Klimatyzacja i wentylacja

szpitali
Gdy powietrze jest zainfekowane zanieczyszczeniami wrogimi dla rasy ludzkiej,
człowiek staje się chory.
Hipokrates
Zanieczyszczenia powietrza
powstające/występujące w laboratoriach:
• Szkodliwe gazy
• Pyły
• Pyły promieniotwórcze
• Aerozole radioaktywne
• Bioaerozole
Wniosek: istnieje konieczność wentylacji takich pomieszczeń, celem
usunięcia powstałych zanieczyszczeń i doprowadzenia świeżego
powietrza
Aspekty, które należy wziąć pod uwagę podczas
projektowania systemu wentylacji i klimatyzacji
laboratorium:
➢Rodzaj zanieczyszczeń emitowanych w laboratorium
➢Wielkość emisji zanieczyszczeń
➢Wymagania prawne dotyczące laboratorium danego rodzaju
➢Usytuowanie stanowisk badawczych
➢Konieczność zastosowania digestoriów, okapów, komór bezpiecznej
pracy, odciągów miejscowych itp.
➢Kubatura
➢Powierzchnia
Aspekty, które należy wziąć pod uwagę podczas
projektowania systemu wentylacji i klimatyzacji
laboratorium:
➢Lokalizacja stref przebywania ludzi i zwierząt
➢Liczba użytkowników laboratorium
➢Zyski ciepła jawnego i utajonego (bilans!)
➢Minimalna ilość powietrza wentylacyjnego
➢Wymagana ilość powietrza niezbędna do przewietrzania awaryjnego
laboratorium
➢Wymagane parametry powietrza wewnątrz laboratorium
➢Rodzaj stosowanych filtrów
➢Parametry środowiska zewnętrznego
➢Wymagania przeciwpożarowe i przeciwwybuchowe
Wentylacja podciśnieniowa
Najczęściej występująca w laboratoriach, stosowana gdy emitowane są
szkodliwe zanieczyszczenia
Wentylacja nadciśnieniowa
Stosowana w laboratoriach tzw.
czystych, czyli takich w których
powietrze powinno mieć
odpowiednią klasę czystości pyłowej
lub mikrobiologicznej. Należy więc
doprowadzać czyste, pozbawione
zanieczyszczeń powietrze i usuwać
zanieczyszczone, aby zmniejszyć
ryzyko skażenia badanego materiału
Wentylacja ogólna i miejscowa
Wentylację, w zależności od stosunku przestrzeni wentylowanej w
danym pomieszczeniu do kubatury tego pomieszczenia, dzieli się na
wentylację ogólną i wentylację miejscową.
Wentylacja ogólna – obejmuje swoim działaniem całe pomieszczenie
wentylowane
Wentylacja miejscowa – obejmuje swoim działaniem wydzielony
obszar w pomieszczeniu wentylowanym
W laboratoriach należy wykorzystać współdziałanie wentylacji ogólnej i
miejscowej.
Współdziałanie wentylacji ogólnej i
miejscowej
Wentylacja ogólna
• Naturalna – ruch powietrza wywołuje różnica temperatur oraz
działanie wiatru
➢Do wentylacji naturalnej zaliczamy: wentylację grawitacyjną,
przewietrzanie, infiltrację, eksfiltrację i aerację.
• Mechaniczna – ruch powietrza wywołuje praca wentylatorów
➢Stwarza możliwość regulacji przepływu powietrza w pomieszczeniu
➢Stwarza możliwość dostarczania do pomieszczenia ściśle określonego
strumienia powietrza
W laboratoriach powinno stosować się wentylację mechaniczną!
Klimatyzacja w laboratoriach
Klimatyzacja jest stosowana w laboratoriach, w których konieczne jest
utrzymanie odpowiednich warunków hydrotermicznych powietrza w
pomieszczeniu tj. odpowiedniej temperatury i wilgotności względnej.
W bilansie cieplno-wilgotnościowym uwzględnia się:
➢Zyski ciepła i wilgoci od procesów technologicznych
➢Zyski ciepła i wilgoci od procesów spalania
➢Zyski ciepła od urządzeń elektrycznych, maszyn elektrycznych
➢Zyski ciepła od oświetlenia
➢Zyski ciepła i wilgoci od ludzi
➢Zyski ciepła od nasłonecznienia
➢Zyski wilgoci od zbiorników wodnych
Konstrukcja systemu wentylacji i klimatyzacji
Materiały konstrukcyjne instalacji powinny być odporne na:
✓Oddziaływanie zanieczyszczeń powstających w laboratorium
✓Oddziaływanie erozyjne porywanych z powietrzem cząstek stałych
✓Drgania
Dobierając materiały dla instalacji trzeba mieć na uwadze m. in. :
• Rodzaj emitowanych zanieczyszczeń i ich stężenie
• Temperaturę i wilgotność względną w otoczeniu i ich zmienność
• Temperaturę i wilgotność względną przepływającego powietrza
• Prędkość przepływu powietrza i ciśnienie wewnątrz przewodu
Odzysk ciepła
W laboratoriach należy stosować przede wszystkim wentylację mechaniczną
nawiewno-wywiewną bez recyrkulacji.
Odzysk ciepła za pomocą recyrkulacji stosuje się w wyjątkowych
przypadkach, tylko i wyłącznie gdy w laboratorium nie są emitowane:
• Substancje trujące
• Substancje toksyczne
• Substancje duszące
• Substancje palne i wybuchowe
• Substancje promieniotwórcze
• Inne substancje szkodliwie oddziaływujące na zdrowie człowieka
Odzysk ciepła
Jeżeli nie dopuszcza się infiltracji powietrza wywiewanego do
nawiewanego w celu odzysku ciepła stosuje się:
➢Układy glikolowe
➢Rurki ciepła
Jeżeli infiltracja jest dopuszczalna (w sytuacji gdy w laboratorium nie są
emitowane zanieczyszczenia mogące poważnie zaszkodzić zdrowiu)
wówczas w celu odzysku ciepła stosuje się:
➢Regeneracyjne obrotowe wymienniki ciepła
➢Przeciwprądowe wymienniki ciepła
➢Krzyżowo – płytowe wymienniki ciepła
Obrotowy wymiennik ciepła
Przeciwprądowy wymiennik ciepła
Krzyżowy wymiennik ciepła
Wentylacja nawiewno–wywiewna w
laboratorium
Wentylacja nawiewno–wywiewna w
laboratorium
Bardzo ważna zasada: powietrze w laboratorium powinno przepływać
z obszarów o mniejszym zanieczyszczeniu do obszarów o większym
zanieczyszczeniu
W związku z tym powietrze nawiewa się do obszarów czystych a
usuwa się z obszarów zanieczyszczonych (digestoria i okapy na
poprzednim schemacie)
Warunki pracy w laboratorium
W laboratoriach należy zapewnić odpowiednie parametry powietrza
biorąc pod uwagę wymogi realizowanych tam procesów oraz
komfort cieplny laborantów.
Dla większości laboratoriów przyjmuje się następujące wymagania:
• Temperatura powietrza 20-22°C
• Wilgotność względna 50-60%
• Nawiew powietrza nie może powodować odczucia przeciągów
• Prędkość przepływu powietrza w strefie przebywania ludzi
0,15-0,25 m/s
Ilość powietrza wentylacyjnego
dla laboratorium
Jeżeli do powietrza w laboratorium są emitowane zanieczyszczenia wówczas ilość
powietrza wentylacyjnego wylicza się z zależności:

