lOMoARcPSD|39380601

AP 10 3rd Semi Grading - Reviewer

Contemporary Philippines art region (Bonga National High School)

Scan to open on Studocu

Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university

Downloaded by Athena Dugay Ronsairo (ronsairoathenadugay@gmail.com)
 lOMoARcPSD|39380601

AP 10 – QUARTER 3 (REVIEWER #1) noong ika-27 ng Nobyembre 2014 kung saan

nabibigyan ng scholarship ang mga
Week 1: Aralin 12 - Paglabag sa mga nagsisipagtapos na kabilang sa sampung
Karapatang Pantao (Human Rights Viola琀椀ons) pinakamagaling na mag-aaral sa lahat ng
pampublikong paaralang sekundarya at nais
Karapatang Pantao pumasok sa isang state college o university. Ito ay
 mga batayang karapatan, prinsipyo, o nagbibigay ng karapatan sa mga batang / mag-
kaasalang ayon sa mabu琀椀ng pamantayan ng aaral na mahusay ngunit walang kakayahang
pagganap ng isang tao pinansyal para makapag-aral sa kolehiyo.

Nakasaad sa 1987 Saligang Batas na ang mga
karapatang pantao ay pangkalahatan, hindi
maipagkakait, at hindi mahaha琀椀 dahil mabisa at
tuluyang umuunlad para tugunan ang mga
lumalaking pangangailangan, pinagkakaabalahan,
at inspirasyon ng bawat tao o taumbayan.
3. Karapatang Kons琀椀tusyonal – ito naman ay
tumutukoy sa mga karapatang nakapaloob sa
1987 Saligang Batas at tuwirang naisulat sa
Ikatlong Ar琀椀kulo o Ka琀椀punan ng mga Karapatan
(Bill of Rights). Maaari lang itong baguhin sa
pamamagitan ng:

The Philippines signed the Universal Declara琀椀on A. "Con-Ass" (Cons琀椀tuent Assembly), kung saan
of Human Rights (UDHR) prepared by the United ang Kongreso ay umabot sa ¾ na boto;
Na琀椀ons (UN) in 1948. The Universal Declara琀椀on
of Human Rights was adopted, alongside the B. "Con-Con" (Cons琀椀tu琀椀onal Conven琀椀on), kung
Genocide Conven琀椀on and the Conven琀椀on on the saan magtatawag ng mga eksperto (hindi
Elimina琀椀on of All Forms of Racial Discrimina琀椀on. kongresista) ang Kongreso sa pamamagitan ng
This is in response to the tragic and horrendous kanilang 2/3 na boto;
viola琀椀ons of human rights during the Second
World War. C. People's Ini琀椀a琀椀ve, kung saan puwedeng
magpe琀椀syon ang kahit 12% ng kabuuang bilang
Mga Uri ng Karapatang Pantao ng mga rehistradong botanteng mamamayan at
bawat lehisla琀椀bong distrito ay dapat katawanin
1. Karapatang Likas – Ito ay tumutukoy sa mga ng 12% ng mga rehistradong botante.
karapatang payak o likas sa pagiging isang tao na
kahit hindi naman i琀椀nadhana ng Saligang Batas Ang mga karapatang kons琀椀tusyonal ay
na naaayon sa kanyang uri o katangian bilang tao nahaha琀椀 sa sumusunod:
para matamo ang ganap niyang pagkatao o
mithin sa buhay. Ito man ay di-tuwirang 1. Pampoli琀椀ka
naisusulat o hindi kailangang ilagay sa alinmang 2. Sibil
batas, ito naman ay likas na nalalaman o nakikita 3. Panlipunan at Pangkabuhayan
(sa pamamagitan ng isip) na katangian ng bawat 4. Karapatan ng Nasasakdal
tao dahil siya Ing ang VR bukod tanging nilalang
na may kaisipan. Ang karapatang mabuhay ay Pampoli琀椀ka
isang halimbawa ng karapatang likas sa tao. 1. Karapatang bumoto at iboto kung kandidato
2. Karapatang pagkamamamayan
2. Karapatang Statutory – ito ay mga karapatang
i琀椀nakda ng batas na isinulat at pinag琀椀bay ng
Kongreso. Ito av maaaring regulatory o
Sibil
administra琀椀bo na isinasabatas para pagbawalan
1. Karapatang magsalita, magpahayag o magsulat,
ang ilang kilos ng publiko o pagkalooban ng
dagdag at 琀椀yak na karapatan ang isang grupo ng at kaba琀椀ran
tao tulad ng mga kabataan at indigenous group.
2. Karapatang pumili ng sariling relihiyon
Isang halimbawa ng batas na nagbibigay n
karapatan ay ang Batas Republika Blg. 10648 o 3. Karapatang pumili ng panirahan at maglakbay
Iskolar ng Bayan Act of 2014 na inaprobahan

