EKO334 Çalışma Ekonomisi

Ders Notu III

Emek Arzı II
Haftanın Konuları
1. Rezervasyon Ücreti (Çalışmak ya da çalışmamak…)
2. Emek Arz Eğrisi
3. Emek Arz Esnekliği Tahminleri
4. Hanehalkı Üretimi
5. Zaman Kullanımı
Rezervasyon Ücreti
Bir kişiyi çalışmaya motive eden
faktörler nelerdir?
U0: Donanım noktası E’den geçen
kayıtsızlık eğrisi, çalışmayan kişinin
faydası U0
Çalışma kararının temeli: Dönüşüm
hadleri kişiyi emek piyasasına çekecek
kadar çekici mi?
Düşük Ücret Düzeyi (wdüşük)
Başlangıç ücret düzeyi wdüşük , bütçe
doğrusu GE → E noktasından GE
noktasına hareket, UG bütçe doğrusuna
hareket
Karar: Çalışmama (UG< U0)
Yüksek Ücret Düzeyi (wyüksek)
Yüksek ücret düzeyinde bütçe
doğrusu HE, daha yüksek fayda
düzeyine ulaşıyor UH.
Karar: Çalışma (UH>U0)
Rezervasyon ücreti (w*): Kişinin
çalışmak ile çalışmamak arasında
kayıtsız kalacağı ücret, kişinin E
donanım noktası ile ilk çalışma saati
arasında kayıtsız bırakacak minimum
gelir artışı, E noktasındaki kayıtsızlık
eğrisinin eğiminin mutlak değeri
Çalışmama: wpiyasa< wrezervasyon
Çalışma: wpiyasa > wrezervasyon
Yüksek rezervasyon ücreti → kişinin çalışma ihtimali azalır
Rezervasyon ücretinin bağlı olduğu faktörler:
• Kişinin çalışma zevkine bağlı
• Boş zaman normal bir mal olduğunda emek dışı gelir artınca rezervasyon
ücreti artar.
Teori → ücret oranı ile kişinin çalışma olasılığı arasında pozitif yönlü bir
ilişki tahmin eder.
Daha önce w artışının çalışma saati arasındaki ilişkide gelir ve ikame
etkilerinin öneminden bahsettik. Bu iki sonuç çelişiyor mu?
İstihdamda olan kişi: gelir etkisi + ikame etkisi
İstihdamda olmayan kişi: ikame etkisi
Emek Arz Eğrisi
Emek arz eğrisi: çalışma saati ile ücret oranı
arasındaki tahmin edilen ilişki (w*=10)
w*=10 → kişinin çalışma-çalışmama
arasında kayıtsız olduğu durum
w<10 → çalışmama, w>0 → çalışma
(a) Alternatif ücret oranlarında kişinin
optimal tüketim sepeti
(b) Emek arz eğrisi, çalışılan saat ile ücret
arasındaki ilişki. Başlangıçta pozitif
eğimli, w=20 sonrasında gelir etkisi
baskınlaşıyor ve negatif eğimli hale
geliyor. (geriye eğilen emek arz eğrisi)
Bireysel vs Toplulaştırılmış Emek Arz Eğrisi
Bireysel emek arz eğrisi → fayda maksimizasyonu çerçevesi
Toplulaştırılmış emek arz eğrisi → veri ücret düzeyinde tüm kişilerin çalışma saati toplamı, tüm
çalışanların emek arz eğrilerinin toplamı
Sadece iki çalışanın olduğu bir ekonomi düşünelim;

Alice’in rezervasyon ücreti 𝑤𝐴∗ = 15

Brenda’nın rezervasyon ücreti 𝑤𝐵∗ = 20

w< 15 → h=0

15< w < 20 → hA > 0 (Yalnızca Alice çalışır)

w> 20 → hA + hB (Her ikisi de çalışır)

