Professional Documents
Culture Documents
VI Годишно планирање 2023 2024 За училиште
VI Годишно планирање 2023 2024 За училиште
VI Годишно планирање 2023 2024 За училиште
75 52 17
Правописни правила: - Правилно користи 2 [1] Учениците се поделени во групи и - Презентација; - Усни одговори
Употреба на голема буква голема буква на секој дел кај секоја група добива да напише различни - Табла, креда/ на прашања;
сопствените именки; голема работи: (1) пет географски имиња (со еден и два маркер; - Домашни
почетна буква само на првиот збора во името) на континенти, држави, - Фотографии; задачи;
дел од називот и на други градови, океани, езера, реки, планини; (2) пет - Тетратки; - Дискусии на
составни делови ако имиња на ученици во класот; (3) пет презимиња - Наставни часот;
претставуваат имиња. на наставници кои им предаваат; (4) пет ливчиња. - Истражувачка
прекари; (5) пет имиња на планети и галаксии; задача.
(6) пет наслови на омилени книги; (7) пет
наставни предмети; (8) три називи на
институции кои имаат повеќе зборови во
називот.
Групите ги запишуваат одговорите на табла и
заеднички се дискутира за точноста на
напишаното. Во дискусија се заклучува кога се
користи голема буква при пишување на
сопствените именки, особено кога имињата се
составени од два збора.
[2] На претходно подготвена презентација,
учениците проследуваат слајдови со
фотографии. Во тетратката треба да ги запишат
називите и имињата на тоа што го гледаат
(историски настани, културни собири, цркви,
манастири, политички партии). Потоа
примерите се запишуваат на таблата и се
дискутира како се запишани. По дискусијата
следуваат слајдови со точно напишани имиња.
Учениците прават лектура.
Употреба на - Правилно ги користи 2 [1] Учениците работат самостојно. - Литературни - Усни одговори;
интерпункциските знаци интерпункциските знаци: Добиваат текст на кој му недостигаат текстови; - Чек листи;
(точка, запирка, прашалник, точка, запирка, прашалник, интерпункциски знаци: точка, запирка, - Табла, креда/ - Тестови на
две точки, три точки, две точки, три точки, прашалник, две точки, три точки, извичник, маркер; предзнаење.
извичник, наводници) извичник, наводници во апостроф, наводници. Треба да ги запишат на - Смарт табла;
писмената комуникација. соодветното место. На крајот од активноста - Работни
добиваат по еден работен лист со точно листови;
употребени интерпункциски знаци и секој - Презентација;
ученик ја проверува точноста на употребените - Тетратки.
знаци.
[2] Наставникот подготвува презентација
користејќи ја за извор Фејсбук групата „Пуздер
правам од македонскиот јазик“ со примери за
погрешно употребени интерпункциски знаци:
точка, запирка, прашалник, две точки, три
точки, извичник и наводници. Секој слајд од
презентацијата содржи точен и погрешен начин
за бележење на одредениот знак. Потоа,
учениците и наставникот заедно ја дискутираат
поставеноста на истиот. Потоа, се изведуваат
заклучоци кои се запишуваат на таблата и во
тетратките. На крај на часот, двајца ученици
добиваат краток дијалог кој го глумат пред
паралелката. Учениците го запишуваат она што
го слушаат, користејќи ги правописните
правила за обележување на директниот говор.
На интерактивна табла или на работен лист е
запишана дијалошката форма со правилно
употребени знаци за обележување на
директниот говор од каде учениците заедно со
наставникот/наставничката дискутираат за
правилната употреба на знаците.
Делење на зборовите на [1] Учениците пишуваат диктат при што - Литературен - Диктат.
крајот од редот и - Правилно ги дели и фокус на проверката при пишувањето е текст;
пренесување на дел од пренесува зборовите на крајот 1 пренесувањето на зборовите на крајот на редот. - Смарт табла.
зборот во друг ред од редот со цртичка. Точноста ја проверуваат во пар, според
(правописен знак цртичка) прикажаниот пример на таблата.
Опишување - Опишува ликови, 5 [1] Учениците на час зборуваат за некоја - Литературен - Усни одговори
(лик, предмет, појава, личности, предмети, појави, позната личност, може да биде музичка ѕвезда, текст; на прашања;
пејзаж, настан) пејзажи од реален живот или спортист или активист. Потоа се чита текст во - Тетратка; - Домашни
од илустрации/видеа. кој се опишува личноста, се изложуваат факти и - Табла, креда/ задачи;
- Користи опишување информации. Учениците потоа продолжуваат со маркер; - Дискусии на
при самостојно составување самостојна работа и ја опишуваат личноста. На - Смарт табла; часот;
текст. крајот се чита и се дискутира за содржината на - Презентација; - Изработка на
- Искажува став (во описот. - Блок, опрема за проект;
пишана форма) за тема во [2] Учениците се делат во парови. Имаат цртање; - Истражувачка
прочитан текст и го задача во тетратката да именуваат некоја - Картички; задача;
поткрепува со цитати од природна појава: град, снег, грмежи, торнадо, - Видео - Пишување на
текстот. земјотрес... потоа со техниката бура на идеи да материјали. самостојни текстови.
- Пишува текст на ги напишат сите зборови што им доаѓаат кога ќе
дадена тема и на тема по помислат на таа појава. Користејќи ги
избор, почитувајќи ги зборовите прават опис на појавата којашто ја
правилата за композиција на именуваа.
текст. [3] Учениците го избираат своето омилено
- Пишува самостојно годишно време и во тетратката запишуваат кои
смислена куса приказна со особености ги има тоа. Цртаат цртеж од:
јасно препознатливи ликови и пролет, лето... и усно го опишуваат. Потоа
настани. добиваат картичка во која има опис на еден лик,
се обидуваат да го вметнат ликот во измислена
приказна во која е опишано годишното време.
Ликот не го сака/го сака тоа годишно време.
Напишаното се споделува во паралелката.
[4] Наставникот подготвува збирка на
видеа во кои има ликови кои нешто прават,
неми снимки на предмети или пејзажи, а
ученикот се обидува да ги вметне во приказна и
да ги опишува ликовите, личностите,
предметите, појавите, пејзажите.
[5] Учениците се поделени во групи, секоја
група добива извадок од книгата „Приказни за
момчиња кои не се плашат да бидат поинакви“
од Бен Брукс. Описот за личноста која ја имаат
во извадокот потоа ја опишуваат и портретираат
во краток текст. Напишаното се споделува во
паралелката. На крајот дискутираат за славните
и не толку славни мажи од минатото до денес
кои го направиле светот подобро место преку
сочувство, великодушност и самодоверба.