Downloaded by Athena Dugay Ronsairo (ronsairoathenadugay@gmail.com)

 lOMoARcPSD|39380601

4. Karapatan laban sa sapilitang pagkabilanggo 2. Malayang makapagdesison kung tatanggapin

dahil sa pagkakautang ang isang trabaho o pagpili ng nais na trabaho
5. Karapatan laban sa paghahalughog at 3. Makatarungang pasahod o karampatang
pagsamsam nang"gi walang pahintulot ang batas suweldo katumbas ng trabaho
4. Ligtas at malinis na lugar ng paggawa
Panlipunan at Pangkabuhayan
5. Magtatag at sumali sa mga union o samahan ng
1. Karapatang mag-asawa sa taong gusto
manggagawa
2. Karapatang maghanapbuhay at maprotektahan
3. Karapatang magmana ng ari-arian
Karapatan sa Seguridad at Proteksiyong
4. Karapatang magkaroon ng kayamanan at Panlipunan (Right to Social Security and
Protec琀椀on)
pribadong ari-arian
1. Magkaroon ng security coverage na naaayon sa
5. Karapatang magkaroon ng proteksiyon sa
batas
paggawa
2. Magkaroon ng sapat at pantay na proteksiyon
6. Karapatan sa pananagutan sa mga kontrata
sa sandaling mawalan ng trabaho, magkasakit,
7. Karapatan sa libreng ospital, konsulta sa doktor
tumanda, o mawalan ng kakayahang kumite
at gamut
8. Karapatang mabigyan o makagamit ng libreng Karapatan sa Protekslyon at Tulong sa Pamilya
1. Malayang makapag-asawa
pabahay, tubig, at pagkain
2. Maternity at paternity protec琀椀on
9. Karapatan sa libreng edukasyon at makapag-
3. Proteksiyon para sa mga bata laban sa
aral
eksploytasyon (child labor)
Karapatan ng Nasasakdal
1. Karapatang magmatuwid Karapatan sa Sapat na Pamantayan ng
Pamumuhay
2. Karapatangipagtanggol ng abogado
1. Makakain at makaiwas sa kagutuman, libre o
3. Karapatang magkaroon ng libreng abogado
mababang halaga ng pabahay, tubig o inumin, at
4. Karapatan sa madalian, walang kinikilingan, at
kasuotan
hayagang paglili琀椀s
2. Hindi mapaalis nang sapilitan (evic琀椀on) sa
5. Karapatang magharap ng tes琀椀go
sariling tahanan
6. Karapatang hindi pagtes琀椀go laban sa sarili
7. Karapatan sa malayang pagdulog sa hukuman
Karapatang Pangkalusugan
8. Karapatang makapagpiyansa 1. Makagamit ng mga pasilidad pangkalusugan
(ospital o health center) kasama ang gamot at
Ang mga karapatang panlipunan at pangkultura
mga libreng serbisyo
(social and cultural rights) naman ay nahaha琀椀
sa sumusunod: 2. Malinis na kapaligiran at at lugar ng trabaho
3. Proteksivon laban sa pagkalat ng sakit na
Karapatan ng Manggagawa
1. Kalayaan laban sa sapilitang paggawa nakahahawa

Downloaded by Athena Dugay Ronsairo (ronsairoathenadugay@gmail.com)