Piyasa emek arz eğrisi, bireysel emek arz eğrilerinin yatay toplamıdır.
Emek arz esnekliği: Ücret oranındaki değişimlere çalışma saatinin
duyarlılığını ölçer.
∆ℎ/ℎ ∆ℎ 𝑤
𝜀= = 𝑥
∆𝑤/𝑤 ∆𝑤 ℎ
Ücret oranında ortaya çıkan %1 değişim sonrasında çalışma saati % kaç
değişir?
Ɛ’nin işareti
Ɛ> 0 (emek arz eğrisi pozitif eğimli; ücret oranı arttıkça çalışma saati artıyor.)
Ɛ< o (emek arz eğrisi negatif eğimli; ücret oranı arttıkça çalışma saati azalıyor.
Ɛ’in büyüklüğü
IƐI < 1 (katı, ücret oranındaki değişim sonrası çalışma saatinde değişim görece
az)
IƐI > 1 (esnek, ücret oranındaki değişim sonrası çalışma saatinde değişim görece
fazla)
Emek Arz Esnekliği Tahminleri

Belirlenen örneklem üzerinden çalışanların çalışma saati ile ücet oranı

ve emekdışı gelirleri arasındaki ilişki aşağıdaki regresyon modeli ile
tahmin edilir:
ℎ𝑖 = 𝛽𝑤𝑖 + 𝛾𝑉𝑖 + 𝑑𝑖ğ𝑒𝑟 𝑑𝑒ğ𝑖ş𝑘𝑒𝑛𝑙𝑒𝑟
hi: i. kişininçalışma saati
wi: i. kişinin ücret oranı
Vi: i kişisinin emekdışı geliri
𝛽: 1 dolar ücret artışının çalışma saati üzerine etkisi (emekdışı gelir
sabitken)
𝛽 katsayısının işareti nedir?
 emek arz esnekliği (erkek) ~ -0.1
«Ücrette ortaya çıkan %10 artış, erkeklerin çalışma süresinde ortalama %1
azalmaya neden oluyor.»
• «-» → gelir etkisi > ikame etkisi
• Katı emek arz esnekliği
• Kadın/erkek – genç/yaşlı ayrımı önemli
Tahmin edilen esneklikler ile ilgili sorunlar, tahmin edilen üç değişken:
çalışma süresi, ücret oranı ve emekdışı gelir ile ilgili istatiksel ve ölçüm
sorunları.
Hanehalkı Üretimi

Emek – boş zaman tercihi modeli → çalışma – boş zaman

Piyasa dışı / hane için üretimi (çocuk bakımı, temizlik, yemek) dikkate
almıyor.
Çalışma:
Ücretli çalışma (paid work)
Ücretsiz çalışma (unpaid work, çalışmada geçen süre kazancı
arttırmıyor, piyasaya nihai ürün olarak satılmıyor, ev içinde tüketiliyor.)
Hanehalkının çeşitli üyeleri, zamanlarını nasıl kullanıyor? Bazı hanehalkı
üyeleri neden ücretli işlerde bazıları hanehalkı üretiminde
uzmanlaşıyor?
Hanehalkı Üretim Fonksiyonu
İki kişilik hanehalkı: Jack & Jill

Amaç: Fayda maksimizasyonu (piyasa mallarının tüketimi, hanehalkı

üretimi)

Zaman Kısıtı: 10 saat/gün (piyasa ve piyasa dışı sektörler için)

Veri zaman kullanımında Jack&Jill ne kadar hanehalkı üretimi yapar?