Стереотипи и говор на - Препознава 8 [1] Учениците, поделени во 5 групи, - Картички; - Усни одговори
омраза во медиумите и на стереотипи во медиумите. влечат по една од комплетот картички на кои се - А3 листови; на прашања;
социјалните мрежи - Објаснува како напишани (по едно на секоја картичка): РАСА - Хамери; - Домашни
(родови стереотипи, стереотипите во медиумите ја (белци, црнци и други), ПОЛ/РОД (момче, - Презентација; задачи;
возрасни стереотипи, расни искривуваат вистината. девојче, жена, маж), ПРОФЕСИЈА (полицајци, - Смарт табла; - Дискусии на
стереотипи, етнички - Ги објаснува лекари, наставници и други), ВОЗРАСТ - Табла, креда/ часот;
стереотипи, професионални последиците од ширењето (постари, помлади, тинејџери), ЧЛЕНОВИ НА маркер; - Изработка на
стереотипи, говор на стереотипи преку медиумите и СЕМЕЈСТВО (ќерка, син, мајка татко, баба, - Тетратка; проект;
омраза) на социјалните мрежи. дедо). Секоја група треба, на голем лист хартија, - Видео - Истражувачка
- Препознава говор на да опише (со зборови и преку цртеж) како материјал. задача.
омраза во медиумите и на луѓето на избраната картичка се прикажани во
социјалните мрежи. медиумите (во филмовите, играните серии,
- Објаснува што е говор рекламите) – како изгледаат, како се однесуваат
на омраза. и какви особини имаат. На друг лист хартија,
- Ги објаснува треба и да наведат примери од медиумите во кои
последиците од користење го виделе тоа (кој филм, серија, реклама). По
говор на омраза во медиумите завршување на работата, секоја група (една по
и на социјалните мрежи. една) ги закачува своите листови со описите и
- Наведува стратегии за примерите на ѕид и ја презентира својата работа
спротивставување со говорот пред другите. По секоја презентација учениците
на омраза. од другите групи дополнуваат со свои примери
- Ги разликува и заеднички се констатира каков опис доминира
глаголите според значењето – во медиумите. Наставникот ги запишува на
дејство или состојба. табла сите наведени описи што се совпаѓаат со
- Правилно образува вообичаените стереотипи за групите (пр.:
свршени глаголи од Црнците се криминалци, продаваат дрога...
несвршени и обратно. Бабите се грижливи, прават пита, не се
- Менува дадени дотеруваат, Момчињата се храбри, силни, не
глаголи во сегашно, идно и плачат).
минато определено време. Наставникот ги користи описите запишани
- Ги менува и ги на таблата за да го дефинира поимот стереотип
користи глаголите СУМ и (карактеристика што им се припишува на
ИМА во формите за сегашно, припадниците на одделни групи) и да укаже на
идно и минато определено видовите стереотипи што се определени со
време. групите на кои се однесуваат (расни, родови,
- Идентификува видови професионални, возрасни). При тоа, описите на
реченици според модалноста членовите на семејството се поврзуваат со
во даден текст. родови и возрасни стереотипи.
- Ја објаснува [2] На следниот час функционираат истите
структурата на простата групи, а во рамки на секоја група, секој ученик
реченица и функцијата на треба да наведе пример на конкретно лице што
прирокот и подметот во го знае, а што е различно од стереотипот и да ги
реченицата. наведе неговите/ нејзините карактеристики што
- Наведува и го/ја прават да се разликува од стереотипот.
конструира примери со Групите ги презентираат своите примери. Во
самогласното р во усна и отворена дискусија се заклучува дека
писмена комуникација. медиумите главно нѐ тераат да ги гледаме сите
- Идентификува припадници на една група како да се исти
звучни, безвучни согласки и (според стереотипот), иако многу од нив се
сонанти во даден збор. разликуваат од стереотипот.
- Идентификува и [3] Од групите се бара да подготват
објаснува едначење на предупредување што би се ставило пред
согласките по звучност во филмот, серијата или рекламата што ги
даден збор. поттикнуваат стереотипите кон определена
- Ги применува група, по принципот на предупредувањето што
правописните правила за: го има на цигарите: Пушењето убива – да
едначење на согласките по смислат една ударна реченица која укажува на
звучност во дадени зборови и последицата од присуството на конкретниот
обезвучување на крајот на стереотип.
зборот. [4] Се води отворена дискусија за да се
- Правилно бележи со објасни како родовите стереотипите во
акцентски знак едносложни, медиумите се пренесуваат и на социјалните
двосложни, трисложни и мрежи: (1) Колку некој (момче или девојче) што
повеќесложни зборови. е различен од стереотипот се чувствува
- Разликува автор од слободен да се прикаже во вистинското светло?;
лирски субјект во дадени (2) Како би реагирале другите доколку се
лирски песни. прикаже во поинакво светло; (3) Кои се
- Разликува врзан и последиците од тоа?. Заеднички се заклучува за
слободен стих во дадени негативните последици од ширењето родови и
лирски песни. друг вид стереотипи преку медиумите и на
социјалните мрежи.
- Ги наведува
[5] Проектна активност: „Отсечи ги
стилските фигури (рима, стереотипите“. Учениците добиваат бинго
ономатопеја, епитет, картички со различни термини поврзани со
компарација, персонификација говор на омраза и стереотипи: „говор на
и ги илустрира со примери. омраза“, „стереотип“, „дискриминација“,
- Ги определува „толеранција“ итн. Учениците треба да го
карактеристиките на даден пополнат бингото со дефиниции (сопствени
мит. дефиниции) кои ги усвоиле во текот на
- Ги објаснува претходните часови. Потоа, наставникот
елементите на сказната (тема, споделува примери на смарт табла кои
ликови, време, простор, учениците треба да ги подредат според
картичките кои ги поседуваат.
Се отвора отворена дискусија во која учениците
можат да споделат и лични примери на говор на
омраза, по што се преминува на втората
активност од часот.
Учениците, поделени во три групи создаваат
анти-стереотипен постер. При создавањето на
постерот се користи Canva. Наставникот избира
волшебни елементи).
место во училиштето кадешто учениците ќе го
- Ги објаснува изложат својот постер откако ќе биде испечатен.
елементите на реалистичната [6] Годишното утврдување на знаењата на
приказна (тема од учениците наставникот го прави на два начини.
секојдневието, реалистични Првиот дел од часот е насочен на брзи одговори
ликови, време и конкретен кои ги бара од секој ученик индивидуално преку
простор). влечење на картички, а вториот дел од часот е
- Ги открива и опишува насочен кон квиз на дигиталната алатка Quizizz.
елементите во даден расказ Активностите се бодуваат и учениците веднаш
(раскажувач, ликови, ги знаат своите достигнувања.
содржина, тема, време, [7] Учениците добиваат тест на знаење кој
простор, идеја). содржи избор на литературни дела: поезија,
раскази, сказни, бајки, митови. Имаат прашања
- Ги наведува
на дополнување, заокружување и целосни
карактеристиките на
одговори. Сите прашања произлегуваат од
авантуристичкиот роман по
конкретни литературни дела.
кој се разликува од другите
[8] Наставникот подготвува презентација
епски творби во проза.
со стандарди стереотипи за наставниците и
учениците, заеднички разговараат како часот по
македонски јазик во текот на учебната
2023/2024 година го кршат стереотипот и како
може да се сфати дека секој стереотип се
заснова на закоравени сфаќања кои се исчистени
од емпатија и разбирање на другиот.