gdzie:
• – emisja zanieczyszczeń [1/h], [mg/h]
• ε – skuteczność wentylacji – uwzględnia relację pomiędzy stężeniem
zanieczyszczeń w przypadku idealnego wymieszania i stężeniem rzeczywistym
• Sr – rzeczywiste średnie stężenie zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniu
[1/m3], [mg/m3]
• Sn – stężenie substancji zanieczyszczającej w powietrzu nawiewanym [1/m3],
[mg/m3]
Ilość powietrza wentylacyjnego dla
laboratorium
Wpływ ilości doprowadzanego czystego powietrza na stężenie
zanieczyszczeń w laboratorium
Wentylacja i klimatyzacja w lab. chemicznych
➢Najlepiej stosować wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną
➢Ponadto stosuje się wentylację miejscową – digestoria (szafy
wyciągowe), odciągi oraz okapy

Wentylacja mechaniczna i digestorium

Wentylacja i klimatyzacja w lab. chemicznych
Wentylacja i klimatyzacja w lab. chemicznych
➢Krotność wymiany powietrza w laboratoriach chemicznych powinna
wynosić od (5-15)/h
➢Według normy DIN 1946-7 system wentylacji powinien być tak
zaprojektowany, aby umożliwiać usuwanie powietrza z laboratorium
w minimalnej ilości 25m3/(hm2). W nocy wartość ta może być
zmniejszona o połowę. Oznacza to 8 wymian powietrza na godzinę
w ciągu dnia i 4 nocą.
➢W miejscach wydzielania się zanieczyszczeń należy stosować odciągi
powietrza
Wentylacja i klimatyzacja lab. czystych
➢Laboratoria czyste są stosowane np. w branży mikroelektroniki
➢Powietrze w takich laboratoriach musi cechować czystość pyłowa
i mikrobiologiczna
➢Wysoka czystość powietrza jest wymagana dla ochrony badanych
materiałów przed zanieczyszczeniem
➢W laboratoriach czystych stosujemy wentylację nadciśnieniową
➢Usuwanie zanieczyszczeń z tych laboratoriów odbywa się na zasadzie
rozcieńczania zanieczyszczonego powietrza czystym lub jego wypierania
➢Krotność wymiany powietrza w takich laboratoriach wynosi (15-600)/h
Wentylacja i klimatyzacja lab. czystych
➢Wypieranie zanieczyszczonego powietrza daje możliwość osiągnięcia
wyższej czystości powietrza w laboratorium niż w przypadku
rozcieńczania zanieczyszczonego powietrza
➢Metoda polega na wytłaczaniu z laboratorium powietrza
zanieczyszczonego
Wentylacja i klimatyzacja lab. czystych
System wyporowy
w przypadku
stanowiska czystego
w boksie jałowym
Wentylacja i klimatyzacja lab. czystych
➢W przypadku wentylacji laboratoriów czystych powietrze
wprowadzane do pomieszczenia musi być oczyszczone
z zanieczyszczeń w stopniu wymaganym dla danej klasy czystości.
➢W tym celu stosuje się wielostopniowe układy filtracji
oraz wysokoskuteczne filtry HEPA