1UE-YL Iş Hijyen FRK Dönem 2 Ders 1-2 Gürültü

Prof. Dr.
Faruk Önder Aytekin İş Hijyeni

2. Dönem 1. Hafta
Ses nedir?
«Bir ortamda (katı, sıvı, gaz) meydana gelen

bir titreşimin, ortam moleküllerini (katı, sıvı,
gaz) dalgalandırması (sıkışma-genleşme
şeklinde ilerleyen) ve oluşan bu dalgaların
ortamda yayılarak kulağa taşınmasıyla
(etkisiyle, çarpmasıyla) oluşan bir duygudur,
enerjidir, dalgadır.»
Ses bir enerji taşır.
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 2

Gongun yüzeyine
vurulduğunda ileri geri
titreşmeye başlar (çeşitli
endüstriyel makineler ya da
ekipmanları aynı şekilde
titreşirler).

▪ Gongun yüzeyi ileri doğru
hareket ettiğinde önündeki
hava parçacıklarını iter ve
bölgesel olarak hava
yoğunluğunu arttırır. Geriye
doğru hareket ettiğinde,
hava parçacıklarını çeker ve
bölgesel olarak hava
yoğunluğunu azaltır.
▪ Hava parçacıkları yüzeyle
aynı yönde ileri geri
titremeye başlar. Bu
titreşimler giderek uzak hava
parçacıklarına yayılır ve ses
böylece oluşur.

SESİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
SESİN DALGA BOYU (λ) SESİN PERİYODU (T) SESİN FREKANSI (F)
(cm) (sn) (1/sn & Hertz-Hz)
Arka arkaya gelen iki Bir dalga boyu için geçen Birim zamandaki (bir
sinüs tepe noktası zamana periyot denir. saniyedeki) dalga sayısı.
arasındaki uzaklık.
Ses dalgaları boyuna
İşitilebilir Frekanslar
dalgalardır.
20 – 20.000 Hz
Titreşimle ortaya çıkan 20 Hz – 20 kHz
sıkıştırma dalgalarıdır.
Ses dalgaları maddesel Pratikte 4000 Hz üzeri

ortamlarda (katı, sıvı, frekanslara rastlanmaz.
gaz) hareket edebilir,
ancak boşlukta hareket
edemezler.

SESİN HIZI SES BASINCI SESİN GÜCÜ (Akustik Güç)
(m/sn) (Bar & Newton/m² & Pa) (Watt - W)
Sesin ortamlarda birim Titreşen ses dalgalarının Ses kaynağının bir metre
zamanda aldığı yoldur. ortamda oluşturduğu (1m) uzaklıktaki ses
Sesin hızı, ortamı basınçtır. basıncı düzeyidir.
oluşturan maddenin
yoğunluğuna, denge Atmosferik basınç ile
basıncına, özgül ısısına sıkışma ve genleşme
(gazlar için), esnekliğine arasındaki basınç farkına
(katı ve sıvılar için), ses basıncı denir.
sıcaklığına ve dalganın
frekansına bağlıdır.
(Katı>Sıvı>Gaz) Saf ses
Bir
✓ 20°C havada hızı 340 m/sn Ses Basıncı 1 Metre
✓ 20°C sudaki hızı 1410 m/sn Farklı sesler (Birim Alan) Uzaklık
Bir/Bir

SESİN YOĞUNLUĞU SES YOĞUNLUK DÜZEYİ SESİN ŞİDDETİ
(W/m²) (dB)
Sesin yoğunluğu Birim alandaki sesin Ses dalgalarının hareket

(Density): Sesin birim yoğunluk düzeyidir. yönüne dik, birim alanda
zamanda birim alana ve birim zamandaki sesin
düşen miktarıdır. Watt/m2 şiddeti denir.
(Mesafe ile ters Sesin taşıdığı enerji
orantılıdır) miktarının ifade eder
İşitme kayıplarında en
önemli faktördür.
İnsan kulağı değişik

frekans ve yoğunluktaki
seslere lineer değil
logaritmik olarak tepki
verir.
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 7 .
GÜRÜLTÜ
«ILO; İşitme kaybına yol açan, sağlığa zararlı olan veya başka tehlikeleri ortaya çıkaran bütün sesler
gürültüdür.»
«Sözlük; Gelişi güzel, arzu edilmeyen, istenmeyen, rahatsız edici sesler gürültüdür.»
«Endüstride Gürültü; İşyerlerinde çalışanlar üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini
olumsuz yönde etkileyen sesler gürültüdür.»

Aynı Şiddette Gürültü Üreten Kaynakların Toplam değeri
Gürültü Kaynağı Sayısı G. şiddetindeki artış(dB)

2 ……………………………………………… 3
3 4.8
4 6
5 ……………………………………………… 7
8 9
10 10
15 11.8
20………………………………………………… 13.0
Genel Formül: SPL = N + 10 log n

Örnek 1
Sesin Şiddeti
5 desibellik bir gürültünün şiddetini 10 desibele çıkartırsak, bir başka ifadeyle gürültünün şiddetini 2
katına çıkartırsak toplam artış;
N=10Log2
(N=10Log (10/5)= 3) dB olur. (Log2=0.3)
Toplam Gürültü Düzeyi = Birinci Ses Kaynağı + 3

Örnek 2
Bir matkabın ses basınç düzeyi (SPL) 80 dB’dir. İki matkabın aynı anda çalışması halinde toplam SPL’sini hesaplayın.
Basit formülü kullanarak
Toplam SPL = N + 10 log n
N = bir ses kaynağının ses basınç düzeyi (dB)
n = ses kaynaklarının sayısı
Toplam SPL = 80 + 10 log 2 = 83 dB………..80 + 10(0.3)=83 dB
Ya da doğrudan tablodan
Total SPL = 80 + 3 = 83 dB

Örnek 3
Bir keman 67 dB SPL (ses basınç düzeyinde) müzik çalmaktadır. 100 keman aynı düzeyde ses üretirse
toplam ses düzeyi ne olur?
Basit formülü kullanarak
Toplam SPL = N + 10 log n
N = bir ses kaynağının ses basınç düzeyi (dB)
n = ses kaynaklarının sayısı
Toplam SPL = 67 + 10log 100 = 67+10.2 dB
Toplam SPL = 67 + 20 = 87 dB