Глаголи: значење, - Ги разликува 13 [1] Учениците се поделени во двојки и со - Табла, креда/ - Усни одговори
граматички категории, глаголите според значењето – помош на техниката минута работа имаат маркер; на прашања;
составни делови, дејство или состојба. задача да запишат во своите тетратки по пет - Тетратка; - Домашни
класификација, глагол - Разликува глаголски глаголи, а потоа со истите да состават пет - Смарт табла; задачи;
сум и има; личноглаголска форми според граматичките реченици. Во примерите најпрво одредуваат - Наставен лист; - Дискусии на
форма категории време, број, лице и што означува глаголот: дејство или состојба. Во - Литературен/ часот;
(дејство и состојба; лице, вид. истите примери со глаголи потоа разликуваат нелитературен текст; - Изработка на
време, број и вид; општ дел - Правилно образува лице, време и број. Сработеното го - Конјугатор графикони, цртежи;
на глаголот и основен вокал; свршени глаголи од презентираат запишувајќи ги примерите на (електронска - Контролна
глаголски групи; прости несвршени и обратно. таблата. Потоа учениците добиваат наставен апликација); вежба;
глаголски форми, сложени - Идентификува општ лист со табела во две колони каде треба да ги - Презентација; - Презентација.
глаголски форми, сегашно дел, основен вокал и наставка запишат глаголите од таблата и да ги - Хартиени
време, минато определено кај глаголот. распоредат во колоните според поставените изработки (составни
време, идно време) - Ги разликува барања. Во првата колона глаголите со кои се делови од глагол);
глаголските групи според тоа искажува дејство кое е во процес во одвивање, а - Графикони;
на која самогласка завршуваат во втората колона треба да се распоредат - Табели;
во 3л. еднина сегашно време. глаголи со кои се искажува дејство во неговата - Фотографии,
- Разликува прости и заокруженост увежбувајќи ја категоријата вид илустрации;
сложени глаголски форми кај глаголите. Сите одговори се проверуваат - Топка;
според употребата на заеднички во паралелката. - Квиз.
личноглаголските форми. [2] Учениците имаат задача да ги
- Менува дадени пронајдат глаголите од даден текст, може да
глаголи во сегашно, идно и биде и песна или неколку реченици. Откако ќе
минато определено време. ги одделат, ја определуваат основата форма на
- Посочува примери на глаголот и неговиот вид. Потоа им се
глаголски форми за сегашно, претставува глаголскиот конјугатор, кој може да
идно и минато определено се најде на интернет како посебна апликација, и
време. таму внесувајќи ја основната форма на глаголот,
- Ги менува и ги проверуваат дали точно го определиле видот на
користи глаголите СУМ и глаголот. Штом проверат, го трансформираат
ИМА во формите за сегашно, глаголот: ако е свршен, во несвршен и обратно.
идно и минато определено [3] Учениците работат во парови.
време. Добиваат наставен лист на кој има запишано
- Ги менува постојните пет несвршени глаголи. Задачата е да ги
глаголски форми за време со трансформираат во свршени со користење на
форми за друго глаголско префикси (гради-изгради, мие-измие). Потоа,
време. пет свршени глаголи треба да ги
трансформираат во несвршени на тој начин што
ќе им додадете суфикс -ва или -ува на
свршените, на пример: седне (свршен) –
седнува (несвршен), изгрее (свршен) – изгрева
(несвршен). Сработено го презентираат пред
целата паралелка. На крајот добиваат наставен
лист со реченици во чиј состав се употребени
глаголите: руча, вечера, телефонира и
информира. Секој пар има задача да ја определи
граматичката категорија вид кај посочените
глаголи. Потоа се презентира сработеното и се
коментира видската припадност на
употребените глаголи ‒ видската припадност се
определува само во реченицата, во контекстот.
[4] Учениците се делат во групи. Секоја
група добива пластифицирани составни делови
за пет глаголи. Деловите се: општ дел, основен
вокал и наставка. Во тие пет глаголи треба да се
наоѓа и глагол кој нема наставка или глагол кој
нема основен вокал, за да се воочи дека
некогаш тие може да изостануваат. Задачата е
да ги состават глаголите, да ги прочитаат и
секој во својата тетратка да напише по една
реченица. Потоа ги читаат пред сите ученици во
паралелката.
[5] Учениците работат во мали групи, по
четворица. Секоја група добива ист текст.
Задачата е да ги пронајдат глаголите и да
определат на кои од трите глаголски групи им
припаѓаат. Претходно им се кажува колку
глаголи има во текстот и колку од нив припаѓаат
на а-глаголска група, колку на е-група, колку на
и-глаголска група. Групата што ќе заврши прва
и точно ќе одговори на задачата е победник.
[6] Наставникот подготвил презентација во
која првиот слајд е составен од текст во кој
учениците ќе треба да ги пронајдат сите глаголи
и глаголски времиња. Прво наставникот ги
насочува учениците во тетратките да ги поделат
глаголите на минато, сегашно и идно време.
Потоа, откако наставникот ќе објасни дека
постојат два вида на глаголски форми (прости и
сложени), учениците ќе треба пронајдените
глаголи да ги подредат на таблата во две
колони. Треба да согледаат дека две од формите
се прости (сегашно време и минато определено
време), а третата (идно време) е сложена. На
крај во тетратките дефинициски ги запишуваат
согледаните разлики со зборови кои ќе ги
изберат учениците, а не диктат на наставникот.
[7] Учениците работат во групи. Секоја
група добива наставен лист со примери на
глаголски форми во сегашно, идно и минато
определено време. На наставниот лист има
табела со три колони и над секоја колона е
запишано името на глаголското време: сегашно,
идно и минато определено време. Групите
имаат задача да ги подредат глаголите во
колоните, образувајќи ги со наставките за
соодветното време. Се врши проверка на
сработеното пред целата паралелка и
наставникот дава повратна информација.
[8] Учениците се поделени во мали групи.
Секоја група добива плик со по три реченици
коишто се составени со глаголски форми за
идно, сегашно и минато определено време со
различни значења. Учениците треба ги посочат
значењата на глаголските форма употребени во
трите реченици. Секоја група ги дава
одговорите на поставеното барање. Преку
дискусија наставникот и учениците изведуваат
заклучоци за значењата на глаголските форми
употребени во посочените реченични ситуации.
[9] Учениците ја играат играта Јас сум – ти
си: Влечат сликички на кои има илустрирано
инсекти, животни, предмети... Дел од нив се
повторуваат. Стојат во круг и се почнува со тоа
што наставникот/ наставничката покажува една
илустрација од сликичките и вели: „јас сум
пеперутка“, ако има некој кој е пеперутка, а се
наоѓа во близина на наставникот/наставничката,
истапуваат еден чекор во кругот и наставникот/
наставничката вели: „ти си пеперутка“, ако е
подалеку од наставникот/наставничката, вели:
„тој е пеперутка“. Ако се работи за повеќе
ученици, во зависност од нивната поставеност,
наставникот/наставничката вели: „ние сме
пеперутки, и вие сте пеперутки, тие се
пеперутки. При секоја промена на сликичката,
наставникот/наставничката внимава на
позицијата на ученикот кон кој се обраќа. Потоа
ги запишува речениците од една сликичка на
таблата, па разговара со учениците за тоа што
го гледаат на таблата. Учениците треба да ги
увидат личните заменки, но и формите на
помошниот глагол сум во сегашно време.
