DENTAL AMALGAM

Prof Dr Ertan ERTAŞ

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi
Dental Amalgam Tanımı ve Tarihçesi
Amalgam ilk formülasyonları ile yüzyıllardan beri
kullanılagelmiş olması nedeniyle şimdiye kadar en yoğun şekilde
kullanılmış restoratif materyal olmaktadır.
İçerdiği Cıva elementinin ( Hg ) bir ağır metal elementi
olması ve kompozit rezinlerin ciddi alternatif oluşturması
nedeniyle ve yerine ciddi bir alternatif olarak geliştirilen nedeniyle
amalgamın kullanımları ile ilgili tartışmalar hayli yoğunluk
kazanmıştır.
Metal A+Metal B+... → ALAŞIM

Amalgam: Kelime anlamı olarak, Cıvanın diğer metallerle

yapmış olduğu alaşım bileşikleri tanımlar,

Alaşım: Yeni özellikler taşıyan yeni materyaldir. Tıpkı Bakır (Cu)

ile Çinko (Zn) nun pirinç (brass) ve Cu ve Sn (Kalay) ın tunç ve Cu Ni
(Nikel), CuBe (Berilyum) ve CuZn’ nin birleşerek bronzu meydana
getirmesi gibi Metalik Cıva da Ag, Sn, Cu ve Zn ile bir araya gelir ve
Dental Amalgamı meydana getirir.
Amalgamın Özellikleri

Amalgamın elbette metal alaşım olması nedeniyle metalik

özellikleri taşır. Termal genleşme ve büzülme katsayıları
yüksektir. Aşınma dirençleri nispeten yüksek, elektriği ve ısıyı iyi
ileten materyallerdir.
 Amalgamın avantajları

• Çiğneme kuvvetlerine karşı yeterli dirence sahiptir.

• Kavite duvarlarına adaptasyonu iyidir.

• Hazırlanması ve kaviteye yerleştirilmesi kolaydır.

• Ağız sıvılarında erimez ve suda çözünmez.

• Pulpa için irritan değildir.

• Ucuzdur.
 Dezavantajları:

• Isıyı ve elektriği iyi iletir.

• Akıcı (Flow) özelliği vardır.
• Estetik değildir.
• Gerilmeye ve kopmaya karşı dirençli değildir.
• Ağızda galvanik akıma neden olur.
• Ağızda zamanla korozyon ve kararmaya neden olur.
Kararma, korozyon amalgam tatoo
 Amalgamın Kullanıldığı Yerler:

• Süt ve sürekli dişlerin Bl I ve II. sınıf restorasyonlarında

• Estetiğin önemli olmadığı Premolar dişlerin Bl V. Sınıf
restorasyonlarında
• Endodontide Kök kanalının retrograt doldurulmasında
• Fazla madde kaybı olan dişlerde pinler yardımıyla geniş
restorasyonların yapılmasında
• Kron harabiyeti fazla olan dişlerde kor yapımında
• Sementte ara yüz bölgesindeki restorasyonlarda
• Dişlerin splintlenmelerinde (Azı dişlerine açılan kavitelerden
geçen metal tellerin sabitlenmesinde)
Amalgam Tozunun Özellikleri

• Partikül boyutu ( 25-35 µm )

• Partikül Şekli ( Talaş, Küresel, Disperalloy)
• Elde ediliş yöntemi ( Tornadan geçirme, atomizasyon,
dinlendirme, Tavlama, dinlendirme...)

• Karışımı ( Ag, Sn, Cu, Zn vb. miktarı )

Partikül Şekli
Geleneksel torna talaşlı Küresel amalgam tanecikleri x100
amalgam tanecikleri x100 büyütme
büyütme
Karıştırılmış ( geleneksel amalgama yüksek bakırlı amalgam )
X100 büyütme
Amalgamasyon
Gümüş Kalay alaşım partiküllerinin yüzeylerinin civayla ıslanmasıdır.

Cıva+Gümüş+Kalay → γ + γ1+ γ2

γ: Gümüş-Kalay fazı
γ1:Gümüş-Civa fazı
γ2:Kalay-civa fazı

Not: γ simgesi Gamma (Yunan alfabesinin 3. harfi)

 Amalgamasyon sonucunda oluşan fazlar incelendiğinde, en dayanıklı
ve stabil fazın γ fazı olduğu bunu sırasıyla γ1 ve γ2 fazının takip ettiği
bulunmuştur. Dolayısıyla üreticiler γ2 fazı içermeyen yani Non γ2 amalgamları
üretmeye başlamışlardır.