Örnek 4
Düzeyleri 65 dB ve 78 dB olan iki ses kaynağının
toplam ses düzeyini hesaplayınız.
Düzey farkı = 78 - 65 = 13 dB
Tabloda her hangi bir değer görmüyoruz.
! Kaynakların ses düzeyleri arasındaki fark 10
dB’den fazlaysa MASKELEME olayı nedeniyle
doğrudan büyük olan değeri alırız. Gerçekte de
düşük düzeyli sesi işitmeyiz. Toplam SPL = 78 dB

Örnek 5
Ses basınç düzeyleri 65 dB ve 68 dB olan iki
kaynağın toplam SPL değerini hesaplayınız.
SPL’lerin farkı = 68 - 65 = 3 dB
Tablo dan büyük olana eklenmesi gereken
değerin “1.8 dB” olduğunu görülmektedir.
Total SPL = 68 + 1.8 = 69.8 dB

Örnek 6
Düzeyleri 65 dB, 68 dB ve 71 dB olan üç ses kaynağının toplam ses düzeyini hesaplayın.
İkiden fazla ses kaynağının toplam ses düzeyinin hesaplanması,
kaynakları ikişer ikişer toplayarak gerçekleştirilir.
Toplama işlemine birbirine yakın ve düşük değerli olanlardan başlayın.
İlk iki kaynağın SPL’leri arasındaki fark = 68-65 = 3 dB
Tablodan büyük SPL değeri olana 2 dB eklenmesi gerektiğini görüyoruz.
İlk iki kaynağın toplam SPL’si = 68 + 1.8 = 69.8 dB
Düzey farkı = 71 – 69.8 = 1.2 dB
- Tablodan büyük SPL değeri olana 2 dB eklenmesi gerektiğini
görüyoruz.
Üç kaynağın toplam ses düzeyi = 71 + 2 = 73 dB

GÜRÜLTÜNÜN ŞİDDETİ
Ses şiddetinde şiddetler arası 10 birim artması
şiddetin 10 kat olduğu anlamına gelir.
Örnek: 70 dB’lik bir ses 60 dB’lik bir sesten 10 kat daha fazladır.
90 dBlik bir ses 60 dB’lik bir sesten
10X10X10=1000 kat daha şiddetlidir. (30 kat değil !!)

GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNE ETKİLERİ
FİZYOLOJİK ETKİLERİ PSİKOLOJİK ETKİLERİ PERFORMANS ETKİLERİ
1. İşitme kayıpları, 1. Davranış bozuklukları, 1. İş veriminin düşmesi,

2. Kan basıncının artması, 2. Uyku bozuklukları, 2. İş kalitesinin düşmesi,
3. Kalp atışlarında değişim, 3. Aşırı sinirlilik ve tepkiler, 3. Konsantrasyon bozukluğu,
4. Dolaşım bozuklukları, 4. Konuşurken bağırmalar, 4. Hareketlerin yavaşlaması,
5. Solunumda hızlanma, 5. Hoşnutsuzluk, 5. Dinlenmenin bozulması,
6. Terlemede artış, 6. Tedirginlik,
7. Mide bulantısı, 7. Baş ağrıları,
8. Baş ağrısı, 8. Stresler,
9. Göz bebeklerinde büyüme «Bir araştırmaya göre; bir
mekanik konstrüksiyon
atölyesinde gürültünün 25dB
düşürülmesi sonucu hatalı
parça sayısı oranında %52’lik
azalma saptanmıştır.»

GÜRÜLTÜYE BAĞLI İŞİTME KAYBI ODYOGRAM

İç kulaktaki normal bir işitme organının 6 ay önce günde 8 saat, 90 dB(A) Kanamisin isimli bir ilaç kullanmış
(Corti) elektron mikroskobundaki tüy gürültüye maruz kalmış kişinin Corti kişinin Corti organındaki tüy
hücreleri organındaki tüy hücreleri. Büyük ve hücreleri. İlacın dozuna ve kullanım
kalıcı bir işitme hasarına neden süresine bağlı olarak işitme kaybı
olmuştur. geçici ya da kalıcı olabilir.

Sağlıklı bir kulakta corti organındaki tüy hücrelerinin Gürültü hasarına uğramış bir kulakta işitme organındaki
görüntüsü. tüy hücrelerinin görüntüsü.

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA – TEKNİK-PLANLAMA
1. KAYNAKTA 2. ORTAMDA 3. KİŞİDE
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Makineyi Değiştirmek Ses Emici Malzeme Kullanmak Sessiz Bölme İçine Almak
«Kullanılan makinelerin, gürültü Yansımayı Engellemek «Gürültüye maruz kalan kişinin,
düzeyi düşük makineler ile «Sesin geçebileceği ve/veya sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme
değiştirilmesi» yansıyabileceği duvar, tavan, taban içine alınması»
gibi yerleri ses emici malzeme ile
İşlemi Değiştirmek kaplanmak» Maruziyet Süresini Azaltmak
«Gürültü düzeyi yüksek olarak «Gürültülü ortamdaki çalışma
yapılan işlemin, daha az gürültü Araya Engel-Bariyer Koymak süresinin kısaltılması-rotasyon»
gerektiren işlemle değiştirilmesi» Sesin Yayılmasını Engellemek
«Gürültü kaynağı ile kişi arasına İş Programını Değiştirmek
İşleyişi Değiştirmek gürültüyü önleyici engel koymak»
«Gürültü çıkartan makinelerin KKD Kullanmak
işleyişini yeniden düzenlemek» Mesafeyi Artırmak «Gürültüye karşı etkin kişisel
«Gürültü kaynağı ile kişi arasındaki koruyucu kullanmak»
Ayrı Bölmeye Almak mesafeyi artırmak»
«Gürültü kaynağının ayrı bir
bölmeye alınması» Kaynağın Yerini Değiştirmek
«Gürültü kaynağının konumunu
değiştirmek»
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği
22
Ayırıcı Tanı; Müdahale Kaynağa mı? Ortama mı? Kişiye mi? yapıldı… Önlemler Hiyerarşisi; Kaynak-Ortam-Kişi
Kaynağa Yönelik Koruma
• Makinelerin düzenli bakım ve ayarlarının yapılması 10dB’ e
kadar gürültü düzeyinde azalma sağlar.
• Makinenin çalışma hızınının düşürülmesi 17dB’ e kadar

gürültü düzeyinde azalma sağlar.
• Makinelerden çıkan sesin çarptığı metal yüzeylerin sert

dayanıklı plastik veya lastik malzemeler ile kaplanması 3-8 dB
azalma sağlayabilir.
• Çalışan makinelere ses azaltıcı susturucuların takılması.