Играта се повторува со тоа што им се кажува на
учениците да замислат дека сонувале оти се она
што го има на картичката, па фразата сега ќе
биде: „Јас сонував дека бев пеперутка...“ и така
ги добиваме формите од помошниот глагол сум
за минато определено време. Во продолжение
учениците поделени во две групи имаат задача
да состават текст со десетина реченици, но
едната група треба да ги користи формите на
помошниот глагол сум во сегашно време, а
другата треба да ги користи формите на
помошниот глагол сум во минато определено
време. Секоја група ги чита текстовите и се
дискутираат разликите кои се јавуваат кај
формите од помошниот глагол сум за двете
времиња.
[10] Учениците добиваат различни
илустрации кои ќе им помогнат да напишат
реченици во кои ќе ги употребат глаголите сум
и има. Им се посочува да ги користат во
различно лице и број и во различни времиња.
(пр.: Овој човек во минатото имал скап и
луксузен автомобил, сега има само велосипед со
кој успешно рекреира.)
[11] Учениците се делат во три групи.
Секоја група добива ист текст, но во истиот
текст се употребени глаголи во различно време.
Задачата е да се открие со кое глаголско време
се искажани дејствата во текстот и како се
пишува глаголската форма за даденото време.
Примерите, групите ги запишуваат на таблата
посочувајќи на времето кога се врши
глаголското дејство.
[12] Учениците играат игра со тениско
топче. Оној што го има топчето кажува
реченица во сегашно време, го фрла топчето кај
друг ученик и тој треба да ја трансформира
реченицата во идно време, потоа следниот
ученик којшто го има топчето ја трансформира
во минато време. Учениците ги запишуваат
речениците во тетратките и составуваат краток
текст од запишаните реченици.
[13] Учениците добиваат контролна вежба
во вид на квиз за содржините од глаголи.
Вежбата треба да содржи 40 прашања со
заокружување што ќе им помогне да ги
повторат и утврдат сите поими од содржината
за глаголи.
Структурни белези на - Разликува автор од 4 [1] Учениците читаат песна (пример, - Литературен - Усни одговори;
поезијата лирски субјект во дадени песната „Ковач“ од Ненад Џамбазов). материјал; - Индивидуални
(стих, строфа, лирски лирски песни. Учениците дискутираат во групи: Каква е - Табла, креда/ анализи и изработки;
субјект, мотив, поетска - Разликува врзан и песната по должина? Дали песната може да се маркер; - Презентации;
слика, врзан стих, слободен слободен стих во дадени раскаже? Дали во неа се изразуваат чувства и - Тетратка; - Проверување
стих, моностих, дистих, лирски песни. расположенија? Какви се тие? Издвојте ги - Наставен лист; на знаењето преку игра.
терцина, катрен) - Го определува видот глаголите и заменките од песната. Во кое лице - Презентација.
на дадени строфи според се глаголите во песната? И кога глаголите се во
бројот на стиховите. прво лице, дали тоа значи дека поетот пишува
- Анализира структура за себе и дека тој е ковач? Ги презентираат
на дадена лирска песна и го одговорите и се дополнуваат меѓу себе.
Учениците доаѓаат до заклучокот дека ковачот
од песната не е поетот, туку „гласот“ кој ги
изразува чувствата и мислите и тој се нарекува
лирски субјект. Индивидуално изработуваат
Мисловна мапа/Скелетен приказ за лирска
песна.
[2] Учениците работат во пар или во
групи. Добиваат две песни. Едната песна (на пр.
„Со оваа песна“ од Ванчо Николески) е со
римувани (врзани) стихови, а другата (песната
„Пазар“ од Бошко Смаќоски) е без римувани
стихови (во слободен стих). Учениците
добиваат задача да ги прочитаат песните и да ги
пронајдат стиховите во кои има рими и
стиховите во кои нема рими. Ги запишуваат во
тетратките и презентираат. Потоа имаат задача
од поетски материјал кој го имаат во
определува мотивот на библиотеката во училницата/училиштето и од
песната. други песни да наведат по еден пример за
- Ги идентификува врзани стихови и по еден пример за слободни
поетските слики во дадена стихови.
лирска песна и ги поткрепува [3] Учениците индивидуално читаат песна
со стихови од песната. (пример песната „Силата на зборовите“ од
- Разликува глаголски Стојан Тарапуза) која е богата со поетски
форми според граматичките слики. Потоа, учениците се поделени во групи и
категории време, број, лице и секоја група добива различна строфа од
вид. песната. Групите треба да ги идентификуваат
поетските слики и да ги опишат, а потоа да
анализираат и интерпретираат што се изразува
преку нив. Групите презентираат и се
дополнуваат, а потоа ги запишуваат поетските
слики од целата песна во форма на куси искази.
[4] Учениците се поделени во групи.
Секоја група добива наставен лист со различни
видови строфи составени од различен број
стихови. Ги читаат строфите и констатираат
дека некои се составени од еден, два, три,
четири или повеќе стихови. Наставникот ги
поттикнува да размислат како се викаат
строфите. Се започнува од моностих, дистих,
терцет, катрен, па сѐ до децима. Се завршува со
игровна активност „Изброј, изговори точно и
победи“ – натпревар помеѓу учениците кој
најбрзо и најточно ќе ги каже видовите строфи.
Анализа на лирските - Разликува автор од 8 [1] Учениците низ техниката Бура на идеи - Табла, креда/ - Одговори на
песни според мотивот и лирски субјект во дадени искажуваат на што ги асоцира поимот маркер; прашања;
стилското изразување лирски песни. татковина запишан на таблата. На пример, - Смарт табла; - Дискусија на
(пејзажна, патриотска - Разликува врзан и татковина-родна земја, родина, роден крај, - Тетратка; часот;
песна; рима, ономатопеја, слободен стих во дадени Македонија, минато, богата историја, природни - Литературни - Самостојна
епитет, компарација, лирски песни. убавини, херои итн. Учениците читаат песна материјали; анализа на песна;
персонификација) - Го определува видот („Што е тоа татковина“ од Видое Подгорец). Се - Илустративни - Домашна
на дадени строфи според интерпретира песната: Какви чувства се материјали, цртежи, задача;
бројот на стиховите. искажуваат во неа? Како е опеана татковината? фотографии; - Индивидуални
- Анализира структура Која поетска слика ви остави најсилен - Табели, изработки;
на дадена лирска песна и го впечаток? Зошто? Учениците ги изнесуваат графикони; - Тетратки за
определува мотивот на своите мислења и коментари во однос на - Лектира; лектири;
песната. поимот мотив при што наставникот укажува - Картички. - Презентации.
