Arkusz zawiera informacje prawnie chronione

do momentu rozpoczęcia egzaminu.

WYPEŁNIA ZDAJĄCY

KOD PESEL

EGZAMIN MATURALNY Z FIZYKI

POZIOM ROZSZERZONY
Próbna Matura z Operonem 2022/2023

TERMIN: marzec 2023 r.

Czas pracy: 180 minut
LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA: 60

Instrukcja dla zdającego

1. S  prawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron (zadania 1.–15.). Ewentualny brak
zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.
3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do os-
tatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym tuszem lub atramentem.
5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
7. Możesz korzystać z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin maturalny
z biologii, chemii i fizyki.
8. Symbol zamieszczony w nagłówku zadania zwraca uwagę na to, że do rozwiązania zadania
będzie niezbędne użycie kalkulatora pozwalającego obliczać wartości logarytmów, funkcji
trygonometrycznych oraz funkcji wykładniczych.
9. Symbol zamieszczony w nagłówku zadania zwraca uwagę na to, że do rozwiązania
zadania będzie pomocne lub niezbędne użycie linijki.
10. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione.
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 1.
Dwie prostoliniowe szosy przecinają się pod kątem prostym. O godzinie 15.27 z północy na
km
południe przez skrzyżowanie przejechał autobus z prędkością 72 . O godzinie 15.30 przez
h km
to samo skrzyżowanie z zachodu na wschód przejechał beczkowóz z prędkością 60 .
h

Zadanie 1.1. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Wektor prędkości autobusu względem beczkowozu jest zwrócony na:
A. południe C. południowy zachód
B. południowy wschód D. wschód

Zadanie 1.2. (0–2)

Oblicz wartość prędkości autobusu względem beczkowozu.

Zadanie 1.3. (0–2)

Oblicz odległość między autobusem i beczkowozem o godzinie 15.29.

Strona 2
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 1.4. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz 1., 2. albo 3.
Wektor prędkości beczkowozu względem autobusu ma kierunek
taki sam jak wektor prędkości taki sam jak zwrot wektora prędkości
A. nato- 1.
autobusu względem beczkowozu, autobusu względem beczkowozu.
miast
prostopadły do wektora prędkości przeciwny do zwrotu wektora prędko-
B. jego 2.
autobusu względem beczkowozu, ści autobusu względem beczkowozu.
zwrot
równoległy do drogi, po której jest zgodny ze zwrotem prędkości beczko-
C. 3.
porusza się beczkowóz, wozu względem jezdni.

Zadanie 2.
Rowerzysta ruszył z miejsca na rowerze, którego koła mają średnicę 700 mm. Tor rowerzysty
był prostoliniowy i poziomy. Wykres przyspieszenia kątowego kół roweru podczas jazdy rowe-
rzysty przedstawiono na wykresie.
e[rad/s2]
3
2

0
5 10 15 20 25 30 t[s]
-1

-2

-3

Zadanie 2.1. (0–3)

Sporządź wykres prędkości liniowej roweru od czasu.

Strona 3
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 2.2. (0–3)

Oblicz, ile obrotów wykonało każde z kół tego roweru podczas jazdy.

Zadanie 2.3. (0–1)

Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest
fałszywe.
Gdyby koła roweru miały mniejszą średnicę, to dla zapewnienia tego samego
1. P F
przyspieszenia liniowego ich przyspieszenie kątowe musiałoby być większe.
2. Między 6. a 20. sekundą ruchu rowerzysta nie wykonywał pracy. P F

Przyspieszenie roweru zapewniała siła dośrodkowa, działająca na elementy

3. P F
kół.

Strona 4
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 3. (0–3)
Pionowo ustawiona sprężyna, której masę pomijamy, ma współczynnik sprężystości równy
N
k = 50 . W pewnym momencie na sprężynie położono przedmiot o masie 120 g i dodatkowo
m
sprężynę naciśnięto z góry tak, że jej długość zmalała o 10 cm. Następnie sprężynę puszczono.
Powracająca do poprzednich rozmiarów sprężyna wystrzeliła przedmiot do góry.

Oblicz prędkość przedmiotu w momencie, gdy sprężyna odzyskała swoją pierwotną długość.