Kaynağa Yönelik Koruma
• Çalışılan ortam duvarlarından yansıyan gürültüyü azaltmak için, duvarların yumuşak
sesi absorbe eden maddelerle kaplanması( Kalın perde, düz duvar yerine duvar
boyunca girintili çıkıntılı zemin oluşturarak çarpan ses dalgalarının kırılmasını
sağlamak, ya da gürültüyü azaltmak için özel olarak tasarlanmış akustik panellerin
kullanılması.
• Makinelerin izole edilmesi (Enclosing).

KULAK KORUYUCULARININ TİPLERİ
Kulak koruyucularının tipleri iki ana başlık altında toplanabilir.
1) Kulak Tıkaçları
- Dış kulak kanalının içine yerleştirilen ya da kulağın girişini tıkayan tıkaçlardır.
- Kulak kanallarının yapısı ve büyüklüklerinin farklı olması kulak tıkaçlarınında farklı
boyut ve şekillerde yapılmasını beraberinde getirmektedir.
- Bu tıkaçlar, plastik, kauçuk, silikon, pamuk gibi maddelerden değişik şekillerde ve
boyutlarda üretilmektedir.

Kulak tıkaçları dört türde bulunabilir;
- Bütün Kulaklara Uyabilen Tıkaçlar ; parafinli pamuk ve benzeri malzemeden yapılanları bir kez kullandıktan
sonra atılır. Normal pamuk etkin değildir.
- Şekil verilmiş sünger veya süngerimsi maddeler, bir kerelik kullanımı olan köpük tipi tıkaçlar aynı boyuttadır.
Çünkü bunlar el ile küçültüldükten sonra kulağa sokulur. Tıkaç kulakta eski halini almaya çalışarak kulak
kanalının şeklini alır ve kanalı tamamen kapatarak mükemmel bir sızdırmazlık sağlamaktadır.
- Kulak tıkaçlarının bu tipleri rahat, temiz ve ucuzdur.
- Ancak tıkacı koyarken ellerin temiz olması gerekir.
- Bu tip tıkaçlar bir hafta kadar kullanılabilir
- Lastik, Kauçuk, Plastik Malzemeden Yapılan ve Şekilleri Değişmeyen Kulak Tıkaçları ; bunlar tekrar tekrar
kullanılabilir.
- Kauçuk ve plastikten yapılan tıkaçlar, temizlenebilmesi ve uzun süre kullanım kolaylığından dolayı daha çok
seçilen türlerdendir.
- İki çeşidi vardır; Universal tip çoğu kişinin kulağına uyar.
- Değişik Büyüklükteki Tipi koruyucunun kulağa rahat uyması için küçük, orta ve büyük tipleri vardır. Ancak zamanla
sertleşebilir, küçülebilir. Bu durumda kulak kanalına tam oturmaz ve etkinliklerini kaybederler.
- Ismarlama Yapılan Kulak Tıkaçları: Silikonlu kauçuk veya plastiklerle kulak ölçüsü alınır, buna göre hazırlanır.
- Bunlar temiz, rahat ve kulağa tam uyarlar ve üç-beş sene kullanılabilirler.

- Kulak tıkaçları uygun seçim ve doğru kullanım sağlandığında gürültüyü 15-30 dB azaltırlar.
- Kulak tıkaçları kullanılmadan önce kullanıcının kontrolü yapılmalıdır.
- Kulak kanalının fiziksel şekli koruyucu kullanımına engel olabilir.
- Kulak kanalının sertleşmiş kulak kirleriyle dolu olma olasılığına karşı gerekli kontrol ve temizleme
işleri tamamlandıktan sonra koruyucu kullanımı hakkında karar verilir.

Kulak Kanalı Girişini Kapayarak Koruyan Koruyucular :
- Başın üzerinden geçirilmiş elastik bir bant ile kulak kanalı girişi üzerinde sıkıca durması sağlanan,
yumuşak lastiğe benzer bir maddeden yapılmış olan koruyuculardır.
- Gürültülü alana sık sık girip çıkan kişiler tarafından kullanılması uygun bu koruyucular bir çok işte
kullanılabilir.
- Kulak tıkaçlarını kullanmayan kişilere de önerilebilir.

2) Kulak Kepçelerini de İçine Alan (Manşon tipi) Kulak Koruyucuları
- Kulak kepçesini hava sızdırmayacak şekilde içine alan, baş üstünden, enseden veya çene altından geçen
esnek bir bantla tutturulan iki kaptan oluşmuş ve aşağı yukarı ayarlanabilen koruyuculardır.
- Bu kaplar genelde yalıtkan sert plastikten yapılmış yarı küresel şekildedir. Kabın etrafında, kulak
kepçelerinin yanlarını iyice kapatması için içi hava, sıvı veya köpükümsü, süngerimsi bir madde ile
doldurulmuş genellikle plastikten yapılan ses yutucu yastıklar vardır.
- Kulağı kaplayan kapların kulak üzerinde uygun sıklıkta durmasını sağlayan bu tutma bantları ile kişiye
göre ayarlanabilirler. Kabın eni, daire çevresi ve kulak kabının yastığının da iyi bir akustik engel
oluşturabilmesi için yapıldıkları malzeme çok önemlidir. Sıvı veya yağ doldurulan yastık diğer tiplere
göre daha iyi bir koruma sağlar.
- Bu kulak koruyucuları şiddetli, yüksek frekanslı gürültüden korunmak için kullanılır. Bunlar gürültüyü
15-30 dB arasında azaltabilirler. ( Kulak koruyucularının ve kulak tıkaçlarının gürültü düzeyini 105 dB
(A) ‘yı aşan yerlerde (birlikte) kullanılmaları önerilir)
- Bu tip koruyucular kulak tıkaçlarına göre gürültüyü 10-15 dB daha fazla azaltır. Muf tipi kulak koruyucu
ile kulak tıkaçlarının birlikte kullanılması durumunda toplam ses azalması mufun sağladığı ses
azalmasının 3-5 dB daha fazladır.

Kullanımın güvenli, rahat ve uygun olması için;
- Kafa üzerindeki bant çok fazla sıkı veya gevşek olmamalıdır.
- Koruyucu kaplar kulak kepçesinin hiçbir yerine değmemelidir.
- Uzun süre kullanılabilmesi için hafif olmalıdır.

