wijsbegeerte examen, Plato lezen:

hoofdstuk 6:

1.Protagoras’ principe

Wat is Protagroras’ principe?

“de mens is de maat van alle dingen”

Wat betekent het?

- dat waarheid subjectief is, dat ieder mens over de dingen een andere mening kan hebben
- formulering voor de wet die deze subjectieve ervaring van de realiteit regelt
2.Historische Socrates en Plato’s Socrates

( over plato’s werk socrates’ )

( Is Plato’s werk ‘Socrates’ bedriegerij? )

Neen!

( Waarom niet? )
Bedriegers willen de waarheid betwisten, Plato wou zijn gedesoriënteerde medeburgers en
toekomstige lezers wat helderheid brengen.

( Helderheid over de doodstraf van Socrates? )

Neen!

( Over wat ging ‘Socrates’ dan? )

- over de complexiteit tussen Athene en Socrates
- over de alliantie tussen goden en volk, & deze lag aan de basis van de Atheense democratie
- over de bemoeilijking voor de losoof door het tragisch einde van Socrates
( Hoe kunnen we Plato’s Socrates werk benoemen? )
- een ctieve tragedie die ons helpt de realiteit anders te bekijken
( Is Plato’s werk Socrates subjectief of objectief? )
geen van beide

Wat beweert Nietsche op vlak van de Socrates in Platos’ dialogen?

Dat er twee verschillende Socratessen bestaan; de historische socrates en de ctieve socrates.

Wie was de historische Socrates? (5)

- = de socrates van Platos’ vroegere dialogen
- werkte zeer impulsief en niet antwoord vindend
- zocht eerder naar fouten bij zijn tegenstanders, dan naar de theorie van de waarheid
- niet geïnteresseerd in redenering van pythagorische aard
- niet geïnteresseerd in een metafysische en systematische afwerking van zijn intuïtie
- ( moest hij wel geïnteresseerd zijn, zou hij de wil van de goden kennen en willen sterven )
Wie was Platos’ Socrates/ de ctieve Socrates?
- = de socrates van Plato’s latere dialogen
- de socrates die werkte als woordvoerder in de academie
- de socrates die beschikt over een systematische zijnsleer, ethiek, esthetica, politieke loso e
- heel begripvol is
- hij bekritiseerd wel, maar op constructief vlak
- hij luistert braaf en aandachtig naar vreemdelingen en vrouw
Wie was feitelijke/ objectief gezien dé Socrates?
De historische Socrates
fi
fi
fi
fi
fi
fi
Waarom kunnen we dat zeggen?
Want we hebben betrouwbare bronnen: Xenephone & Aristophanes

Bestond die dus echt?

Neen!!!!!! Beide Socratessjes blijven ctie :)

Wie is dus de echte Socrates?

Die is er niet, het is een illusie…

Ma wacht, hold up, er is wel een feitelijke Socrates, namelijk de historische socrates…
kunnen we daar niet de ECHTE socrates uit a eiden?
Ja, maar daarvoor heb je ook de ctieve socrates/platos’ socrates voor nodig… hihi

Huh ma hoezo?????
Because, de basisde nitie van de Historische Socrates luid:…
“Plato’s socrates minus Plato’s artistieke inventie”

-> je hebt het ene nodig om het andere te kunnen hebben! ZONDER ILLUSIE GEEN REALITEIT!!

3.Plato’s idealis sch materialisme

Wat betekent het begrip ‘Plato’s idealistisch materialisme’? (3)

- letterlijk: het proces waarbij illusies materiële fac-ti-ci-teit ( kunstmatigheid ) produceren
- dus: een beschrijving over hoe de realiteit als fenomeen, ontstaat
- dussss: het gaat niet over de realiteit op zich, maar over de bewuste ervaring van de realiteit
4.Over Johannes’ evangelie

Wat zegt onze Johannes allemaal?

- ‘ in het begin, was het woord’
- het woord heeft voorrang boven alles wat leeft
- en alles is ook door het woord ontstaan en niet door god

5.Over Phaedrus

Wat is de ‘Phaedrus’?
- een dialoog van Plato’s Socrates over de mythe van de ziel

Wat wordt er in die mythe van de ziel beweerd?

- het tekort aan kracht komt door de val van de ziel
- subjectiviteit komt doordat de ziel niet trouw blijft aan wat ze moet zijn
6.Over idealiteit, realiteit en vormenleer

Wat wordt er bedoelt met ‘idealiteit’?

= de vorm/ het idee van iets

Wat wordt er bedoelt met ‘realiteit’?

