.

Isang lalaking sugatan ang nagutos sa kanya nasunugin ang lugar kasama
ang kaniyang bangkay (Elias). Isa pang lalaki ang tumulong sakanya,
binigyan siya ng salapi at iniutos nalumayo sa bayan na iyon (Ibarra).

Lumuwas siya ng Maynila upang kunin angnaipong pera

Natagpuan niya sina Kapitan Tiyago o DonSantiago de los Santos at
Tiya Isabel, Malungkotsi Kap Tiyago dahil kakapasok lang ni MariaClara
sa monasteryo, kaya tinanggap na utusansi Basilio at pinag-aral siya
sa San Juan deLetran.

Unang Taon: tanging maibigkas niya ay"adsum" at ang kanyang
pangalan. Nilalayuanng mga kaklase maging ang kanyang
gurongDominiko ay hindi siya tinatanong sa klase.

nakamit ni Basilio ang markang aprobado.

Ikalawang Taon: Binigyan ng sumbrero,sapatos, at mga lumang damit si
Basilio galingkay Kap Tiyago.

Ikatlong Taon: Naging guro niya ang isangDominikong masayahin,
palabiro at magpatawa. Naisipan ng propesor na magtanong kay
Basilioupang lituhin ito sa pagtatanong ng liksyon. Nasagot ni Basilio
nang tuloy-tuloy.

Nagkaroon ng alitan ng ilang mga kadete ang isaniyang propesor at
naghamunan sa labanangamit ang sable at baston. Kung sino man
angsasali ay bibigyan ng malaking marka. Sumali atnanalo sa labanan si
Basilio. Nakamit niya ang pinakamahusay na marka (sobrasaliente).

Inilipat si Basilio sa Ateneo Municipal.

Gusto sana ni Kapitan Tiyago na abogasya ang pipiliin ni Basilio sa pag-
aaral pero pinili niyaang medisina dahil sa sariling hilig at pag-uugali.

Pumayag si Tiyago sa medisina dahil samagagawang lason mula sa dugo
ng intsik nanamatay sa sipilis.

Dalawang buwan na lamang at doktor na siya.Makakauwi na siya sa kanyang
bayan upangmagpakasal kay Huli.
K A B A N A T A 7 : S i S i m o u n Talasalitaan

Mulato
– mestisong negro

Mulala
– tanga, hangal, walang malay, inosente

Alatiit
–

Natigatig
–

Nagkikibit balikat
– ipinagwalang bahala

Kasagwaan
–
Pangyayari:

Nakita ni Basilio si Simoun, nakilala niya itonoong nagtanggal ng shades

Natuklasan niya ang dalawang lihim nito: SiSimoun at Ibarra ay iisa;

Ang plano ni Simounna pabagsakin ang pamahalaan at simbahan

Pagtanggi ni Simoun sa pagpapatayo ngakademya dahil makakalimutan

daw ng mgaindyo ang sarili nilang wika

Hindi pumayag dito si Basilio: maghiganti manay huli na daw; hangad

nya pang maging doctorat makatulong sa kapwa

Hinayaan ito ni Simoun dahil baka magbago paisip nito, sa utang na loob,
kapwa sawimpalad

pinagkatiwalaan niya din si Basilio na di niyaipagsasabi ang nalaman

KABANATA 8: Maligayang
P a s k o Talasalitaan

Himala
– milagro

Nasalat
– nahipo

Sapantaha
– akala

Tumitinag
– gumagalaw

Pumulas
– lumabas

Paghiling ng himala ni Huli sa mga birhen namalutas na ang kanilang
mga suliranin sa buhay

Simula na ng paninilbihan ni Huli kay HermanaPenchang

Pinagluto ng umagahan si tandang selo, dali daliitong lumabas, umiiyak
na ang dalawa

Ang pasko ay di daw para sa mga bata dahil:gumigising ng maaga,
nagdadamit ng bago at dikomportable, nagmimisa, pagkanta o
pagsayaw.Tapos ay kinukuha ng inyong magulang ang bigay na pera

AD