İşitme Koruyucu Baretler
- Gürültü düzeyi çok yüksek olduğu zaman 115-120 dB ve üstü baretlere muflar monte edilebilir.
- Bu tip koruyucu, başın kemikli bölümlerini kapatarak, sesin kemik iletimi yoluyla sızmasını önler.
- Kullanım rahatlığının sağlanması için uygun kulak koruyucularının seçimi büyük önem taşır.
- Bazı kişiler koruyucunun neden olduğu fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklardan etkilenerek, işitme
kaybına uğrama riskini göze alarak koruyucu kullanmaya karşı isteksizdirler.
- Burada gürültüden kaynaklanan işitme kaybının yavaş, ağrısız ve uzun yıllar sonucunda ortaya
çıkması en önemli kullanmama nedenini oluşturur.
- Sebep, sonuç ve önem üçlüsü; el kesilmesinde veya göze çapak kaçmasındaki gibi hızlı değildir.
- Bu sorunları aşmanın en önemli yolu eğitimdir. Kişisel görüşmeler, özendirme başvurulacak diğer
yollardır.

KULAK KORUYUCULARIN ETKİNLİKLERİ
Bir kulak koruyucusunun etkinliği bir çok faktöre bağlıdır. Ses enerjisi doğrudan doğruya
koruyuculardan veya bunların etrafından kulağa girer. Koruyucu kullanırken sesin iç kulağa
erişebileceği dört yol vardır.
1- Hava Sızıntısı
2. Malzeme sızıntısı
3- Koruyucu Vibrasyonu
4- Kemik iletimi

KULAK KORUYUCULARIN ETKİNLİKLERİ
1- Hava Sızıntısı: Kulak koruyucusu ile kulak kanalı arasındaki küçük hava sızıntıları düşük
frekanslardaki seslerin geçmesine izin verir. Hava sızıntısı artmaya başladığında tüm frekanslardaki
ses azaltılıcılık düzeyi düşer.
2- Malzeme Sızıntısı: Sesin koruyucu üzerinden sızdırmazlık nedeniyle geçmesidir. Kulak
koruyucuları sesin geçişini önleyebileciği gibi yanlış koruyucu seçimi veya hatalı kullanımından
dolayı seslerin geçmesinide sağlar.
3- Koruyucu Vibrasyonu: Kulak koruyucularının dış ses enerjisi etkilişmesine gösterdiği tepkinin
oluşturduğu vibrasyondur. Bu yolla iletilen sesin miktarı koruyucunun yapıldığı malzemeye,
dizaynına ve kütlesine bağlıdır.
4- Kemik İletimi: Kulak kanalı tamamen kapatılmış ve bu yol ile ses gelişi engellenmiş olsa bile
kemik iletimi yoluyla sesin iç kulağa erişimini önleyemez. Ancak bu yolla iletilen ses düzeyi
koruyucusuz kulağa ulaşan düzeyin 50 dB altında olacaktır.

Manşon tipi kulaklık

Hava Yolu Koruması Hava-Kemik Yolu Koruması

AVANTAJ VE DEZAVANTAJLAR
1 - Kulak Tıkaçları
• a) Avantajları
‒ Küçük olmaları taşıma ve saklama kolaylığı sağlar.
‒ Başka amaçlı koruyucularla birlikte kullanımları kolaydır.
‒ Sıcak ortamlarda kullanımları manşonlara göre daha rahattır.
‒ İlk yatırım masrafları manşonlara göre daha azdır.
• b) Dezavantajları
‒ Ses azaltma düzeyi manşonlara göre daha azdır.
‒ Kulağa uygun şekilde yerleştirilmeleri daha uzun süre ve daha çok uğraş gerektirir.
‒ Ses azaltmalarının kullanıcının tıkacı kulağa yerleştirme şekline bağlı olarak değişimi, manşonlara
göre daha fazladır.
‒ Kulağa yerleştirme sırasında kulak kanalına kir kaçması, kulak kanalının tahriş edilerek enfekte
olmasına neden olabilir.
‒ Bir kişinin kulak tıkacı takıp takmadığı uzaktan rahatlıkla görülmeyeceği için denetimi güçtür.
‒ Bir kez kullanılan tipleri uzun sürede, manşonlar kadar masraflı olabilmektedir.

AVANTAJ VE DEZAVANTAJLAR
2 - Manşonlu Kulak Koruyucuları
• a) Avantajları
‒ Kulak tıkaçlarına göre daha etkilidir.
‒ Uzaktan rahatça görülmeleri denetimi kolaylaştırır.
‒ Kullanıcıların alışmaları daha kolaydır.
‒ Kulak kanalındaki rahatsızlıklar kullanımı engellemez.
• b) Dezavantajları
‒ Sıcak ortamlarda kullanıcıyı rahatsız eder.
‒ Taşınmaları ve saklanmaları, tıkaçlara göre daha zordur.
‒ Tıkaçlara göre daha pahalıdır.
‒ Çalışma alanlarının dar olduğu yerlerde, kullanımları güçtür.
‒ Kafanın üzerinden geçen bantın zamanla esnemesi ile yada rahatsız olan kullanıcının kasıtlı olarak
bandı ters yönde zorlamasıyla, kulaklık kısmı gereken kuvvette bastırmazsa beklenen ses azaltması
sağlanamaz.
‒ Ortamda etkileri kulak tıkaçlarından daha fazla olmalarına karşın, düşük frekanslarda kulak
tıkaçlarından daha az etkilidir.

KULAK KORUYUCULARININ KULLANIMI VE BAKIMI
- Her gün kullanılan kulak tıkaçlarının her kullanıştan sonra sabunlu ılık suyla yıkanması gerekir.
- Tıkaçlar kendi kutularında saklanmalı, kutularıda temiz tutulmalıdır.
- Kulaklığın herhangi bir yerinde çatlak veya başka bir arıza görüldüğünde onarılmalı veya
değiştirilmelidir.
- Kulağa gelen yumuşak kısım sertleştiğinde ve yıprandığında değiştirilmelidir.
- Koruyucular gürültüsüz bir yerde temiz elle takılmalı ve çıkartılmalıdır.
- Alıştırma programı sonunda koruyucu kullanmakta halen güçlük çekiliyorsa durum iş yeri hekimine
bildirilmelidir.
- Koruyucu kullanılarak gürültünün kontrol altına alındığı yerlerde, koruyucu kısa bir süre bile çıkarmak
sakıncalıdır.
- İşçilerde, koruyucu ile kapatılan kulakların gerekli sesleri duymayacağından dolayı iş kazası olasılığı
doğuracağı inancı yanlıştır. Çünkü kulak koruyucuları yüksek frekanslı sesleri alçak frekanslı seslerden
daha çok tutmaktadır. Bu nedenle alçak frekans bölgesinde olan insan sesleri daha iyi işitilebilmektedir.
Ama konuşmanın anlaşılabilirliği azalır.