= dit iets wat we denken/ zintuigelijk waarnemen; de bestaande wetten

Welke veronderstelling maakt Plato op de verhouding tussen realiteit en idealiteit?

Het ideale houdt meer in dan het reeële.

Geef een voorbeeld hiervan?

De vorm van het bed, is beter dan elk bestaand bed
ti
fi
fi
fi
fl
Vallen realiteit en idealiteit altijd samen?
Bijna nooit, we moeten de wetten aanschouwen als wat ze zijn en niet als wat ze moeten zijn. ( bij
dat tweede vallen realiteit en idealiteit samen ).

Geef twee visies waar realiteit en idealiteit samenvallen?

- bij de echte vorm die ‘de onvoltooidheid/onwaarheid van de realiteit/ bestaande wetten’
blootlegt ( zie vorig puntje )
- bij een wens van iemand die het bondgenootschap tussen goden & stervelingen, en religie &
politiek niet kan tolereren

Wanneer kunnen we pas iets als eigen/particulier beschouwen?

als realiteit en idealiteit niet samenallen

( Wanneer bese en we pas dat Socrates zijn tragedie onvermijdelijk was? )

als we de idealiteit van de feiten ontcijferen

( Hoe? )
- door de wet als genot/ doel/ lot
- het laat de feiten van gedaante veranderen en maakt het toevallig noodzakelijk
7.Ken jezelf, ken je Zelf (de wet) bij Ka a

Hoe kunnen we ‘Ken jezelf en Ken je’ zelf vertalen?

Als: ‘ken de wet, ken jou wet’

Wat schreef Kafka?

‘Voor de wet’, van 1915

Wat zegt Kafka over de wet?

- wet en zelfkennis hoort samen
- dat is iets angstaanjagends; want we weten dat er voor jou een wet is, maar we weten niet wat
Wat zegt Kafka over ken jezelf, je zelf?
- we hoeven alleen maar te weten dat er een wet is, en niet wat die wet is, om ‘jezelf’ te leren
kennen ( = bepaald menselijk bestaan )

Wat bepaald volgens Kafka in andere woorden het menselijk bestaan?

De ondoordringbaarheid van de wet samen met het wachten op de openbaring van die wet , dat
nooit zal gebeuren GHAHAHAHAHA, vormt het menselijk bestaan.

8.Idem bij Hora us

Wat zegt Horatius over de wet?

- De wet = het einde. Het leven van elke sterveling heeft een einde, dat door de goden is bepaald
- De wet regelt ons leven
- De goden bepalen de lengte van ons leven + de ruimte van de mogelijkheden waarin ons leven
zich ontwikkelt

Als je de wet accepteert ( de wet niet willen kennen), dan?

Respecteer je de wil van de goden… als je de wet toch wilt kennen dan respecteer je de wil van
de goden niet. Het is aan u de keuze
…

Wat vormt dus de sleutel tot wijsheid, volgens Horatius?

De wet niet willen kennen, vandaar: pluk de dag! carpe diem!

Verschillen Kafka en Horatius op vlak van de wet?

- Kafka: de wet is ondoordringbaar, maar de onmogelijkheid om deze wet te kennen is toevallig
- Horatius: de wet is ondoordringbaar, maar de onmogelijkheid om deze wet te kennen is moreel
ti
ff
fk
Gelijkenissen Kafka en Horatius op vlak van de wet?
- Kafka: elke sterveling heeft een wet + de wet is ondoordringbaar
- Horatius: elke sterveling heeft een wet ( einde ) + de wet is ondoordringbaar
- > Horatius vertaald wet eerder als einde
9.Realiteit en idealiteit op p. 198.

Verband idealiteit en realiteit?

Idealiteit ( woord, illusie ) draagt het zijn/ bestaan van de realiteit. De kern/ het wezen van de
realiteit is de andere van de realiteit zelf, dus haar tegenstelling.

Hoe vinden we die kern/ het wezen van de realiteit?

Door een re ectie te doen op de realiteit. Door de realiteit te begrijpen, vinden we het wezen van
de realiteit buiten haarzelf.

10.De waarheid van het Zelf binnen of buiten jezelf?

Wat bedoelt Plato met de waarheid?

De wijsheid/ kennis.

Wie denkt allemaal dat we de waarheid buiten onszelf gaan vinden?

- Socrates
- Plato: “ ga naar buiten, ga weg van jezelf”, i foras!!!

Wie denkt allemaal dat we de waarheid in onszelf gaan vinden?