- Ги идентификува како се делат лирските песни според мотивот и
поетските слики во дадена доаѓаат до заклучокот што е тоа патриотска
лирска песна и ги поткрепува песна. Ги издвојуваат белезите на патриотската
со стихови од песната. песна и ги споделуваат заклучоците заеднички.
- Ги наведува [2] Учениците разгледуваат слики на
стилските фигури (рима, пејзажи кои ги нацртале самите или ги донел
ономатопеја, епитет, наставникот. Ја читаат песната („Пејзаж“ од
компарација, персонификација Васил Куновски) и работат во групи со
и ги илустрира со примери. техниката Дневник со двоен запис за да се
- Препознава и именува објаснат основните белези на описните
стилски фигури во лирски (пејзажните) песни, поткрепувајќи ги со
песни. соодветни цитати. Групите ги презентираат
- Го идентификува одговорите.
видот на именките во даден [3] Учениците се наредени во две колони.
текст и наведува примери на Играта се спроведува во пар. Едниот ученик
различни видови именки. имитира звук, шум или глас, а другиот ученик
- Правилно ги користи треба да погоди кое животно, предмет или
формите на граматичките појава го испушта таквиот глас. Потоа се чита
категории на придавките во песна („Зимско утро“ од Блаже Конески). Се
усното и во писменото разговара за песната, се определува, мотив,
изразување. стих, строфа, порака, а потоа се пронаоѓаат
- Образува смисловни зборови кои содржат ономатопеја. Добиваат
и граматички правилни задача од звуци да создадат зборови ономатопеи
состави од именка и (на пр. зу-зу, зуи, зуење, брм-брм, брмчи,
придавка/придавки. брмчење итн.).
- Ги разликува [4] Неколку ученици кажуваат именки кои
глаголите според значењето – ќе им паднат напамет и се запишуваат на
дејство или состојба. таблата. Потоа, поделени во групи треба на
именките да им додадат придавки кои ќе ги
украсат, по можност да бидат и повеќе
придавки. Наставникот ги наведува дека во
литературните дела придавките имаат функција
да го украсат, да го разубават зборот, да
придонесат за неговата сликовитост и да му
придадат нови значења односно колку е
придавката понеобично поврзана со именката,
колку повеќе го покажува отстапувањето од
вообичаеното значење, толку епитетот е
поуспешен. Се чита песна („Тајна-игра-смисла“
од Славко Јаневски). Учениците во групи ги
пронаоѓаат зборовите кои им придаваат нови и
необични значења на именките и презентираат
и го откриваат поимот епитет.
[5] Учениците работат самостојно.
Добиваат песна во која има компарации, секое
ко или како во песната е потенцирано. Се
дискутира за изразите од зборови кои се
поврзани со ко или како. Заклучоците за
стилската фигура компарација се запишуваат во
тетратка.
[6] Учениците добиваат картички со
зборови (именки и глаголи). Работејќи во групи,
треба да ги поврзат именките со глаголите за да
добијат необични искази. На пр. Ја поврзуваат
именката облак со глаголот плаче и така го
добиваат исказот: Облакот плаче. Потоа се чита
песна („Кој знае како и кога“ од Петре М.
Андреевски. Се интерпретира песната според
учените книжевно-теориски поими. Работејќи
во група, учениците ги пронаоѓаат стиховите во
кои сонцето е оживеано, односно стиховите во
кои му се придаваат човечки особини и со тоа
се дефинира поимот персонификација.
[7] Активност за два часа: (1) Учениците
имаат за задача претходно да ги исчитаат
песните од стихозбирката „Црни и жолти“ од
Славко Јанески. Секој ученик добива за
задолжение да одговори прашања со две песни
од збирката (наставникот внимава сите 19
песни од збирката да се повторуваат барем два
пати): (1) Од колку строфи е составена песната?
(2) Колку стихови има секоја строфа? (3) Дали
сите строфи имаат еднаков број на стихови? (4)
Со свои зборови опиши дали во главата ти се
создаде некаква слика додека ја читаше
песната. (5) Дали го забележуваш гласот на
авторот во песната преку употреба на глаголи
или заменки во прво лице еднина („јас можам“,
„јас сакам“...)?
Во текот на часот секој ученик ги
аргументира своите одговори со примери од
песните кои ги анализирал, а заеднички се
доаѓа до повторување на веќе наученото, но и
се дополнува знаењето:
- песните имаат своја композиција, при
што стихот е основен елемент на песната.
Повеќе стихови со ритам и интонација или
рима формираат една целина наречена строфа.
Постојат различни видови строфи: моностих е
строфа составена од еден стих; дистих е строфа
составена од два стихови, терцет или терцина
од три; катрен од четири стихови, пентина од
пет стихови, секстина од шест стихови, септима
од седум стиха, октава од осум, а нона од девет.
- има повеќе видови рими: машка,
женска, дактилска или пак, вкрстена, паралелна
и прегрната.
- песните според организацијата на
строфите можат да бидат астрофични,
строфични и хетерострофични.
- оние стихови кои имаат организиран
метрички систем се нарекуваат метрички
(врзан) стих, а оние кои имаат послаби
метрички врски се нарекуваат слободен стих.
- лирскиот субјект е исто што и
нараторот во епиката, тој е гласот во лирската
песна, но никако не смее да се поистовети со
авторот на песната. Така, учениците доаѓаат до
заклучокот дека гласот од песната не е поетот,
туку „гласот“ кој ги изразува чувствата и
мислите и тој се нарекува лирски субјект.
Индивидуално изработуваат Мисловна
мапа/Скелетен приказ за лирска песна.
- преку гласот на лирскиот субјект се
претставени и поетски слики кои имаат за цел
да „им зборуваат на нашите сетила“ (сетилото
за допир, вкус, мирис, слух или вид), така што
тие можат да бидат визуелни и аудитивни.
[8] Сè уште се користи стихозбирката од
претходниот час, но овој пат, на учениците им
се делат два типа на картички: (1) на едниот тип
картички, на едната страна има запишано тип
на стилска фигура, односно: рима, ономатопеја,
епитет, компарација, персонификација, а од
другата страна, учениците треба да најдат
соодветен пример од стихозбирката; (2) на
другиот тип картички, наставникот веќе
издвоил примери од истата стихозбирка, а
учениците ги препознаваат стилските фигури.
Реченица: поим, содржина - Ја идентификува 4 [1] Учениците добиваат лист хартија на кој - Табла, креда/ - Одговори на
и модална карактеристика реченицата како логичен има напишано реченица. Со ножица ја сечат маркер; прашања;
на реченицата состав од зборови, како реченицата на тој начин што секој збор - Тетратки; - Дискусија на
(расказни реченици, граматички правилна претставува посебно парче, посебна единица. - А4, А3 листови часот;
прашални реченици, конструкција и како Од ученикот се бара правилно да ги спои хартија; - Домашна
извични реченици) интонациска целина. парчињата хартија на тој начин што правилно ќе - Ножици; задача;
- Идентификува видови конструира реченица која ќе претставува една - Кутија; - Индивидуални
реченици според модалноста смислена јазична целина составена од нејзините - Canva; изработки;
во даден текст. основни елементи. Учениците ги читаат и - Презентација; - Игра
запишуваат речениците на таблата, - Игра „Лавиринт“ во вид на
истакнувајќи ја поврзаноста на нејзините „Лавиринт“. контролна вежба.