KİŞİSEL KORUYUCULARI ALIŞTIRMA PROGRAMI
Kulak koruyucularının kullanılmasının başlangıcındaki sıkıntıları aşmak için aşağıdaki gibi bir alıştırma
programına göre başlanılmalıdır.
Öğleden önce Öğleden sonra
1. gün 30 dak. 30 dak.
2. gün 1 saat 1 saat
5. gün tam mesai (vardiye) süresince
. Eğer beşinci günden sonrada koruyucu kullanmakta sıkıntı çekiliyorsa işçi sağlığı ve iş güvenliği
görevlisine durum bildirilmelidir.
. Kulak koruyucuları yıprandığında, sertleştiğinde veya şekilleri bozulduğunda değiştirilmelidir.
. Her hangi bir yerde unutulmuş veya kaybedilmiş ise mutlaka yeni bir koruyucu alınıp kullanılmalıdır.
. Kirli kulak tıkacı asla kullanılmamalıdır. Günde en az bir defa sabunlu (ılık) ile yıkanmalıdır.

Tıbbi Yaklaşımlar
• İşe giriş muayenesi (Odyolojik muayeneyi de içine alacak şekilde)
• Periyodik muayene (Odyolojik muayeneyi de içine alacak şekilde);
• Gürültü ile ilgili sağlık ve güvenlik eğitimi;

«Endüstriden, İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü’ne (İSGÜM) yapılan ölçüm analiz
taleplerinin %97’sinde gürültü ölçümü istenmiş ve gerçekleştirilen ölçümlerin yaklaşık %80’inin
sonucu ciddi oranda gürültü maruziyetinin varlığını ortaya koymuştur.» CSGB
➢ Maruziyet sadece işitme kaybı yönüyle ele alınmamalı,

➢ çalışma alanlarında gürültünün varlığı iletişimde yaşanacak zorluklardan dolayı iş kazası riskini de
arttırmaktadır.
➢ Aynı zamanda gürültü psikososyal (ör: stres ve anksiyete) problemlere de neden olmaktadır.

Gürültü Düzeyi İşitme Yeteneği Kaybı (%)
(dB) 5 yıl sonra 10 yıl sonra 20 yıl sonra
80 0 0 0
90 4 10 16
100 12 29 42
110 26 55 78

Gürültü ölçümleri
TS EN ISO 9612:2009 Standardına Göre Ölçüm Alınması
Bu standart, akustik çalışma ortamında maruz kalınan kişisel gürültü seviyesini belirlemek için
kullanılan ölçme yöntemini açıklamaktadır.
Asgari Cihaz Yeterlilikleri
- Eşdeğer sürekli A ağırlıklı ses basınç seviyesi ( LAeq ) değeri ölçebilen IEC 61672-1:2002 ‘e uygun
ve Tip-1 veya Tip-2 sınıfında uluslararası izlenebilirliğe sahip bir Ses Seviye Ölçer;
- IEC 61252’ye uygun Tip-1 veya Tip-2 sınıfında uluslararası izlenebilirliğe sahip dozimetre ve IEC
60942:2003’e uygun, cihaz ile uyumlu, uluslar arası izlenebilirliğe sahip Tip 1 doğrulama cihazı.
Ses Seviye Ölçerin mikrofonunu nem, hava akım hızı ve toz gibi ortam şartlarından korumak
amacıyla en az 60 mm çapında rüzgarlık.

Ölçüme Hazırlık
1. Ön inceleme:
A) Ön inceleme öncesinde yapılacak işlemler;
İş yeriyle görüşülerek aşağıdaki belgeler temin edilir.
1. Organizasyon şeması
2. Makina/yerleşim planı
3. Çalışan sayısı/vardiya grupları /vardiya gruplarının; çalışma - dinlenme-yemek süreleri
4. Bölümlerde kullanılan alet/makina/tezgâh ile ilgili bilgiler
5. Varsa işitme kaybı olan çalışanlar ve bölümleri
6. İşyerinin normal çalışma seyrinde olacağı bir günü ön inceleme tarihi olarak kararlaştırır.

B) Ön inceleme sırasında yapılacak işlemler
1. İstenen belgelerden eksik olanlar temin edilememişse bunların temini sağlanır.
2. Mümkünse ön incelemeye yardımcı olması açısından daha önce yürütülen ölçüm raporları
yerinde incelenir.
3. İş güvenliği yetkilisi ve/veya ilgili bölüm şefleriyle birlikte iş yerinin ölçüm yürütülecek
bölümlerinde inceleme yapılır.
4. İnceleme yapılan bölümlerde, ön inceleme öncesi temin edilen yardımcı dokümanlar, belgeler,
veriler ile birlikte gürültü kaynakları, yürütülen işler, kullanılan cihazlar, alet, ekipmanlar,
değişken malzeme kullanımları, çalışma süreleri, çalışma grupları kayıt altına alınır. Her bir
bölümdeki gürültü karakteristiği TS EN ISO 9612 standardı Ek.A ile uyumlu Gürültü Kontrol
Listesi deney personeli tarafından doldurulur.
5. Ön inceleme esnasında bölümlerdeki çalışma süreleri kesin olarak belirlenemiyorsa, iş yeri
yetkilisine çalışma sürelerini doldurması için bir form bırakılır.
C) Ön inceleme sonucunda ölçümlerin stratejisi tabloya göre belirlenir.

Temel Ölçüm Stratejisi Tablosu

ILO Gürültü
• Gürültü, Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) 63. Konfransinda konu olmuş ve bir sözleşme kabul
edilmiştir.
• Bu sözleşmenin 3. Maddesinde gürültüyü tanımlamıştır. “ Gürültü terimi, bir işitme kaybına yol
açan veya sağlığa zararlı olan veya başka tehlikeleri ortaya çıkaran bütün sesleri kapsar”
• Aynı sözleşmenin 8. Maddesi, yetkili makamlara gürültü konusunda önemli sorumluluklar yükler.
• Madde 8- Yetkili makamlar işyerlerinde gürültü risklerinin belirlenmesini sağlayarak kriterleri saptar
ve bu kriterlere göre maruziyet sınırlarını belirler.