- Augustinus: “ga niet naar buiten” , noli foras ire!!
- Nietsche: “geen kennis in het buiten plukken, onze schat ligt in ons zelf”
Wie denkt allemaal dat de waarheid ook te vinden is in de innerlijkheid van de subjectiviteit?
- Fichte
- Descartes
- Augustinus
Hoe bereikt Fichte het Zelf?
door abstractie van alle empirische data, van alle feiten van het (empirische zelf-)bewustzijn.

Hoe bereikt Descartes het Zelf?

door het Zelf te identi ceren als het cogito (= verstand/bewustzijn/ik), want het is het enige in ons
zelf dat niet kan worden weggehaald

Hoe bereikt Augustinus het Zelf?

door te denken: “ga niet naar buiten, keer terug naar jezelf want in de innerlijke mens woont
waarheid”

hoofdstuk 7

1. Kant, Fichte en Hegel over individu in de geschiedenis

Wat zien Kant, Fichte en Hegel als het subject van het individu in de geschiedenis?
De totaliteit van de handelingen van de individuen, niet de rationale individualiteit.

Hoe noemen Kant en Fitche dit subject?

de menselijke soort

Hoe noemt Hegel dit subject?

wereldgeest
fl
fi
 2. Hegel over Socrates en Caesar

Hoe beschouwt Hegel Socrates?

- als een keerpunt: door hem besef van zelfbeschikkingsrecht
- ( pas na zijn dood wordt dit algemeen, voordien gold dat recht alleen voor Socrates cuz
Athene heeft zelf wetten enz en iedereen moet dat volgen 🤓 want Socrates was de eerste
en dat principe van zelfbewustzijn was nog te onrijp en fresh
- Socrates representeert dus het eerste moment van het principe van zelfbewustzijn en nieuwe
waarheid

Wat is een centrale denk- guur ( interpretatie ) van Hegel?

Dat de waarheid pas mogelijk is bij het tweede moment als iets zich herhaalt.

Een ander voorbeeld waar dat ook gebeurd is?

Bij Caesar.

Wat zegt Hegel over Caesar?

volgens Hegel was hij op zich de eerste keizer van Rome

Hoezo werd hij dan door zijn tijdgenoten niet gezien als eerste keizer van Rome?
Want hij werd gezien als een politieke afwijking :(

Wat na Caesar zijn dood?

realisatie dat Caesar niet het probleem was en de republiek was dus niet hersteld, het was de
republiek dat het probleem was… men had door dat Rome enkel bestuurd kon worden als de
macht uit één persoon kwam, uit een Caesar :(

Oplossing?
tweede caesar werd aangeduid

Gevolgen?
de term caesar verwees niet meer naar een lichaam, maar naar een functie

Dus, conclusie/ mooie quote van Hegel?

‘door herhaling wordt wat in het begin enkel als toevallig en mogelijk verscheen, een werkelijkheid
en een bevestiging’

Gelijkenissen Caesar en Socrates?

- allebei hebben ze de dood van de politieke organisatie van hun volk wat vroeger opgemerkt
dan hun medeburgers
- ze hebben zich allebei genoodzaakt gevoeld om iets voor de sales van Athene te doen, lokaal
stonden hun manieren haaks op de atheense democratie

3. Wie hee gelijk: Socrates of Athene?

Doel Xenephones met het uitleggen van Socrates’ tragedie/ dood?

De fouten in het proces van vonnis veroordelen

Doel Plato en Hegel met het uitleggen van Socrates’ tragedie/ dood?
De noodzakelijkheid van de feiten aantonen

Verschil Plato en Hegel met het uitleggen van Socrates’ tragedie/ dood?
Het verhaald van Hegel had niet hetzelfde tragisch karakter van bij Plato

De grote vraag: Wie had gelijk????? Socrates of Athene??

Allebei!
ft
fi
Hoezo allebei?????
- Het einde van Socrates moest zo zijn, want zijn dood en de confrontatie met de Atheense
macht het natuurlijke resultaat was van de collisie van tegensprekende principes, rechten en
geesten.
- De collisie was noodzakelijk omdat de twee krachten, Socrates en Athene, niet hetzelfde
principe deelden.
- Omdat er geen oplossing was dat hun con ict op een minder gewelddadige of objectieve
manier had kunnen beëindigen.
- Beide handelden terecht, maar volgens een ander principe.
Wat stelt het idee van collisie voor?
Het toont aan dat deze twee posities op zich waar zijn, hoewel de waarheid van Athene universeel
en werkelijk is, terwijl die van Socrates slechts individueel is en alleen op zich.

Heeft Athene dus terecht veroordeeld?