основни елементи.
[2] Учениците се поделени во 4 групи и
секоја група влече по еден лист со задача од
кутија или од торбичка. На листовите има
напишано: раскажи, желба, прашај, заповедај.
Во зависност од зборот што го извлекле, треба
да состават по 3 реченици преку кои ќе го
изразат ставот на говорителот. (Пр.: Вчера бев
во Битола. Сакам сладолед. Каде одиш? Купи
ми чоколадо!) Се читаат речениците, се
дискутира каков став се изразува, што
означуваат и со која интонацијата се
читаат/интонираат.
[3] Учениците имаат задача да направат
постер преку Canva во кој како главна вест ќе
имаат употребено расказна, прашална, желбена,
извична реченица. (Кој е виновен за тоа што се
случи? Денес времето ќе биде сончево и сл.) На
часот ги презентираат постерите. Заеднички
прават лектура на речениците и ја согледуваат
соодветната интерпункција.
[4] Активност за повторување и
утврдување на поимите. Учениците се делат во
четири групи. Наставникот подготвив А3
формат „лавиринт“ за секоја група, со толку
фигури колку што има ученици во групата.
Секоја група треба да постигне да ги извади
сите играчи од лавиринтот за да ги освои сите
поени. Лавиринтот содржи бројки кои
соодветствуваат со соодветна реченица.
Учениците кога ќе стигнат до бројката треба да
одговорат каков вид на реченица е, доколку
одговорат точно, продолжуваат напред и на ред
е следниот играч од групата, доколку одговорат
погрешно фигурата се враќа на претходниот
чекор. Наставникот ги набљудува групите и ги
бележи нивните одговори. На крај на часот се
прогласува победничкиот тим и се кажуваат
освоените бодови.
[1] Учениците самостојно читаат - Литературни - Одговори на
космогониски мит за настанувањето на светот и материјали. прашања;
вселената. За митот наставникот има - Табла, креда/ - Дискусија на
подготвени прашања (за што станува збор во маркер; часот;
митот, какви информации дава митот, во кое - Тетратка; - Домашна
време се случува, кој го раскажува настанот). - Смарт табла; задача;
- Наставни - Текстуални
Учениците одговараат самостојно на листот, а
ливчиња; одговори на наставни
потоа се дискутира секое прашање и одговор за
- А4 лист ливчиња;
- Ги опишува да се направи заеднички заклучок за тоа што се хартија; - Тетратка за
карактеристиките на митот. опишува во митот. - Лектира. лектира;
- Ги определува [2] Учениците работат самостојно, читаат - Презентација;
карактеристиките на даден извадоци од „Најубавите митови“ од Г. Шваб - Индивидуални
мит. (се избира еден митовите: Митот за Прометеј, изработки.
Мит 2
- Издвојува клучни и Митот за Икар, Златното јаболко и сл). При тоа
непознати зборови во даден тие издвојуваат клучни и непознати зборови и
мит и прави кратки белешки. прават кратки белешки. На крајот учениците
- Наведува примери на имаат задача со техниката Лектирно орманче да
митови.
го раскажат митот што го одбрале и да го
нацртаат ликот на кој што се однесува.
Лектирното орманче се изработува од лист
хартија кој се превиткува на четвртини, така
што се добиваат две врати на орманче.
Одозгора, на вратите се црта, а внатре се
раскажува митот. Презентираат пред
паралелката.
Сказни (бајки) - Ги објаснува 6 [1] На час се чита „Кралот – Жаба или - Литературни - Одговори на
(сказна, волшебни елементите на сказната (тема, верниот Хајнрих“, од Браќата Грим. Учениците материјали; прашања;
елементи) ликови, време, простор, добиваат насоки како да ја анализираат - Наставни - Дискусија на
волшебни елементи). волшебната приказна/сказна. Со помош на ливчиња; часот;
- Ги определува наставничката/наставникот ги запишуваат: - Табла, креда/ - Домашна
елементите во дадена сказна. темата, времето, просторот, ликовите односно, маркер; задача;
- Издвојува клучни и јунакот, по кого или по што трага јунакот, кој и - Тетратки; - Текстуални
непознати зборови во дадена како му помага или пак му пречи, како и - Блок, ликовни одговори на наставни
сказна и прави кратки зборовните формули и волшебните предмети со материјали; ливчиња;
белешки. кои се служи јунакот. Презентираат пред сите - Смарт табла; - Презентација;
- Споредува митови и во паралелката. На крај на часот учениците - Презентација. - Индивидуални
сказни според нивните имаат задача да нацртаат еден волшебен изработки.
карактеристики. предмет и да го опишат пред паралелката, која е
- Наведува примери на неговата функција и на кого би можел да му
народни и авторски сказни. биде од помош. Учениците кои имаат
инспирација може да смислат зборовна
формула и да ја прочитаат пред останатите.
[2] Учениците работат самостојно и ја
читаат: „Среќниот принц“ од Оскар Вајлд.
Прават план на настаните во текстот и
разговараат за раскажувачот, за содржината на
текстот, кои ликови и кои настани се
сказнолики/волшебни во текстот. Потоа
добиваат задача да направат мапа на градот
каде што ќе ги означат локациите од ликовите
на кои им помогна Принцот со помош на
ластовицата. На мапата треба да биде нацртана
и статуата од Принцот. Учениците треба да ги
именуваат и улиците (со што ќе внимаваат
правилата за пишување голема буква). Потоа
избираат еден лик (епизоден, од тие што добија
помош од Принцот) и ја раскажуваат неговата
приказна. Сите раскажани приказни се
пишуваат кратко и се поставуваат во
училницата.
[3] Учениците прават проектна активност
– Денови на сказната. На почетокот на
проектната активност, подготвуваат говор и
презентираат некоја сказна која многу ја сакаат.
Потоа се делат во групи и добиваат по една
нова сказна за читање, секој час, два часа по
ред. За реализација можат да се користат:
„Принцезата на зрно грашок“ од Андерсен,
„Светот под езерото“ од Десанка Максимовиќ,
„Сказна за рибарот и рипката“ А. С. Пушкин
„Принцот облак“ – Гроздана Олуиќ. Заеднички
ги објаснуваат карактеристиките на сказната
преку дискусија за темата, ликовите и нивните
карактеристики и волшебните настани. Во
секоја група се чита и се пишуваат белешки и
клучни зборови. Белешките се споделуваат во
групата, а потоа во одделението.
[4] Се повторува претходната активност.
[5] Учениците работат во пар. Се
потсетуваат на прочитан мит или сказна од
минатите часови. Со помош на Венов дијаграм
ги споредуваат карактеристиките на митот и
сказната според настаните и ликовите.