Sosyal Sigortalar Kanunu Sağlık İşlemleri Tüzüğü’ne göre;
• Gürültü zararlarının meslek hastalığı sayılabilmesi için gürültülü işte en az iki yıl,
gürültü şiddeti sürekli olarak 85 desibel’in üstünde olan işlerde en az 30 gün
çalışmış olmak gereklidir.
• Kanunla sağlanan yardımlardan yararlanabilmek için sigortalının meslek hastalığına

sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih
arasında geçecek azami süreye yükümlülük süresi denir.
• Gürültü sonucu işitme kaybı teşhisi için yükümlülük süresi kanunda 6 ay olarak ön
görülmüştür.

SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNA GÖRE GÜRÜLTÜLÜ İŞLER
• Çekiçle, özellikle hava basınçlı çekiçlerle kaporta ve perçin işleri,
• Metallerin, saç levhaların haddelenmesi, perdahlanması, yüzeylerinin düzeltilmesi, buhar kazanlarındaki
kazan taşlarının parçalanıp çıkarılması, hava basmalı kumla temizleme ve metal püskürtme işlemleri,
• Kakma, zımbalama, çekiçleme, perçinleme,
• Bazı testereler ve planya makineleri,
• Dokuma tezgahlarında mekik vurması, tekstil sanayiinde gürültü yapan diğer makine ve tezgahlar,
• Maden cevherlerinin parçalanması, kırma değirmenler, çekiçli bilyalı değirmenler, titreşimli elekler,
• Metal taşıyıcıların otomatik yüklenmesi,
• Taş kesme,
• Gaz tribünleri, kompresörler, aspiratörler,
• Şahmerdan, buldozer, ekskavatör gibi gürültülü araçlarla yapılan çalışmalar (cadde, ev yapımı v.b.)
• Motorların (pistonlu, jet v.b.) muayene edildikleri ve onarıldıkları, teste tabi tutuldukları iş yerleri,
• Tarak dubaları, demiryolu, denizyolu araçlarında kullanılan dizel motorları, makine daireleri,
• Havayolları (yer personeli, makinistler, uçucu personel v.b.)
• Taşınabilir motorlu testereler ve ağaç kesimi,
• Müzikçiler (caz).

YASAL DÜZENLEMELER-İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzükleri
İSİGT Madde 78- Gürültünün zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1. İş yerinde gürültü çıkaran makinaların monte edilmeleri sırasında, iş yeri tabanı, titreşimi ve sesi
azaltacak malzeme ve sistemle yapılacaktır.
2. Gürültü işyerlerinin duvarları, sesin yansımasını önleyecek malzeme ile kaplanacak ve bu binalar,
çift kapılı, çift pencereli inşa edilecektir. Duvarlar, ses geçirmeyen malzeme ile yapılacaktır.
3.Gürültünün azaltılamadığı hallerde, bu tüzüğün 22 nci maddesi hükümleri uygulanacaktır.
4.Gürültülü işlerde çalışacak işçilerin, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle
duyma durumu ve derecesi ölçülecek, kulak ve sinir sistemi hastalığı olanlar ile bu sistemde arızası
bulunanlar ve hipertansiyonlular, bu işlere alınmayacaklardır. Ancak doğuştan sağır ve dilsiz olanlar,
bu işlere alınabileceklerdir.
5.Gürültülü işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, genel sağlık muayeneleri yapılacaktır. Duyma
durumunda azalma ve herhangi bir bozukluk görülenler ve kulak ve sinir hastalığı bulunanlar ve
hipertansiyonlu olanlar, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.

YASAL DÜZENLEMELER-İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzükleri
Madde 22-Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde, gürültü derecesi 80 desibeli geçmeyecektir.
Daha çok gürültülü çalışmayı gerektiren işlerin yapıldığı yerlerde, gürültü derecesi en çok 95 desibel
olabilir. Ancak, bu durumda işçilere başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve
gereçler verilecektir.
Madde 525-Gürültülü yerlerde çalışan işçilere, kulakların korunması için uygun kulak tıkaçları
verilecek ve bu tıkaçlar hergün temizlenecek ve sterilize edilmeden diğer bir işçiye verilmeyecektir.
İşin özelliğine göre işçilere; kulakları, alnı, yanakları ve yüzü kıvılcıma, erimiş metale, fırlayan
parçalara ve kıymıklara ve benzerlerine karşı koruyan uygun başlıklar verilecektir.
Kullanılmayan koruyucu başlıklar uygun şekilde saklanacaktır.

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK (2013)
28 Temmuz 2013 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 28721
YÖNETMELİK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, çalışanların gürültüye maruz kalmaları sonucu oluşabilecek sağlık
ve güvenlik risklerinden, özellikle işitme ile ilgili risklerden korunmaları için asgari gereklilikleri belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
kapsamındaki işyerlerinde uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 6331 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine ve 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna dayanılarak ve 6/2/2003 tarihli
ve 2003/10/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.

Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) En yüksek ses basıncı (Ptepe): C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini,
b) Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 µPa]: TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi en
yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz
saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasını,
c) Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat): TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük
gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını,
d) Kanun: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Maruziyet Değerleri ve İşverenlerin Yükümlülükleri

Maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri

MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından, maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri aşağıda
verilmiştir:
a) En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa [135 dB(C) re. 20 µPa] (20 µPa referans
alındığında 135 dB (C) olarak hesaplanan değer).
b) En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 dB(C) re. 20 µPa].
c) Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20 µPa].
(2) Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde, çalışanın kullandığı kişisel kulak koruyucu
donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınır.
(3) Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz.
(4) Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği
işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine,
haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir. Bu işlerde;
a) Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz.
b) Bu işlerle ilgili risklerin en aza indirilmesi için uygun tedbirler alınır.