Karapatang Pang-edukasyon
1. Libre at compulsory primary educa琀椀on
2. Secondary and higher educa琀椀on na libre o may
mababang matrikula
3. Makapili ang mga magulang ng paaralan para
sa mga anak
Karapatang Pangkultura
1. Makiisa, makibahagi, at makinabang sa
anumang benepisyo mula sa mga pag-unlad ng
sining at teknolohiva
2. Proteksiyon ng
manunulat/pintor/eskultor sa anumang kanyang
ginawa (intellectual property rights)
Karapatan ng mga Kababaihan
Ayon kay Dr. Jose Florante J. Leyson, ang mga
"tradisyonal na tungkuling pangkasarian (gender
roles) sa Pilipinas ay impluwensya ng sandaan
taong kulturang Muslim, ugaling Chinese, at
mahigit 300 taong tradisyong Espanyol na
Katoliko." Dulot na rin ng impluwensiya ng mga
Kanluranin (taga-Europa at taga-Amerika), un琀椀-
un琀椀ng lumakas ang puwersa ng kababaihan. Ang
pantay na karapatan ng kababaihan sa
kalalakihan ay isinulat na rin sa mga batas ng
Pilipinas.
Karapatan ng Kababaihan sa Pag-aasawa at
Batas Pampamilya
1. Pantay ang karapatan ng babae at lalaking nasa
hustong gulang maging anumang lahi o relihiyon
na magpakasal, mar-asawa, magkaroon ng
sariling pamilya, at magpawalang-bisa nito.
2. Bilang pamilya na saligang yunit ng lipunan,
karapatan nilang maproteksiyonan ng lipunan at
ng estado.
Pangangalaga ng Karapatang Pantao
Mula nang lagdaan ng Pilipinas ang Kasunduang
Pandaigdig kaugnay ne partataguvod ng
karapatang pantao simula 1948, naging
obligasyon na nito ang pagsasabatas at
pagsasagawa ng mga hakbang na magsusulong sa
karapatang pantao at mapsisivasat at marbibigav-
parusa sa alinmang paglabag nito.
Downloaded by Athena Dugay Ronsairo (ronsairoathenadugay@gmail.com)
lOMoARcPSD|39380601
Week 4: Aralin 13 – Diskriminasvon sa Kasarian
Diskriminasyon – Ito ay hindi pagbibigay ng
pabor, pagpili, at pagkiling sa isa o illan nang dahil
lang sa kanilang kaibahan sa kasuotan, kulay ng
balat, at relihiyon, kaibahan sa mga nakararami at
kagustuhan nila, o hindi kaya ay kawalan ng mga
katangiang lubos na pinagpipitagan at kawalan
nito sa mataas na pamantayan ng lipunan.
Gender at Seksuwalidad: Pagkakaiba
Ang seksuwalidad ay pangmatagalan at ang
gender naman ay maaaring magbago. Suriin ang
pagkakaiba ng gender at sex/seksuwalidad ayon
isang sa World Health Organiza琀椀on sa ibaba:
GENDER SEX/SEKSUWALIDAD
Pag-uugali, asal, at Pisikal na kasarian ng
katangiang nagbibigay ng isang tao simula pa
pagkakaiba ng lalaki sa kapanganakan;
babae; mga dapat pagiging lalaki o babae
gampanang tungkulin ng isang tao; personal na
ayon sa kasariang taglay pagkakakilanlan at hindi
na inaasahan ng lipunan; i琀椀nakda ng lipunang
sosyal, kultural, at ginagalawan;
sikolihikal na mga asal na ipinagkakaloob sa kanya
tugma sa babae o lalaki; sa pamamaraan ng
natututuhan dahil pinag- pagsilang.
aaralan.
Nagsimulang gami琀椀n noong 1970 ang konsepto
ng gender upang matukoy ang mga katangiang,
pag-uugali, bahaging ginagampanan (role), at asal
na dapat Makita sa bawat lalaki at babae sa
kanilang pamayanan.
Ngunit maaari pa rin namang lumikha ang isang
tao ng kanvang sariling pagkakakilanlan (iden琀椀ty)
ayon sa kung ano ang kanyang nararamdaman at
ano ang kanyang pag琀椀ngi sa sariling
seksuwalidad. Ito ang simula kung bakit
mayroong mga nagpapakilala ng kanilang mga
sarili bilang lesbian at gay.
*Gay – kabaliktaran ng lesbian kung saan ang
lalaking kasarian ay may mga pambabaeng
kaugalian, asal, ginagawa, at at nararamdaman.
 lOMoARcPSD|39380601
*Lesbian – babae ang seksuwalidad ngunit ang
kaugalian, asal, at mga ginagawa at