Strona 5
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 4.
Leżący na poziomej dużej tafli lodu krążek hokejowy uderzono kijkiem, nadając mu prędkość
m
4 . Krążek zatrzymał się w odległości 260 m.
s

Zadanie 4.1. (0–2)

Oblicz współczynnik tarcia krążka o lód.

Zadanie 4.2. (0–1)

Wyjaśnij krótko, dlaczego do rozwiązania powyższego zadania nie trzeba znać masy krążka.

Zadanie 5.
Siła grawitacji między ciałami o niewielkiej masie jest znikoma i w typowych sytuacjach doty-
czących życia codziennego może zostać pominięta. Jeśli jest natomiast jedyną siłą działającą,
np. między ciałami umieszczonymi w przestrzeni kosmicznej, gdzie nie ma sił oporu, staje się
siłą dominującą. Dzięki niej, w odpowiednio dużej perspektywie czasowej, stosunkowo nie-
wielkie grudki materii mogą się zlepiać w całe planety.
W przestrzeni międzyplanetarnej szybują początkowo nieruchome względem siebie: kamień
o masie 1 kg i średnicy 9 cm oraz ziarenko o masie 1 mg, które traktujemy jako punktowe.
Początkowa odległość między środkami tych ciał wynosi 2 m.

Strona 6
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 5.1. (0–3)

Oblicz, z jaką prędkością ziarenko piasku spadnie na kamień.

Zadanie 5.2. (0–2)

Uzupełnij zdanie – zaznacz właściwe wyrażenie w nawiasie i zapisz uzasadnienie, tak aby
otrzymać zdanie prawdziwe.
Ruch ziarenka piasku względem kamienia będzie (jednostajny / jednostajnie przyspieszony /
niejednostajnie zmienny), ponieważ ...................................................................................................
..............................................................................................................................................................

Zadanie 5.3. (0–2)

Oblicz, z jaką prędkością musiałoby się poruszać ziarenko piasku, aby utrzymać się na orbicie
kołowej o promieniu 2 m wokół kamienia.

Strona 7
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 6.
Zegar wahadłowy pracuje w rytm wahadła matematycznego o okresie T = 1,2 s. Okazuje się,
że zegar spóźnia się o 4 min na dobę.

Zadanie 6.1. (0–2)

Uzupełnij zdanie – zaznacz właściwy wyraz w nawiasie i zapisz uzasadnienie, tak aby otrzy-
mać zdanie prawdziwe.
Aby wyregulować zegar, ciężarek wahadła należy (podnieść / obniżyć), ponieważ .....................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

Zadanie 6.2. (0–4)

Oblicz, o ile należy zmienić długość wahadła, aby zegar pracował prawidłowo.

Strona 8
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 6.3. (0–1)

Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest
fałszywe.

1. Szybkość chodu zegara nie zależy od masy wahadła. P F

Ten sam zegar umieszczony w windzie przyspieszającej w górę będzie chodzić

2. P F
szybciej.
3. Zegar można przyspieszyć, zwiększając amplitudę drgań jego wahadła. P F

Zadanie 7. (0–1)
Dwa jednakowe ładunki, o wartości 1 µC każdy, oddziałują ze sobą.
Zaznacz wykres (otocz pętlą odpowiednią literę), który prawidłowo przedstawia zależność siły
ich wzajemnego oddziaływania od odległości.

F [N]
0,16
D

0,14 C

0,12

0,1

0,08

0,06
B

0,04

A
0,02

0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 r[m]

Strona 9
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 8.
Dwie przewodzące małe kulki o masie 0,4 g naładowano ładunkami +700 nC i umieszczo-
no w odległości 0,5 m jedna od drugiej. Następnie puszczono je swobodnie. Pomijamy straty
energii związane z promieniowaniem elektromagnetycznym emitowanym przez poruszające
się ładunki.

Zadanie 8.1. (0–3)

Oblicz prędkości kulek względem środka masy całego układu w chwili, gdy odległość między
kulkami wzrosła do 1 m.

Zadanie 8.2. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz 1., 2. albo 3.
W miarę oddalania się kulek ich prędkości względem środka masy układu

A. będą rosnąć do nieskończoności, 1. będą rosnąć.

natomiast ich będą cały czas
B. będą rosnąć do pewnej skończonej wartości, 2.
przyspieszenia stałe.
C. ostatecznie zmaleją do zera, 3. będą maleć.