[6] Учениците работат во пар. Секој пар
има задача да наведе неколку примери авторски
и народни сказни од материјал којшто
електронски наставникот претходно го
подготвил. Примерите се споделуваат и
анализираат пред одделението.
Поделба на согласките по - Идентификува 2 [1] На учениците им се претставува - Табла, креда/ - Усни одговори
звучност звучни, безвучни согласки и поделбата на гласовите според признакот маркер; на прашања;
(звучни, безвучни и сонанти во даден збор. звучност на графички организатор по избор на - Смарт табла; - Дискусии на
сонанти) - Наведува примери на наставникот/наставничката. Се поттикнуваат да - Тетратка; часот;
двојки составени од звучна и ги изговараат гласовите, по претставен пример - Картички; - Домашни
безвучна согласка. од наставникот и да забележуваат разлики во - Презентација; задачи.
артикулацијата. Наставникот/наставничката со - Видео и аудио
насочувачки прашања и објаснувања ги води материјали.
кон главниот заклучок – треперењето на
гласните жици, односно нивната затегнатост
при изговорот ја создава нивната звучност.
Најзвучни се самогласките, потоа сонантите и
на крајот согласките. При изговорот на
согласките, доколку гласните жици не се
оптегнати, туку опуштени, се создаваат
безвучните согласки. На крајот учениците во
дадени зборови ги детектираат звучните и
безвучните гласови и заеднички се проверуваат.
[2] Учениците добиваат картички со
гласови. Наставникот на таблата поставува
приказ /табела од паровите звучна и безвучна
согласка. Им објаснува да ги читаат во пар како
што се прикажани во табелата, при што
ученикот кој ја има картичката Б ја изговара, а
веднаш по него се изговара П и така сè до
безвучната Х. Изговорот во парови се
повторува неколку пати. Потоа учениците
добиваат табела во која недостига една согласка
од парот. Учениците имаат задача да ја
пополнат табелата и заеднички да се проверат.
На крајот од активноста на импровизирано
петолиние и со различна боја, учениците ги
запишуваат гласовите според звучноста, така
што на најгорните линии стојат самогласките,
па подолу сонантите, па звучните согласки и
најдолу безвучните согласки.
[1] Учениците разгледуваат на табла - Табла, креда/ - Усни одговори
примери и дискутираат за начинот на нивниот маркер; на прашања;
изговор, односно како е полесно изговарањето - Смарт табла; - Дискусии на
во позиции на звучна и безвучна согласка една - Презентација; часот;
до друго во зборот, пример: клуб-клупски (клуб - Тетратка. - Домашни
+ ски), риба-рипка (риб + ка), снег-снекче (снег задачи.
+ че), град-гратче (град + че), тежок-тешка (теж
+ ка), блиска (близ + ка), гозба (гост + ба).
- Ги наведува и
Учениците заклучуваат дека поради
објаснува гласовните промени
приспособување на гласовите за полесен
и дава примери за едначење на
изговор настанува гласовна промена која се вика
согласките по звучност и
едначење по звучност. Потоа учениците работат
обезвучување на звучните
Гласовни промени: индивидуално врз текст во кој има зборови каде
согласки на крајот на зборот.
едначење на согласките по настанува едначење по звучност. Ги детектираат
- Идентификува и
звучност и обезвучување 2 и дискутираат за погрешно напишаните
објаснува едначење на
на звучните согласки на зборовите во него, а потоа ги запишуваат на
согласките по звучност во
крајот од зборот таблата и се обидуваат да ги изговорат.
даден збор.
[2] Учениците ги изговараат зборовите кои
- Идентификува
се на таблата и забележуваат кој збор како се
обезвучување на звучните
изговара: даб, џеб, бев, живеев, прав, прв, праг,
согласки на крајот на даден
драг, брег, снег, млад, град, ред, рид, грабеж,
збор.
надеж, бодеж, стремеж, копнеж, еж, нож, образ,
мраз. Потсетувајќи се на табеларниот приказ на
звучни и безвучни двојки дискутираат за
звучните и безвучните согласки. Заклучуваат
дека звучните согласки на крајот од зборот се
изговараат како безвучни, бидејќи е така
полесно, но обезвучувањето не се бележи во
пишувањето.
Авантуристички роман - Ги наведува 4 [1] Учениците ја завршуваат проектната - Истражувачки - Усни одговори
карактеристиките на задача: Денови за роман. Со подготвени материјали; на прашања;
авантуристичкиот роман по материјали од наставникот истражуваат за - Литературен - Домашни
кој се разликува од другите материјал; задачи;
значењето и развојот на авантуристичкиот - Лектира; - Изработка на
роман. На првиот час прават постер во Canva во - Табла, креда/ проект (Денови за
којшто ги истакнуваат сите карактеристики на маркер; роман);
авантуристички роман. Дискутираат, - Наставни - Презентација;
анализираат и даваат примери на ливчиња; - Истражување
авантуристички романи и негови сличности со - Смарт табла; - Самостоен
- Дигитална расказ.
авантуристичките филмови. Се разговара за
алатка Canva;
стилот на авантуристички роман наречен
- Word, InDesign
Робинзонада. и други алатки за
[2] Учениците носат соодветен материјал уредување текст.
за обработка на лектирата, авантуристичкиот
роман „Робинзон Крусо“ со примена на
техниката „Лектира во торбичка“. Учениците на
епски творби во проза. час носат хартиена кеса (кеса за подарок и
- Ги открива и опишува неколку листови во боја). На едната страна од
елементите во даден кесата лепат лист и на него ја раскажуваат
авантуристички роман накратко содржината од романот. На другата
(раскажувач, ликови, страна лепат лист на која ја запишуваат темата,
содржина, тема, време, идејата и ликовите автор, раскажувач, ликови,
простор, идеја). содржина, тема, време, простор, идеја. Во
- Ја поврзува кесата ставаат пет мали листови во кои
проблематиката на даден накратко опишале пет авантури на Робинзон
литературен текст со Крусо. Си ги разменуваат кесичките и читаат
стварноста преку наведување што напишале едни со други.
примери од секојдневниот [3] Учениците ги користат петте авантури
живот. на Робинзон Крусо за да разговараат за
чувствата кои може да се пробудат во нас
доколку доживееме такви авантури, разговараат
за своите фантазии. Застануваат во круг и секој
ја кажува својата замислена совршена авантура.
Потоа, секој ученик самостојно пишува краток
расказ налик авантурите на Робинзон Крусо и
заеднички создаваат дигитална книга
„Робинзонада“.
[4] Наставникот носи извадоци од други
авантуристички романи, ги дели учениците во
три групи. Секоја група добива по два
извадоци, а од нив прави целосна анализа на
особеностите на авантуристичкиот роман,
користејќи ја шемата од првиот час.