Yes! volgens Hegel en Plato wel

Hegel zegt dat het logisch was dat Socrates werd terechtgesteld want:
- hij was een publieke vijand
- hij kon gewoon niet meer als atheense burger erkend worden
- hij heeft de geest van de atheense burgers beschadigd
-> Conclusie: het heeft dus niks te maken met moraliteit, maar met de botsing van twee
tegengestelden waardoor Socrates’ dood onvermijdelijk was ( Plano en Hegel ). Er was geen
goede en een slechte, er was niks schadelijks aan Socrates’ zijn terechtstelling, noch aan
Socrates zijn burgerlijke ongehoorzaamheid.

hoofdstuk 8:

2. Apostel, Nietzsche, Hegel en Plato over Socrates

Wat zegt Apostel over Socrates?

- socrates is geen heilige
- want zijn vrienden waren allemaal collaborateurs van Sparta
Wat zegt Nietsche over Socrates?
- socrates is 'een monstrum’
- socrates was ne so st, he was one of them
Wat zeggen Hegel en Plato over Socrates?
- socrates werd met recht veroordeeld
Gelijkenis van de vier over socrates?
- socrates had geen hulp nodig - socratische liefde 🥺

hoofdstuk 9:

1. De drie toespraken van Socrates (pp. 230-233)

Over wat gaat de eerste toespraak van Socrates?

- is opgesplitst in twee delen
- eerste deel? geeft onwaarheden over zijn slechte reputatie; valse vooroordelen
- tweede deel? hij gaat de echte aanklacht in; wilt aandacht vestigen op ongerijmdheden van Mel
- dient dus een oude en een nieuwe aanklacht in
- hoe? door zijn verdedigingsstrategie: “vermoedelijke oorzaak van eerste deel klopt niet”, dan in
het tweede deel zijn argument over met bewijzen
fi
fl
Over wat gaat de tweede toespraak van Socrates?
- begint na de schuldverklaring van Socrates
- Socrates moet zelf zijn straf voorstellen; hij stelt met ironie voor; dertig minae
- we zien al boosheid van Socrates
- deze toespraak toont ons dat Socrates niet thuishoorde in het democratisch Athene

Over wat gaat de deerde toespraak?

- = een soort epiloog en afscheidsspeech nadat de meerderheid voor de doodstraf stemde
- socrates maakt ook gebruik om te dreigen dat de jongeren wraak zullen nemen
- socrates beseft ook dat de straf deel uit maakt van het lot dat de goden hem hebben gegeven
2. Socrates over de so sten (pp. 237 en 238)

Wanneer praat Socrates slecht over de so sten?

in het eerste deel van zijn toespraak

Wat zegt Socrates over de so sten?

- hij noemt hun goddelozen en jeugdbedervers
- socrates doet zelf vermoeden dat hij niet weet of hij bij de so sten hoort
- hij verklapt zijn collega’s, buiten Protagoras, want hij gebruikt zijn argument in zijn toespraak en
dat zou sneu zijn

Waarom doet hij dit?

want hij wou de jury overtuigen dat hij niet de persoon is die ze zoeken

1. Alles ivm democra e en het con ict tussen poli ek en religie, liberale democra e en volk

Wat is democratie volgens Aristoteles?

- alleen mogelijk onder gelijken; zij die een gevaar vormen voor de gemeenschap, om dit geheel
te verwerven o te redden
- ostracisme is daarbij een noodzakelijke maatregel
- zijn boodschap: “zonder uitsluiting is er geen democratie”
Hoe komt het dat dat moeilijk te verdragen is bij ons?
door de verschuiving van de betekenis van het woord ‘volk’ in ‘democratie’

Wat betekent het woord ‘democratie’ bij Plato en Aristoteles?

de regering van de meerderheid

Wat betekent het woord ‘democratie’ vandaag?

de regering van alle burgers en het belang van allemaal

Wat betekent het woord ‘democratie’ bij de moderne losofen zoals Hobbes, Kant, Fichte?
- de regering van alle burgers
- het hoofdprobleem van democratische regimes ligt in het woord ‘van’
- > “de regering is van alle burgers” en “de regering is van alle burgers”
- geen duidelijk verschil in geregeerd worden en regeren
Leg uit, populismes, totalitarisme, dictaturen?
= de echte democratie; democratieën waar alleen het volk aan de macht is

Leg uit, Der Bevölkerung?

- “aan of voor de bevolking”
- = het toegangsverbod voor het volk in het parlement
- door Hans Haacks

De wet van de democratie = hetzelfde vroeger en nu? wat is ze?

yes! Ze maakt individuelen niet gelijk, maar laat degenen toe die al gelijk zijn om in een
rechtvaardige staat samen te leven.
ti
fi
fl
fi
ti
fi
fi
fi
ti