nararamdaman ay panlalaki.
Ang mga taong gay at lesbian ay nahihirapan sa
lipunang kanilang ginagalawan dahil na rin sa mga
pang-aalipusta at pang-aabuso. Kaya ng iba sa
kanila ay nagpapaopera (transsexual surgery)
para maitugma ang kanilang gender sa
seksuwalidad o hindi kaya ay lumilipat na lang sa
ibang lugarmo bansang kumikilala sa kanilang
karapatan. Ang iba naman ay tuluyan nang
pinipilit maging lalaki o babae o manaig ang
sexual iden琀椀ty kaysa gender iden琀椀ty.
Mga Dahilan ng Diskriminasvon
1. Pag琀椀ngin sa Babae at Lalaki – Nanana琀椀ling
may diskriminasyon o hindi pantay na pag琀椀ngin
dahil maaaring sa pisikal pa lamang na anvo at
kakavahan ay magkaiba na.
2. Kahirapan – Kahirapan pa rin ang madalas
gawing dahilan ng ano pa mang paghihirap o
kahit paghihirap sa kahit anumang seksuwalidad
3. Kultura at Lipunan – Mayroong mga kultura at
lipunan na ang turing sa kababaihan ay pambahay
lang. Karamihan dito ay ang mga kulturang
malayo pa sa sibilisason o sivudad,
*Occupa琀椀onal Sexism – isang klase ng
diskriminasyon sa gawa man o salita dahil sa
gender o seksuwalidad at nagaganap sa
pinapasukang trabaho.
4. Batas – Bawat bansa ay may mga pagkakaiba
sa batas na nagbabawal o nagpapalaganap ng
diskriminasyon sa isang bansa ngunit wala naman
sa iba. Dahilan na rin siguro ito sa pagkakaiba ng
kultura at paniniwala.
5. Trabaho – Kung mas mababa man ang sahod
ng kababaihan ay dahil na rin siguro sa mga
nakasanayang kaugalian ng bawat kultura kung
saan hindi sila nakapag-aral sa mas magandang
paaralan at nakakakuha ng mas kapaki-
pakinabang na kurso.
Downloaded by Athena Dugay Ronsairo (ronsairoathenadugay@gmail.com)
Tungkulin ng Kasarian sa Iba't Ibang Larangan
*Gender Roles – mga gampanin na nagpapakita
kung paano dapat kumilos, magsalita, manamit,
mag-alaga, magsagawa, at iba pang gawain ayon
sa i琀椀nakdang para sa alinmang kasarian.
Mayroong impluwensiya ang mga ginagampanan
(gender roles) ng bawat kasarian, lalaki man o
babae, sa mga paraan ng pagkilos tulad ng
pagpapakita ng nararamdaman, pagpili ng
kasuotan, gustong kulay ng damit, paghawak sa
kagamitan, pakikipag-ugnayan, at hanapbuhay.
Ang mga pag-uugali, asal, at katangiang ito ay
maaaring mabago ng panahon, lipunan, at
mismong mga tao na rin. Ang mga inaasahng
pagkilos ng isang babae o lalaki kaugnay ng
kanyang gampanin sa lipunan ay maaaring
maganda sa mata ng iba ngunit hindi kaaya-aya
sa ilang indibidwal.
Sino ang LGBT sa Lipunan?
Ang LGBT ay tumutukoy sa komunidad ng mga
lesbian, gay, bisexual, at transgender na
naglilinaw sa mga seksuwal na orventasyon ng
bawat miyembro. Noon pa man, laganap na ang
mga ganitong seksuwal na orventasyon pero
琀椀nututulan, inaabuso, pinapahiya, sinasaktan,
binabato, at pinapatay ang mga gumagawa,
tumatangkilik, o lantarang namumuhay sa
ganitong naturalidad. Walang makikitang mga
kuwento noon tungkol dito dahil ito ay i琀椀natago
dahil mahigpit na ipinagbabawal at
kinasusuklaman.
*Transgender – asal, ugali, o katangian ng isang
tao na iba sa kanyang seksuwalidad bilang lalaki o
babae
*Gender Iden琀椀ty – ang pagkakakilanlang kasarian
o katauhang pangkasarian ng isang tao.
Ang unang gay rights na demonstrasyon ay
naganap sa Philadelphia at Washington, DC.
Naging matagumpay ang gay libera琀椀on
movement noong 1970. Dahil na rin sa hindi
magandang pamamahala ng kalalakihan, bumuo
ang mga lesbian ng sariling pagkakakilanlan sa
mga bagay kagaya ng musika, pahayagan,
bookstores, publishing houses, at iba pa ay
nanawagan ng lesbian rights sa mga peministang
 lOMoARcPSD|39380601