• γ: En dayanıklı ve stabil faz

γ2: En dayanıksız, korozyona karşı
en dirençsiz fazdır
Ag Sn

• Amalgamın sertliğini arttır. • Genişlemeyi kontrol ederek

• Sertleşme süresini kısaltır. kavite kenarlarına gelen aşırı
genleşme kuvvetlerini
• Amalgamın genleşmesini
kompanze eder.
arttırarak dolgu kenarlarının dişe
tutunmasına yardımcı olur. • Sertleşme zamanını uzatır.
• Dolgunun akışkanlığını • Civaya karşı afinitesi sayesinde
azaltarak kirlenmeye karşı alaşımın amalgamasyonuna
direnç oluşturur yardımcı olur.
• Amalgamın dayanıklılığını ve
sertliğini azaltır
Cu Zn

• Genleşmeyi arttırır. • Dolgu maddesinin

işlenebilirliğini arttırır.
• Dayanıklılığı ve sertliği
arttırır. • Nem karşısında alaşımın aşırı
genleşmesine neden olur.
• Akıcılığı azaltır.
• Diğer metallerin oksidasyonunu
• Sertleşme süresini azaltır
engeller
Amalgamasyon

Şekil: A Amalgamasyondan önce partiküller civa içinde dağılmış

biçimde, B Reaksiyondan sonra residüel partiküller reaksiyon
ürünlerinin oluşturduğu matriks içine hapsolur.
Şekil: Düşük bakırlı bir amalgamın cıvayla
karıştırılmasından sonra oluşan evrelerin
şematik görünümü
A. Gümüş ve Kalayın cıvada çözünmesi.
B.γ1 Kristallerinin cıva içerisinde çökelmesi
C. Geriye kalan cıvanın büyüyen γ1 ve γ2
tanecikleri tarafından tüketilmesi
D. Sonuçta sertleşmiş amalgam amalgam.
Şekilde sertleşmiş amalgam kesitinden
bir görünüm yer almaktadır. Aydınlık
kısım amalgam yüzeyi karanlık kısım ise
horizantal kesit kısmıdır.

Merkezleri cıvayla erimemiş Amalgam

partikülleri

Cıvanın çözdüğü amalgam partikülleri ve

partiküller arasında sertleşmiş kristal
ağlar.
Geleneksel amalgamlar

Geleneksel amalgamlar için 1980’lerin başlarında alaşım

karışımı %71.5-66.7 Ag, %27.6-24.3 Sn,%5.51.2Cu ve %1.5 Zn
ve %0-4.7 Hg şeklindeydi.
Bu geneleksel amalgamın çoğu Ag3Sn (Ƴ) ve Cu3Sn (ε) fazları
tarafından oluşturulurlar.
Düşük bakırlı amalgamlar
Gümüş-kalay alaşımlar oldukça kırılganlardır ve az
miktarda Cu ilave edilmediği sürece karıştırılmaları oldukça
zordur. Çözünebildiği oranda artan bakır oranı gümüş kalay
alaşımı sertleştirir ve güçlendirir.
Çinkonun amalgamdaki asıl görevi deokside edici
olmasıdır. Erime esnasında diğer elementlerin oksit
oluşturmalarını engelleyen bir oksijen gidericidir.
Çinkosuz amalgamlar kırılgandırlar ve kondansasyon ve
‘‘carving’’ karving (amalgamı kazıyarak şekil verme, modelaj
yapma) esnasında daha az plastik özellik gösterirler.
Tipik bir düşük bakırlı amalgamın bileşimi