Maruziyetin belirlenmesi
MADDE 6 – (1) İşveren, çalışanların maruz kaldığı gürültü düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde ele alır ve risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gereken
durumlarda gürültü ölçümleri yaptırarak maruziyeti belirler.
(2) Gürültü ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar;
a) Özellikle ölçülecek olan gürültünün niteliği, maruziyet süresi, çevresel faktörler ve ölçüm cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut şartlara uygun olur.
b) Gürültü maruziyet düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile 5 inci maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığına
karar verilebilmesine imkan sağlar.
c) Çalışanın kişisel maruziyetini gösterir.
(3) Değerlendirme ve ölçüm sonuçları, gerektiğinde kullanılmak ve iş müfettişlerinin denetimlerinde istenildiğinde gösterilmek üzere uygun bir şekilde saklanır.
Risklerin değerlendirilmesi
MADDE 7 – (1) İşveren; 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği uyarınca işyerinde gerçekleştirilen
risk değerlendirmesinde, gürültüden kaynaklanabilecek riskleri değerlendirirken;
a) Anlık darbeli gürültüye maruziyet dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
b) Maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerine,
c) Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,
ç) Teknik olarak elde edilebildiği durumlarda, işle ilgili ototoksik maddeler ile gürültü arasındaki ve titreşim ile gürültü arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan
etkisine,
d) Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve çalışanlar tarafından algılanması gereken uyarı sinyalleri ve diğer seslerin gürültü ile etkileşiminin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan
dolaylı etkisine,
e) İş ekipmanlarının gürültü emisyonu hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilerine,
f) Gürültü emisyonunu azaltan alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,
g) Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,
ğ) Sağlık gözetiminde elde edinilen güncel bilgilere,
h) Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına,
özel önem verir.

Maruziyetin önlenmesi ve azaltılması
MADDE 8 – (1) İşveren, risklerin kaynağında kontrol edilebilirliğini ve teknik gelişmeleri dikkate alarak, gürültüye maruziyetten kaynaklanan risklerin
kaynağında yok edilmesini veya en aza indirilmesini sağlar ve 8, 9, 10 ve 11 inci maddelere göre hangi tedbirlerin alınacağını belirler.
(2) İşveren, maruziyetin önlenmesi veya azaltılmasında, Kanunun 5 inci maddesinde yer alan risklerden korunma ilkelerine uyar ve özellikle;
a) Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemlerinin seçilmesi,
b) Yapılan işe göre mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanının seçilmesi,
c) İşyerinin ve çalışılan yerlerin uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,
ç) İş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi,
d) Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla;
1) Hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
2) Yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
e) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,
f) Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla;
1) Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,
2) Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi,
hususlarını göz önünde bulundurur.
(3) İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespiti halinde, işveren;
a) Bu maddede belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için teknik veya iş organizasyonuna yönelik önlemleri içeren bir eylem
planı oluşturur ve uygulamaya koyar.
b) Gürültüye maruz kalınan çalışma yerlerini uygun şekilde işaretler. İşaretlenen alanların sınırlarını belirleyerek teknik olarak mümkün ise bu alanlara
girişlerin kontrollü yapılmasını sağlar.
(4) İşveren, çalışanların dinlenmesi için ayrılan yerlerdeki gürültü düzeyinin, bu yerlerin kullanım şartları ve amacına uygun olmasını sağlar.
(5) İşveren, bu Yönetmeliğe göre alınacak tedbirlerin, Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarına
uygun olmasını sağlar.

Kişisel korunma
MADDE 9 – (1) Gürültüye maruziyetten kaynaklanabilecek riskler, 8 inci maddede belirtilen tedbirler ile önlenemiyor ise
işveren;
a) Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aştığında, kulak koruyucu
donanımları çalışanların kullanımına hazır halde bulundurur.
b) Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerine ulaştığında ya da bu
değerleri aştığında, kulak koruyucu donanımların çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlar ve denetler.
c) Kulak koruyucu donanımların kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterir ve bu madde gereğince alınan kişisel
korunma tedbirlerinin etkinliğini kontrol eder.
(2) İşveren tarafından sağlanan kulak koruyucu donanımlar;
a) 2/7/2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik ve 29/11/2006 tarihli ve 26361 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği
hükümlerine uygun olur.
b) İşitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek şekilde seçilir.
c) Çalışanlar tarafından doğru kullanılır ve korunur.
ç) Çalışana tam olarak uyar.
d) Hijyenik şartların gerektirdiği durumlarda çalışana özel olarak sağlanır.

Maruziyetin sınırlandırılması
MADDE 10 – (1) Çalışanın maruziyeti, hiçbir durumda maruziyet sınır değerlerini aşamaz. Bu Yönetmelikte belirtilen bütün kontrol
tedbirlerinin alınmasına rağmen, 5 inci maddede belirtilen maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda, işveren;
a) Maruziyeti, sınır değerlerin altına indirmek amacıyla gerekli tedbirleri derhal alır.
b) Maruziyet sınır değerlerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik tedbirleri
gözden geçirerek yeniden düzenler.
Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
MADDE 11 – (1) İşveren, işyerinde 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerine eşit veya bu değerlerin üzerindeki
gürültüye maruz kalan çalışanların veya temsilcilerinin gürültü maruziyeti ile ilgili olarak ve özellikle;
a) Gürültüden kaynaklanabilecek riskler,
b) Gürültüden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanacağı şartlar,
c) 5 inci maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,
ç) Gürültüden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün sonuçları ile bunların önemi,
d) Kulak koruyucularının doğru kullanılması,
e) İşyerinde gürültüye bağlı işitme kaybı belirtisinin tespit ve bildiriminin nasıl ve neden yapılacağı,
f) Bakanlıkça sağlık gözetimine ilişkin çıkarılacak ilgili mevzuat hükümlerine ve 13 üncü maddeye göre, çalışanların hangi şartlarda sağlık
gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı,
g) Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları,
hususlarında bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlar.

Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

MADDE 12 – (1) İşveren, bu Yönetmeliğin kapsadığı konularda ve özellikle;
a) 7 nci maddeye göre gerçekleştirilecek olan risk değerlendirmesi,
b) 8 inci maddeye göre risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve uygulanacak tedbirler,
c) 9 uncu maddede belirtilen kulak koruyucularının seçilmesi,
hususlarında çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar.
Sağlık gözetimi
MADDE 13 – (1) Gürültüye bağlı olan herhangi bir işitme kaybında erken tanı konulması ve çalışanların işitme kabiliyetinin korunması amacıyla;
a) İşveren;
1) Kanunun 15 inci maddesine göre gereken durumlarda,
2) İşyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gerekli görüldüğü hallerde,
3) İşyeri hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla,
çalışanların sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
b) 5 inci maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için, işitme testleri işverence yaptırılır.
c) Risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aşan
gürültüye maruz kalan çalışanlar için de işitme testleri yaptırılabilir.
(2) İşitme ile ilgili sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde;
a) Çalışan, işyeri hekimi tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir.
b) İşveren;
1) İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir.
2) Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir.
3) Riskleri önlemek veya azaltmak için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi gibi gerekli görülen tedbirleri uygular.
4) Benzer biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 14 – (1) 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gürültü Yönetmeliği yürürlükten
kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