grupo kagaya ng Na琀椀onal Organiza琀椀on for  Pagkilala sa kakayanang maging magulang

Women (NOW).
 Pagsasabatas ng an琀椀-bullying at panlaban sa
diskriminasyon na mga batas pang-
Sa ika-21 siglo, mas namayagpag ang pagiging
estudyante para protektahan ang mga anak
ak琀椀bo ng mga transgender sa mga pelikula at
telebisyon. May mga napapanood na ring ng mga LGBT
kuwento ng mga gay o lesbian na nagsisikap
 Batas sa pantay-pantay na karapatan na
palakihin ang mga anak.
mangibang bansa
Samantala, ang pag-amin bilang LGBT o pagiging
 Batas para sa pantay na karapatan sa trabaho
ak琀椀bo sa katauhang ito at nanana琀椀ling may
kaparusahang kamatayan sa mga bansang: at pabahay
 Batas sa mga krimeng nag-uugat sa poot para
1. Iran
2. Iraq mabigyan ng mas ma琀椀bay na parusa sa mga
3. Saudi Arabia
nauudyukang pagkiling sa bayolenteng kilos
4. Mauritania
5. Nigeria laban sa mga LGBT
6. Qatar
 Pantay na karapatan sa teknolohiyang
7. Sudan
8. Yemen assisted reproduc琀椀ve technology
9. Uganda
 Legal na pagkilala at akomodasyon sa
10. Somalia
pagpapalit ng gender
Maaaring makilala an gang komunidad ng mga
 Pantay na karapatan sa sex reassignment
LGBT sa pamamagitan ng bahagharing watawat
na ginawa ni Gilbert Baker. Bawat kulay ng surgery and hormone replacement therapy
bahaghari sa watawat ay may mga kinakatawang
 Batas na may kaugnayan sa seksuwal na
katauhan ng mga LGBT.
oryentasyon at serbisyong militar
 Pagpayag sa mga lalaking makapaghandog ng
dugo sa mga lalaking nakatalik

LGBT sa Pilipinas
Ayon kay J. Neil C. Garcia sa kanyang librong
Philippine Gay Culture: Binabae to Bakla, Silahis
to MSM, ang mga bakla ay 琀椀natanggap na sa
lipunan bago pa duma琀椀ng ang mga Kas琀椀la.
Ngunit sa pagpasok ng Kris琀椀yanismo, i琀椀nuring
ang pagiging bakla o lesbian na mortal na
Mga Karapatang LGBT
kasalanan at binibigyan ng mabibigat na parusa.
Ayon sa Amnesty Interna琀椀onal at UN Human
Rights Council, ang sumusunod ay ilan sa mga
Dahil na rin sa media at migrasyon, ang konsepto
batas para sa LGBT at hindi limitado rito:
ng LGBT ay un琀椀-un琀椀ng pumasok sa kamalayan ng
mga Pilipino. Simula sa telebison, paaralan, at
 Pagkilala ng gobyerno sa relasyon ng
kalsada, maraming pagsusulong sa karapatan ang
magkaparehong kasarian, kasal man o sa inilunsad ng LGBT. Ang paglabas ng isang
koleksiyong panulat na may pamagat na "Ladlad"
anumang uring pagsasama
na in-edit nina Danton Remoto at J. Neil Garcia
 Pagpayag para makapag-ampon noong 1993 ay isang kasaysayan sa mga LGBT.

Downloaded by Athena Dugay Ronsairo (ronsairoathenadugay@gmail.com)

 lOMoARcPSD|39380601

Sinundan ito ng pagtatatag ni Danton Remoto ng

isang poli琀椀kal na grupo noong ika-21 ng
Setyembre 2003.

*Ladlad – lokal at poli琀椀kal a grupong LGBT a ang

ibig sabihin ay paglabas o paglatag

Ngunit ayon sa ulat ng Human Rights Watch,

marami pa ring mga LGBT ang nakararanas ng
pisikal na pambu-bully, berbal na pangha-harass,
sexual assault, at cyberbullying.

Downloaded by Athena Dugay Ronsairo (ronsairoathenadugay@gmail.com)