% 69.4 Ag,
%26.2 Sn,
%3.6 Cu
%0.8 Zn şeklindedir.
Yüksek bakırlı amalgamlar

• Karıştırılmış amalgamlar (Admixed

Alloys)
• Tek bileşimli ( Single Composition
Alloys)
Yüksek bakırlı amalgamlar
İlk yüksek bakırlı amalgamalar ( High Copper) bir kısım
gümüş-bakır küresel ötektik ( eutectic) amalgamın (%71.9 Ag ve
%28.1 Cu) 2 kısım gümüş-kalay kıymık ya da talaş kesimli
amalgamın karışımı ile oluşturulur.
Bu karışım ile sonuçta oluşan karışımın ağırlıkça Bakır
yüzdesi %11.8 dir. Bu tip amalgamlara ‘‘dispersed phase alloy
’’veya ‘‘admixed-highcopperalloy’’ olarak adlandırılırlar.
 İkinci tip yüksek bakırlı amalgamlar ise dispersed
bileşenlerin eritilmesinden oluşur ve aslında bu materyaller tek
bileşenlidirler. Yüksek bakır içeriğe sahip döküm alaşım bloğunun
ufalanmasını zorlaştırır .Böylece atomizasyon yöntemiyle sferik
partiküller elde edilebilir.
Yüksek Bakırlı Amalgamlar ile Geleneksel
Amalgamlar Arasındaki Farklar :
1. Geleneksel amalgamlarda %6 olan bakır oranı yüksek bakırlı
amalgamlarda %13 ve daha yüksektir.
2. (Ƴ2) fazı yüksek bakırlı amalgamlarda genellikle oluşmadığı
için bu amalgam geleneksel amalgamlara göre daha dayanıklıdır.
3. Sıkışma kuvvetlerine karşı yüksek bakırlı amalgamlar
geleneksel amalgamlardan daha dayanıklıdır.
4. Yüksek bakırlı amalgamlar daha az akıcılık gösterirler.
5. İyi bir cila yapılmış yüksek bakırlı amalgamlarda korozyona
hemen hiç rastlanmaz.
6. Yüksek bakırlı amalgamların fiyatı çok yüksektir.
Talaş halinde partiküller içeren ve Küresel
partiküllü alaşımlar arasındaki farklar
Talaş ya da kıymık şeklinde partiküller içerirler
1- Daha fazla cıva gerekir (50%)
2- Daha fazla kondensasyon kuvveti gerekir
3- Fazla karıştırma(Overtrituration) dayanıklılığı
azaltır
4- Az karıştırma (undertrituration) creep oranını
azaltır
5- Daha küçük fulvarlar ile kondensasyon gerekir
6- Carving ve burnishing daha zordur.
Küresel şekilli partikül içeren amalgam tozu içerirler
1- Daha az cıva gerekir (%42)
2- Daha az kondensasyon kuvveti gerekir
3- Fazla karıştırma (Overtrituration) dayanıklılığı
arttırır
4- Daha az trituration creep oranını arttırır
5- Daha büyük fulvarlar ile kondansasyon gerekir
6- Carving & burnishing sırasında düzgün parlak
yüzey oluşur.
Galyum esaslı alaşımlar

Amalgam bileşiğindeki cıvanın elimine edilmesi için oda

sıcaklığında Indium ve kalayla bileşik yapabildiği için cıva gibi
Galyumla da yüksek bakırlı amalgam alaşım yapılabilir.

Galyum yada Palladyum esaslı amalgamlar üstün özellikler

sahip olmuş olsalar dahi, çok pahalı olduklarından hiçbir zaman
rutin kullanıma girmemişlerdir.
• Yüksek bakırlı amalgamlar %12-20 oranında bakır içerirler. Bir
amalgama yüksek bakırlı amalgam denebilmesi için en az %13
bakır içermelidir.
• %60 Ag, %27 Sn, %13 Cu içerir.
• %0.0 1 'den fazla çinko içeren alaşımlar çinkolu, %0.01'den
daha az çinko içerenler ise çinkosuz amalgam olarak
tanımlanırlar
 Alaşımdaki cıva oranı

Cıva / alaşım oranı ( Ağırlık olarak) 6 kısım cıva, 5 kısım

alaşımdır.

6:5 cıva-alaşım oranıyla hazırlanan amalgam karışımı

%54,5 oranında civa içerir.
‘‘Minimal civa’’ veya bulan kişinin
adıyla ‘‘ Eames ’’ tekniği

Fazla civa:

•Mekanik özellikler zayıflar,

•Sertleşme uzar,

•Toksisite
 Sıkışma Direnci
Gerilme direnci ( Creep
(Compressive
Tensile strength) MPa (%)
Amalgam Sınıflama Partikül tipi Strength) MPa
15
1 s 24s 15dak 1 s 24s 24s
dak
Low
Velvalloy copper
Lathe-cut 37 120 388 4 13 62 1.1
Low
Spheraloy Spherical 40 126 392 3 11 61 1.5
copper
Low
Optalloy II Mixed 62 164 386 7 16 50 1.6
copper
High
Dispersalloy Mixed 43 154 413 4 12 48 0.25
copper
High
Indiloy Spherical 32 181 445 3 17 45 0.22
copper
High
Sybraloy Spherical 164 345 501 15 32 46 0.05
copper
High
Tytin Spherical 70 281 545 7 26 64 0.1
copper