Правописни правила во - Ги применува 1 [1] Учениците проследуваат презентација - Табла, креда/ - Усни одговори
однос на гласовните правописните правила за: со примери во кои се посочени правилата за маркер; на прашања;
промени едначење по едначење на согласките по едначење на согласките по звучност и - Смарт табла; - Дискусии на
звучност и обезвучување звучност во дадени зборови и обезвучување на звучните согласки на крајот од - Презентација; часот;
зборот. При читањето на примерите, учениците - Наставен лист; - Домашни
низ прашања откриваат кога доаѓа до едначење - задачи;
на согласките по звучност и според која согласка - Презентација.
се врши оваа гласовна промена. Истата постапка
ја повторуваат за обезвучувањето на звучните
согласки на крајот од зборот. Учениците
на звучните согласки обезвучување на крајот на
продолжуваат да работат во двојки. Секоја
крајот на зборот зборот.
двојка добива наставен лист со текст во кој
гласовните промени не се соодветно
забележани/напишани, истото го коригираат.
Сработеното се презентира пред целата
паралелка со почитување на правоговорот и
правописот.
Акцент - Ги наведува 3 [1] Учениците работат во пар, добиваат - Табла, креда/ - Усни одговори
(акцентиран слог, акцентен карактеристиките на акцентот текст, го читаат и од него извлекуваат десет маркер; на прашања;
знак, определен, на македонскиот стандарден збора по свој избор. Ги делат зборовите на - Смарт табла; - Дискусии на
третосложен, динамичен, јазик (определен, слогови. Ги изговараат и забележуваат кој слог е - Литературен часот;
акцентирање сложени третосложен, динамичен). нагласен, бележат со акцентен знак и текст; - Домашни
зборови) - Правилно ги дискутираат дали определениот акцентиран - Тетратка; задачи;
акцентира зборовите и го слог се менува доколку зборот добие некоја - Наставни - Контролна
нагласува акцентираниот слог наставка или друга измена во неговата должина. листови. вежба (правилно
при читањето и при усно Заклучоците за карактеристиките ги даваат сами акцентирање при
изразување и говорење. по насоки на наставникот и ги запишуваат на говорење);
- Правилно бележи со таблата. - Работен лист со
акцентски знак едносложни, Потоа, учениците слушаат аудио снимка во кој бодовна листа.
двосложни, трисложни и говорникот еднаш неправилно, а друг пат
повеќесложни зборови. правилно акцентира двосложни и трисложни
- Го идентификува и зборови. Дискутираат за разликите од едната и
бележи акцентот кај другата снимка. Потоа повторно слушаат и
сложените зборови. анализираат. Им се објаснува дека разликите се
настанати поради различното акцентирање.
Потоа се поставуваат примери на таблата.
Наставникот чита акцентирајќи правилно и бара
од учениците да го забележат
повишувањето/нагласувањето на еден слог во
зборот. Во завршниот дел наставникот им го
презентира правилото за акцентирање: кај
зборовите составени од два слога, при изговор
се нагласува вториот слог (на пр. добар, дедо,
вака итн.), а кај трисложните зборови, при
изговор се нагласува третиот слог од десно кон
лево (на пр. Марија, ученик итн.). Потоа
учениците добиваат листа со двосложни и
трисложни зборови кои треба да ги напишат
поделени на слогови и да го означат слогот на
кој паѓа акцентот. На крајот, учениците ги
читаат на глас зборовите од листата, прво
акцентирајќи ги правилно, а потоа звуковно
нагласувајќи го акцентираниот слог.
[2] Учениците самостојно избираат текст
(од кој било стил), го читаат пред одделението
со почитување на правилата за акцент кои ги
изучиле. Имаат задача активно да слушаат, да
водат белешки за акцентирањето и да си даваат
повратна информација по секое читање според
запишаните белешки за неправилно
акцентираните зборови.
[3] Учениците добиваат работен лист во
кој има две колони: едната означена како колона
во која се посочени зборови: оро, водач, вино,
жито, дрво, ред, север, исток, запад, југ, а
другата како колона во која ќе образуваат и ќе
бидат запишат нови зборови составени од два
дела: ороводец, виножито, сончоглед и сл. По
завршување на задачата учениците прво ги
читаат зборовите што ги добиле како наведени
во првата колона, а потоа ги читаат новите
зборови од втората колона и ги запишуваат на
таблата. Со помош на прашања учениците
констатираат дека има прости и сложени
зборови и дека најголем дел од сложените
зборови се подведуваат под истото правило за
акцентирање кое се однесува на простите, но и
дека има сложени зборови кои секогаш се со
акцент на вториот составен дел и покрај тоа
што се повеќесложни. По завршената активност
неколку ученици запишуваат на таблата по еден
пример на сложен збор и правилно го
изговараат.
Лексика: Лексички - Наведува примери за 2 [1] Учениците работат во двојки. Секоја - Табла, креда/ - Усни одговори
значења на зборовите еднозначни и за повеќезначни двојка добива наставен лист со текст чија маркер; на прашања;
(еднозначност и зборови. содржина е богата со еднозначни и - Смарт табла; - Дискусии на
повеќезначност на - Ја објаснува повеќезначни зборови. Учениците треба да ги - Презентација; часот;
зборовите; директно и разликата меѓу директно и наведат зборовите коишто имаат само едно - Тетратки; - Домашни
преносно значење, преносно значење на значење и да ги наведат зборовите кои имаат - Наставен лист. задачи.
конкретно и апстрактно зборовите преку примери. две, три и повеќе значења. Учениците
значење на зборовите, - Ја објаснува продолжуваат да работат во групи со задача да
синоними, хомоними, разликата меѓу конкретно и препознаат зборови и зборовни изрази со
антоними) апстрактно значење на директно и преносно значење, конкретно и
зборовите преку примери. апстрактно и да ги преформулираат реченицата
користејќи ги зборовите/изразите од кои
директно ќе се препознаваат значењата (пр.:
Илина најде златен прстен. ̵ Дедо Благоја има
златно срце.; Мајка ми држеше чинија в рака. ̵
Таа идејата држи место.).
Групите ги читаат на глас новосоставените
реченици и сите заедно дискутираат за
изразноста на текстот во кој се користат
зборови/изрази со преносно значење. На крајот,
наставникот презентира реченици со директно и
- Идентификува преносно значење (пр.: Денес бевме на планина.
зборови во текст што имаат ̵ Ти си планина човек!) и во дискусија
синоними или антоними и ги учениците го толкуваат нивното значење.
наведува нивните [2] Учениците самостојно работат на
синоними/антоними. задачи и барања прикажани на наставен лист.
- Идентификува Најпрво со техниката пица треба да запишат во
зборови во текст што се четвртините од парчињата пицата синонимни
хомоними и ги наведува значења за даден збор, на пример: убава (лична,
нивните различни значења. прекрасна, привлечна, занесна). Во
продолжение на активноста во табела го
запишуваат спротивното значење на претходно
зададени зборови. Со помош на антонимите и
синонимите од наставниот лист, учениците
составуваат реченици. Од неколкуте зададени
хомоними составуваат реченици за да ги
покажат различните значења на зборовите (Тој
ми е син./Сакам син џемпер). Неколку ученици
ги читаат своите примери пред останатите
ученици во паралелката.