Jack & Jill’in Bireysel Bütçe Doğruları (Dikey eksen piyasa malları, yatay eksen
piyasa dışı mallar)
Jack → w= 20 $, piyasa dışında saat başı 10$ değerinde çıktı
Jill → w= 15$, piyasa dışında saat başı 25$ değerinde çıktı
Jack & Jill
Hanehalkının fırsat kümesi
genişler.
Göreli olarak üretken oldukları
sektörlerde uzmanlaşma imkanı
E: İkisi de tüm zamanını piyasa dışı
üretime ayırıyor.
F: Jack tüm zamanını piyasada, Jill
tüm zamanı piyasa dışı üretim
G-F arası noktalar: her ikisi de
emek piyasasında
GEF: Hanehalkının fırsat
kümesinin sınırı
Hane İşbölümü
Amaç: Fayda maksimizasyonu
Çözüm:
(a) daha dik bölümde (b) daha yatay bölüm (c)dirsek noktası (tam uzmanlaşma)
Hanede zaman kullanımı kararı
belirleyenler:
• w
• Piyasa dışı üretimde
üretkenlik/yetenek
(a) Hane üyeleri arasındaki ücret
farkının artması tam
uzmanlaşma eğilimini
arttırıyor.
(b) Ev içi üretimdeki üretkenlik
artışı da aynı şekilde tam
uzmanlaşma eğilimini artırır.
Kadın İşgücüne Katılım Oranlarında Trendler

Gelişmiş ülkelerde artış yönünde bir trend var.

Boş zaman – piyasa çalışması – hanebakımı/ üretimi → kadınların işgücüne

katılımı

Kadınların işgücüne katılımını etkileyen fatörler:

• Piyasa ücret oranı (w) (geçtiğimiz on yıllarda gelişmiş ülkelerde kadınlara
ödenen real ücrette anlamlı bir artış var, kadın emek arz esnekliği > 0)
• Hane üretiminde üretkenlik artışı (doğurganlıkta azalma, teknolojik
gelişmeler)
• Çalışan kadına bakış açısında kültürel ve yasal değişimler

Kadınların emek piyasasına yönelik kararları: çalışmak ya da çalışmamak

Erkeklerin emek piyasasına yönelik kararları: çalışma süresi

Türkiye’de ise kadınların işgücüne katılım oranları gelişmiş ülkelerdeki

kadar hızlı artmıyor.

Neden?
Türkiye’de Zaman Kullanımı

Faaliyet türü ve cinsiyete göre kişi başı ortalama faaliyet süresi,

2014-2015

Toplam-Total Hafta içi-Weekday Hafta sonu-Weekend

Faaliyet adı-Activity
name Kadın
Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek
Femal
Total Male Female Total Male Female Total Male
e

İstihdam(1) 02:33 03:58 01:09 02:54 04:29 01:20 01:40 02:41 00:40

Hanehalkı ve aile bakımı 02:35 00:51 04:17 02:33 00:47 04:16 02:42 01:02 04:20
 Yaş Gruplarına Göre Zaman Kullanımı, 2014-2015

15-24 25-34 35-44 45-54 55+

Kadı
Faaliyet adı-Activity name
Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek n
Total Male Female Total Male Female Total Male Female Total Male Female Total Male Fema
le

İstihdam(1)
02:07 03:04 01:10 03:56 06:02 01:50 04:01 06:12 01:48 03:03 04:52 01:13 01:04 01:51 00:22
Employment(1)

Eğitim
01:51 01:47 01:54 00:11 00:09 00:13 00:02 00:01 00:03 00:01 00:01 00:02 00:00 00:00 00:00
Education

Hanehalkı ve aile bakımı

01:52 00:34 03:09 03:13 00:50 05:38 03:09 00:54 05:26 02:58 00:57 05:00 02:37 01:10 03:53
Household and family care

TÜİK, Zaman Kullanım Araştırması, 2014-2015

Eğitim seviyesine göre zaman kullanımı, 2014 – 2015

Yüksekokul /
Lise veya Meslek
İlkokul Ortaokul ve Dengi Üniversite ve
Lisesi
üzeri
Faaliyet adı

Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın

Male Female Male Female Male Female Male Female

İstihdam(1)
03:40 00:55 03:53 01:06 05:02 01:42 04:56 03:01
Employment(1)

Hanehalkı ve aile bakımı

00:51 04:41 00:42 03:47 00:50 04:21 01:02 03:36
Household and family care