Strona 10
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 9.
Uczeń otrzymał polecenie zademonstrowania linii jednorodnego pola elektrycznego. Na stole
laboratoryjnym znajdują się następujące przedmioty:

A. woltomierz B. amperomierz C. maszyna D. przewody

elektrostatyczna z krokodylkami

E. taśma klejąca F. przewodnik kulisty G. przewodnik H. dwie metalowe

z otworem stożkowy płyty na izolujących
podstawkach

I. cewka J. kondensator K. bibuła L. nożyczki

Zadanie 9.1. (0–2)

Zaznacz w powyższej tabeli tylko te przyrządy, które są niezbędne do wykonania zadania.
Otocz pętlą litery w podpisach wybranych przyrządów.

Strona 11
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 9.2. (0–3)

Wypisz w punktach wszystkie czynności, jakie powinien wykonać uczeń, aby zademonstrować
linie jednorodnego pola elektrycznego.

Zadanie 10. (0–2)

Masz do dyspozycji cztery oporniki o wartościach odpowiednio R1 = 10 W, R2 = 20 W, R3 = 30 W
i R4 = 40 W. Twoim zadaniem jest tak połączyć niektóre lub wszystkie oporniki, by uzyskać
możliwie:
a) największy opór zastępczy, b) najmniejszy opór zastępczy.
Narysuj odpowiednie schematy i oblicz opory zastępcze w obydwu przypadkach.

Strona 12
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 11. (0–2)

Uzupełnij zdanie – zaznacz właściwe wyrażenie w nawiasie i zapisz uzasadnienie, tak aby
otrzymać zdanie prawdziwe.
W dwóch równoległych przewodnikach płyną prądy o natężeniach I1 i I2 . Jeśli podwoimy
natężenie każdego z prądów i jednocześnie podwoimy odległość między przewodnikami,
to siła oddziaływania między nimi ( podwoi się / nie ulegnie zmianie / zmaleje dwukrotnie),
ponieważ ........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

Zadanie 12. (0–4)

Inwar jest stopem żelaza, niklu i (czasami) kobaltu z domieszką węgla i chromu. Wynalazł go
w 1897 roku Charles Guillaume, laureat Nagrody Nobla z fizyki. Ten stop jest słynny z powodu
wyjątkowo niskiego współczynnika rozszerzalności liniowej, który przy odpowiednio dobra-
1
nych proporcjach składników wynosi l = 0,44 × 10-6 . Dzięki temu znalazł zastosowania
K
w produkcji precyzyjnych i odpornych na wahania temperatury przyrządów pomiarowych oraz
kg J
mechanizmów. Gęstość inwaru wynosi r = 8125 3 , a jego ciepło właściwe c = 510 .
m kg × K
Współczynnik rozszerzalności liniowej Dl = l lDT .
Drutowi z inwaru o masie 3 kg i polu przekroju 1,5 mm2 dostarczono 24 kJ ciepła.
Oblicz przyrost długości drutu.

Strona 13
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 13.
Cykl pracy pewnego silnika cieplnego przedstawiono na wykresie. Czynnikiem roboczym jest
3
gaz jednoatomowy, dla którego ciepło molowe jest określone wzorem CV = R.
2
p[kPa]
550
500 B
450
400
350
300 A C
250
3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 V[dm3]

Zadanie 13.1. (0–2)

Nazwij przemiany gazowe przedstawione na wykresie.
AB: ..................................................................... CA: .....................................................................

Zadanie 13.2. (0–4)

Oblicz sprawność tego silnika.

Strona 14
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 14. (0–2)

Oblicz pęd fotonu, który został wyemitowany przez atom wodoru podczas przeskoku elektronu
z trzeciej orbity na drugą. Pomijamy zjawisko odrzutu atomu.

Zadanie 15. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C i jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Widmo absorpcyjne liniowe ma postać
kolorowych kresek na czar- pochłaniania przez gaz fal o charak-
A. 1.
nym tle, terystycznych długościach.
ponieważ
absorpcji promieniowania przez
B. tęczy, powstaje 2.
ciała stałe.
w wyniku
przechodzenia elektronów na niższe
C. czarnych kresek na tle tęczy, 3.
orbity.

Strona 15
 Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

Strona 16