MARUZİYET SINIR VE ETKİN DEĞERLERİ
En Yüksek Maruziyet Günlük/Haftalık >=87 Ortam Gürültüsünü Düşürme

Sınır Değeri
Aşılmaması gereken gürültü değeridir.
85 – Maximum
Zarar
En Yüksek Maruziyet Günlük/Haftalık >=85 Kulak Koruyucu Kullandırma
Etkin Değeri
80 - 85
En Düşük Maruziyet Günlük/Haftalık >=80 Kulak Koruyucu Bulundurma

Etkin Değeri
Yasal Kavramlar Sınır-Etkin Değerler Yapılacak İşlemler

61
ÇEVRE KANUNU
K.N.2872, R.G. T.11.8.1983
Madde 14- Kişilerin huzur ve sükunu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde yönetmelikle
belirlenen standartlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır. Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri,
hizmet binaları, konutlar ve ulaşım araçlarında gürültünün asgariye indirilmesi için gerekli önlemler
alınır.

Yasal Önlemler :
Ülkemizdeki mevzuata göre, 85 dB’den fazla şiddetteki gürültülü işlerde günde 7.5 saatten fazla çalışılması yasaktır.
Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde gürültü şiddeti 80 dB’i geçmeyecektir. Daha çok gürültülü çalışmayı
gerektiren yerlerde, gürültü seviyesi en çok 95 dB olabilir. Ancak, bu durumda işçilere başlık, kulaklık veya kulak
tıkaçları gibi uygun kişisel koruyucu donanımlar verilecektir.
Gebe çalışanın çalıştığı yerdeki gürültü seviyesinin, 80 dB(A)’yı geçmemesi sağlanır. Eğer gürültü seviyesi
düşürülemiyorsa çalışanın yeri değiştirilir. Limitleri aşan gürültülü ortamda gebe çalışanların kişisel koruyucu donanım
kullanarak dahi çalıştırılmaları yasaktır.
Aşağıdaki listede görüleceği üzere, gürültünün şiddetinde 3 desibellik bir artış olduğunda, kulağın zarar görmemesi
için, işçi yarı oranında daha az süre çalışmalıdır. Yani, işçi, 85 dB(A) gürültü ile 8 saat çalışarak günlük gürültü
maruziyetinin sınırına ulaşıyorsa, 94 dB(A) gürültü ile aynı sınıra 1 saat çalışarak ulaşır.
8 saat 85 dB(A)
4 saat 88 dB(A)
2 saat 91 dB(A)
60 dakika 94 dB(A)
30 dakika 97 dB(A)
15 dakika 100 dB(A

Kişisel Koruyucu Uygulamalar
Çalışma sürelerinin azaltılması (Üç desibel kuralı); 85db’in üzerindeki her 3db artış karşılığında çalışma süreleri
yarıya indirilir. Ör; 91db ses gürültüsüne maruz kalınan bir işyerinde çalışma süresi 2 saat olmalıdır.

1UE-YL Iş Hijyen FRK Dönem 2 Ders 1-2 Gürültü

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1UE-YL Iş Hijyen FRK Dönem 2 Ders 1-2 Gürültü

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Prof. Dr.

Faruk Önder Aytekin İş Hijyeni

«Bir ortamda (katı, sıvı, gaz) meydana gelen

Ses bir enerji taşır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 2

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 3

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 4

Ses dalgaları maddesel Pratikte 4000 Hz üzeri

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 5

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 6

Sesin yoğunluğu Birim alandaki sesin Ses dalgalarının hareket

İnsan kulağı değişik

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 9

Gürültü Kaynağı Sayısı G. şiddetindeki artış(dB)

Genel Formül: SPL = N + 10 log n

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 10

(N=10Log (10/5)= 3) dB olur. (Log2=0.3)

Toplam Gürültü Düzeyi = Birinci Ses Kaynağı + 3

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 11

Basit formülü kullanarak

Toplam SPL = N + 10 log n

N = bir ses kaynağının ses basınç düzeyi (dB)

n = ses kaynaklarının sayısı

Toplam SPL = 80 + 10 log 2 = 83 dB………..80 + 10(0.3)=83 dB

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 12

Basit formülü kullanarak

Toplam SPL = N + 10 log n

N = bir ses kaynağının ses basınç düzeyi (dB)

n = ses kaynaklarının sayısı

Toplam SPL = 67 + 10log 100 = 67+10.2 dB

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 13

Düzeyleri 65 dB ve 78 dB olan iki ses kaynağının

toplam ses düzeyini hesaplayınız.

Tabloda her hangi bir değer görmüyoruz.

! Kaynakların ses düzeyleri arasındaki fark 10

dB’den fazlaysa MASKELEME olayı nedeniyle

doğrudan büyük olan değeri alırız. Gerçekte de

düşük düzeyli sesi işitmeyiz. Toplam SPL = 78 dB

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 14

Ses basınç düzeyleri 65 dB ve 68 dB olan iki

kaynağın toplam SPL değerini hesaplayınız.

Tablo dan büyük olana eklenmesi gereken

değerin “1.8 dB” olduğunu görülmektedir.

Total SPL = 68 + 1.8 = 69.8 dB

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 15

İkiden fazla ses kaynağının toplam ses düzeyinin hesaplanması,

kaynakları ikişer ikişer toplayarak gerçekleştirilir.

Toplama işlemine birbirine yakın ve düşük değerli olanlardan başlayın.

İlk iki kaynağın SPL’leri arasındaki fark = 68-65 = 3 dB

Tablodan büyük SPL değeri olana 2 dB eklenmesi gerektiğini görüyoruz.

İlk iki kaynağın toplam SPL’si = 68 + 1.8 = 69.8 dB

Düzey farkı = 71 – 69.8 = 1.2 dB

- Tablodan büyük SPL değeri olana 2 dB eklenmesi gerektiğini

Üç kaynağın toplam ses düzeyi = 71 + 2 = 73 dB

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 16

Ses şiddetinde şiddetler arası 10 birim artması

şiddetin 10 kat olduğu anlamına gelir.

90 dBlik bir ses 60 dB’lik bir sesten

10X10X10=1000 kat daha şiddetlidir. (30 kat değil !!)

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 17

1. İşitme kayıpları, 1. Davranış bozuklukları, 1. İş veriminin düşmesi,

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 18

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 19